Lịch Sử Giáo Hội Công Giáo Lm. Phanxicô Xaviê Ðào Trung Hiệu op cuộc Lữ Hành Ðức Tin

Lịch Sử Giáo Hội Công Giáo 
Lm. Phanxicô Xaviê Ðào Trung Hiệu OP
 
Cuộc Lữ Hành Ðức Tin 
33 
Chương 4 
VIỆC HÌNH THÀNH KINH TIN KÍNH 
Bốn Công Đồng Chung Đầu Tiên 
  
Các Kitô hữu tiên khởi không quan tâm 
đến triết lý, thần học. Họ làm chứng về Đức 
Kitô, Đấng gọi Thiên Chúa duy nhất của Kinh 
Thánh là Cha và đã phái Thánh Linh đến với họ. 
Họ rửa tội nhân danh Cha và Con và Thánh Thần 
(Mt 28,19). Thế nhưng phải nói thế nào cho thế 
giới chung quanh hiểu niềm tin đó? Tại sao 
Thiên Chúa duy nhất vừa là Cha là Con, là 
Thánh Thần? Tại sao một nhân vật chào đời, 
sống rồi chết, lại là Chúa, vì Chúa thì bất biến? 
Kinh Tin Kính các tín hữu nay vẫn đọc 
ngày Chúa nhật, là kết quả của bốn công đồng 
chung các Giám mục, là những vị hữu trách 
trong Giáo Hội. Bản kinh đã được hình thành 
khá vất vả, với nhiều tranh chấp lẫn bạo lực, 
nhiều xung đột cá nhân, văn hóa, khu vực, tù đày, gây gỗ, đồ máu, sự can thiệp của chính quyền và quân 
đội... Đó là hậu trường của việc hình thành Kinh Tin Kính. 
I. ĐỨC GIÊSU, THÁNH LINH LÀ THIÊN CHÚA?
1,1. Cuộc khủng hoảng Ario 
Từ thế kỷ thứ II, để bảo vệ niềm tin độc thần của Thánh Kinh, nhiều người tìm nhưng cách giải 
thích khác nhau về niềm tin Ba Ngôi trong công thức rửa tội. "Ảo thân thuyết" nói Đức Giêsu có thân 
xác giả, "Nghĩa tử thuyết" nói Ngài là người thường được Chúa nhận là Con. Kẻ thì bảo Cha ở trong 
Con và đồng thụ nạn, kẻ lại nói Con thấp hơn và lệ thuộc vào Cha. Họ thường dựa vào Ga 14,28: "Cha 
Tôi cao trọng hơn Tôi" để quả quyết như vậy. 
Sau biến cố 313, các cuộc tranh luận không dừng ở địa phương nữa nhưng lan nhanh khắp đế quốc. 
Nổi bật là lối giải thích của Linh mục Ario. Ario phụ trách giáo xứ Baucalis thuộc giáo phận Alexandria, 
vốn đạo đức và tài năng, được nhiều người mến chuộng. Ông muốn bảo vệ Thiên Chúa duy nhất, chỉ 
mình Ngài không có khởi sự. Vì thế ông nói Chúa Con có khởi sự được tạo dựng, không đồng bản tính 
với Cha; Ngôi Lời bất toàn, đồi thay và chỉ được gọi là Chúa...
Alexandro, Giám mục Alexandria không chấp nhận điều đó. Chúa Con, Lời Thiên Chúa phải hiện 
hữu từ vĩnh cửu như Cha. Vì nếu Ngài không phải là "Thiên Chúa làm người" thì con người không thể 
được Thiên Chúa hóa và không được cứu độ. Năm 318, Ario và một số thân hữu bị vạ tuyệt thông. 
Nhưng ông không bỏ cuộc, ông thuyết phục nhiều bạn học cũ trong đó có Giám mục Eusebio. Cuộc 
tranh luận giữa hai phe bùng nổ từ trong rạp hát ra đến chợ búa, công trường. Ario còn viết một số tác 
phẩm và ca vè dân gian bênh vực cho ý tưởng của mình. 
Hoàng đế Constantin, sau khi thống nhất đế quốc, đã tìm cách vãn hồi trật tự. Ông nghĩ đây là 
cuộc tranh luận về từ ngữ như triết học nên ra lệnh cho đôi bên phải giải hòa. Đến khi thất bại, hoàng đế 
nghe Giám mục Osio cố vấn, viết thư mời tất cả các Giám mục về dự công đồng. Ông tin rằng sự hiệp 
nhất của Giáo Hội ảnh hưởng lớn đến sự hiệp nhất của đế quốc.