Nghiên cứu tình hình nhiễm độc flo trên răng vĩnh viễn của người dân huyện Ninh Hòa Khánh Hòa và xây dựng qui trình xử lý loại flo trong nước giếng

Nhiễm flo răng là vấn đề y tế công cộng đang được quan tâm nhiều ở nước ta, trong đó huyện Ninh Hòa là điểm nóng. Qua phân tích nồng độ flo trong nước giếng (n = 45), xác định tỷ lệ nhiễm flo răng của người dân ở độ tuổi 7 - 65 (n = 2647), và chỉ số nhiễm flo cộng đồng tại Ninh Thượng, Ninh Xuân và Ninh Phụng thuộc huyện Ninh Hòa, chúng tôi thu được kết quả sau: nồng độ flo biến động trong khoảng 3 - 14 ppm. 100% đối tượng nghiên cứu đều bị nhiễm độc flo trên răng vĩnh cữu. Mức độ nhiễm flo răng theo Dean, chủ yếu độ 4 và độ 5. Chỉ số nhiễm flo cộng đồng (CFI) biến động trong khoảng 3,09 - 3,48. Nhóm tuổi 15 - 19 bị nhiễm flo răng nặng nhất, chỉ số CFI (3,57). Có mối liên hệ giữa tình trạng nhiễm flo răng với nồng độ flo trong nước giếng tại địa phương nghiên cứu. Đã xây dựng được qui trình xử lý loại flo trong nước giếng, bằng phương pháp hấp phụ flo lên đá ong nguyên khai, đạt tiêu chuẩn vệ sinh ăn uống.

Dental fluorosis has been the most public health concern in Vietnam, and Ninh Hoa district is known as a hotpot. Fluoride concentrations from 45 well water samples were analyzed and the dental fluorosis rate in a population with a size of 2647 and ages from 7 to 65 was investigated at Ninh Thuong, Ninh Xuan and Ninh Phung communes of Ninh Hoa district. Obtained data shown fluoride centration in well water varied from 3 to 1 ppm and 100% people in survey suffered from chronic dental fluorosis. Dean scale of dental fluorosis was mainly at 4 and 5 levels. Community Fluorosis Index (CFI) varied from 3.09 to 3.48 and the highest value of CFI (3.57) was found in people from 15 to 19 ages. There exists a correlation between the dental fluorosis status and fluoride concentration in well water in studying areas. A removal process, which is based on the adsorption of fluoride on laterite, was developed. The process could produce water samples with the quality meets the national drinking water standard.

Flo là nguyên tố vi lượng rất cần thiết cho sự sống. Nước uống là nguồn cung cấp chủ yếu flo cho cơ thể người. Khi nồng độ flo trong nước uống cao hơn mức 1,5 ppm sẽ gây tác hại lâu dài cho sức khỏe, đặc biệt gây bệnh nhiễm flo răng (dental fluorosis). Theo y văn, bệnh dental fluorosis được định nghĩa là răng bị nhiễm độc mãn tính bởi flo, bệnh thường gây nên do sử dụng nước uống có nồng độ flo cao (> 1,5 ppm) [11]. Thời kỳ khởi phát bệnh nhiễm flo răng bắt đầu khi sự khoáng hóa của răng, khoảng 1 - 4 tuổi. Trẻ trên 7 tuổi không có nguy cơ nhiễm flo răng. Hydroxyl apatit và cacbonat hydroxyl apatit là thành phần chính của răng, khi có mặt flo, sẽ hình thành chất fluorapatit gây nhiễm flo răng. Sau khi rụng hết răng sữa, răng vĩnh cữu của trẻ bắt đầu có triệu chứng nhiễm độc flo. Đầu tiên răng bị đổi màu từ bóng sang trắng đục, sau đó xuất hiện các đốm màu vàng, nâu, đen. Men răng bắt đầu bị hỏng từng mảng, răng trở nên rất yếu, có thể để lộ lớp ngà đục bên dưới. Phân bố các mảng vỡ trên răng đối xứng. Bệnh nặng dẫn đến nhiều răng hoặc cả hàm răng bị hỏng men răng theo chiều ngang thân răng [11].

Ở Việt Nam, nước giếng ở một số vùng thuộc miền Trung có nồng độ flo khá cao, như ở huyện Tây Sơn tỉnh Bình Định, huyện Quế Sơn tỉnh Quảng Nam, huyện Ninh Hòa tỉnh Khánh Hòa… và y tế địa phương đã phát hiện nhiều người dân bị bệnh nhiễm flo răng [3,4]. Tại Ninh Hòa, bệnh “chết răng” đã được bệnh viện Ninh Hòa phát hiện từ những năm 90. Báo cáo của đoàn Địa chất Việt Tiệp cho biết nước ngầm ở vùng Ninh Hòa có chứa nồng độ flo khá cao (2 - 13 ppm) [2]. Tuy vậy, cho đến nay, người dân sinh sống tại Ninh Hòa vẫn đang mắc bệnh “chết răng” do flo. Chính vì thế, chúng tôi muốn thực hiện đề tài:” Nghiên cứu tình hình nhiễm độc flo trên răng vĩnh viễn của người dân huyện Ninh Hòa - Khánh Hòa và xây dựng qui trình xử lý loại flo trong nước giếng”, với mục tiêu nghiên cứu:

• 
  Mô tả tình trạng người dân bị nhiễm flo răng, nồng độ flo trong nước giếng tại địa bàn nghiên cứu.
  
• 
  Nêu giải pháp xử lý flo trong nước giếng đạt tiêu chuẩn vệ sinh ăn uống.
  

- Tất cả người dân, độ tuổi 7 - 65 tuổi đang sinh sống tại huyện Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa

- Nguồn nước uống và sinh hoạt tại địa bàn nghiên cứu.

2.2. Phương pháp nghiên cứu

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu ngang mô tả

2.2.2. Qui trình nghiên cứu

- Chọn 3 xã Ninh Xuân, Ninh Thượng và Ninh Phụng thuộc huyện Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa để khảo sát nồng độ flo trong nước uống và sinh hoạt, khám và phát hiện tình trạng nhiễm flo răng.

- Chọn mẫu: chúng tôi chọn những người dân, tuổi từ 7 - 65 tuổi đang bị nhiễm flo răng và sinh sống tại 3 xã: Ninh Thượng (287 đối tượng), Ninh Xuân (686 đối tượng) và Ninh Phụng (276 đối tượng) để khám và phân loại nhiễm flo răng theo chỉ số Dean.

- Xác định nồng độ flo trong nước giếng bằng phương pháp trắc quang với thuốc thử SPADNS kết hợp với phương pháp điện cực chọn lọc ion.

- Xây dựng qui trình xử lý loại flo trong nước giếng bằng phương pháp hấp phụ flo lên đá ong nguyên khai.

+ Phân loại răng nhiễm flo theo Dean [13].

CFI = Chỉ số Dean {có trọng số từ 0,5; 1; 2; 3; 4} nhân với số cá thể nhiễm flo răng, lấy tổng số này, chia cho tổng số đối tượng khảo sát. Trong đó, trọng số nhiễm flo theo Dean: độ 1 = 0,5; độ 2 = 1; độ 3; độ 4 = 3; độ 5 = 4 .Khi chỉ số CFI > 0,6: cộng đồng bị nhiễm flo [6].

+ Tiêu chuẩn của nồng độ flo trong nước uống: 1ppm [11].

2.2.3. Xử lý số liệu bằng phương pháp thống kê, với phần mềm EPI-INFO 6.04d

3. KẾT QUẢ

3.1. Tình trạng độc nhiễm flo trên răng vĩnh viễn và nồng độ flo trong nước giếng

Bảng 1. Phân bố nhóm tuổi của đối tượng nghiên cứu