Ôn tập triết học phưƠng tây khoa đẠi cưƠng khóa XI giai đOẠn triết học hy lạp cổ ĐẠI

1. 
   GIAI ĐOẠN TRIẾT HỌC HY LẠP CỔ ĐẠI
   

1. 
   Triết học Phương Tây ra đời ở đâu? Vào giai đoạn nào?
   

2. 
   Thành phố nào của Hy Lạp là chiếc nôi của triết học Châu Âu?
   

3. 
   Triết học Hy Lạp hình thành trên cơ sở nào?
   

4. 
   Giải thích ngữ nguyên của từ Triết Học?
   

- từ Philosophy bắt nguồn từ gốc chữ Hy Lạp. Triết học tiếng Hy Lạp “Philosophia”. Đó là sự hợp nhất của “yêu mến”, “yêu thích”, “khát vọng” và “sự thông thái”.

Philosophy = love + wisdom.

Tiếng Anh Philosophy, tiếng Pháp: Philosophie.

Pythagore đã nói: “Đa số người đời đều là nô lệ, người thì làm nô lệ cho danh vọng, kẻ làm nô lệ cho tiền tài. Nhưng cũng có một số ít người khinh thường những thứ đó, và chỉ chuyên tâm tìm hiểu thiên nhiên. Chính những người này là tự xem mình là bạn của trí tuệ; và đó là ý nghĩa của danh từ philosopos – triết gia”

6. 
   Ngữ nguyên từ tâm lý học
   

• 
  Psche nghĩa là “nguyên lý của sự sống và tư duy”
  

Psychologia có nghĩa là luận bàn về nguyên lý của sự sống và tư duy.

8. 
   Định nghĩa Triết học là gì?
   

• 
  Theo tư tưởng Hy lạp cổ đại: Triết học là khoa học lý thuyết về những nguyên lý đầu tiên.
  
• 
  Theo chủ nghĩa duy vật biện chứng: Triết học Mác – Lênin là khoa học về những quy luật chung nhất của sự phát triển tự nhiên, xã hội và tư duy.
  
• 
  Theo từ điển triết học: Triết học là khoa học về các quy luật chung nhất chi phối tồn tại (giới tự nhiên và xã hội) và tư duy của con người.
  

8. 
   Các triết gia người Hy Lạp Cổ Đại ảnh hưởng thành tựu văn hóa của những nơi nào?
   

8. 
   Hãy nêu 5 thành tố cấu thành triết học phương Tây.
   

+ 5 yếu tố cấu thành nên triết học phương tây thời cổ đại

là: siêu hình học, logic học (luận lý học), luân lý học (đạo đức học), thiên văn và mỹ học.

8. 
   Sự phát triển của triết học Hy Lạp Cổ Đại được chia làm mấy thời kỳ? kể tên các thời kỳ ấy
   

8. 
   Triết gia nào đã tạo ra bước ngoặt trong sự phát triển của triết học phương tây thời cổ đại? Tại sao?
   

8. 
   Chế độ chính trị nào hình thành và phát triển trong thời kỳ triết học Hy Lạp cổ đại?
   

Chế độ chiếm hữu nô lệ.

8. 
   Nêu những đặc điểm cơ bản của triết học Hy Lạp và La Mã cổ đại.
   

1. Chất phác, sơ khai vẫn còn liên hệ với thần thoại và tôn giáo nguyên thủy.

2. Bao trùm về mặt lý luận đối với tất cả lĩnh vực nhận thức.

3. Tính đa dạng, phóng khoáng chứa đựng tất cả những hình thái và phương pháp tư duy căn bản nhất của triết học.

4. Biện chứng tự phát sơ khai.

5. Tính nhân bản

8. 
   Trong thời kỳ triết học cổ đại của phương Tây, nước nào bị thôn tính về lãnh thổ nhưng lại đồng hóa kẻ xâm lược bằng giá trị văn hóa của chính mình.
   

8. 
   Nêu tên một số trường phái của Triết học Hy Lạp cổ đại thời sơ khai.
   

- Các triết gia thành Mile (Thales, Anaximandre,

Anaximene, Heraclite).

- Trường phái Pythagore.

- Các triết gia thành Êlê (Xenophane, Parmenides, Zênon).

-Các nhà vật lý học: Empedocles, Anaxagore, Leucippe, Democrite).

- Phái quỷ biện ( Protagoras, Gorgias….)

8. 
   Nêu Tên các triết gia lừng danh làm rạng rỡ nền văn hóa Hy Lạp thời cực thịnh.
   

- “Hãy tự biết lấy mình”.

- “ Tôi biết một điều chính xác là tôi không biết gì cả”.

- “Cuộc sống không truy vấn là cuộc sống không xứng đáng với con người”.

Nghịch lý Achille và con rùa, nghịch lý mũi tên bay.

Những nghịch lý này nhằm mục

- Khẳng định sự vận động trong triết học của Heraclite là vô nghĩa.

- Thúc đẩy sự tranh luận: Một lý lẽ hợp logic hoàn tòan vẫn đưa đến một kết luận sai lầm. Đây là sự nan giải của triết học.

29. Nêu 3 nội dung chính của nền Triết học Cổ Đại Hy Lạp?

Trả lời: Tự nhiên - nhận thức - con người.

30. Các triết gia THALES, ANAXIMANDRE, ANAXIMENE thuộc trường phái triết học nào?

Trả lời: trường phái Milet (Milê) vì các triết gia này đều sinh ra ở thành phố Milet.

31. Câu nói thời danh của Heraclite là gì?

Trả lời: “Không ai tắm hai lần trên một dòng sông”.

32. Trường phái ELEE chủ trương triết thuyết gì?

Trả lời: Vạn vật đồng nhất thể và bất biến

33. Nêu tên vài triết gia của trường phái ELEE?

Trả lời: Xénophane- Parmenide- Zénon- Mélissos.

34. Nêu tên vài triết gia của phái Qủy Biện hay trường phái Ngụy biện? Tại sao gọi là ngụy biện?

Trả lời:

+ PROTAGORAS

+ GORGIAS

+ PROLICOS.

Gọi là ngụy biện vì họ dùng khả năng lý luận và hùng biện của mình để đánh đổ đối phương, không xét đến vấn đề đó là đúng hay sai.

35. Nêu tên triết gia nổi tiếng của trường phái Elee?

Trả lời: Parmenides và Zenon

36. Nêu tên các nhà vật lý học thời Cổ Đại (giữa thế kỷ thứ V ^BC)?

Trả lời: Empedocles, Leucippe (500 – 440 TCN) và Démocrite (460 – 370 TCN)

37. Câu nói thời danh của Aristotes.

Trả lời: “Thầy và bạn đều quý, nhưng Chân lý thì quý hơn”.

+ Hướng ngoại thiên nhiên;

+ Hệ thống hóa thực thể vũ trụ

+ Logic học với hình thức tam đoạn luận.

+Democrite cho rằng nhận thức là tri thức về sự tồn tại

+ Platon cho rằng nhận thức là sự hồi tưởng hay thế giới ý niệm.

46. Triết gia nào được Mác đánh giá là “nhà tư tưởng vĩ đại nhất thời cổ đại”, còn Engel đánh giá là “khối óc tòan diện nhất”?

Trả lời: Aristotes

47. Sự đối lập của Platon và Aristotes là gì?

Trả lời: +Theo Aristote khởi đầu của vũ trụ là vật chất thụ động, còn hình thức thì tồn tại độc lập với vật chất.

+ Theo Platon ý niệm là một dạng tồn tại độc lập, có trước vật chất, tách khỏi sự vật cảm tính.

• 
  Chủ nghĩa khoái lạc : Épicure (341 – 270 TCN)
  
• 
  Chủ nghĩa khắc kỷ : Zenon de Citium (346 – 264) TCN
  
• 
  Chủ nghĩa hòai nghi: Pyrrhon (345 – 275 TCN)
  

• 
  Sự bất hòa: Giữa các phán đoán, buộc phải đình chỉ phán đoán.
  
• 
  Sự giật lùi: Để khẳng định một chứng minh, phải viện dẫn một chứng minh, như vậy phải chứng minh đến vô tận.
  
• 
  Giả thiết: Để khỏi lý luận giật lùi phải vịn vào giả thiết, mà giả thiết thì chưa chứng minh.
  
• 
  Vòng lẩn quẩn: Biện minh cho giả thiết bằng cách lấy cái này làm luận cứ cho cái kia (và ngược lại), hoặc lấy hệ quả làm nguyên nhân.
  
• 
  Tính tương đối: Mọi phán đoán đều tùy thuộc vào cá tính của người phán đoán.
  

Xem khóai lạc là mục đích của cuộc đời (thật ra xem hạnh phúc tinh thần là mục đích cuộc đời)

2. 
   GIAI ĐOẠN TRIẾT HỌC THỜI TRUNG CỔ
   

+ Ở buổi đầu lịch sử Ky tô giáo là tôn giáo của người nghèo, của quần chúng bị áp bức và với tính cách đó nó tuyên truyền lối sinh hoạt dân chủ, bình đẳng, không phân biệt nam nữ, giàu nghèo, sang hèn nên được đại chúng tin theo.

+Kytô giáo trở thành thứ liệu pháp tâm lý, tinh thần an ủi con người, giúp họ sẵn sàng đương đầu với những bi kịch cuộc đời, chờ ngày phán xử và được cứu rỗi bởi “ Đấng cứu thế” là Đức Chúa Kytô.

+ Kytô giáo thể hiện sự phản kháng của con người đối với ách thống trị tàn bạo của đế quốc La Mã. Ky Tô giáo góp phần đẩy nhanh sự suy vong của chế độ chiếm hữu nô lệ - lực cản đối với tiến trình lịch sử thời bấy giờ.

-Tertullien (160 – 230)

- Augustin (354 – 430)

69. Vấn đề chính trong triết học của Tertullien (160 – 230) là gì?

Trả lời:

-Mối quan hệ giữa triết học và tôn giáo, giữa đức tin và trí tuệ, trong đó trí tuệ chỉ là tri thức sơ cứng, chỉ có tôn giáo mới là suối nguồn của vạn hữu vũ trụ. Triết học không thể giải thích cho tôn giáo được.

- “đại bàng của các nhà thông thái”

- “Người cha tinh thần của thời Trung Cổ phương Tây”

- Tiến sĩ ân sủng.

- Giải quyết phạm trù thời gian trên lập trường duy tâm nhưng thống nhất với quan niệm về tồn tại.

- Con người có tính 2 mặt vì con người thuộc về 2 thế giới, thế giới tinh thần siêu việt và thế giới vật chất. (do vậy, con người tồn tại trong trạng thái phân đôi giữa bất tử - khả tử; tốt – xấu; thiện – ác;tích cực – tiêu cực). Con người là con cháu của A Dam và Eva, sau tiếng khóc chào đời đã mang nặng tội tổ tông.

72. Nêu tên các triết gia tiêu biểu trong giai đọan triết học Kinh viện thời sơ khai

Trả lời:

- Jean Scot Errigene (Giangxcốt Êrigiennơ) (810-877).

- Anselme De Cantorbery (1033 – 1109)

73. Nêu tên các triết gia tiêu biểu trong giai đoạn triết học Kinh viện thời cực thịnh.

Trả lời: - Albert Le Grand

- Thomas D’Aquin.

- Dunsscot (1270 – 1308)

William of Occam (1285 – 1349)

75. Vì sao Albert Le Grand (1200 – 1280 ) là một trong các nhà biện giảng nổi tiếng nhất của triết học Kinh viện thời Trung cổ?

Trả lời:

- Là “nhà thần học đầu tiên khẳng định tính độc lập của tri thức thế tục dựa trên các cảm giác và quan sát thực nghiệm” của triết học thời Trung cổ.

Luận điểm “tin để hiểu”, “đức tin đi trước nhận thức” do Thánh Augustine (Oguýtxtanh) khởi xướng trở thành nền tảng tư tưởng của nhà thờ. Quan điểm nhận thức “hướng nội” là tiền đề của học thuyết thần khải - một trong những đặc trưng của tư tưởng Augustine. Đó là sự kết hợp chủ nghĩa Platon mới với thế giới quan Kytô giáo, khoa học với thần học.

• 
  Thời kỳ đầu: Mở các đại học, nghiên cứu phê bình thư tịch cổ đại rồi đem ra giảng dạy, truyền bá. Khởi đầu cuộc tranh luận về các khái niệm phổ quát; vận dụng tư tưởng Platon. Triết gia quan trọng nhất thời kỳ này là Anselme.
  
• 
  Thời kỳ hoàng kim: Cao trào tranh luận về những khái niệm phổ quát. Hệ tư tưởng Aristote rất được trọng thị. Triết gia lỗi lạc nhất là Thomas d’ Aquin.
  

- Bao gồm 2 nguyên lý trọng yếu: Nguyên lý toàn năng và nguyên lý tiết kiệm (tinh yếu).

- Nguyên lý tòan năng : Thượng đế với tính tòan năng, có thể sáng tạo ra vũ trụ vạn hữu

-Nguyên lý tiết kiệm: Thượng đế đã tạo ra một thế giới hòan hảo rồi, những nguyên tắc khác là dư thừa thì phải lọai trừ.

• 
  Al Farabi (875 – 950)
  

- Averoès (1126 -1198)

- Mainonide (1135 – 1204)

94. Triết học của ai đem lại cho đạo Cơ đốc nhiều điều quý báu và cần thiết để tồn tại và phát triển?

Trả lời: Aristote

95. Nêu tên các nhà kinh viện đầu tiên?

Trả lời:

• 
  Anselme (1033 – 1109)
  

- Abélard (1079 – 1142)

- Thomas d’ Aquin (Tôma Đacanh)

Có 6 đặc điểm:

+ Đế quốc La Mã suy yếu và sụp đổ kéo dài một ngàn năm ( V _XV)

+ Văn minh Tây Âu chủ yếu nằm trong tay Cơ Đốc giáo. (chúa Giêsu ra đời thế kỷ I, Ky tô giáo trở thành quốc giáo tại La Mã thế kỷ thứ IV).

+ Nền văn hóa Cổ Hy- La bị phá hủy nghiêm trọng. Châu Âu trong tình trạng man rợ 1 ngàn năm, không có tác phẩm nào kiệt xuất.

+ Thời Trung Cổ người phương Tây sống dưới 2 thế lực: Vương quyền và Thần quyền.

+ Con người bị dày xéo bởi những cuộc nội chiến và ngoại xâm, đặc biệt là 8 cuộc thánh chiến trong 200 năm (1095 – 1270).

+ Thời kỳ đen tối này chấm dứt bằng các trào lưu tư tưởng đa diện gọi là thời kỳ phục hưng TK 15 – 16.

1. 
   Triết học trung cổ là tiếng đồng vọng của tôn giáo, là sự biện minh của thần học.
   
2. 
   Trục trung tâm của tư tưởng triết học Trung cổ là mối quan hệ giữa niềm tin và tri thức.
   
3. 
   Cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy thực không diễn ra quyết liệt như thời cổ đại mà ẩn mình trong xung đột giữa chủ nghĩa duy thực và chủ nghĩa duy danh.
   
4. 
   Con người là sinh linh bé nhỏ, tội nghiệp, mang nặng tội tổ tông, phải luôn ăn năn sám hối trong kiếp làm người.
   

1. 
   Hoàn cảnh lịch sử xuất hiện triết học Hy Lạp cổ đại
   

Về văn hóa, Hy Lạp đã có những phát kiến về toán học, y học và biết sử dụng 24 chữ cái. Thiên văn ra đời vì nhu cầu hàng hải rất phát triển. Nền kinh tế sung túc nên con người có nhiều thời giờ nhàn rỗi với cuộc sống nhiều tiện nghi. Đó là những điều kiện tiên quyết để nghiên cứu và suy tư. Các triết gia đầu tiên đi tìm những lời giải đáp về vũ trụ và con người. Thần linh hay các tế lễ tà thuyết bắt đầu nhường bước cho khoa học và triết lý.

2. 
   Nêu vắn tắt hoàn cảnh lịch sử của triết học thời Trung Cổ?
   

• 
  Đế quốc La Mã suy yếu và sụp đổ kéo dài một ngàn năm (V_XV)
  
• 
  Văn minh Tây Âu chủ yếu nằm trong tay Cơ Đốc giáo. (chúa Geiueeeessu ra đời thế kỷ I, Ky tô giáo trở thành quốc giáo tại La Mã thế kỷ thứ IV).
  
• 
  Nền văn hóa Cổ Hy-La bị phá hủy nghiêm trọng. Châu Âu trong tình trạng man rợ 1 ngàn năm, không có tác phẩm nào kiệt xuất.
  
• 
  Thời Trung Cổ người phương Tây sống dưới 2 thế lực: Vương quyền và Thần quyền.
  
• 
  Con người bị dày xéo bởi những cuộc nội chiến và ngoại xâm, đặc biệt là 8 cuộc thánh chiến trong 20 năm (1095-1270).
  
• 
  Thời kỳ đen tối này chấm dứt bằng các trào lưu tư tưởng đa diện gọi là thời kỳ phục hưng TK 15-16.
  

3. 
   Những triết học cơ bản của triết học thời Hy Lạp Cổ Đại
   

• 
  Chất phác, sơ khai vẫn còn liên hệ với thần thoại và tôn giáo nguyên thủy.
  
• 
  Bao trùm về mặt lý luận đối với tất cả lĩnh vực nhận thức.
  
• 
  Tính đa dạng, phóng khoáng chứa đựng tất cả những hình thái và phương pháp tư duy căn bản nhất của triết học.
  
• 
  Biện chứng tự phát sơ khai
  
• 
  Tính nhân bản
  

4. 
   Những đặc điểm cơ bản của triết học Tây Âu thời kỳ Trung cổ:
   

• 
  Triết học Trung cổ là tiếng đồng vọng của tôn giáo, là sự biện minh của thần học.
  
• 
  Trục trung tâm của tư tưởng triết học Trung cổ là mối quan hệ giữa niềm tin và tri thức.
  
• 
  Cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy thực không diễn ra quyết liệt như thời cổ đại mà ẩn mình trong xung đột giữa chủ nghĩa duy thực và chủ nghĩa duy danh.
  
• 
  Con người – sinh linh bé nhỏ, tội nghiệp, mang nặng tội tổ tông, phải luôn ăn năn sám hối trong kiếp làm người.
  

5. 
   Giải thích vắn tắt hình ảnh “cái hang” trong triết học ý niệm của Platon.
   

6. 
   Triết học kinh viện trải qua mấy thời kỳ? Hãy nêu rõ thời gian và trình bày đặc điểm tường thời kỳ.
   

• 
  Thời kỳ đầu: Mở các đại học, nghiên cứu phê bình thư cổ đại rồi đem ra giảng dạy, truyền bá. Khởi đầu cuộc tranh luận về các khái niệm phổ quát; vận dụng tư tưởng Platon. Triết gia quan trọng nhất thời kỳ này là Anselme.
  
• 
  Thời kỳ hoàng kim: Cao trào tranh luận về những khái niệm phổ quát. Hệ tư tưởng Aristote rất được trọng thị. Triết gia lỗi lạc nhất là Thomas d’ Aquin.
  
• 
  Thời kỳ cuối: Phê phán các hệ thống siêu hình học liên quan đến Thượng đế, thiên nhiên về nghiên cứu các khoa học tự nhiên.
  

7. 
   Hãy niêu quan điểm triết học của Thánh Augustin (St. Augustin, (354-430)).
   

• 
  “Đại bàng của các nhà thông thái”
  
• 
  “Người cha tinh thần của thời Trung cổ phương Tây”
  
• 
  Tiến sĩ ân sủng.
  
• 
  Giải quyết phạm trù thời gian trên lập trường duy tâm nhưng thống nhất với quan niệm về tồn tại.
  
• 
  Con người có tính 2 mặt vì con người thuộc về 2 thế giới, thế giới tinh thần siêu việt và thế giới vật chất. (do vậy, con người tồn tại trong trạng thái phân đôi giữa bất tử - khả tử; tốt – xấu; thiện – ác; tích cực – tiêu cực). con người là con cháu của A Dam và Eva, sau tiếng khóc chào đời đã mang nặng tội tổ tông.
  
• 
  Luận điểm: tin để hiểu, đức tin đi trước nhận thức.
  

8. 
   Hãy niêu tên các triết gia tiêu biểu giai đoạn triết học Kinh Viện thời Trung cổ:
   

• 
  Jean Scot Errigene (Giangxcốt Eerrigiennơ) (810-877).
  
• 
  Anselme De Cantorbery (1033-1109)
  

+ Albert legrand (1200 – 1280)

+ Thomas D’Aquira (1225 – 1274)

c/ Các triết gia tiêu biểu giai đoạn triết học Trung cổ thời suy tàn (XIII-XIV).

• 
  Roger Bacon (1214-1294)
  
• 
  Dunsscot (1270-1308)
  
• 
  William of Occam (1285-1349)
  

9. 
   Hãy nêu những câu nói thời danh của :
   

• 
  “Tôi biết một điều chính xác là tôi không biết gì cả ”.
  
• 
  “Cuộc sống không truy vấn là cuộc sống không xứng đáng với con người”.
  

Aristotes: “Thầy và bạn đều quý, nhưng chân lý thì quý hơn ”.

Protagoras: “Con người là thước đo của vạn vật”.

Zenon: “Thiên nhiên cho chúng ta hai cái tai và một cái miệng để chúng ta nghe nhiều hơn gấp 2 lần nói”.

10.Nêu tên một số trường phái của Triết học Hy Lạp cổ đại thời sơ khai.

- Các triết gia thành Mile (Thales, Anaximandre, Anaximene, Heraclite).

- Các triết gia thành Êlê (Xenophane, Parmenides, Zênon).

- Các nhà vật lý học : Empedocles, Anaxagore, Leucippe, Democrite)

- Phái quỷ biện (Protagoras, Gorgias....).