P. Traàn ñình Töù phuïng vuï nhaäp moân



tải về 1.38 Mb.
trang1/18
Chuyển đổi dữ liệu10.08.2016
Kích1.38 Mb.
#16548
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18

P. Traàn ñình Töù



phuïng vuï

nhaäp moân


Ñaïi chuûng vieän thaùnh Giuse
TP Hoà chí Minh
1996

NHÖÕNG CHÖÕ VIEÁT TAÉT

AAS Acta Apostolicae Sedis, Roma, vaø sau, Cittaø del Vaticano, 1909

BPV Phuïng vuï, Taïp chí nghieân cöùu Phuïng vuï, Thaùnh nhaïc, Ngheä thuaät toân giaùo, do Ñöùc Cha Giuse Phaïm vaên Thieân laøm Chuû nhieäm, linh muïc Giacoâbeâ Nguyeãn vaên Vi laøm Chuû buùt, Saigon, 1970-1975

CE Caeremoniale episcoporum ex decreto sacrosancti oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatum, ed. typica, Typis polyglottis Vaticanis, 1984

CCL Corpus chirstianorum collectum a monachis O.S.B. abbatiae S.Petri in Steenbrugge, Series latina, Turnhout, Brepols, 1954

CSEL Corpus scriptorum ecclesiaticorum Latinorum editum consilio et impensis Academiae litterarum... Vindobonensis, Vienne, Tempsky, 1866

DACL Dictionnaire d’archeùologie chreùtienne et de liturgie, xuaát baûn döôùi söï ñieàu khieån cuûa F. Cabrol, H. Leclercq [vaø H. Marrou], Letouzey et Aneù, 1907-1953, chia ra 15 taäp, in thaønh 30 cuoán.

DS DENZINGER-SCHONMETZER, Enchiridion symbolorum definitionum et declarationum de rebus fidei et morum, editio XXXV, Herder. 1973EP

EP A.G. MARTIMORT, L’Eglise en prieøre, introduction aø la Liturgie, aán baûn môùi, Descleùe 1984.

GL Giaùo Luaät Roma, Dòch giaû : Ñöùc oâng Nguyeãn vaên Phöông, Lm Phan taán Thaønh, Lm Vuõ vaên Thieän, Lm Mai ñöùc Vinh, Springfield 1986

GM CÑ VAT. II, Saéc leänh veà nhieäm vuï muïc vuï cuûa caùc Giaùm Muïc trong Giaùo Hoäi (Christus Dominus)

HT CÑ VAT. II, Hieán cheá tín lyù veà Hoäi Thaùnh. (Lumen Gentium)

IOE BOÄ NGHI LEÃ, Huaán thò veà vieäc thi haønh ñuùng Hieán cheá veà Phuïng vuï, 26.9.1964, AAS 56(1964)877-900 (Inter Oecumenici).

LMD La Maison-Dieu, Revue de pastorale liturgique, du Cerf, 1945

LO Lex orandi, Eùd. du Cerf, 1944 -1970

LP L. DUCHESNE, Le Liber pontificalis, texte, introduction et com-mentaire, 2eø eùd. par C. Vogel, de Boccard, 1955-1957, 3 cuoán.

MV CÑ. VAT. II, Hieán cheá muïc vuï veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay (Gaudium et Spes)

NTPC BOÄ PHUÏNG TÖÏ VAØ KYÛ LUAÄT BÍ TÍCH, Nghi thöùc phong chöùc Giaùm Muïc, linh muïc vaø phoù teá, Baûn dòch theo baûn maãu 1990 vaø ñöôïc Hoäi Nghò Giaùm Muïc Vieät Nam naêm 1991 cho pheùp taïm duøng, Laâm Ñoàng 1991.

NTTP UÛY BAN GIAÙM MUÏC VEÀ PHUÏNG VUÏ, Nghi thöùc taán phong Giaùm Muïc, Saigon 1974

NTBTV UÛY BAN GIAÙM MUÏC VEÀ PHUÏNG VUÏ, Nghi thöùc ban taùc vuï ñoïc saùch vaø giuùp leã - tieáp nhaän vaøo soá caùc thænh nguyeän vieân seõ leân chöùc phoù teá vaø linh muïc - phong chöùc phoù teá vaø linh muïc, Saigon 1974

NTTN Nghi thöùc tieáp nhaän vaøo soá öùng vieân leân chöùc thaùnh, trong NTPC trang 218-226

OR M. ANDRIEU, Les “Ordines Romani” du haut Moyen aâge, Louvain, Spicilegium, 1931

OCM Ordo celebrandi matrimonium, editio typica altera, Typis polyglottis Vaticanis, 1991

PG J.P. MIGNE, Patrologiae cursus completus, Series groeca, Paris-Montrouge, 1857-1866, 161 cuoán.

PL J.P. MIGNE, Patrologiae cursus completus, Series latina, Paris-Montrouge, 1844-1864, 221 cuoán.

PM PHAOLOÂ VI, Töï Saéc veà moät soá naêng quyeàn vaø ñaëc aân daønh cho caùc Giaùm muïc, 30.11.1963, AAS 56(1964)5-12 (Pastorale munus)

PO Patrologia orientalis, xuaát baûn, tröôùc do R. Graffin vaø F. Nau, Paris, Firmin-Didot, sau, Turnhout, Brepols, 1903 vs.

PV CÑ VATICANO II, Hieán cheá veà Phuïng vuï ( Sacrosanctum Concilium)

SC Sources Chreùtiennes, Boä söu taäp döôùi söï höôùng daãn cuûa H. de Lubac vaø J. Danielou [roài C. Mondeùsert], eùd. du Cerf, 1942

SLR Saùch leã Roma, ñöôïc thöïc hieän theo nghò quyeát cuûa Thaùnh Coâng Ñoàng Va-ti-ca-noâ II vaø ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI coâng boá, aán baûn maãu thöù hai, do UÛY BAN PHUÏNG TÖÏ/HÑGMVN phieân dòch vaø xuaát baûn, Tp Hoà chí Minh, 1992

SGL Saùch giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng giaùo (Catheùchisme de l’EÙglise catholique, Mame/Plon, 1992).

TG CÑ VATICANO II, Saéc leänh veà Truyeàn giaùo (Ad Gentes)


chöông môû ñaàu

khaùi nieäm, ñònh nghóa, phöông phaùp

i. lôïi ích vaø caàn thieát cuûa phuïng vuï

1. Chuùc naêng cuûa Phuïng vuï trong ñôøi soáng Giaùo Hoäi

Coâng Ñoàng Vaticanoâ II môû ñaàu Hieán cheá veà Phuïng vuï nhö sau:

“Nhôø Phuïng vuï, nhaát laø trong hieán teá taï ôn maø coâng cuoäc cöùu chuoäc chuùng ta ñöôïc thöïc hieän. Phuïng vuï goùp phaàn raát nhieàu ñeå giuùp caùc tín höõu qua cuoäc soáng mình dieãn taû vaø bieåu loä cho nhöõng ngöôøi khaùc maàu nhieäm Chuùa Kitoâ vaø baûn tính ñích thöïc cuûa Giaùo Hoäi chaân chính... Haèng ngaøy, Phuïng vuï kieán taïo nhöõng ngöôùi beân trong Giaùo HoÄi thaønh ñeàn thaùnh trong Chuùa, thaønh nôi cö nguï cuûa Thieân Chuùa trong Thaùnh Thaàn, ñeå ñaït tôùi möùc tuoài sung maõn cuûa Chuùa Kitoâ. Nhôø ñoù, Phuïng vuï coøn kieän cöôøng cho hoï caùch laï luøng ñeå rao giaûng Chuùa Kitoâ, vaø nhö vaäy, Phuïng vuï cuõng baøy toû cho nhöõng keû beân ngoaøi thaày Giaùo Hoäi nhö moät daáu chæ neâu cao tröôùc maët caùc daân toäc, ngoõ haàu con caùi Thieân Chuùa ñang taûn maùc ñöôïc qui tuï neân moät cho ñeán khi thaønh moät ñoaøn chieân theo moät Chuùa chieân” (PV 2).

Qua nhöõng doøng treân chuùng ta thaáy roõ chöùc naêng vaø ñòa vò quan yeáu cuûa Phuïng vuï trong ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi. Phuïng vuï khoâng nhöõng keùo daøi vaø theå hieän coâng cuoäc cöùu chuoäc cuûa Chuùa Kitoâ trong thôøi gian vaø khoâng gian (x. PV 6), noù coøn coù giaù trò giaùo duïc vaø chöùng minh. Vôùi nhöõng ngöôøi beân trong, nghóa laø nhöõng ngöôøi tham döï vaøo vieäc cöû haønh, Phuïng vuï giuùp hoï tieán tôùi tuoåi sung maõn cuûa Kitoâ höõu; vôùi nhöõng ngöôøi beân ngoaøi, nghóa laø nhöõng ngöôøi chöa thuoäc veà Giaùo Hoäi, Phuïng vuï trôû thaønh daáu chæ ñeå hoï nhaän ra baûn tính ñích thöïc cuûa Giaùo hoäi. So vôùi caùc hoaït ñoäng khaùc cuûa Giaùo Hoäi, Phuïng vuï ñöôïc keå laø hoaït ñoäng cao nhaát, ñoàng thôøi laø nguoàn maïch tuoân traøo moïi naêng löïc cho Giaùo Hoäi (PV 10). Tín ñieàu caùc thaùnh cuøng thoâng coâng, ñaëc bieät laø söï hieäp thoâng vôùi Giaùo Hoäi treân trôøi ñöôïc theå hieän caùch cao quí vaø toát ñeïp nhaát khi cöû haønh Phuïng vuï. Coâng Ñoàng vieát:

“Hôn nöõa, söï hieäp nhaát cuûa chuùng ta vôùi Giaùo HoÄi treân trôøi ñöôïc thöïc hieän caùch heát söùc cao caû vaø ñaëc bieät trong Phuïng vuï; ôû ñoù, quyeàn naêng Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng treân chuùng ta qua caùc daáu chæ bí tích; ôû ñoù, chuùng ta cuøng lôùn tieáng ngôïi khen Thieân Chuùa uy linh, vaø taát caû moïi ngöôøi thuoäc moïi chi toäc, ngoân ngöõ, chuûng toäc vaø quoác gia ñöôïc cöùu chuoäc trong Maùu Chuùa Kitoâ, hôïp nhau trong moät Giaùo Hoäi duy nhaát, ñoàng thanh chuùc tuïng moät Thieân Chuùa Ba Ngoâi. Bôûi vaäy, khi cöû haønh hy teá taï ôn, chuùng ta keát hôïp raát maät thieát vôùi Giaùo Hoäi ôû treân trôøi, vì hieäp cuøng Hoäi Thaùnh, chuùng ta kính nhôù tröôùc heát Ñöùc Trinh nöõa Maria vinh hieån troïn ñôøi ñoàng trinh, sau laø Thaùnh Giuse, caùc thaùnh Toâng ñoà vaø Töû ñaïo cuøng toaøn theå caùc thaùnh” (Kinh Taï ôn I; HT 50).


2. Caûi toå Phuïng vuï

YÙ thöùc ñöôïc chöùc naêng cao caû vaø lôïi ích cuûa Phuïng vuï, Coâng Ñoàng ñaõ truyeàn canh taân toaøn boä Phuïng vuï. Trong khi canh taân, Coâng Ñoàng ñoøi phaûi ñôn giaûn hoùa caùc leã nghi (PV 3): boû bôùt nhöõng gì ñaõ ñöôïc theâm vaøo qua caùc thôøi ñaïi maø nay khoâng coøn thích hôïp nöõa, vaø laáy laïi nhöõng nghi thöùc coù yù nghóa ñaõ bò mai moät vì moät lyù do naøo ñoù (PV 50). Caùc baûn vaên, caùc nghi thöùc môùi phaûi laøm sao dieãn taû roõ raøng hôn nhöõng thöïc taïi sieâu nhieân chuùng bieåu thò, ñeå giaùo daân coù theå nhaän ra deã daøng hôn (PV 21). Chính vôùi muïc tieáu aáy maø Coâng Ñoàng ñaõ truyeàn duøng tieáng ñòa phöông (PV 36), vaø cho pheùp thích nghi caùc nghi thöùc vôùi ñaëc tính cuûa daân toäc (PV 37).

Ñeå thöïc hieän coâng vieäc caûi toå heát söùc quan troïng naøy, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ cho thieát laäp Uûy Ban thöïc thi Hieán cheá veá Phuïng vuï vaøo naêm 1964, ñöôïc ñaët döôùi quyeàn cuûa Ñöùc Hoàng Y Lercaro, vôùi söï coäng taùc cuûa caùc giaùm muïc, linh muïc, giaùo daân, caùc chuyeân vieân Phuïng vuï thuoäc ñuû moïi taàng lôùp vaø daân toäc. Coâng vieäc cuûa Uûy Ban raát nhieàu vaø raát phöùc taïp, nhöng keát quaû thöïc ñaùng ca tuïng. Coâng vieäc cuûa Uûy Ban ñaõ ñöïôc trao laïi cho Boä Phuïng Töï töø naêm 1969, vaø cho tôùi nay coâng vieäc caûi toå ñaõ ñöôïc hoaøn taát. Chuùng ta ñaõ coù Saùch leã Roma môùi, saùch Caùc Giôø Kinh Phuïng vuï môùi vaø taát caû caùc saùch phuïng vuï môùi khaùc.


3. Caàn phaûi hoïc hoûi, nghieân cöùu Phuïng vuï

Vôùi coá gaéng canh taân Phuïng vuï ñeå laøm cho caùc nghi leã, caùc baûn vaên ñöôïc ñôn giaûn hôn, deã hieåu hôn, thích hôïp hôn vôùi thôøi ñaïi vaø ñòa phöông, Coâng Ñoàng cuõng khuyeán khích vaø truyeàn cho caùc linh muïc, tu só vaø giaùo daân hoïc hoûi, nghieân cöùu Phuïng vuï nhieàu hôn ñeå coù theå cöû haønh hay tham döï moät caùch tích cöïc, vaø linh ñoàng hôn. Vôùi caùc linh muïc, Coâng Ñoàng vieát:

“Caùc linh muïc trieàu hay doøng hieän ñang laøm vieäc trong vöôøn nho Chuùa phaûi ñöôïc trôï giuùp baèng moïi phöông tieän thích hôïp ñeå luoân luoân lónh hoäi ñaày ñuû hôn nhöõng gì hoï thi haønh trong caùc taùc vuï thaùnh, ngoõ haøu soáng vaø thoâng ban ñôøi soáng phuïng vuï cho caùc tín höõu ñaõ ñöôïc uûy thaùc cho hoï” (PV 18).

Vôùi caùc chuûng sinh vaø caùc tu só, Coâng Ñoàng coøn nhaán maïnh hôn:

“Trong caùc chuûng vieän vaø caùc hoïc vieän doøng tu, moân Phuïng vuï phaûi ñöôïc ñaët vaøo haøng caùc moân caàn thieát vaø quan troïng; coøn trong caùc phaân kho thaàn hoïc, phaûi ñöôïc keå vaøo haøng caùc moân chính. Hôn nöõa, moân Phuïng vuï phaûi ñöôïc giaûng daïy döôùi khía caïnh vöøa thaàn hoïc, vöøa lòch söû vöøa tu ñöùc, vöøa muïc vuï vaø luaät phaùp.”

“Caùc giaùo só trong caùc chuûng vieän vaø tu vieän phaûi ñöôïc huaán luyeäïn veà ñôøi soáng thieâng lieâng theo tinh thaàn phuïng vuï. Nhôø ñöôïc daãn daét thích ñaùng ñeå coù theå lónh hoäi vaø tham döï nhöõng nghi leã thaùnh vôùi troïn taâm hoàn, vaø nhôø vieäc cöû haønh caùc maàu nhieäm thaùnh cuõng nhö thöïc haønh caùc vieäc ñaïo ñöùc khaùc ñaõ ñöôïc thaám nhieãm tinh thaàn phuïng vuï thaùnh, hoï seõ taäp quen tuaân giöõ caùc luaät leä phuïng vuï sao cho tinh thaàn phuïng vuï aûnh höôûng saâu roäng treân ñôøi soáng taïi caùc chuûng vieän vaø tu vieän” (PV 16-17).

Hieåu ñöïôc taàm quan troïng cuûa Phuïng vuï cuõng nhö yù thöùc ñöôïc söï caàn thieát cuûa noù trong ñôøi soáng baûn thaân vaø ñôøi toâng ñoà mai ngaøy, moãi chuûng sinh neân coá gaéng trau doài kieán thöùc veà Phuïng vuï. Phöông phaùp nghieân cöùu vöøa phaûi coù tính chaát khoa hoïc, nghóa laø xeáp ñaët thaønh heä thoáng maïch laïc, döïa treân nhöõng khaùm phaù, nhöõng suy luaän ñeå ruùt ra nhöõng keát luaän. Tuy nhieân, vì Phuïng vuï laø moät söï soáng; khoâng tham döï Phuïng vuï, khoâng soáng Phuïng vuï, khoâng theå hieåu noåi Phuïng vuï. Bôûi vaäy, moãi chuûng sinh phaûi söû duïng nhöõng hieåu bieát cuûa mình ñeå tham döï vaøo vieäc cöû haønh Phuïng vuï sao cho tích cöïc vaø linh ñoäng. Chính söï tham söï tích cöïc, yù thöùc vaø linh ñoäng naøy seõ giuùp chuûng sinh hieåu roõ hôn nhöõng nghi leã, nhöõng bieåu töôïng vaø nhöõng thöïc taïi voâ hình aån sau nhöõng nghi leã, nhöõng bieåu töôïng aáy.

Thieát töôûng caàn phaûi ghi laïi ñaây lôøi töôøng trình cuûa Hoàng Y Toång Tröôûng Boä Phuïng Töï tröôûc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naêm 1974:

“Nhöõng vieäc thay ñoåi trong Phuïng vuï khoâng ñöôïc coi laø ñaày ñuû. Caàn phaûi hoïc hoûi saâu roäng hôn veà yù nghóa cuûa vieäc cöû haønh, yù nghóa cuûa coäng ñoàng, cuûa vieäc tham döï; cuõng caàn phaûi hieåu bieát theâm veà nghi leã vaø caùc kinh nguyeän. Chæ khi naøo vieäc cöû haønh ñöôïc chuaån bò caùch kyõ löôõng, thì vieäc canh taân Phuïng vuï môùi mang laïi söùc soáng cuûa noù vaø mang laïi keát quaû cho ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø ñôøi soáng thaùnh thieän. Vì theá, caàn phaûi thuùc ñaåy caùc linh muïc, caùc tín höõu, caùc ngöôøi guùp leã, ca ñoaøn, caùc thaày giuùp leã, caùc thaày ñoïc saùch hoïc hoûi Phuïng vuï caùch lieân tuïc.”1


II. vieäc phuïng töï

4. Khaùi nieäm veà phuïng töï

Toân kính ai laø coâng nhaän söï öu vieät cuûa ngöôøi aáy vaø baøy toû söï kính phuïc cuûa mình. Ñoái vôùi cha meï, vieäc naøy ñöôïc goïi baèng moät töø rieâng laø Thaûo hieáu (pietas), coøn ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, noù thöôøng ñöôïc goùi gheùm trong hai chöõ Leã pheùp (observantia). Bôûi vaäy, phuïng töï theo nghóa heïp thöôøng duøng chæ nhöõng taâm tình, nhöõng haønh ñoäng baøy toû söï toân kính tröôùc uy quyeàn cuûa Thieân Chuùa vaø söï leä thuoäc vaøo Ngöôøi.

Phuïng töï thöôøng goàm 4 taâm tình cô baûn sau ñaây:



  1. Ca tuïng: Laø thuï taïo tröôùc Ñaáng Hoùa Coâng, laø keû yeáu ñuoái tröôùc Ñaáng quyeàn theá, ta thaáy mình nhoû beù, vaø Ngöôøi thaät cao caû, uy huøng, neân ta baøy toû söï leä thuoäc vaøo Ngöôøi baèng nhöõng lôøi ca ngôïi, toân vinh.

  2. Taï ôn: Ñaáng Quyeàn theá aáy ñaõ laøm cho ta nhieàu vieäc toát laønh: Ngöôøi ñaõ döïng neân ta, naâng ta leân baäc sieâu nhieân, laïi coøn cöùu chuoäc vaø luoân ñeå yù chaêm soùc ta, neân ta toû loøng bieát ôn Ngöôøi.

  3. Ñeàn toäi: Nhaän thaáy mình hay sai loãi, maø Thieân Chuùa laïi giaàu loøng thöông xoùt, ta xin Ngöôøi ñoaùi thöông tha thöù moïi loãi laàm.

  4. Caàu xin: Nhaän thaáy mình thieáu thoán maø Thieân Chuùa laïi giaàu coù vaø toát laønh, ta caàu xin Ngöôøi thöông giuùp trong moïi hoaøn caûnh, ñaëc bieät laø luùc gaëp gian nguy.
5. Vieäc thôø phöôïng beân trong vaø beân ngoaøi

Nhöõng taâm tình naøy coát yeáu laø ôû beân trong, nhö Ñöùc Pio XII ñaõ quaû quyeát trong thoâng ñieäp Mediator Dei: “Yeáu toá coát yeáu cuûa vieäc thôø phöôïng laø phaàn noäi taâm, bôûi vì ta caàn soáng trong Chuùa Kitoâ, ñeå nhôø Ngöôøi vaø vôùi Ngöôøi maø toân vinh Ngoâi Cha treân trôøi”. Ñaáy cuõng chính laø yù nghóa caâu noùi cuûa Chuùa Kitoâ: “Ñaõ ñeán luùc, va baây giôø laø luùc ñoù, nhöõng ngöôøi thôø phöôïng chaân chính seõ thôø phöôïng Chuùa Cha trong tinh thaàn vaø chaân lyù. Bôûi vì Chuùa Cha tìm kieám nhöõng ngöôøi thôø phöôïng Ngaøi nhö vaäy. Thieân Chuùa laø thaàn linh: Ai thôø phöôïng Ngaøi, cuõng phaûi thôø Ngaøi trong tinh thaàn vaø chaân lyù” (Ga 4, 23-24).

Tuy nhieân, noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø leân aùn vieäc thôø töï beân ngoaøi. Tröôùc heát vì con ngöôøi goàm coù hoàn vaø xaùc. Thöôøng caùc taâm tình beân trong ñöôïc bieåu loä ra beân ngoaøi, vaø chính nhöõng vieäc beân ngoaøi aáy seõ gia taêng nhöõng taâm tình beân trong. Ñaøng khaùc, chuùng ta laø nhöõng con ngöôøi coù hoàn vaø xaùc. Chính thaân xaùc aáy cuõng phaûi thôø phöôïng, ngôïi khen Ngöôøi nöõa.

Taát caû nhöõng taâm tình beân trong ñöôïc bieåu loã ra beân ngoaøi qua nhöõng cöû chæ, tieáng noùi, nhöõng nghi thöùc. Chuùng keát thaønh vieäc phuïng töï caù nhaân. Nhöng con ngöôøi khoâng chæ soáng ñôn ñoäc. Traùi laïi, muoán ñaït tôùi söï hoaøn thieän, hoï phaûi hoïp thaønh xaõ hoäi. Thieân Chuùa khoâng muoán cöõu roãi töøng ngöôøi rieâng leû, nhöng ñaõ coù keá hoaïch qui tuï laïi thaønh moät xaõ hoäi. Trong laõnh vöïc sieâu nhieân cuõng vaäy. Thieân Chuùa khoâng muoán cöùu roäi töøng ngöôøi moät, nhöng ñaõ coù keá hoaïch qui tuï laïi thaønh moät toå chöùc, töùc Giaùo Hoäi. Neân, nhö moãi caù nhaân ñeàu coù boån phaän toân thôø Thieân Chuùa, thì xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi cuõng coù boån phaän phaûi phuïng söï Thieân Chuùa nhö vaäy.

Vieäc phuïng töï coâng khai, coù toå chöùc cuûa Giaùo Hoäi, chính laø phuïng vuï.


iii. khaùi nieäm vaø ñònh nghóa danh töø phuïng vuï

6. Lòch söû danh töø Phuïng vuï

Danh töø Phuïng vuï maø chuùng ta nghe nhaéc tôùi raát nhieàu trong caùc vaên kieän cuûa Giaùo Hoäi vaø trong ñôøi soáng haèng ngaøy vôùi moät yù nghóa roõ raøng ñaõ coù moät lòch söû daøi doøng vaø khaù phöùc taïp.

Phuïng vuï dòch bôûi tieáng ‘Liturgia’, goác Hy laïp ‘Leitourgia’. Theo nguyeân ngöõ, noù keùp bôûi 2 tieáng: ‘Leos’ Hay ‘Laos’ (Daân) Vaø ‘Ergon’ - ‘Ergaskomai’ (Laøm). Nhö Vaäy theo nguyeân ngöõ thì ‘Liturgia’ coù nghóa laø vieäc laøm cho daân, vieäc laøm coâng khai, vieäc laøm vì coâng ích. Do ñoù, ñoäng töø ‘Leitourgein ‘coù nghóa laø gaùnh vaùc moät traùch nhieäm chung.

Trong tieáng Hy laïp coå ñieån, ‘Liturgia’ chæ moät traùch vuï chung, vieäc laøm ñeå phuïc vuï daân, hoaëc do moät lôùp ngöôøi hoaëc do moät soá ngöôøi vì hoï thöøa höôûng moät gia taøi, hay moät boång lôïi naøo ñoù. Sau naøy, ‘Liturgia’ chæ ‘nghóa vuï lao ñoäng cöôõng baùch’ maø moät coäng ñoaøn hay moät haïng ngöôøi phaûi laøm ñeå buø laïi moät soá quyeàn lôïi hay boång loäc hoï ñöôïc höôûng. Daàn daø, noù ñaõ maát tính caùch coâng coäng, vì daân ñeå chæ baát cöù moät söï phuïc vuï naøo hoaëc laø cöôõng baùch hay tình nguyeän.

Theo yù nghóa toân giaùo duøng cho vieäc phuïng töï, thì ‘Liturgia’ chæ vieäc phuïng thôø phaûi daâng leân caùc vò thaàn do nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaëc cöû.

Trong Kinh Thaùnh Cöïu öôùc, ‘Liturgia’ ñöôïc duøng taát caû chöøng 170 laàn. Caùc dòch giaû Baûn LXX ñaõ duøng noù ñeå dòch ñoäng töø ‘Sheret’ hay ‘Abhad’ vaø danh töø ‘Abhodah’ cuûa tieáng Do thaùi. Trong vaên baûn Do Thaùi , hai tieáng ‘Sheret’ vaø ‘Abhad’ ñöôïc duøng laãn loän, nhöng khi dòch ra tieáng Hy laïp caùc dòch giaû ñaõ chuù yù phaân bieät kyõ löôõng. Caùc oâng luoân duøng tieáng ‘Liturgia’ khi phaûi noùi ñeán vieäc phuïng töï daønh cho caùc tö teá thöïc hieän . Traùi laïi khi ñeà caäp tôùi vieäc phuïng thôø Giaveâ, nhöng khoâng phaûi do caùc tö teá maø do daân chuùng thöïc hieän, thì caùc oâng duøng danh töø ‘Dulia’ hay laø ‘Latria’ chöù khoâng bao giôø duøng ‘Liturgia’.

Nhö vaäy theo caùc dòch giaû KT baûn LXX, thì ‘Liturgia’ laø vieäc phuïng töï Giaveâ theo nhöõng nghi leã beân ngoaøi do chính Giaveâ thieát laäp vaø uûy thaùc cho caùc thaøy Leâvi cöû haønh1

Roõ raøng, caùc dòch giaû LXX ñaõ phaân bieät vieäc phuïng töï vôùi nghi leã beân ngoaøi do caùc thaøy Leâvi cöû haønh ñeå bieåu loä vieäc phuïng töï aáy. Vì theo caùc oâng “chæ coù caùc tö teá vaø thaøy Leâvi môùi coù ôn thieân trieäu rieâng bieät ñeå cöû haønh vieäc phuïng töï”2

Trong Taân Öôùc, Liturgia’ ñöôïc duøng tôùi taát caû 15 laàn, vôùi ba hình thöùc (Leitourgein, Leitourgia, Leitourgos) ñeå chæ 4 yù nghóa :



  1. Vieân chöùc, thöøa taùc vieân (Rm. 13,6; Pl. 2,30). Taùc vuï, nghóa vuï (Rm. 15,27; Pl. 2,25;2Cr.9,12; Dt.1,7-14). Ñaây laø hieåu theo nghóa thöôøng duøng haèng ngaøy

  2. Vieäc phuïng töï theo nghi thöùc Cöïu öôùc cuûa caùc thaøy Leâvi (Lc.1,23; Dt.8,2-6; 9,21; 10,11).

  3. Vieäc thôø phöôïng trong tinh thaàn (Rm.15,6; Pl.2,17)3

  4. Vieäc phuïng töï theo nghi thöùc Kitoâ giaùo (Cv.13,2).

Nhö theá chuùng ta bieát raèng thôøi caùc toâng ñoà, ngöôøi ta raát ít duøng tieáng Liturgia ñeå chæ nghi thöùc phuïng töï Kitoâ giaùo, vaø tieáng naøy chæ xuaát hieän raát muoän trong caùc vaên kieän chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi Taây Phöông. Lyù do coù leõ laø vì daân Do Thaùi ñaõ laøm cho yù nghóa cuûa töø ‘Liturgia’ trôû thaønh nhöõng nghi leã beân ngoaøi vôùi taát caû veû haøo nhoaùng, loäng laãy cuûa noù maø queân maát yeáu toá tinh thaàn beân trong. Chính vì theá maø caùc ngoân söù nhieàu laàn ñaõ phaûi nhaéc cho hoï laø Thieân Chuùa ñoøi tình yeâu, söï tín nghóa chöù khoâng phaûi vieäc teá töï vaø cuûa leã.1

Tuy nhieân cuõng neân löu yù laø töø ‘Liturgia’ ñaõ ñöôïc duøng ngay sau thôøi caùc Toâng ñoà, nhö chuùng ta coøn thaáy trong saùch Didacheø 15,1; trong thö I cuûa thaùnh Clementeâ gôûi giaùo ñoaøn Corintoâ, vaø taïi caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông ‘Liturgia’ vaãn ñöôïc duøng ñeå chæ hoaëc nghi thöùc teá töï Kitoâ giaùo caùch chung, hoaëc thöôøng hôn ñeå chæ nghi thöùc Thaùnh leã.

Trong ngoân ngöõ phuïng töï cuûa Giaùo Hoäi Taây Phöông, thay vì danh töø ‘Liturgia’ ngöôøi ta thöôøng duøng nhöõng töø khaùc, nhö: officium, celebratio, ministeria, opus, opera, munus, observationes, ritus v.v.

Töø theá kyû 16, phong traøo Phuïc Höng ñöa caùc hoïc giaû giao tieáp vôùi neàn vaên minh Hy laïp coå, vaø do ñoù ngöôøi ta baét ñaàu söû duïng laïi tieáng ‘Liturgia’ tröôùc tieân vôùi hình thöùc tónh töø ‘Liturgica’, roài sau hình thöùc danh töø ‘Liturgia’, nhöng vaãn coøn theo kieåu duøng cuûa ngöôøi Hy laïp laø ñeå chæ Thaùnh leã thoâi.

Nhöõng danh töø ‘Liturgia’ ñaõ vöôït bieân giôùi Thaùnh leã ñeå chæ toaøn boä nghi thöùc phuïng töï vôùi cuoán saùch löøng danh cuûa M. GERBERT. Nhöõng nguyeân taéc thaàn hoïc PHUÏNG VUÏ vaø thaàn vuï veà vieäc toân thôø Thieân Chuùa vaø caùc thaùnh2.

Trong ngoân ngöõ chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi, töø :’Liturgia’ chæ xuaát hieän vaøo thöôïng baùn theá kyû 19 vôùi vaên kieän ‘Inter gravissimas’ (1832) vaø ‘Studium pio’ (1842) cuûa Ñöùc Gregorio XVI; roài ‘Non mediocri’ (1864), ‘Omnem sollicitudinem’ (1874) cuûa Ñöùc Pio IX; nhöng chæ thoâng duïng töø vaên kieän ‘Tra le sollecitudini’ (1903) cuûa Ñöùc Pio X.


7. Ñònh nghóa töø Phuïng vuï

Töø khôûi ñaàu phong traøo phuïng vuï (1909) tôùi ngaøy nay, phaàn ñoâng caùc taùc giaû caùc thuû baûn ñaõ coá gaéng ñöa ra nhöõng ñònh nghóa veà Phuïng vuï ñeå bao goàm ñöôïc nhöõng yeáu toá thieát yeáu, nhöng haàu heát coøn nhieàu khuyeát ñieåm. Lyù do coù leõ laø vì phuïng vuï tröôùc khi laø moät khoa hoïc, noù laø moät söï soáng. Bôûi vaäy chæ nhöõng ai tham döï Phuïng vuïù, môùi coù theå thaáu hieåu ñöôïc Phuïng vuï. Ngoaøi ra vì laø söï soáng, neân khoù coù theå dieãn taû ñöôïc baèng nhöõng yù nieäm tröøu töôïng.

Ngoaøi nhöõng thieáu soùt, nhieàu ñònh nghóa coøn laøm ngöôøi ta hieåu sai laïc veà Phuïng vuï, nhö Ñöùc Pio XII ñaõ roõ raøng leân aùn hai quan nieäm cho phuïng vuï chæ laø phaàn beân ngoaøi vaø khaû giaùc cuûa phuïng töï, hay cho phuïng vuï laø toång hôïp nhöõng qui luaät, nhöõng meänh leänh, qua ñoù haøng giaùo phaåm toå chöùc vaø ñieàu haønh caùch thöôøng xuyeân nhöõng nghi leã thaùnh1.

Chính Ñöùc Pio XII, sau khi leân aùn nhöõng ñònh nghóa sai laàm, Ngaøi ñaõ ñöa ra moät ñònh nghóa coøn ñöôïc chaáp nhaän tôùi ngaøy nay.

“Phuïng vuï laø vieäc ca tuïng vinh danh Thieân Chuùa vaø thaùnh hoùa phaøm nhaân. Nhôø Phuïng vuï, Giaùo Hoäi tieáp tuïc chöùc vuï linh muïc cuûa Chuùa Kitoâ moät caùch chính yeáu. Vaäy phuïng vuï laø vieäc phuïng töï coâng coäng do Chuùa Cöùu Theá daâng leân Chuùa Cha vôùi tö caùch laø Thuû laõnh cuûa Giaùo Hoäi; ñaây cuõng laø vieäc phuïng töï do coäng ñoàng tín höõu daâng leân vò Thuû laõnh cuûa mình vaø nhôø Ngöôøi, daâng leân Chuùa Cha; hay noùi caùch khaùc, Phuïng vuï laø vieäc phuïng töï cuûa taát caû Nhieäm theå Chuùa Kitoâ, goàm Ñaàu vaø caùc chi theå, daâng leân Chuùa Cha”

Nhö ñeå giaûi thích vaø laøm roõ hôn ñònh nghóa cuûa Ñöùc Pio XII, Boä Leã nghi ngaøy 3.9.1958 ñaõ phaân bieät caùc haønh ñoäng Phuïng vuï vôùi nhöõng vieäc ñaïo ñöùc khaùc (Actions liturgiques et les ‘pia exercitia’). Thaùnh Boä vieát :

“Haønh ñoäng phuïng vuï laø nhöõng vieäc khaû kính, thaùnh thieän, do Chuùa Kitoâ hoaëc Giaùo Hoäi thieát laäp, ñöôïc ghi trong caùc saùch phuïng vuï do Toøa Thaùnh pheâ chuaån vaø ñöôïc nhöõng vò chính thöùc coù traùch nhieäm cöû haønh ñeå daâng leân Thieân Chuùa, caùc thaùnh vaø caùc vi chaân phöôùc”.

Coâng Ñoàng Vaticanoâ II ñaõ môû ñaàu chöông I cuûa Hieán cheá veà Phuïng vuï, baøn veà nhöõng nguyeân taéc toång quaùt ñeå canh taân vaø coå voõ Phuïng vuï, baèng caùch ñeà caäp ñeán baûn chaát cuûa Phuïng vuï vaø söï quan troïng cuûa noù trong ñôøi soáng Giaùo Hoäi. Vôùi moät duïng yù roõ raøng, Coâng Ñoàng ñaõ khoâng duøng nhöõng kieåu noùi hoïc ñöôøng ñeå ñònh nghóa Phuïng vuï, nhöng ñaõ söû duïng ngoân ngöõ Thaùnh Kinh vaø kieåu noùi cuûa caùc Giaùo Phuï. Tuy nhieân ta coù theå coi ñoaïn sau ñaây nhö moät ñònh nghóa:

“Thaät laø chính ñaùng khi coi Phuïng vuï nhö laø vieäc thöïc thi chöùc vuï tö teá cuûa Chuùa Kitoâ, trong ñoù coâng vieäc thaùnh hoùa con ngöôøi ñöôïc bieåu thò baèng nhöõng daáu chæ khaû giaùc vaø ñöôïc theå hieän caùch khaùc nhau theo ñaëc tính cuûa töøng daáu chæ, vaø cuõng trong ñoù, vieäc phuïng töï coâng coäng veïn toaøn ñöôïc theå hieän nhôø Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ, nghóa laø Ñaàu cuøng caùc chi theå Ngöôøi” (PV 7).


8. Phaân tích ñònh nghóa

Qua caâu ñònh nghóa cuûa Ñöùc Pio XII cuõng nhö cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II chuùng ta thaáy nhöõng ñieåm sau:

1. Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø Coâng Ñoàng ñaõ nhìn vaøo chöùc vuï tö teá cuûa Chuùa Kitoâ cuõng nhö baûn tính cuûa Giaùo Hoäi, Nhieäm theå Ngöôøi ñeå tìm ra baûn chaát cuûa Phuïng vuï. Ñieàu naøy noùi cho chuùng ta bieát raèng, taùc vieân cuûa Phuïng vuï coâng giaùo khoâng laø ai khaùc ngoaøi Chuùa Kitoâ vaø nhöõng keû ñaõ ñöôïc lieân keát vôùi Ngöôøi qua bí tích Röõa toäi, noùi khaùc ñi, laø nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Nhieäm Theå cuûa Ngöôøi laø Giaùo Hoäi.

2. Vì bí tích laø nhöõng haønh ñoäng chính yeáu cuûa Phuïng vuï, neân Phuïng vuï cuõng laø moät daáu thaùnh. Yeáu toá höõu hình laø daáu chæ höõu hieäu bieåu thò thöïc taïi sieâu nhieân. Tính chaát höõu hieäu cuûa daáu chæ khaùc nhau tuøy theo chuùng laø daáu chæ bí tích hay daáu chæ thöôøng, tuy mnhieân theo caùch loaïi suy, taát caû ñeàu laø daáu chæ. Bôûi vaäy, Phuïng vuï chính laø moät Maàu nhieäm, moät Bí tích theo kieåu noùi cuûa caùc Giaùo Phuï (x. PV 5-8).

3. Ñòa vò vaø baûn chaát cuûa Phuïng vuï seõ saùng toû hôn khi ngöôøi ta ñem ñaët noù vaøo trong nhieäm cuïc cöùu ñoä, bôûi vì noù ñöôïc theå hieän trong maàu nhieäm daáu chæ, ñieàu maø Cöïu Öôùc tieân baùo qua hình boùng, ñieàu maø Chuùa Kitoâ hoaøn taát khi Ngöôøi ñi töø nhaân loaïi leân vôùi Chuùa Cha, vaø ñieàu maø chuùng ta seõ thaáy xuaát hieän trong Phuïng vuï treân trôøi.

4. Haønh ñoäng Phuïng vuï khoâng chæ daâng leân Thieân Chuùa söï toân thôø vaø lôøi khaån nguyeän cuûa Giaùo Hoäi, nhöng coøn keùo xuoáng cho Giaùo Hoäi muoân vaøn aân suûng cuûa Thieân Chuùa. Hai chieàu höôùng naøy ñöôïc saùng toû khi lieân keát Phuïng vuï vôùi chöùc tö teá cuûa Chuùa Kitoâ. Söï kieän naøy nhieàu ñònh nghóa veà Phuïng vuï tröôùc ñaây khoâng ñeà caäp tôùi.

9. Ñaëc tính cuûa Phuïng vuï

Töø baûn chaát cuûa Phuïng vuï cuõng nhö nhöõng ñieàu suy tö treân, ta thaáy Phuïng phuï coâng giaùo coù nhöõng ñaëc tính neàn taûng vaø coá höõu cuûa noù. Nhöõng ñaëc tính naøy luoân luoân phaûi ñöôïc theå hieän trong moïi haønh ñoäng Phuïng vuï. Neáu thieáu moät trong nhöõng ñaëc tính naøy, vieäc cöû haønh seõ khoâng phaûi laø haønh ñoäng phuïng vuï hay ít ra chöa ñaït tôùi möùc vieân maõn caàn phaûi coù.

a. Phuïng vuï phaûi mang aán daáu Chuùa Kitoâ

Nhö ôû treân chuùng ta ñaõ thaáy, Phuïng vuï chính laø tieáp cuïc söù vuï linh muïc cuûa Chuùa Kitoâ, vì theá, taùc vieân chính luoân phaûi laø Chuùa Kitoâ. Cuõng chính vôùi yù nghóa naøy maø ngöôøi ta thöôøng noùi: Bí tích laø nhöõng haønh ñoäng cuûa Chuùa Kitoâ1 .

Quaû thöïc, vôùi tö caùch laø Ñaàu cuûa Nhieäm theå, laø Thuû laõnh cuûa daân toäc ñöôïc cöùu ñoä, Chuùa Kitoâ daâng leân Chuùa Cha Phuïng vuï hoaøn haûo, vaø Giaùo Hoäi tieáp tuïc söù vuï cuûa Ngöôøi phaûi luoân haønh ñoäng nhaân danh Ngöôøi vaø keát hôïp vôùi Nguôøi. YÙ thöùc ñöôïc ñaëc tính naøy cuûa Phuïng vuï, Giaùo Hoäi luoân daâng leân Chuùa Cha ‘Nhôø Ñöùc Kitoâ, cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ vaø trong Ñöùc Kitoâ’, cuõng nhö vaãn keát thuùc moãi lôøi nguyeän baèng caâu: ‘Nhôø Ñöùc Kitoâ...’

Phuïng vuï coøn mang aán daáu Chuùa Kitoâ vì ngöôøi luoân luoân hieän dieän trong caùc haønh ñoäng Phuïng vuï, nhö Coâng Ñoàng ñaõ nhaán maïnh:

“ Ñeå chu toaøn coâng vieäc lôùn lao aáy Chuùa Kitoâ haèng hieän dieän trong Giaùo Hoäi, nhaát laø trong caùc haønh ñoäng phuïng vuï. Ngöôøi hieän dieän trong hy leã khoâng nhöõng nôi con ngöôøi thöøa taùc vieân..., maø nhaát laø hieän dieän döôùi hai hình Thaùnh Theå. Ngöôøi hieän dieän trong caùc bí tích nhôø quyeàn naêng cuûa Ngöôøi, vì theá khi ai röûa toäi, thì cuõng laø chính Chuùa Kitoâ röûa toäi. Ngöôøi hieän dieän trong Lôøi cuûa Ngöôøi, vì chính Ngöôøi noùi khi ta ñoïc Thaùnh Kinh trong Giaùo Hoäi. Sau heát, Ngöôøi hieän dieän khi Giaùo Hoäi caàu nguyeän vaø haùt thaùnh vònh nhö chính Ngöôøi ñaõ höùa: “Ñaâu coù hai ba ngöôøi hoïp laïi vì danh Thaày, thì Thaày seõ ôû giöõa hoï” (Mt 18,20. PV 7)

Sau heát, Phuïng vuï mang aán daáu Chuùa Kitoâ, vì noù cöû haønh nhöõng maàu nhieäm cuoäc ñôøi Chuùa Kitoâ, töø luùc nhaäp theå, giaùng sinh cho ñeán khi soáng laïi, leân trôøi. Cuõng chính trong yù nghóa naøy maø caùc Giaùo Phuï goïi Phuïng vuï laø moät bí tích, moät maàu nhieäm.



b. Phuïng vuï phaûi theo heä thoáng phaåm traät

Cöû haønh Phuïng vuï laø tieáp tuïc thi haønh söù vuï linh muïc cuûa Chuùa Kitoâ trong thôøi gian vaø khoâng gian. Söù vuï naøy, Chuùa Kitoâ ñaõ nhaän laõnh nôi Chuùa Cha, vaø khi veà trôøi, Ngöôøi trao laïi cho caùc Toâng ñoà vaø nhöõng vò keá tieáp caùc ngaøi. Chính nhôø söù meänh vaø quyeàn haønh Chuùa Kitoâ ñaõ trao laïi maø caùc giaùm muïc ñöôïc quyeàn toå chöùc vaø ñieàu haønh Phuïng vuï.

Ñaëc tính phaåm traät cuûa Phuïng vuï xuaát phaùt töø ñaëc tính phaåm traät cuûa Giaùo Hoäi. Vì Phuïng vuï laø vieäc phuïng töï cuûa toaøn theå Nhieäm theå, goàm Ñaàu vaø caùc chi theå. Nhö trong con ngöôøi, moãi phaån thaân theå ñeàu giöõ moät nhieäm vuï rieâng bieät, thì trong vieäc cöû haønh Phuïng vuï cuõng vaäy, taát caû moïi chi theå ñeàu cöû haønh, ñeàu coù nhieäm vuï rieâng bieät, tuøy ñòa vò vaø caáp baäc, tuøy phaän vuï vaø yeâu caàu cuûa vieäc cöû haønh.

Vì theá khoâng phaûi baát cöù ai cuõng coù theå thi haønh baát cöù phaän vuï naøo khi cöû haønh Phuïng vuï, nhöng moãi ngöôøi phaûi thi haønh nhöõng gì ñaõ ñöïc daønh rieâng. Ñaøng khaùc, vì quyeàn toå chöùc vaø ñieàu haønh Phuïng vuï thuoäc veà Toøa Thaùnh vaø caùc giaùm muïc, neân neáu ai töï toå chöùc nhöõng leã nghi rieâng bieät, duø laø ngöôøi ñöôïc ñaëc traùch ñeå cöû haønh, vieäc cöû haønh ñoù khoâng coøn phaûi laø haønh ñoäng phuïng vuï nöõa (PV 26, 28-29)

Ngay töø thuôû ñaàu Giaùo Hoäi, thaùnh I-nha-xi-oâ ñaõ khuyeán caùo caùc tín höõu “Neáu anh em cöû haønh bí tích Thaùnh Theå maø khoâng coù giaùm muïc hay vò ñaïi dieän cuûa ngöôøi, thì vieäc cöû haønh aáy seõ khoâng thaønh söï”1

c. Phuïng vuï phaûi mang tính chaát coäng ñoaøn.

Coâng Doàng Vaticanoâ II daïy:

“Caùc haønh ñoäng Phuïng vuï khoâng phaûi laø nhöõng haønh ñoäng rieâng tö, nhöng laø nhöõng cöû haønh cuûa Giaùo Hoäi, ‘Bí tích hieäp nhaát’, Daân thaùnh ñöôïc qui tuï vaø toå chöùc döôùi quyeàn caùc giaùm muïc” (PV 26).

Laø vieäc phuïng töï coâng khai cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi, moïi haønh ñoäng phuïng vuï phaûi ñöôïc thi haønh nhaân danh Giaùo Hoäi, duø laø vieäc chæ do moät ngöôøi thöïc hieän, nhö ñoïc rieâng caùc giôø kinh phuïng vuï, daâng leã moät mình v.v. Chính vì theá maø caùc kinh nguyeän phuïng vuï: nhöõng lôøi môøi goïi caàu nguyeän, nhöõng caâu chaøo chuùc, ñoái ñaùp bao giôø cuõng ôø soá nhieàu, vaø boá cuïc caùc nghi leã bao giôø cuõng ñoøi söï tham döï cuûa nhieàu ngöôøi. Coâng Ñoàng ñaõ nhaán maïnh nhö ra leänh:

“ Khi caùc nghi leã, theo baûn chaát rieâng cuûa chuùng, ñoøi ñöôïc cöû haønh coäng ñoàng vôùi söï tham döï ñoâng ñaûo vaø linh hoaït cuûa giaùo daân, thì neân nhôù raèng, trong phaïm vi coù theå, phaûi quí vieäc cöû haønh coäng ñoàng hôn vieäc cöû haønh moät mình, döôøng nhö tö rieâng” (PV 27).

d. Phuïng vuï phaûi mang tính chaát phoå quaùt

Phuïng vuï mang tính chaát phoå quaùt, nghóa laø duy nhaát, qua caùc nghi leã khaùc nhau, nhôø söï duy nhaát veà ñöùc tin, cuûa leã vaø caùc bí tích. Noù coøn laø duy nhaát vì tính chaát toâng truyeàn vaø söï soáng beân trong cuûa noù, töùc ôn thaùnh.

Tính chaát phoå quaùt naøy ñöôïc theå hieän roõ raøng trong Phuïng vuï coâng giaùo, vì khaép moïi nôi, moïi ñôøi, Phuïng vuï coâng giaùo vaãn laø moät. Nhöõng caùi phuï thuoäc vaø nhöõng hình thöùc beân ngoaøi coù theå thay ñoåi, nhöng nhöõng yeáu toá thieát yeáu luoân luoân vaãn laø moät.

Vì tính chaát phoå quaùt cuûa Phuïng vuï, neân khi muoán canh taân Phuïng vuï, Coâng Ñoàng ñaõ thaän troïng neâu leân nguyeân taéc cô baûn sau ñaây:

“Ñeå duy trì truyeàn thoáng laønh maïnh nhöng ñoàng thôøi vaãn môû roäng ñöôøng cho nhöõng tieán boä chính ñaùng, khi phaûi tu chænh töøng phaàn rieâng bieät cuûa Phuïng vuï, phaûi luoân luoân baét ñaàu baèng vieäc nghieân cöùu kyõ löôõng thaàn hoïc, lòch söû vaø muïc vuï... Chæ neân ñoåi môùi khi lôïi ích thieát thöïc vaø chaéc chaén cuûa Giaùo Hoäi ñoøi hoûi vaø sau khi bieáùt chaéc nhöõng hình thaùi môùi, moät caùch naøo ñoù, ñöôïc trieån nôû coù heä thoáng töø nhöõng hình thaøi saün coù. Ngoaøi ra, coøn caàn phaûi ñeà phoøng heát söùc coù theå ñeå traùnh nhöõng dò bieät ñaùng keå veà nghi leã giöõa caùc mieàn laân caän” (PV 23).

ñ. Phuïng vuï phaûi laø vieäc thôø phöôïng caû beân trong laãn beân ngoaøi

Phuïng vuï laø vieäc phuïng töï coâng khai cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi, neân dó nhieân, noù phaûi laø vieäc beân ngoaøi, vieäc thôø töï coù nghi leã, coù toå chöùc vaø do nhöõng thöøa taùc vieân höõu hình thöïc hieän. Ñaøng khaùc, Phuïng vuï laø moät daáu thaùnh, moät bí tích, vì theá noù phaûi söû duïng nhöõng yeáu toá vaät chaát ñeå bieåu thò nhöõng thöïc taïi thieâng lieâng. Do ñoù khoâng ai coù theå choái ñaëc tính höõu hình cuûa Phuïng vuï.

Tuy nhieân, Ñöùc Pio XII ñaõ leân aùn quan nieäm cho Phuïng vuï chæ laø nhöõng hình thöùc beân ngoaøi cuûa vieäc phuïng töï. Quan nieäm nhö theá khoâng khaùc gì quan nieäm cuûa nhöõng ngöôøi Phariseâu xöa veà toân giaùo maø caùc ngoân söù cuõng nhö chính Chuùa Gieâsu ña leân aùn: “Daân naøy kính Ta baèng moâi mieäng, nhöng loøng chuùng thì xa Ta” (Mt 15,8).

Vì theá, Phung vuï khoâng phaûi chæ laø nhöõng leã nghi beân ngoaøi, nhöng bao goàm caû nhöõng taâm tình beân trong, nhöõng thöïc taïisieâu nhieân aån taøng döôùi nhöõng daáu thaùnh, ñöôïc bieåu thò qua nhöõng leã nghi beân ngoaøi. Chính vì theá, maø Coâng Ñoàng ñaõ keâu goïi moïi ngöôøi tham döï caùch yù thöùc, tích cöïc vaø linh ñoäng. Chæ söï tham döï nhö vaäy môùi coù theå mang laïi nhöõng hieäu quaû troïn veïn cuûa Phuïng vuï.

Muoán thaâu ñaït ñöôïc nhöõng hieäu naêng troïn veïn aáy, tín höõu caàn ñeán tham döï Phuïng vuï thaùnh vôùi taâm hoàn chuaån bò saün saøng, ngay thaúng, hoaø hôïp taâm trí vôùi ngoân ngöõ, vaø coäng taùc vôùi aân suûng treân trôøi, ñeå ñöøng nhaän laõnh aân suûng aáy caùch voâ ích. Vì vaäy, caùc muïc töû khoâng phaûi chæ chuû taâm tuaân giöõ caùc luaät leä trong caùc hoaït ñoäng phuïng vuï ñeå cöû haønh thaønh söï vaø hôïp phaùp maø thoâi, nhöng coøn lo cho caùc tín höõu tham döï Phuïng vuï caùc yù thöùc, linh ñoäng vaø höõu hieäu” (PV 11).

10. Haønh ñoäng phuïng vuï

Thay theá nhöõng töø thöôøng duøng tröôùc ñaây nhö nghi thöùc (rites), leã nghi (ceùreùmonies), ngaøy nay, caùc vaên kieän phuïng vu hay duøng töø Haønh ñoäng ñeå chæ nhöõng yeáu toá ñôn leû caáu taïo neân toaøn boä Phuïng vuï, nhö Kinh chieàu, vieäc cung hieán thaùnh ñöôøng, cöû haønh bí tích v.v. Töø naøy raát thoâng duïng trong thôøi kyø ñaàu cuûa Giaùo Hoäi, vaø ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø Phuïng vuï löu yù. Noù chöùng toû raèng Phuïng vuï ñoäng vieân moïi hoaït ñoäng cuûa tham döï vieân vaø mang laïi nhöõng hieäu quûa khaùch quan. Noù noùi cho tham döï vieân bieát raèng hoï ñang laøm moät caùi gì; raèng Phuïng vuï laø moät cöû ñoäng, coù moät nhòp ñieäu, moät söï duy nhaát sinh ñoäng; raèng Phuïng vuï laø söï soáng vaø ngöoøi ta chæ coù theå hieåu noù khi tham döï noù, maëc daàu sau ñoù ngöôøi ta coù theå phaân tích nhöõng cöû ñieäu, nhöõng lôøi noùi, nhöõng bieåu töôïng, nhöõng daàu höõu hình vaø nhöõng thöïc taïi voâ hình.

Vôùi yù nghóa ñoù, cöû haønh Thaùnh Theå laø moät haønh ñoâng phuïng vuï öu vieät bôûi vì chính Chuùa ñaõ truyeàn: “Anh em haõy laøm vieäc naøy ñeå nhôù ñeán Thaày”, vaø ñoù laø moät hy leã, nghóa laø moät vieäc laøm cao caû nhaát cuûa con ngöôøi.


11. Haønh ñoäng phuïng vuï vaø caùc vieäc ñaïo ñöùc

Vôùi ñònh nghóa cuûa Ñöùc Pio XII vaø lôøi chuù giaûi cuûa Boä Leã Nghi ôû treân, moät haønh ñoäng phuïng vuï phaûi hoäi ñuû nhöõng ñieàu kieän sau ñaây:

  1. Moät haønh ñoäng thaùnh goàm coù nghi thöùc vaø luaät leä;

  2. Phaûi do Chuùa Gieâsu hoaëc Giaùo Hoäi thieát laäp;

  3. Coù ghi trong caùc saùch phuïng vuï do Toaø Thaùnh pheâ chuaån;

  4. Phaûi ñöôïc cöû haønh do nhöõng ngöôøi Giaùo Hoäi ñaëc cöû;

  5. Muïc ñích laø toân vinh Thieân Chuùa vaø thaùnh hoùa phaøm nhaân.

Vì theá, taát caû nhöõng vieäc ñaïo ñöùc (pia exercitia) khaùc, coâng coäng hay rieâng tö, baát keå do Toøa Thaùnh pheâ chuaån hay ñöôïc chaáp nhaän do taäp tuïc ñòa phöông, maø khoâng hoäi ñuû 5 ñieàu kieän treân, thì khoâng phaûi laø haønh ñoäng phuïng vuï.

ÔÛ ñaây cuõng caàn noùi laø vieäc phuïng vuï töï noù coù giaù trò hôn nhöõng vieäc ñaïo ñöùc khaùc, vì Phuïng vuï laø vieäc phuïng töï cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi, coù Chuùa Kitoâ ñöùng ñaàu, vì theá coù hieäu quaû chaéc chaén vaø do söï, coøn caùc vieäc ñaïo ñöùc chæ laø vieäc cuûa caù nhaân, hay cuøng laém laø cuûa moät coäng ñoaøn nhoû khoâng ñaïi dieän cho toaøn theå Giaùo Hoäi. Tuy nhieân, nhöõng vieäc ñaoï ñöùc nhö nguyeän gaãm, laàn chuoãi, caàu nguyeän rieâng luoân laø nhöõng vieäc höõu ích vaø caàn thieát. Coâng Ñoàng ñaõ noùi roõ cho chuùng ta ñieåm ñoù, nhöng cuõng khoâng queân nhaén nhuû laø phaûi laøm sao cho nhöõng vieäc ñaïo ñöùc naøy ñöôïc khôi nguoàn töø Phuïng vuï vaø aên nhòp vôùi tinh thaàn vaø muøa Phuïng vuï (x. PV 12, 13)


iv. khoa phuïng vuï

12. Khaùi nieäm

Khoa hoïc veà phuïng vuï (science de la liturgie) laø khoa hoïc nhaèm thaâu löôïm nhöõng kieán thöùc saâu roäng vaø coù heä thoáng veà Phuïng vuï. Cuõng nhö nhöõng khoa thaàn hoïc khaùc, khoa Phuïng vuï ñoøi hoûi hoïc vieân phaûi coù ñöùc tin, bôûi vì chæ coù ñöùc tin môùi giuùp hoï nhaän ra nhöõng thöïc taïi sieâu nhieân aån taøng döôùi nhöõng daáu chæ, nhöõng bieåu töôïng , vaø toång quaùt hôn, chæ coù ñöùc tin môùi giuùp hoï hieåu ngoân ngöõ phuïng vuï, moät ngoân ngöõ ñaët neàn treân maïc khaûi.

Tuy nhieân ñöùc tin maø thoâi chöa ñuû. Phuïng vuï laø moät haønh ñoäng, nhö chuùng ta vöøa môùi thaáy. Noù chæ coù theå ñöôïc hieåu bieát khi ta tham döï, vaø coøn hôn theá, caøng tham döï yù thöùc vaø tích cöïc ta caøng hieåu bieát hôn. Quaû thöïc, tröôùc khi laø moät khoa hoïc, Phuïng vuï laø söï soáng. Vì theá khoa hoïc phuïng vuï maø khoâng ñaët neàn treân söï soáng naøy seõ khoâng ñaït tôùi ñoái töôïng, maëc daàu ngöôøi ta coù theå phaân tích nhöõng dò bieät beân ngoaøi moät caùch hôn keùm ñuùng xaùc, nhöng ngöôøi ta seõ khoâng ñaït tôùi yù nghóa ñích thöïc cuûa noù.

Ngöôïc laïi, tri thöùc phuïng vuï coù thaám nhuaàn ñöùc tin caàn ñöôïc phaùt trieån vaø kieän toaøn baèng nhöõng nghieân cöùu khoa hoïc, ñaëc bieät laø lòch söû phuïng vuï, thaàn hoïc phuïng vuï vaø chöõ ñoû.

13. Söï quan troïng cuûa lòch söû phuïng vuï

Thoâng ñieäp Mediator Dei (soá 4-5) vaø Nghò quyeát canh taân ñeâm VoïPhuïc Sinh (9.2.1951) ñaõ gaùn cho coâng vieäc cuûa caùc söû gia moät vai troø quan troïng trong vieäc canh taân Phuïng vuï. Coâng Ñoàng Vaticano II cuõng tin caäy vaøo söï ñoùng goùp cuûa noù raát nhieàu (PV 16,23,50,62). Quaû thöïc, khoa hoïc lòch söû veà Phuïng vuï ñöôïc thieát laäp vaøo theá kyû 17 ñaõ laøm giaùo só vaø giaùo daân khaùm phaù ra giaù trò vaø söï phong phuù cuûa Phuïng vuï, taàm quan troïng cuûa noù trong truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi, yù nghóa ñích thöïc cuûa nhöõng nghi leã, nhöõng kinh nguyeän, söï phaân bieät giöõa caùi coát yeáu vaø caùi tuøy phuï, söï duy nhaát vaø söï dò bieät trong gia taøi kinh nguyeän.

Lòch söû phuïng vuï coù muïc ñích tröôùc tieân laø vaïch ra vaø giaûi thích tieán trình cuûa nghi leã phuïng vuï töø ñaàu cho tôùi hình thöùc hieän taïi. Nguoàn goác caùc nghi leã seõ soi saùng yù nghóa ñích thöïc cuûa noù, seõ laøm ta ñaùnh giaù taàm quan troïng hôn keùm cuûa noù, vaø seõ cho ta bieát noù coù tính caùch sieâu vieät hay leä thuoäc vaøo neàn vaên hoùa naøo. Khi maø lòch söû phuïng vuï chöa ñaït tôùi taàm möùc khoa hoïc thì ngöôøi ta thöôøng baèng loøng giaûi thích caùc nghi leã theo loái hình boùng hoaøn toaøn ngoaïi lai voâ caên cöù, vaø ñeå tìm hieåu chuùng, hoï ñaõ lieäng treân chuùng nhöõng phaïm truø giaû taïo, maø may maén thay ngaøy nay ngöôøi ta khoâng coøn chaáp nhaän nöõa.

Nhöng giaûi thích tieán trình beân ngoaøi vaø vaät chaát cuûa caùc nghi thöùc khoâng, khoâng ñuû, söû gia coøn phaûi coá khaùm phaù ra nhöõng thaùi ñoä noäi taâm cuûa giaùo só vaø giaùo daân moãi moät thôøi ñaïi ñaõ ñöôïc ñem loàng vaøo nhöõng nghi thöùc aáy.

Söï khaùc bieät cuûa caùc neàn phuïng vuï trong Giaùo Hoäi ñoøi chuùng ta söû duïng phöông phaùp so saùnh (meùhode comparative), moät phöông phaùp, maø trong nhöõng laõnh vöïc khaùc, td. ngoân ngöõ hoïc, ñaõ roïi leân moät nguoàn saùng lôùn: nhöõng söï kieän chung cho nhieàu neàn phuïng vuï nhieàu khi coù theå ñöôïc giaûi thích baèng söï vay möôïn töø neàn phuïng vuï naøy sang neàn phuïng vuï khaùc, nhöng ñoâi khi laø do moät nguoàn goác chung. Trong tröôøng hôïp sau, ngöôøi ta coù theå phuïc hoài nghi thöùc ñoù trong tình traïng coù tröôùc taøi lieäu maø chuùng ta bieát. Phöông phaùp so saùnh coøn coù moät taàm quan troïng ñaùng keå ñeå löôïng ñònh xem moät söï kieän cuûa Giaùo Hoäi lan roäng nhieàu hay ít, vaø do ñoù ñeå ñaùnh giaù taàm möùc cuûa noù theo quan ñieåm thaàn hoïc.



Chuùng ta phaûi ñaëc bieät löu taâm ñeán vai troø quan troïng cuûa khoa hoïc lòch söû veà ngoân ngöõ, hay ngoân ngöõ hoïc trong vieäc nghieân cöùu phuïng vuï. Bôûi vì kinh nguyeän phuïng vuï vaø qui luaät chöõ ñoû laø nhöõng baûn vaên thuoäc nhöõng thôøi ñaïi khaùc nhau: trong cuøng moät ngoân ngöõ td. tieáng Latinh chaúng haïn, nhöõng töø vaø nhöõng thaønh ngöõ coù nhöõng nghóa khaùc nhau tuøy theo thôøi ñaïi, tuøy theo mieàn vaø tuøy theo nhoùm ngöôøi. Khi baûn vaên ñöôïc dòch töø moät ngoân ngöõ khaùc ra, thì bieát ñöôïc baûn chính laïi laø ñieàu caàn thieát ñeå coù theå giaûi quyeát nhöõng khoù khaên vaø hieåu roõ ñöôïc taàm möùc cuûa noù. Noùi moät caùch toång quaùt hôn, caùc baûn vaên phuïng vuï cuõng caàn ñöôïc khaûo saùt theo loái phaân tích vaên chöông maø caùc Ñaïi Hoïc thöôøng laøm khi nghieân cöùu moät taùc phaåm vaên chöông hay trieát hoïc cuûa caùc vaên gia noåi tieáng. Cuõng caàn phaûi löu yù, laø ngoaøi nhöõng saùch phuïng vuï cuûa Giaùo Hoäi, nhöõng taøi lieäu coù tính caùch mieâu taû vaø giaùo huaán, nhaø söû hoïc phuïng vuï cuõng phaûi ñeå yù nghieân cöùu nhöõng nôi vaø nhöõng duïng cuï thôø töï coå xöa, ñaùnh giaù chung theo phöông phaùp khaûo coå; phaûi bieát nhöõng taøi lieäu coù tính caùch töôïng tröng, nhö nhöõng buùc veõ, nhöõng bích hoïa (fresques), nhöõng mosaiques veà phuïng vuï v.v. Thöôøng nhöõng khaùm phaù môùi veà coå hoïc cuõng giuùp ích nhieàu cho khoa hoïc lòch söû veà phuïng vuï, vì theá phaûi coi khaûo coå nhö laø moân phuï cuûa Khoa Phuïng vuï.
14. Suy tö thaàn hoïc veà nhöõng söï kieän phuïng vuï

Nhöõng khaùm phaù maø nhaø söû hoïc môùi tìm thaáy phaûi laø ñoái töôïng nghieân cöùu cho nhaø phuïng vuï theo quan ñieåm thaàn hoïc. Nhöõng söï kieän cuûa Giaùo Hoäi vöøa môùi ñöôïc khaùm phaù ñoù coù taàm möùc naøo? Trong tröôøng hôïp naøo, truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc baûo ñaûm vaø trong tröôøng hôïp naøo chöùng toû söï kieän aáy laø moät laïc höôùng? Söï kieän ñoù laø moät tieán hoùa hay thoaùi hoùa? Nhöõng daáu ñöôïc phaân taùch coù giaù trò naøo tröôùc nhöõng thöïc taïi sieâu nhieân? Nhöõng caâu hoûi treân coù taám quan troïng raát cao ñoái vôùi nhaø Phuïng vuï. Coâng vieäc giaûi quyeát ñoøi nhaø Phuïng vuï phaûi trung thaønh vôùi nhöõng giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi, phaûi bieát khaù saâu saéc veà thaàn hoïc toång quaùt, vaø ñaëc bieät hôn, phaûi coù nhöõng quan nieäm laønh maïnh veà “Nhöõng nôi cuûa thaàn hoïc”, veà baûn tính cuûa Giaùo Hoäi vaø caùc bí tích. Ngoaøi ra, ñeå coù theå coù nhöõng nhaän ñònh ñuùng ñaén trong lónh vöïc teá nhò nhö vaäy, nhaø Phuïng vuï coøn caàn coù moät ñôøi soáng sieâu nhieân saâu thaúm vaø chính thoáng, moät yù thöùc nhaäy beùn veà nhöõng traùch nhieäm muïc vuï, bôûi vì Phuïng vuï tröïc tieáp thuoäc hai lónh vöïc naøy.
15. Khoa chöõ ñoû

Coøn hôn laø moät khoa hoïc, söï hieåu bieát cuûa nhaø chöõ ñoû laø moät ngheä thuaät vôùi muïc tieâu laø thi haønh caùch trung thaønh caùc nghi leã phuïng vuï nhö Giaùo Hoäi muoán. Thöôøng ngöôøi ta hoïc caùc qui luaät chöõ ñoû baèng caùch thöïc haønh. Tuy nhieân, Phuïng vuï cuõng laø ñoái töôïng cuûa caùc quyeát ñònh thaønh vaên cuûa nhaø laäp luaät, vaø khi noù ñaõ ñöôïc moâ taû moät caùch chính thöùc, thì noù coù giaù trò nhö moät leà luaät. Do ñoù söï hoïc bieát vaø giaûi thích nhöõng qui luaät phuïng vuï theo moät heä thoáng cuõng laø moät khoa hoïc thöïc söï. Tuy nhieân, ngöôøi ta seõ khoâng theå söû duïng khoa naøy caùch ñuùng ñaên neáu khoâng coù nhöõng kieán thöùc ñaày ñuû veà lòch söû vaø thaàn hoïc.


tải về 1.38 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18



Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý
    Quê hương
BÁO CÁO
Tài liệu