Nhãm nghiªn cøu: Hoµng Thuý b ng (M. Sc) NguyÔn V¨n NghÖ (mba) Lª Hoµng Tïng


Ch­¬ng 1. thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi: th­êng xuyªn biÕn ®éng vµ th­¬ng m¹i kh«ng c«ng b»ng



tải về 1.19 Mb.
trang2/14
Chuyển đổi dữ liệu17.08.2016
Kích1.19 Mb.
#21753
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14

Ch­¬ng 1.

thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi: th­êng xuyªn biÕn ®éng vµ th­¬ng m¹i kh«ng c«ng b»ng




I. C©y cµ phª vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi

Cµ phª lµ mét trong nh÷ng c©y trång cã lÞch sö l©u dµi. C¸ch ®©y kho¶ng 1000 n¨m, mét ng­êi du môc Etiopia ®· ngÉu nhiªn ph¸t hiÖn ra h­¬ng vÞ tuyÖt vêi cña mét loµi c©y l¹ ë lµng Capfa gÇn thñ ®« Etiopia. §µn gia sóc cña «ng sau khi ¨n nh÷ng c©y l¹ nµy bçng "t­¬i tØnh h¼n", kh«ng chÞu ®Ó «ng lïa vµo b·i tró ®ªm. ThÊy vËy, «ng ®· quyÕt ®Þnh nÕm thö loµi c©y l¹ ®ã vµ c¶m thÊy s¶ng kho¸i, tØnh t¸o vµ tõ ®ã loµi c©y nµy trë thµnh ®å uèng hµng ngµy cña con ng­êi vµ ng­êi ta lÊy tªn lµng ®Ó ®Æt tªn cho loµi c©y ®ã.7


Tõ thÕ kû thø VI, cµ phª kh«ng chØ lµ mãn tr¸ng miÖng hµng ngµy cña ng­êi d©n Etiopia. C©y cµ phª ®­îc lan sang Yªmen, c¸c n­íc kh¸c ë Trung CËn §«ng, nhanh chãng v­ît BiÓn §á sang ArËp (Arabia). Do ®ã, c©y cµ phª nµy cã tªn lµ Arabica8.
ThÕ kû XVI, c¸c nhµ bu«n n­íc céng hoµ Vondia nhËp khÈu cµ phª vµo Ch©u ¢u. Nh­ vÕt dÇu loang, cµ phª lan dÇn sang Ch©u ¸, Ch©u §¹i D­¬ng. Cuèi thÕ kû thø XVII, c©y cµ phª ®· t×m ®­îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÕ giíi. Trong sè c¸c mÆt hµng n«ng s¶n chÝnh hiÖn nay ch­a cã loµi c©y nµo mµ thÞ tr­êng trao ®æi quèc tÕ h×nh thµnh sím nh­ cµ phª Arabica. 9
§Çu thÕ kû XX c©y cµ phª Robusta ®­îc ph¸t hiÖn ë Ch©u Phi, vµ trë thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu khi chÕ biÕn cïng víi cµ phª Arabica trong ®å uèng hµng ngµy cña ng­êi d©n. Cµ phª Robusta cã tû lÖ cafein cao h¬n cµ phª Arabica, chÞu rÐt vµ chÞu h¹n kÐm h¬n, ®ßi hái l­îng n­íc m­a c¶ n¨m cao, tõ 1500 ®Õn 2000 mm. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ, c©y cµ phª Robusta ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ tiªu dïng cña con ng­êi. Ngµy nay, c©y cµ phª ®­îc trång t¹i h¬n 70 n­íc nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi trªn thÕ giíi. Cµ phª Arabica chñ yÕu ®­îc trång ë c¸c n­íc Mü La Tinh, Trung Mü, vµ Caribe. Trong khi, cµ phª Robusta ®­îc trång nhiÒu t¹i Ch©u Phi vµ Ch©u ¸. Trªn qui m« thÕ giíi, c©y cµ phª lµ c©y cã tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cao thø hai sau dÇu löa.10
Kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. GÇn 1/4 c¸c n­íc thuéc tæ chøc th­¬ng m¹i cµ phª quèc tÕ (ICO) cã kim ng¹ch cµ phª chiÕm kho¶ng 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. NhiÒu n­íc, kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª chiÕm tõ 75% ®Õn 80% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. HiÖn cã kho¶ng 125 triÖu ng­êi trªn thÕ giíi sèng phô thuéc vµo c©y cµ phª. Trong ®ã mét nöa s¶n l­îng cµ phª thÕ giíi ®­îc trång ë c¸c trang tr¹i nhá víi diÖn tÝch nhá h¬n 5ha. T¹i Ch©u Phi, tû träng ®ãng gãp s¶n l­îng cµ phª chñ yÕu do c¸c hé gia ®×nh nhá ®¶m nhËn, chiÕm kho¶ng 95%.
Cµ phª kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn cã ý nghÜa to lín vÒ chÝnh trÞ ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Sù sôt gi¶m gi¸ cµ phª ngay lËp tøc ¶nh h­ëng ®Õn thu nhËp cña ng­êi d©n ë nhiÒu n­íc, tû lÖ nghÌo ®ãi, bÊt b×nh ®¼ng vµ c¸c chØ sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c. Do ®ã, chÝnh phñ ë nhiÒu n­íc s¶n xuÊt cµ phª muèn tham gia víi c¸c nç lùc kh¸c nhau nh»m mang l¹i sù æn ®Þnh l©u dµi cho thÞ tr­êng cµ phª th«ng qua mét sè h×nh thøc hîp t¸c nh»m lµm c©n b»ng thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi, gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ æn ®Þnh thu nhËp cho ng­êi trång cµ phª.
C
Cµ phª ®ång nghÜa víi sù ph¸t triÓn ë Colombia

Tõ nhiÒu n¨m nay, cµ phª lµ mÆt hµng chÝnh cho xuÊt khÈu, n¨m 1995/96 ®ãng gãp 1,8 tû USD. Cµ phª vÉn tiÕp tôc ®em l¹i viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, kho¶ng 800 ngh×n ng­êi lao ®éng trùc tiÕp, chiÕm kho¶ng 36% lao ®éng ë n«ng th«n. Ngoµi ra, kho¶ng 3 triÖu ng­êi phô thuéc vµo c©y cµ phª ë c¸c møc ®é kh¸c nhau.


Nguån: http://www.math.grin.edu/~khannabh/colombia/coffee.php
©y cµ phª kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ mµ cßn v­ît xa h¬n lµ biÓu t­îng vµ niÒm ®am mª cña nhiÒu ng­êi, nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi.
Ng­êi trång cµ phª ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi coi cµ phª lµ biÓu t­îng cña quª h­¬ng m×nh, n¬i m×nh sinh sèng. C©y cµ phª lµ vËt trang trÝ cho c¸c trang tr¹i giÇu cã. Trong thêi kú khñng ho¶ng gi¸, nhiÒu ng­êi d©n ®· ®­îc kªu gäi chÆt bít c©y cµ phª vµ chuyÓn sang c¸c lo¹i c©y trång kh¸c. NhiÒu ng­êi ®· thùc hiÖn nh­ng nhiÒu ng­êi ®· kh«ng thùc hiÖn. Mét c©u nãi næi tiÕng vµ g©y xóc ®éng m¹nh cña mét ng­êi trång cµ phª ë Colombia khi ®­îc khuyÕn c¸o chÆt bá c©y cµ phª "T«i ®· lµm viÖc ë trang tr¹i nµy h¬n 20 n¨m vµ thµ c¾t ®øt tay m×nh cßn h¬n chÆt nh÷ng c¸i c©y mµ t«i ®· yªu quÝ vµ ch¨m sãc chóng bao nhiªu n¨m nay”, ®· ®­îc kÓ ®i kÓ l¹i hµng tr¨m lÇn ë c¸c trung t©m th­¬ng m¹i cµ phª trªn toµn thÕ giíi.11
II. ThÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi: th­êng xuyªn biÕn ®éng vµ th­¬ng m¹i kh«ng c«ng b»ng

II.1. C¸c ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi


S¶n l­îng cµ phª dµnh cho xuÊt khÈu chiÕm kho¶ng 75-80% tæng s¶n l­îng cµ phª toµn cÇu nh­ng tû träng nµy kh¸c biÖt t¹i c¸c n­íc s¶n xuÊt. Nh÷ng n­íc xuÊt khÈu cµ phª chñ yÕu lµ Brazil, ViÖt Nam vµ Clombia, chiÕm 52% tæng l­îng cµ phª xuÊt khÈu thÕ giíi. Ba n­íc nµy cïng víi Indonesia, Guatemala, Uganda, Mehico, Bê BiÓn Ngµ, Costa Rica, El Savado, Ethiopia vµ Kenia, 12 n­íc chiÕm 80% tæng l­îng cµ phª xuÊt khÈu thÕ giíi.
N¨m 2001, Brazil lµ n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt thÕ giíi, chiÕm kho¶ng 25% tæng l­îng cµ phª xuÊt khÈu toµn cÇu, chñ yÕu lµ cµ phª Arabica. ViÖt Nam ®øng thø hai víi 16% thÞ phÇn, chñ yÕu lµ cµ phª Robusta. Colombia ®øng thø ba vÒ xuÊt khÈu cµ phª Arabica vµ tiÕp theo lµ Guatemala vµ Indonesia, mçi n­íc chiÕm kho¶ng 5% thÞ phÇn. N¨m 2001, ViÖt Nam ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu cµ phª Robusta, chiÕm kho¶ng 42% thÞ phÇn. N¨m 2002, vÞ trÝ nµy l¹i thuéc vÒ Brazil. HiÖn nay, Brazil lµ n­íc xuÊt khÈu hµng ®Çu thÕ giíi vÒ c¶ 2 lo¹i cµ phª.
Mét xu h­íng phæ biÕn trong tiªu thô cµ phª hiÖn nay lµ t¨ng tû träng cµ phª Robusta pha trén trong cµ phª thµnh phÈm ®Ó gi¶m gi¸ thµnh phÈm. C¸c c«ng nghÖ pha chÕ míi cho phÐp s¶n xuÊt c¸c lo¹i cµ phª thµnh phÈm cã tû lÖ pha trén cµ phª Robusta cao nh­ng vÉn gi÷ ®­îc h­¬ng vÞ ®Æc tr­ng cña cµ phª Arabica. V× vËy, tiªu thô cµ phª Robusta t¨ng nhanh vµ hiÖn chiÕm kho¶ng 36,5% tæng tiªu thô cµ phª toµn cÇu.
C¸c n­íc nhËp khÈu chñ yÕu chiÕm trªn 90% tæng l­îng cµ phª nhËp khÈu, trong ®ã Mü lµ n­íc nhËp khÈu cµ phª lín nhÊt thÕ giíi, chiÕm tíi 29% tæng l­îng cµ phª nhËp khÈu thÕ giíi. §øng thø hai lµ §øc víi tû träng kho¶ng 19% tæng l­îng nhËp khÈu thÕ giíi. TiÕp theo lµ NhËt B¶n, chiÕm kho¶ng 9% tæng l­îng nhËp khÈu cµ phª thÕ giíi.

C¸c n­íc nhËp khÈu tiªu thô kho¶ng 75% tæng l­îng cµ phª rang xay toµn cÇu, trong ®ã 88% ®­îc rang xay trong n­íc. Bu«n b¸n néi EU chiÕm kho¶ng 60% tæng l­îng giao dÞch cµ phª rang xay, kho¶ng 12% cµ phª rang xay ®­îc nhËp tõ c¸c n­íc trång cµ phª vµ 28% giao dÞch cßn l¹i thuéc vÒ c¸c n­íc kh¸c, chñ yÕu lµ Mü. NhËp khÈu cµ phª hoµ tan còng chiÕm mét tû träng kh«ng lín trong tæng l­îng nhËp khÈu rßng do cµ phª hoµ tan th­êng ®­îc chÕ biÕn ngay t¹i n­íc tiªu thô.12.


C¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu cña c¸c n­íc trång cµ phª còng rÊt kh¸c nhau, phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª, kh¶ n¨ng ®Çu t­ cho c«ng nghÖ chÕ biÕn còng nh­ tËp qu¸n kinh doanh. NÕu nh­ Brazil, Colombia, Cotdivoa, Ên §é vµ Indonesia ®· cã c«ng nghiÖp s¶n xuÊt cµ phª hoµ tan kh¸ ph¸t triÓn th× hÇu hÕt c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª cßn l¹i, cµ phª chñ yÕu vÉn ®­îc xuÊt khÈu d­íi d¹ng cµ phª rang xay vµ nhiÒu n­íc hÇu nh­ chØ xuÊt khÈu cµ phª nh©n x«.

Nguån: Trung t©m th«ng tin NN & PTNT

N¨m 2001, cµ phª nh©n x« chiÕm tû träng 82,7% tæng l­îng cµ phª nhËp khÈu toµn cÇu trong khi cµ phª rang vµ cµ phª hoµ tan chiÕm tû träng t­¬ng øng lµ 6,6% vµ 10,7%. Tuy nhiªn, nhËp khÈu cµ phª chÕ biÕn cã xu h­íng t¨ng nhanh h¬n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trong giai ®o¹n 1995-2001, nhËp khÈu cµ phª ch­a chÕ biÕn chØ t¨ng b×nh qu©n 1,5%/n¨m trong khi nhËp khÈu cµ phª rang vµ cµ phª hoµ tan ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 7% vµ 8%/n¨m. L­îng cµ phª t¸i xuÊt ®¹t kho¶ng 10 triÖu bao mçi n¨m, chñ yÕu lµ giao dÞch gi÷a c¸c n­íc thuéc céng ®ång ch©u ¢u.



II.2. §éc quyÒn cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia


Trªn thÕ giíi hiÖn ®ang diÔn ra xu h­íng s¸t nhËp c¸c tËp ®oµn kinh tÕ nh»m t¹o lîi thÕ ®éc quyÒn, gi¶m chi phÝ dùa trªn lîi thÕ kinh tÕ nhê qui m« trong hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc nh­ hµng kh«ng, dÇu löa, thÐp, nh«m vµ c¸c tËp ®oµn chÕ biÕn n«ng l©m s¶n. Xu h­íng nµy còng diÔn ra t­¬ng tù trong ngµnh cµ phª. 5 tËp ®oµn lín nhÊt hiÖn th©u tãm tíi 70% l­îng cµ phª giao dÞch trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, t¹o nªn lîi thÕ tËp quyÒn mua.

Gi÷a th¸ng 5 n¨m 2001, Oxfam xuÊt b¶n mét b¸o c¸o nªu râ hµng triÖu ng­êi trång cµ phª ®ang sèng trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n trong khi ®ã c¸c h·ng chÕ biÕn (nh­ Nestle) l¹i h­ëng lîi. B¸o c¸o cho r»ng mÆc dï gi¸ cµ phª s¬ chÕ gi¶m sót ®éi ngét, gi¸ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn d­êng nh­ kh«ng thay ®æi. Oxfam ®Ò cËp tíi kho¶ng c¸ch giÇu-nghÌo trong ngµnh cµ phª ®ang t¨ng lªn víi viÖc gi¶m gi¸ liªn tôc cña cµ phª th« hay s¬ chÕ.13


MÆc dï ch­a cã tÝnh to¸n chÝnh x¸c nµo vÒ ¶nh h­ëng tiªu cùc cña ®éc quyÒn mua trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh­ng chi phÝ xuÊt khÈu cµ phª th« chØ chiÕm 7% trong chi phÝ chÕ biÕn s¶n phÈm cuèi cïng. C¸c bé phËn kh¸c cña chi phÝ cßn l¹i lµ chÕ biÕn, vËn chuyÓn, l­u kho, gi¸ b¸n lÎ vµ thuÕ. RÊt nhiÒu kho¶n thuÕ, nh­ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ b¸n lÎ, vµ chi phÝ lao ®éng lµ chi phÝ cè ®Þnh, nh­ng chóng chiÕm mét tû phÇn chi phÝ rÊt cao. H¬n n÷a, mét sè lo¹i chi phÝ nh­ chi phÝ vËn chuyÓn, l­u kho hay b¶o hiÓm phÝ l¹i ®ang cã xu h­íng t¨ng dÇn trong thêi gian gÇn ®©y. KÕt qu¶ lµ mÆc dï gi¸ cµ phª th« ®· gi¶m ®ét ngét nh­ng gi¸ cµ phª chÕ biÕn l¹i kh«ng. VÝ dô khi gi¸ cµ phª th« gi¶m 41,17 cents/pound vµo th¸ng 9/2001 tõ 71,94 cents/pound ë thêi ®iÓm th¸ng 9/1999, tÝnh b×nh qu©n 43% trong vßng 2 n¨m. Víi nh÷ng chi phÝ kh¸c lµ b»ng nhau, gi¸ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn ph¶i gi¶m kho¶ng 3%. NÕu chi phÝ vËn chuyÓn, l­u kho vµ b¶o hiÓm chiÕm 15% trong tæng chi phÝ chÕ biÕn cµ phª vµ nÕu chóng cïng lóc t¨ng 20% trong vßng 2 n¨m th× gi¸ cña c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn míi kh«ng thay ®æi. §iÒu nµy ch¾c ch¾n sÏ kh«ng xÈy ra trªn thùc tÕ.14


II.3. C¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª: Gi¸ th­êng xuyªn biÕn ®éng vµ cã xu h­íng gi¶m dÇn


Gièng nh­ nhiÒu mÆt hµng n«ng l©m s¶n kh¸c, thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi th­êng xuyªn biÕn ®éng, biÓu hiÖn qua xu h­íng dao ®éng m¹nh cña gi¸. Gi¸ cµ phª phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan nh­ thêi tiÕt, s©u bÖnh, chiÕn tranh, chÝnh s¸ch can thiÖp vµo thÞ tr­êng cña chÝnh phñ, chÝnh s¸ch cña tæ chøc cµ phª quèc tÕ (ICO) v.v... Sau ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø II, biÕn ®éng thêi tiÕt ë Brazil lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn biÕn ®éng m¹nh cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi.
Th¸ng 7 n¨m 1975, b¨ng gi¸ ®· ph¸ huû phÇn lín vô thu ho¹ch cµ phª 1976 - 1977 cña Braxin. Gi¸ b¸n lÎ mét pao (0,45kg) cµ phª ë New York t¨ng tõ 68 xu n¨m 1975 lªn tíi 1,23 USD n¨m 1976, vµ sau ®ã lªn 2,7 USD n¨m 1977. Sau ®ã, gi¸ cã xu h­íng gi¶m dÇn vµ trë l¹i møc tr­íc khñng ho¶ng. N¨m 1986, h¹n h¸n ë Brazil ®· lµm s¶n l­îng cña Brazil gi¶m sót ®ét ngét ®Èy gi¸ thÞ tr­êng lªn cao. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc s¶n xuÊt ®¹t 14,3 tû USD. 4 n¨m sau ®ã, gi¸ cµ phª l¹i trë l¹i møc thÊp, cung t¨ng trë l¹i trong khi cÇu t¨ng chËm h¬n vµ kim ng¹ch cña c¸c n­íc nµy tôt xuèng cßn 5,4 tû USD niªn vô 1992/9315.
§Çu thËp kû 90 thÕ kû XX, nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu thay ®æi, t¹o thªm nhiÒu yÕu tè míi gãp phÇn lµm t¨ng tÝnh bÊt æn cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi:


  • Dì bá c¸c giíi h¹n xuÊt khÈu th«ng qua hÖ thèng kinh tÕ quota cña ICO;

  • Sù sôp ®æ cña khèi kinh tÕ §«ng ¢u (cò);

  • Xu h­íng tù do ho¸ thÞ tr­êng ë nhiÒu nÒn kinh tÕ;

  • Xu h­íng tù do ho¸ c¸c hÖ thèng marketing ng­êi s¶n xuÊt dÉn tíi sù sôp ®æ cña nhiÒu c¬ quan tËp trung quyÒn lùc marketing vµ sù th©m nhËp cña c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu t­ nh©n;

§ît s­¬ng muèi ë Brazil n¨m 1994 ®· lµm cung thÕ giíi gi¶m sót ®ét ngét vµ gi¸ t¨ng cao, kim ng¹ch cña c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª ®¹t møc 12,4 tû USD niªn vô 1996/1997. Gi¸ t¨ng khuyÕn khÝch ng­êi trång cµ phª ë c¸c n­íc më réng diÖn tÝch trång. S¶n l­îng cµ phª trªn thÕ giíi t¨ng tõ 94 triÖu bao n¨m 1990 lªn 122 triÖu bao n¨m 2002, b×nh qu©n kho¶ng 4%/n¨m. L­îng t¨ng nµy chñ yÕu tõ Brazil vµ ViÖt Nam. Trong khi ®ã, tæng tiªu dïng toµn cÇu chØ t¨ng b×nh qu©n kho¶ng 1,5%/n¨m, tõ 94 triÖu bao n¨m 1990 lªn 109 triÖu bao n¨m 2001. S¶n xuÊt ®· v­ît tiªu dïng trong 5 n¨m qua, lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m gi¸ cµ phª thÕ giíi vµ khñng ho¶ng n«ng d©n vµ c¸c n­íc sèng dùa vµo thu nhËp tõ cµ phª. L­îng dù tr÷ ®· t¨ng tõ 10 triÖu bao n¨m 1997 tíi kho¶ng 70 triÖu bao n¨m 2003. Sau ®ã, s¶n l­îng cña Brazil t¨ng tr­ëng trë l¹i vµ s¶n l­îng t¨ng ®ét biÕn cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 90 ®· lµm cung d­ thõa vµ lµm gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª xuèng cßn 5,6 tû USD niªn vô 2000/2001. ThÞ tr­êng cµ phª r¬i vµo khñng ho¶ng tåi tÖ nhÊt kÓ tõ thËp kû 60, thÕ kû XX. Nh÷ng n­íc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh yÕu ®· buéc ph¶i c¾t gi¶m s¶n l­îng, chñ yÕu ë Ch©u Phi nh­ C«ng G«, Madagasca, Cam¬run vµ Ecuado.




Bªn c¹nh xu h­íng biÕn ®éng m¹nh cña gi¸, cïng víi ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ trong 50 n¨m qua trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®· gãp phÇn lµm gi¶m gi¸ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp nãi chung vµ cµ phª nãi riªng. NÕu ®iÒu chØnh theo l¹m ph¸t, tÝnh tõ n¨m 1950, gi¸ cµ phª thùc tÕ ®· gi¶m (cã ®iÒu chØnh c¶ l¹m ph¸t), kho¶ng 2%/n¨m. Xu h­íng dµi h¹n c¬ b¶n nµy sÏ tiÕp tôc diÔn ra trong t­¬ng lai.



II.4. ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng gi¸


Cuéc khñng ho¶ng gi¸ ®· lµm cho hµng triÖu ng­êi trªn thÕ giíi r¬i vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, lµm ®iªu ®øng nhiÒu nÒn kinh tÕ. Nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá trªn thÕ giíi buéc ph¶i bá mÆc cµ phª, nhiÒu tr­êng hîp ph¶i b¸n ®Êt ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ sinh ho¹t hµng ngµy. Nh÷ng vïng khã kh¨n nhÊt ë trong t×nh tr¹ng mÊt an ninh l­¬ng thùc: ng­êi nghÌo kh«ng thÓ trang tr¶i chi phÝ l­¬ng thùc t­¬ng xøng, kÕt qu¶ lµ tû lÖ suy dinh d­ìng vµ tö vong t¨ng.


VÝ dô, cµ phª lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ c¸c n­íc Trung Mü. Mét tû lÖ cao cµ phª s¶n xuÊt t¹i nh÷ng n­íc nµy ®­îc xem lµ cã chÊt l­îng tèt nhÊt trªn thÕ giíi. C¸c n­íc Trung Mü s¶n xuÊt kho¶ng 12% s¶n l­îng cµ phª toµn cÇu vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu chiÕm tõ 5% ®Õn 23% tæng doanh thu xuÊt khÈu. Cµ phª kh«ng chØ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc n©ng cao thu nhËp mµ cßn t¹o viÖc lµm - ­íc tÝnh kho¶ng 1,5 triÖu lao ®éng n«ng th«n lµm viÖc cã liªn quan ®Õn cµ phª trong mïa vô 2001-2002. Ng­êi ta ­íc tÝnh r»ng cã trªn 500 ngh×n viÖc ®· bÞ mÊt kÓ tõ khi cã cuéc khñng ho¶ng cµ phª, t×nh h×nh trë nªn tåi tÖ h¬n ®èi víi nh÷ng ng­êi nghÌo n«ng th«n khi mµ phÇn lín ng­êi trång cµ phª thÕ giíi lµ nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá, sèng ë nh÷ng vïng hÎo l¸nh vµ phô thuéc vµo thu nhËp tõ c©y cµ phª ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ sinh ho¹t, häc tËp vµ ch¨m sãc søc khoÎ.


Nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá chiÕm tõ 58% ®Õn 95% sè ng­êi trång cµ phª ë Trung Mü. Hä sèng rÊt phô thuéc vµo thu ho¹ch cña hä vµ nh÷ng viÖc mïa vô. Thu nhËp chñ yÕu tõ ®©y ®Ó trang tr¶i cho c¸c kho¶n chi phÝ l­¬ng thùc vµ nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu, tiÒn häc phÝ vµ ch¨m sãc søc khoÎ, hä kh«ng thÓ thiÕt lËp hay x©y dùng bÊt kú mét quÜ dù phßng nµo trong nh÷ng giai ®o¹n khã kh¨n. Cuéc khñng ho¶ng ®· t¹o ra rÊt nhiÒu bÊt c«ng trong x· héi, nÒn kinh tÕ n«ng th«n ®i xuèng, thóc ®Èy ng­êi d©n di c­ ra c¸c khu vùc thµnh thÞ vµ thóc ®Èy tÝnh kh«ng bÒn v÷ng cña gia ®×nh, céng ®ång vµ ®Êt n­íc.


Bªn c¹nh nh÷ng thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ, cuéc khñng ho¶ng gi¸ còng cho thÊy trång cµ phª ë c¸c n­íc Trung Mü trong 50 n¨m qua chñ yÕu tËp trung t¨ng n¨ng suÊt th«ng qua th©m canh vµ ®éc canh cµ phª. Ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng trong s¶n xuÊt cµ phª ë Trung Mü tr­íc kia - sö dông c©y b¶n ®Þa ®Ó che n¾ng, kh«ng chØ gióp b¶o d­ìng ®Êt vµ n­íc mµ cßn cung cÊp nhiÒu gièng c©y vµ ®éng vËt vµ gi¶m nhÑ ¶nh h­ëng cña biÕn ®éng thêi tiÕt - ®· dÇn ®­îc thay thÕ b»ng viÖc c¾t bá c©y che bãng vµ ®éc canh trång cµ phª. KÕt qu¶ lµ tÝnh ®a d¹ng sinh häc tõ viÖc trång hçn giao c¸c loµi c©y dÇn mai mét. Khi n«ng d©n buéc ph¶i t×m kiÕm thu nhËp th× m«i tr­êng kh«ng ph¶i ­u tiªn hµng ®Çu cña hä.



II.4. ThÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi: th­¬ng m¹i kh«ng c«ng b»ng


§Æc ®iÓm thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi cho thÊy thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi ®­îc ph©n thµnh nhiÒu ph©n ®o¹n kh¸c nhau. Ph©n ®o¹n trªn cña thÞ tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh thÊp h¬n dùa trªn tËp quyÒn mua cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia, hµng rµo thuÕ vµ phi thuÕ quan ¸p dông ë c¸c n­íc ph¸t triÓn. Ph©n ®o¹n d­íi cña thÞ tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh cao do viÖc dÔ dµng ra nhËp, th¸o lui cña c¸c t¸c nh©n tham gia kªnh tiªu thô s¶n phÈm cµ phª. C¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª chñ yÕu n»m trong ph©n ®o¹n thÞ tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh cao, gi¸ c¶ diÔn biÕn thÊt th­êng. Do ®ã, mét biÕn ®éng nhá cña gi¸ cµ phª thÕ giíi sÏ ngay lËp tøc ¶nh h­ëng tíi c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª. C¸c cuéc khñng ho¶ng cµ phª trong qu¸ khø còng nh­ hiÖn nay cho thÊy ng­êi tiªu dïng cuèi cïng kh«ng ®­îc h­ëng lîi tõ viÖc gi¸ cµ phª gi¶m, lîi Ých nµy chñ yÕu thuéc vÒ c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia.
HÖ thèng chÝnh s¸ch ¸p dông gi÷a c¸c n­íc kh«ng ®ång nhÊt, bÊt lîi cho c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª

Do kh«ng cã c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cµ phª tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn, lµ nh÷ng n­íc tiªu dïng chø kh«ng ph¶i n­íc s¶n xuÊt, vµ do cã sù c¹nh tranh m¹nh gi÷a c¸c n­íc s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn) ®Ó t¨ng doanh sè, hµng rµo thuÕ quan ®­îc dùng lªn t­¬ng ®èi thÊp. C¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª gÇn nh­ kh«ng ¸p dông thuÕ xuÊt khÈu.


C¸c n­íc nhËp khÈu cµ phª truyÒn thèng vÒ c¬ b¶n ¸p dông hµng rµo thuÕ quan thÊp ®èi víi c¸c s¶n phÈm cµ phª kh¸c nhau, tuy nhiªn, cã sù ph©n biÖt ®èi sö gi÷a c¸c n­íc. Cµ phª chÕ biÕn tõ nhiÒu n­íc Ch©u Phi, Caribe vµ Th¸i B×nh D­¬ng còng nh­ tõ nhiÒu n­íc Mü La Tinh (bao gåm Colombia, En Xanva®o, Goatªmala, H«n®urat, Nicaragoa), nh­ng mét sè n­íc nghÌo kh¸c nh­ Ên §é, ViÖt Nam vµ §«ng Timo ph¶i chÞu thuÕ 3,1% cµ phª hßa tan vµ 2,6% cµ phª bét, Braxin vµ Th¸i Lan ph¶i chÞu thuÕ 9% cho cµ phª hßa tan khi nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Mü.
MÆc dï nh÷ng tho¶ thuËn vÒ c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu cµ phª trong khu«n khæ GATT vµ WTO ®· gi¶m nhÑ ®¸ng kÓ nh÷ng rµo c¶n nµy nh­ng viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu chñ yÕu ®­îc øng dông ®èi víi cµ phª nh©n. Mét sè n­íc vÉn ¸p dông møc thuÕ cao víi cµ phª chÕ biÕn vµ t¹o ra nh÷ng rµo c¶n ®¸ng kÓ ®èi víi xuÊt khÈu cµ phª chÕ biÕn. Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu n­íc vÉn ¸p ®Æt rµo c¶n phi thuÕ quan ®èi víi nhËp khÈu cµ phª nh­ h¹n ng¹ch nhËp khÈu, ®¸nh thuÕ tiªu thô cao.
C¸c cè g¾ng cña c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª chÝnh kh«ng ®¹t ®­îc kÕt qu¶

Trªn 50 n¨m nay, c¸c n­íc s¶n xuÊt ®· th«ng qua mét sè c¬ chÕ vµ diÔn ®µn HiÖp héi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª (ACPC) vµ Tæ chøc cµ phª quèc tÕ (ICO) ®Ó æn ®Þnh gi¸ cµ phª thÕ giíi ë møc cã lîi cho ng­êi s¶n xuÊt. N¨m 1945, mét HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ do 14 n­íc Mü La Tinh thiÕt lËp lÊy tªn lµ FEDECAME ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, nh­ng ®· sôp ®æ n¨m 1956. Sau khi HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ thÊt b¹i, 7 quèc gia Mü La Tinh ký "HiÖp ®Þnh cµ phª Mü La Tinh" (IACO) n¨m 1958 vµ ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh kiÓm so¸t l­îng xuÊt khÈu cña 15 n­íc Mü La Tinh. N¨m 1960, IACO cè g¾ng phèi hîp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc trång cµ phª ë Ch©u Phi nh­ng c¶ hai nç lùc ®ã ®Òu kh«ng thµnh c«ng. N¨m 1963, “Tæ chøc cµ phª quèc tÕ - ICO ra ®êi ... t¹i mét héi nghÞ do Liªn Hîp quèc triÖu tËp n¨m tr­íc ®ã nh­ lµ mét gi¶i ph¸p cho nh÷ng th¨ng trÇm vÒ gi¸ c¶ vµ nh÷ng biÕn ®éng vÒ cung cÇu tõ thËp kû 1930 ®Õn thËp kû 1960.” Môc ®Ých ban ®Çu cña ICO lµ qu¶n lý HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ (ICA) ký kÕt n¨m 1962, ®Þnh ra c¸c h¹n ng¹ch nh»m giíi h¹n l­îng cung cña cµ phª thÕ giíi vµ ®Ó ®Èy gi¸ lªn.16




HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ ®Çu tiªn cã hiÖu lùc n¨m 1962 trong thêi hiÖu 5 n¨m vµ ICO tiÕp tôc ho¹t ®éng theo c¸c hiÖp ®Þnh kÕ tiÕp tõ ®ã. Nh÷ng hiÖp ®Þnh nµy bao gåm HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ 1968 (vµ hai lÇn gia h¹n), HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ 1976, 1983 (vµ bèn lÇn gia h¹n) vµ HiÖp ®Þnh 1994 (víi mét lÇn gia h¹n). HiÖp ®Þnh sau cïng, hiÖp ®Þnh 2001 cã hiÖu lùc t¹m thêi tõ 1/10/2001. Tuy nhiªn, Tæ chøc Cµ phª quèc tÕ (ICO) chØ lµ mét diÔn ®µn ®èi tho¹i gi÷a c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª, kh«ng cã ph¸p quyÒn, kh«ng thÓ khèng chÕ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, vµ còng nh­ c¸c hiÖp ®Þnh n«ng s¶n hµng hãa kh¸c, dÔ bÞ vi ph¹m.17VÝ dô vÒ viÖc c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª phèi hîp kh«ng hiÖu qu¶. Brazil lµ tiÕn hµnh ph¸ gi¸ ®ång Real, ng­êi trång tiÕp tôc cã ®éng lùc do gi¸ t¹i cæng tr¹i b»ng hoÆc cao h¬n møc gi¸ thÊp n¨m 1993-1994. Vô 2002-2003 tiÕp tôc cao h¬n 50 triÖu bao hay 3 triÖu tÊn, víi kho¶ng 12 triÖu bao hay 720,000 tÊn Robusta, hiÖn ®· v­ît ViÖt Nam trë thµnh n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt thÕ giíi c¶ vÒ Arabica vµ Robusta.


Tõ ®ã ®Õn nay, nh»m ®èi phã víi t×nh tr¹ng cµ phª gi¶m gi¸ vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, c¸c n­íc s¶n xuÊt cè g¾ng phèi hîp víi nhau ®Ó gi¶m t¹m thêi l­îng cµ phª xuÊt khÈu. Chñ tr­¬ng nµy sau ®ã ®· ®­îc thèng nhÊt trong HiÖp héi c¸c quèc gia cµ phª ACPC gåm 28 quèc gia kiÓm so¸t 85% l­îng cµ phª thÕ giíi. N¨m 1993, mét sè n­íc ®· phèi hîp víi nhau t¹m tr÷ 20% l­îng cµ phª xuÊt khÈu ®Ó ®Èy gi¸ lªn. N¨m 2001, ACPC mét lÇn n÷a dù ®Þnh t¹m tr÷ 20% l­îng cµ phª xuÊt khÈu chÊt l­îng thÊp ®Ó gi¶m cung. Tuy nhiªn, do viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña c¸c thµnh viªn ACPC vµ c¸c n­íc kh«ng ph¶i thµnh viªn kh«ng cã ¶nh h­ëng mÊy ®Õn gi¸ cµ phª, ACPC ®­a thªm mét kÕ ho¹ch kh¸c, ®ã lµ tiªu hñy 5% cµ phª chÊt l­îng thÊp. Nh­ng cho ®Õn nay kÕ ho¹ch nµy vÉn ch­a thùc hiÖn ®­îc. NhiÒu hiÖp ®Þnh ®· ®­îc ký kÕt tõ nh÷ng n¨m 1960 nh»m quy ®Þnh h¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®Ó b×nh æn gi¸ cµ phª. Tuy nhiªn, c¬ chÕ h¹n ng¹ch ®· lµm biÕn d¹ng quan hÖ cung cÇu cña thÞ tr­êng ®ång thêi níi réng kho¶ng c¸ch vÒ gi¸ gi÷a cµ phª cã phÈm cÊp cao thÊp kh¸c nhau.18

Ch­¬ng tr×nh c¶i thiÖn chÊt l­îng cµ phª cña ICO kªu gäi c¸c n­íc s¶n xuÊt thµnh viªn kÓ tõ ngµy 1/10/2002 kh«ng ®­îc phÐp xuÊt khÈu cµ phª Arabica cã nhiÒu h¬n 86 lçi trªn mét mÉu 300 gam hoÆc Robusta cã nhiÒu h¬n 150 lçi trªn mét mÉu t­¬ng tù. Ch­¬ng tr×nh nµy còng kªu gäi c¸c n­íc thµnh viªn kh«ng ®­îc phÐp xuÊt khÈu bÊt kú lo¹i cµ phª Arabica hay Robusta nµo cã tû lÖ Èm d­íi møc 8% hoÆc cao h¬n 12,5% víi ®iÒu kiÖn lµ ®iÒu nµy kh«ng ¶nh h­ëng tíi tËp qu¸n ®· thiÕt lËp. Do ®ã, nh÷ng n¬i ®é Èm d­íi møc 12,5% th× c¸c nhµ xuÊt khÈu nªn cè g¾ng duy tr× hoÆc gi¶m. ChØ nh÷ng tr­êng hîp ngo¹i lÖ ®èi víi c¸c lo¹i cµ phª ®Æc s¶n th­êng cã tû lÖ Èm cao th× c¸c lo¹i cµ phª nµy ph¶i ®­îc nhËn biÕt râ rµng b»ng th­¬ng hiÖu.


Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn viÖc c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª khã hîp t¸c trong viÖc b×nh æn gi¸ cµ phª thÕ giíi lµ do ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm cµ phª. VÒ phÝa cÇu, nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng cµ phª rÊt Ýt co gi·n theo gi¸ hay gi¸ t¨ng hay gi¶m ¶nh h­ëng kh«ng lín tíi l­îng tiªu thô cµ phª. Ng­îc l¹i vÒ phÝa cung, l­îng cung trªn thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi rÊt co gi·n theo gi¸ hay mét biÕn ®éng nhá trªn thÞ tr­êng cµ phª ¶nh h­ëng rÊt m¹nh ®Õn viÖc t¨ng gi¶m s¶n l­îng cµ phª. §èi víi cung, cïng mét l­îng t¨ng gi¸ th× ®­êng cung co gi·n sÏ t¨ng s¶n l­îng nhiÒu h¬n ®­êng cung Ýt co gi·n h¬n. §èi víi cÇu, cïng mét l­îng t¨ng gi¸, nhu cÇu gi¶m Ýt h¬n ë ®­êng cÇu Ýt co gi·n vµ gi¶m nhiÒu h¬n ë ®­êng cÇu co gi·n.19

III. Ngµnh cµ phª thÕ giíi: ®iÒu chØnh h­íng tíi ph¸t triÓn bÒn v÷ng

III.1. C¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª


Nh÷ng ®iÒu chØnh trong s¶n xuÊt

Hai ®iÒu chØnh c¬ b¶n diÔn ra ë c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª chÝnh hiÖn nay trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt lµ gièng, kü thuËt trång vµ ch¨m sãc cµ phª nh»m ®¸p øng ®óng nh÷ng thay ®æi trong nhu cÇu thÞ tr­êng vµ ph¸t triÓn ngµnh cµ phª bÒn v÷ng.


S¶n xuÊt trong qu¸ khø chñ yÕu dùa trªn t¨ng cung h¬n lµ h­íng tíi nhu cÇu thÞ tr­êng. Trong hai thËp kû cuèi, rÊt nhiÒu s¶n phÈm cµ phª ®­îc Ðp b»ng m¸y, viÖc ®éc canh c©y cµ phª ph¸t triÓn m¹nh d­íi ¸nh s¸ng mÆt trêi trùc tiÕp lµm gi¶m ®i ®¸ng kÓ n¬i c­ tró cho c¸c loµi chim di c­ vµ lµm t¨ng sù xãi mßn ®Êt ®· bÞ « nhiÔm do sö dông ph©n bãn ho¸ häc ngµy cµng nhiÒu. Trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90, trong sè 6,9 triÖu mÉu ®Êt (mÉu Anh) trång cµ phª ë Mehico, Colombia, Trung Mü vµ Caribe cã tõ 30% ®Õn 40% diÖn tÝch lµ trång cµ phª d­íi ¸nh s¸ng mÆt trêi. Th«ng th­êng, cµ phª trång tèt nhÊt t¹i nh÷ng n¬i cã Ýt ¸nh s¸ng mÆt trêi d­íi c¸c t¸n l¸ cña nhiÒu lo¹i c©y kh¸c nhau. Sù chuyÓn dÞch sang s¶n xuÊt th©m canh ¶nh h­ëng ®Õn sù an toµn cña ®Êt vµ cuéc sèng cña nh÷ng ng­êi trång cµ phª.
§Ó ®èi phã víi t×nh tr¹ng trªn, mét sè l­îng lín nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá, nh÷ng nhµ tiÕp thÞ vµ ng­êi tiªu dïng ®· tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng ®Ó b¶o vÖ vµ khuyÕn khÝch nh÷ng ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt cµ phª ®óng ®¾n b¶o vÖ m«i tr­êng mét c¸ch bÒn v÷ng. C¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp trªn toµn miÒn B¾c Mü ®ang b¾t ®Çu ®­a ra nh÷ng t¸c ®éng vÒ m«i tr­êng ®èi víi viÖc s¶n xuÊt cµ phª b»ng c¸ch yªu cÇu c¸c thµnh viªn ph¶i t¹o ra mét bãng m¸t che phñ tèi thiÓu.
Ngµnh cµ phª Brazil ®· thay ®æi tõ nh÷ng vïng ®Êt Ýt dèc h¬n ®Õn vïng s­¬ng gi¸ vµ thay ®æi ®¸ng kÓ trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt: trång c©y dµy h¬n, c¬ khÝ ho¸ kh©u thu ho¹ch, sö dông hîp lý thuèc trõ s©u vµ thuèc diÖt cá, ®­a ra nhiÒu lo¹i c©y trång míi, gieo h¹t trong èng ®Ó ngõa dÞch bÖnh, c¸c kü thuËt xÐn tØa c©y míi, tiÕp cËn th«ng tin tèt h¬n trong ®ã cã øng dông c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu.
C«ng nghÖ biÕn ®æi gen cho phÐp t¸ch cafein khái h¹t cµ phª ngay trong qu¸ tr×nh trång trät, cho phÐp gi÷ nguyªn h­¬ng vÞ cña cµ phª. Trong t­¬ng lai, c«ng nghÖ biÕn ®æi gen sÏ lµ ph­¬ng ph¸p t¸ch cafein chñ yÕu, thay thÕ cho ph­¬ng ph¸p chiÕt xuÊt truyÒn thèng b»ng n­íc, c¸c chÊt chiÕt suÊt h÷u c¬ hay axit cacbonic.
H­íng tíi khai th¸c ph©n ®o¹n thÞ tr­êng chÊt l­îng cao

ThÞ tr­êng c¸c lo¹i cµ phª hoµ tan sÏ ph¸t triÓn nhanh chãng víi nhiÒu lo¹i cµ phª riªng biÖt, thÝch hîp víi thÞ hiÕu cña tõng ®Þa ph­¬ng, tõng nhãm ®èi t­îng tiªu dïng riªng biÖt nh­ cµ phª cã mïi b¹ch ®Ëu khÈu cña thÞ tr­êng T©y ¢u, cµ phª cã mïi quª cña thÞ tr­êng Trung §«ng, cµ phª cã vÞ gõng tiªu thô trong mïa ®«ng vµ cµ phª l¹nh b¸n trong mïa hÌ ... HiÖn ®· cã h¬n 100 lo¹i h­¬ng liÖu kh¸c nhau ®­îc dïng cho s¶n xuÊt c¸c lo¹i cµ phª ®Æc biÖt.


ChiÕn l­îc h­íng tíi ®¸p øng c¸c nhu cÇu c¸ biÖt cña ng­êi tiªu dïng g¾n liÒn víi viÖc t¹o lËp vµ qu¶ng b¸ c¸c th­¬ng hiÖu riªng cho c¸c lo¹i cµ phª thµnh phÈm. T¹o lËp nh·n hiÖu cµ phª riªng kh«ng chØ cßn lµ mèi quan t©m cña c¸c n­íc s¶n xuÊt mµ ®· trë thµnh môc tiªu cña c¸c nhµ rang xay, nhµ s¶n xuÊt cµ phª hoµ tan ®Õn c¸c tËp ®oµn kinh doanh b¸n lÎ ®å uèng vµ thùc phÈm trªn thÞ tr­êng quèc tÕ.
C¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª Trung vµ Nam Mü còng ®· nhËn biÕt ®­îc lîi Ých cña viÖc s¶n xuÊt cµ phª chÊt l­îng cao ®Ó cung cÊp cho thÞ tr­êng cµ phª ®Æc s¶n míi næi lªn. Nh÷ng n­íc Trung vµ Nam Mü cã tiÒm lùc tµi chÝnh ®ñ m¹nh, chiÕn l­îc ®Çu t­ vµo ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng cµ phª h÷u c¬ ®ang ®­îc quan t©m ®Æc biÖt do xu h­íng t¨ng nhu cÇu tiªu thô vÒ lo¹i cµ phª nµy. Colombia ®· x©y dùng kÕ ho¹ch t¨ng gÊp ®«i l­îng cµ phª h¶o h¹ng trong vßng 5 n¨m tíi. HiÖn nay, cµ phª h¶o h¹ng míi chiÕm 10% tæng l­îng xuÊt khÈu cña n­íc nµy.
T¨ng ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng, gi¶m sè kh©u trung gian, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ nhê qui m«

Brazil hiÖn t¨ng ®Çu t­ m¹nh vµo c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. HÖ thèng ®­êng giao th«ng tõ n«ng tr¹i ®Õn c¶ng xuÊt khÈu ®· ®­îc c¶i thiÖn. Nhµ n­íc còng tõng b­íc t­ nh©n ho¸ c¸c c¶ng xuÊt khÈu nh»m t¨ng hiÖu qu¶, gi¶m chi phÝ vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña cµ phª Brazil.


T¹i Clombia, ng­êi trång cµ phª cã thÓ b¸n cµ phª trùc tiÕp cho c¸c hîp t¸c x· vµ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu cµ phª. C¸c hîp t¸c x· ®ãng vai trß rÊt quan träng trong kh©u tiªu thô cµ phª cña ng­êi trång cµ phª Clombia. VÝ dô, trong kh©u vËn chuyÓn, c¸c hîp t¸c x· chiÕm tíi 60% tæng l­îng cµ phª xuÊt khÈu n¨m 1996. HiÖp héi cµ phª quèc gia Federacafe ®ãng vai trß quan träng trong viÖc gi¸m s¸t vµ kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm qua tõng m¾t xÝch thÞ tr­êng. Bªn c¹nh ®ã, Federacafe x©y dùng quan hÖ chÆt chÏ víi tÊt c¶ ng­êi xay cµ phª lín vµ tiÕn hµnh c¸c chiÕn dÞch qu¶ng b¸ vÒ cµ phª Colombia.
H­íng tíi khai th¸c thÞ tr­êng trong n­íc

Brazil, còng nh­ mét sè quèc gia s¶n xuÊt cµ phª hµng ®Çu kh¸c, ®· b¾t ®Çu nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc ®Èy m¹nh tiªu dïng cµ phª trong n­íc. Brazil kh«ng chØ lµ n­íc xuÊt khÈu cµ phª ®øng ®Çu thÕ giíi mµ cßn xÕp thø 2 sau Mü trong viÖc tiªu thô cµ phª. HiÖn nay, Brazil tiªu thô trªn 13 triÖu bao mçi n¨m, chiÕm kho¶ng 40% s¶n l­îng trung b×nh cña n­íc nµy. NÕu tÝnh theo ®Çu ng­êi, trung b×nh mçi ng­êi d©n Brazil tiªu thô 4,9 kg cµ phª/n¨m. Møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña Colombia lµ 1,9 kg. Ngµnh cµ phª Brazil ®· ®Æt môc tiªu t¨ng l­îng tiªu thô néi ®Þa lªn 1,5 triÖu bao mçi n¨m th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o vµ khuyÕn m·i, ®Èy møc tiªu thô b×nh qu©n lªn 5,3 kg/ng­êi.


III.2. C¸c n­íc nhËp khÈu cµ phª truyÒn thèng


Chó träng c«ng t¸c gi¸m s¸t chÊt l­îng cµ phª nhËp khÈu

Liªn Minh Ch©u ¢u gi¸m s¸t nghiªm ngÆt tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm vµ c©y trång l­¬ng thùc ë tÊt c¶ c¸c m¾t xÝch thÞ tr­êng. ThËm trÝ, søc khoÎ vµ c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh sÏ còng ¸p dông cho c¸c s¶n phÈm nhiÖt ®íi. Trong bÊt kú tr­êng hîp nµo, nh÷ng th­íc ®o sÏ thóc ®Èy hÖ thèng kiÓm tra chÊt l­îng nh­ lµ yªu cÇu cña thÞ tr­êng. Liªn Minh Ch©u ¢u còng buéc c¸c nhµ rang xay ®Þnh h­íng kªnh cung cÊp, gãp phÇn h­íng dÉn ng­êi s¶n xuÊt c¸c yªu cÇu cña thÞ tr­êng vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng s¶n phÈm.


Nhu cÇu t¨ng m¹nh ®èi víi c¸c s¶n phÈm chÊt l­îng cao

MÆc dï xu h­íng tiªu dïng c¸c s¶n phÈm cµ phª th«ng dông hiÖn nay cã xu h­íng ch÷ng l¹i, kho¶ng 1,3%/n¨m ë c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng Mü, NhËt B¶n vµ T©y ¢u nh­ nhu cÇu cµ phª ®Æc s¶n t¨ng nhanh, ®Æc biÖt ë c¸c n­íc EU. Tèc ®é t¨ng cËn biªn cña tiªu thô cµ phª ë khèi EU ®· ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng cµ phª ®Æc s¶n víi hµng lo¹t qu¸n bar míi mäc lªn, ®Æc biÖt ë §øc vµ Anh vµ ng­êi tiªu dïng ë ®©y th­êng Ýt ®¾n ®o khi thanh to¸n ly cµ phª cña m×nh ë møc gi¸ cao gÊp 20 lÇn so víi møc gi¸ cµ phª quèc tÕ.


§Þnh h­íng hµnh vi ng­êi tiªu dïng

C¸c nhµ m«i tr­êng häc cña Mü vµ mét vµi n¬i kh¸c ®· ®­a ra c¸c chiÕn l­îc Marketing dùa vµo c¬ cÊu ngµnh cµ phª, c«ng b»ng x· héi vµ tr¶ gi¸ c¸c mÆt hµng hîp lý cho nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá ë Ch©u Mü. KÕt qu¶ lµ, ng­êi tiªu dïng hiÖn nay cã thÓ lùa chän mét danh s¸ch ngµy cµng nhiÒu c¸c s¶n phÈm cµ phª ®­îc s¶n xuÊt tõ c¸c hÖ thèng kh¸c nhau.


C¸c c¸ch thøc bao gåm ph¸t triÓn tiªu chuÈn nh·n m¸c vÒ m«i tr­êng còng nh­ t¹o ra chiÕn l­îc liªn kÕt víi nh÷ng ng­êi xay cµ phª, ng­êi b¸n lÎ vµ c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i. B»ng c¸ch phæ biÕn cho ng­êi tiªu dïng vÒ c¸c quyÕt ®Þnh mua hµng cña hä ¶nh h­ëng ®Õn hÖ sinh th¸i vµ kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn toµn cÇu, c¸c tæ chøc nµy hy väng dïng cµ phª nh­ mét c«ng cô ®Ó n©ng cao hiÓu biÕt vÒ sù nguy hiÓm cña viÖc lµm n«ng nghiÖp kh«ng bÒn v÷ng trªn toµn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn.
Xu h­íng t¨ng ®Çu t­ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ sang c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª

Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n cµ phª, nhËp khÈu cµ phª chÕ biÕn sÏ cã xu h­íng t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m tíi. Ph­¬ng ph¸p sÊy kh« b»ng lµm l¹nh trong s¶n xuÊt cµ phª hoµ tan sÏ ®­îc sö dông réng r·i h¬n ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng cµ phª hoµ tan. HiÖn nhiÒu n­íc ph¸t triÓn nhËp khÈu cµ phª ®· triÓn khai ch­¬ng tr×nh trî gióp vÒ c«ng nghÖ sÊy kh« b»ng ph­¬ng ph¸p lµm l¹nh cho c¸c n­íc trång cµ phª ®Ó s¶n xuÊt cµ phª hoµ tan ngay t¹i c¸c n­íc nµy. §©y còng lµ mét biÖn ph¸p hîp t¸c h÷u hiÖu ®Ó gia t¨ng gi¸ cµ phª xuÊt khÈu nh»m n©ng cao gi¸ trÞ cho c¸c s¶n phÈm cµ phª cña c¸c n­íc s¶n xuÊt/xuÊt khÈu.


IV. Dù b¸o cung-cÇu thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi

Do ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi phøc t¹p c¶ vÒ phÝa cung vµ phÝa cÇu nªn viÖc dù b¸o cung-cÇu thÞ tr­êng trong giai ®o¹n hiÖn nay lu«n chøa ®ùng nhiÒu rñi ro tiÒm Èn. Tuy nhiªn, nÕu lo¹i bá nh÷ng yÕu tè mang tÝnh ngÉu nhiªn nh­ thêi tiÕt, chiÕn tranh hay khñng ho¶ng kinh tÕ th× viÖc ®­a ra c¸c dù b¸o trë nªn gÇn víi xu h­íng h¬n hay cã tÝnh chÝnh x¸c cao h¬n.


VÒ phÝa cÇu, c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng T©y ¢u vµ B¾c Mü cã xu h­íng t¨ng chËm do l­îng tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ng­êi hiÖn ®· ë møc cao nh­ PhÇn Lan 11,26 kg/ng­êi/n¨m, §øc 6,72 kg/ng­êi/n¨m vµ Mü 4,07 kg/ng­êi/n¨m. Ng­êi Anh vèn thÝch uèng trµ còng tiªu dïng kho¶ng 2,38 kg/ng­êi vµ Ai Len lµ 1,31 kg/ng­êi. Do ®ã, møc t¨ng nhu cÇu dù b¸o kho¶ng 1,3%/n¨m tõ nay ®Õn n¨m 2010 chØ t­¬ng ®­¬ng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng d©n sè ë c¸c n­íc nµy, so s¸nh víi møc 2,3% trong thËp kû 90 thÕ kû XX.
Bï l¹i cho møc cÇu t¨ng chËm ë c¸c n­íc B¾c Mü vµ T©y ¢u, thÞ tr­êng c¸c n­íc kh¸c sÏ cã xu h­íng t¨ng nhanh trong thËp kû tíi. §Çu tiªn lµ thÞ tr­êng NhËt B¶n. N¨m 1965, møc tiªu thô b×nh qu©n chØ kho¶ng 300 g/ng­êi/n¨m do ng­êi d©n vèn quen uèng trµ nh­ng hiÖn cã møc tiªu thô cµ phª t­¬ng ®èi cao 3,17 kg/ng­êi/n¨m vµ dù b¸o nhu cÇu nhËp khÈu cµ phª vµo NhËt B¶n sÏ t¨ng 2,5%/n¨m trong thËp kû nµy.
TiÕp theo NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng Trung Quèc. Cïng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao nhÊt thÕ giíi trong nhiÒu n¨m qua vµ viÖc h×nh thµnh mét lo¹t c¸c khu c«ng nghiÖp ven biÓn Th¸i B×nh D­¬ng, ng­êi d©n Trung Quèc ®· dÇn chuyÓn tõ v¨n ho¸ uèng chÌ sang uèng cµ phª víi cã møc t¨ng tiªu thô cµ phª hµng n¨m ®¹t tíi 30%. MÆc dï ®©y chØ lµ b­íc nh¶y vät tõ con sè ban ®Çu qu¸ nhá bÐ do v¨n ho¸ uèng trµ ®· ¨n s©u vµo tiÒm thøc cña ng­êi d©n nh­ng do l­îng cµ phª tiªu thô b×nh qu©n tÝnh trªn ®Çu ng­êi d©n lôc ®Þa vÉn thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c n­íc kh¸c, 1g/ng­êi/n¨m nªn dù b¸o thÞ tr­êng nhËp khÈu cµ phª vµo Trung Quèc sÏ t¨ng m¹nh trong thËp kû tíi.20
TiÕp theo thÞ tr­êng Trung Quèc lµ thÞ tr­êng Nga, c¸c n­íc §«ng vµ Nam ¢u. Cµ phª ngµy cµng ®­îc coi lµ ®å uèng thêi th­îng ë Nga vµ nhu cÇu tiªu thô t¨ng lªn râ rÖt. Theo dù b¸o cña ICO tiªu thô t¹i thÞ tr­êng nµy sÏ t¨ng 10%/n¨m. Cµ phª hoµ tan hiÖn nay kh¸ ®­îc ­a chuéng t¹i Nga vµ ngµy cµng nhiÒu c«ng ty trong n­íc tham gia vµo s¶n xuÊt lo¹i s¶n phÈm nµy. NhËp khÈu cña c¸c n­íc §«ng ¢u kh¸c dù b¸o sÏ t¨ng kho¶ng 1-1,5%/n¨m trong thËp kû tíi. Nhu cÇu dù b¸o sÏ t¨ng nhanh ë Hy L¹p, Italia vµ Bå §µo Nha.
MÆc dï møc tiªu thô cµ phª b×nh qu©n ®Çu ng­êi trªn ph¹m vi toµn cÇu Ýt thay ®æi trong nh÷ng n¨m qua, dao ®éng trong kho¶ng 4,5-4,7 kg/ng­êi/n¨m vµ møc tiªu thô thÊp ë c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª, chØ kho¶ng 1kg/ng­êi/n¨m nh­ng nhu cÇu thÕ giíi trong thêi gian tíi ch¾c ch¾n sÏ t¨ng do xu h­íng t¨ng nhanh ë c¸c thÞ tr­êng míi næi vµ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu dïng néi ®Þa cµ phª ë c¸c n­íc xuÊt khÈu chÝnh. Do ®ã, Tiªu thô cµ phª cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn dù b¸o sÏ t¨ng b×nh qu©n 2,5%/n¨m, ®­a tû träng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong tæng møc tiªu thô cµ phª toµn cÇu lªn 30% trong n¨m 2010. Thu nhËp vµ d©n sè t¨ng lªn ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ nh÷ng yÕu tè dÉn ®Õn møc t¨ng tiªu thô cao cña c¸c n­íc thuéc khu vùc nµy. Tuy nhiªn, vÒ c¬ cÊu s¶n phÈm tiªu thô, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vÉn tËp trung ë c¸c s¶n phÈm cã møc gi¸ vµ chÊt l­îng thÊp.
VÒ phÝa cung, trong 3 n¨m qua, c¸c n­íc xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh nh»m gi¶m l­îng cung do gi¸ thÊp, do ®ã, møc t¨ng cung tõ nay ®Õn n¨m 2010 dù b¸o sÏ thÊp h¬n møc t¨ng 4%/n¨m trong thËp kû 90 thÕ kû XX. MÆc dï cã sù gi¶m sót vÒ s¶n l­îng s¶n xuÊt nh­ng do ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n kh¸c nhau ë c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª vÉn ®ang dù tr÷ mét l­îng lín cµ phª trong thêi kú gi¸ thÊp nªn hä sÏ tiÕp tôc b¸n ra trong nh÷ng n¨m tíi. Do ®ã, l­îng cung xuÊt khÈu sÏ gi¶m nh­ng kh«ng gi¶m nhanh nh­ møc s¶n l­îng s¶n xuÊt, gi¸ cã xu h­íng håi phôc nh­ng khã ®¹t møc cao nh­ trong giai ®o¹n 1994 - 1999 (tõ 1200 USD ®Õn 4000 USD/tÊn cµ phª nh©n x«).
V. KÕt luËn

Th­¬ng m¹i cµ phª toµn cÇu ®· ®­îc h×nh thµnh tõ thÕ kû XVI vµ cã lÏ lµ s¶n phÈm cã thÞ tr­êng sím vµ v÷ng ch¾c nhÊt trong sè c¸c mÆt hµng n«ng l©m s¶n hiÖn nay. Ngµy nay, ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª ®øng hµng thø hai trªn thÕ giíi, sau dÇu löa. C©y cµ phª cã ý nghÜa quan träng kh«ng chØ vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn vÒ c¸c mÆt x· héi vµ chÝnh trÞ ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Mét biÕn ®éng nhá vÒ gi¸ cµ phª ngay lËp tøc ¶nh h­ëng ®Õn c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« nh­ thÊt nghiÖp, nghÌo ®ãi, bÊt b×nh ®¼ng thu nhËp, g©y ¶nh h­ëng tiªu cù tíi chÝnh trÞ vµ x· héi. Do ®ã, ChÝnh phñ ë c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª trªn thÕ giíi rÊt coi träng viÖc hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc vµ thùc thi nhiÒu chÝnh s¸ch kh¸c nhau nh»m æn ®Þnh thÞ tr­êng cµ phª trong n­íc vµ thÕ giíi, gãp phÇn æn ®Þnh c¸c chØ sè kinh tÕ vÜ m«.


ThÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi cã nhiÒu ®Æc ®iÓm riªng biÖt so víi c¸c mÆt hµng n«ng l©m s¶n kh¸c do c¶ nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan vÒ phÝa cung vµ phÝa cÇu. VÒ phÝa cung, phÇn lín s¶n l­îng cña c¸c n­íc s¶n xuÊt dïng ®Ó xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn. Sè l­îng n­íc s¶n xuÊt cµ phª nhiÒu, c¸c n­íc nµy dÔ dµng tham gia vµ tõ bá thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, s¶n l­îng chñ yÕu tËp trung ë mét sè n­íc s¶n xuÊt chÝnh nh­ Brazil, Colombia, ViÖt Nam, Indonesia, Guatemala, Mehico, Bê BiÓn Ngµ vµ Costa Rica víi h¬n 80% thÞ phÇn. S¶n phÈm xuÊt khÈu chÝnh ë d¹ng th« hoÆc s¬ chÕ, chiÕm kho¶ng 82,7%. Cuèi cïng, l­îng cung cµ phª rÊt co gi·n theo gi¸ vµ dÔ thay ®æi khi thêi tiÕt thuËn lîi hoÆc xÊu ®i.
VÒ phÝa cÇu, c¸c n­íc nhËp khÈu chÝnh chñ yÕu ë c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng Mü, T©y ¢u vµ NhËt B¶n víi 90% thÞ phÇn. C¸c s¶n phÈm nhËp khÈu nµy ®­îc chÕ biÕn l¹i thµnh c¸c s¶n phÈm tiªu dïng cuèi cïng nh­ cµ phª hoµ tan, bét v.v... GÇn 90% giao dÞch c¸c s¶n phÈm nµy lµ trong néi t¹i c¸c n­íc tiªu thô cµ phª truyÒn thèng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhu cÇu tiªu thô t¹i thÞ tr­êng B¾c Mü vµ T©y ¢u cã xu h­íng ch÷ng l¹i, møc t¨ng kho¶ng 1,3% trong thËp kû tíi, tøc lµ t­¬ng ®­¬ng víi tèc ®é t¨ng d©n sè ë c¸c n­íc nµy. Nhu cÇu thÞ tr­êng NhËt B¶n sÏ tiÕp tôc t¨ng tr­ëng m¹nh, kho¶ng 2,5% trong thËp kû tíi. Bªn c¹nh thÞ tr­êng NhËt B¶n, nhu cÇu t¹i thÞ tr­êng Trung Quèc sÏ t¨ng m¹nh, kho¶ng 30%/n¨m. Nhu cÇu t¹o thÞ tr­êng Nga còng t¨ng cao, kho¶ng 10%/n¨m. Nhu cÇu t¹i c¸c n­íc §«ng ¢u kh¸c vµ mét sè n­íc Nam ¢u sÏ t¨ng tõ 1%/n¨m ®Õn 1,5%/n¨m tõ nay ®Õn n¨m 2010. Tuy nhiªn, c¸c thÞ tr­êng míi næi hiÖn chØ chiÕm kho¶ng 10% thÞ phÇn nªn trung t©m tiªu thô cµ phª toµn cÇu vÉn tiÕp tôc lµ B¾c Mü, T©y ¢u vµ NhËt B¶n.
C¸c nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan nµy t¹o nªn nhiÒu ph©n ®o¹n thÞ tr­êng. Trong ph©n ®o¹n thÞ tr­êng æn ®Þnh vµ gi¸ trÞ cao, c¸c giao dÞch chñ yÕu ®­îc tiÕn hµnh gi÷a c¸c tËp ®oµn cµ phª ®a quèc gia vµ ng­êi tiªu dïng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn. Trong ph©n ®o¹n thÞ tr­êng bÊt æn ®Þnh, gi¸ trÞ thÊp, c¸c giao dÞch chñ yÕu ®­îc tiÕn hµnh gi÷a c¸c nhµ xuÊt khÈu cµ phª ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi c¸c tËp ®oµn cµ phª ®a quèc gia. ChÝnh v× nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty ®a quèc gia cã lîi thÕ ®éc quyÒn trong thu mua, chÕ biÕn vµ tiªu thô cµ phª. 5 c«ng ty ®a quèc gia lín nhÊt kiÓm so¸t tíi 70% s¶n l­îng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª trªn thÕ giíi.
Trong ph©n ®o¹n thÞ tr­êng bÊt æn ®Þnh vµ gi¸ trÞ thÊp, thÞ tr­êng cµ phª th­êng xuyªn biÕn ®éng, gi¸ c¶ lªn xuèng thÊt th­êng do nh÷ng biÕn ®éng c¶ vÒ phÝa cung vµ cÇu. Sau ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø 2, gi¸ cµ phª lªn hay xuèng chñ yÕu do biÕn ®éng vÒ cung, ®Æc biÖt tõ Brazil - n­íc cã s¶n l­îng vµ l­îng xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt thÕ giíi. Nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi r¬i vµo khñng ho¶ng tåi tÖ nhÊt kÓ tõ thËp kû 60, thÕ kû XX. Gi¸ cµ phª xuèng ®Õn møc thÊp kû lôc. NhiÒu n­íc, nhiÒu vïng ®· buéc ph¶i gi¶m diÖn tÝch trång do kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp hay gi¸ thµnh cao. Ng­êi trång, c¸c ®èi t­îng tham gia vËn chuyÓn, chÕ biÕn vµ tiªu thô cµ phª ë c¸c n­íc xuÊt khÈu trªn toµn thÕ giíi ph¶i ®èi diÖn víi nguy c¬ ph¸ s¶n cao.
Cuéc khñng ho¶ng gi¸ ®· lµm cho hµng triÖu ng­êi trªn thÕ giíi r¬i vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, lµm ®iªu ®øng nÒn kinh tÕ cña nhiÒu n­íc. §Ó kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm nµy, c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n, g©y ¸p lùc buéc c¸c n­íc ph¸t triÓn ph¶i më cöa thÞ tr­êng cho c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn cña hä, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n©ng cÊp c«ng nghÖ, x©y dùng th­¬ng hiÖu, ®ång thêi tÝch cùc khai th¸c thÞ tr­êng trong n­íc vµ c¸c thÞ tr­êng míi næi, thÞ tr­êng ng¹ch. C¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª ®· nhiÒu lÇn tæ chøc c¸c cuéc häp nh»m kh¾c phôc sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. C¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª chÝnh còng thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p nh»m t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hä nh­ ph¸ tû gi¸ hèi ®o¸i (Brazil), t­ nh©n ho¸ c¸c c¶ng biÓn, øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn, gi¶m s©u bÖnh, b¶o vÖ m«i tr­êng, gi¶m bãn ph©n vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Dù b¸o thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi trong nh÷ng n¨m tíi sÏ dÇn v­ît qua khñng ho¶ng, tuy nhiªn, møc gi¸ khã cao v× l­îng tån kho/dù tr÷ cña c¸c n­íc xuÊt khÈu hiÖn cßn lín.


Каталог: images -> 2006
2006 -> Lúa gạo Việt Nam Giới thiệu
2006 -> Nghiªn cøu triÓn väng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i viÖt nam – trung quèc ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i 2000 Lêi nãi ®Çu
2006 -> B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò Tµi
2006 -> BÁo cáo nghiên cứu khả năng cạnh tranh của các mặt hàng nông sản chính của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập afta
2006 -> NGÀnh lúa gạo việt nam nguyễn Ngọc Quế Trần Đình Thao Hà Nội, 5-2004 MỤc lụC
2006 -> Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2006
2006 -> §inh Xun Tïng Vò träng B×nh TrÇn c ng Th¾ng Hµ NéI, th¸ng 12 N¡M 2003
2006 -> PHÁt triển hệ thống tín dụng nông thôN Ở việt nam1
2006 -> ¶nh h­ëng cña viÖc Trung Quèc vµo wto vµ mét sè bµi häc cho ViÖt Nam1
2006 -> Bé n ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n ng th n B¸o c¸o tæng quan ngµnh chÌ viÖt Nam

tải về 1.19 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương