Hán cổ Học kỳ 1 Khoá IV khoa Đttx



TP.HCM 2015

Đối với người mới học chữ Hán, sẽ cảm thấy chữ Hán có nhiều nét, rất phức tạp, rất khó học. Nhưng nếu chúng ta đem so sánh chữ Hán với các từ trong những ngôn ngữ sử dụng bảng chữ cái a, b, c thì sẽ thấy các nét bút trong chữ Hán sẽ giống như các mẫu tự. Phân tích các nét chữ Hán, ta có thể thấy chúng được tạo thành từ những nét bút rất đơn giản, gồm 8 nét cơ bản, mỗi nét có một tên riêng và được viết theo một quy định cho từng nét. Ngoài 8 nét cơ bản, còn một số nét viết riêng có quy định. Nhập môn học chữ Hán, học các nét căn bản là bài học đầu tiên rất quan trọng, vì sẽ giúp chúng ta viết đúng các nét và theo thứ tự bút thuận, giúp cho việc viết chính xác chữ Hán, và đếm chính xác số lượng nét viết của một chữ và từ đó giúp việc tra cứu từ điển chính xác và nhanh chóng hơn.

• 
  一 nhất: số một
  
• 
  二nhị: hai
  
• 
  三tam: ba
  
• 
  十thập: mười
  
• 
  大đại: lớn
  
• 
  干can: thiên can; liên can, liên quan
  
• 
  天thiên: trời
  
• 
  夫phu: chồng
  
• 
  王vương: vua
  

• 
  中trung: chính giữa, bên trong.
  
• 
  川xuyên: sông
  
• 
  十thập: mười
  

• 
  人nhân: người
  
• 
  八bát: tám
  
• 
  入nhập: vào
  
• 
  大đại: lớn
  
• 
  才tài: tài năng, tài
  
• 
  千thiên: ngàn
  
• 
  午 ngọ: trưa
  
• 
  又hựu: lại, nữa
  
• 
  水thủy: nước
  

• 
  人nhân: người
  
• 
  八bát: tám
  
• 
  入nhập: vào
  
• 
  又hựu: lại, nữa
  
• 
  木mộc: cây, gỗ
  

• 
  灬 (火) hỏa: lửa
  
• 
  主chủ: người chủ
  
• 
  玉ngọc: ngọc
  
• 
  六lục: sáu
  
• 
  之chi:
  
• 
  不bất: không
  
• 
  文văn: Văn tự, ngôn ngữ, bài văn.
  
• 
  太thái: cao, lớn
  
• 
  犬khuyển: chó
  

• 
  扌手thủ: tay
  

• 
  Phân biệt thủ 扌 và tài才
  

• 
  汉/漢 Hán:
  
• 
  汗 hãn: mồ hôi
  
• 
  地địa: đất
  

• 
  Phân biệt chữ thổ土và chữ có bộ土:
  

• 
  土thổ: đất
  
• 
  寺tự: chùa
  

• 
  Sổ hất: nét sổ với nét hất
  

• 
  衣y: áo
  
• 
  食 thực: ăn
  
• 
  艮cấn: quẻ Cấn
  
• 
  良lương: tốt, lành, hay, giỏi
  
• 
  很 ngận: rất, lắm
  

• 
  Ngang gập hất
  

• 
  计計kế: mưu kế, trù tính
  

• 
  Nét sổ có móc (sổ câu)
  

• 
  小tiểu: nhỏ
  

• 
  Nét ngang móc (hoành câu)
  

• 
  字tự: văn tự, chữ
  

• 
  Nét mác với móc (tà câu)
  

• 
  戈qua: cái mác, một thứ vũ khí ngày xưa
  
• 
  我ngã: ta, tôi
  

• 
  Nét cong với móc (loan câu)
  

• 
  狗cẩu: con chó
  
• 
  家gia: gia đình, nhà
  

• 
  Nét cong đối xứng với móc (bình câu)
  

• 
  心tâm: trái tim; tâm, lòng, tâm tư,
  

• 
  Sổ bình câu (sổ ngang móc) nét đứng kết hợp với bình câu
  

• 
  也dã:
  

• 
  Nét ngang kết hợp nét gập đứng
  

• 
  口khẩu: miệng
  
• 
  囗vi: bao quanh
  
• 
  己kỷ: can Kỷ; mình, tự mình
  
• 
  已dĩ: đã, rồi, ngừng
  
• 
  巳Tị: chi Tị (một trong 12 địa chi).
  
• 
  凸 đột: lồi, gồ. Đối lại với ao 凹
  
• 
  凹ao: lõm, trũng
  

• 
  Ngang gập móc
  

• 
  門/门môn: cửa, học phái, tông phái
  
• 
  月nguyệt: trăng, tháng
  
• 
  母mẫu: mẹ
  

• 
  Nét ngang, gập, kết hợp nét mác có móc
  

• 
  风/風 phong: gió
  

• 
  Nét ngang với 2 lần gập và móc
  

• 
  乃nãi: là
  

• 
  Nét ngang, gập, sổ cong
  

• 
  没/沒một: chìm, chết
  

• 
  Nét ngang kết hợp gập cong có móc
  

• 
  九cửu: chín
  
• 
  丸 hoàn: viên, hòn (vật nhỏ mà tròn)
  

• 
  Nét sổ đứng kết hợp nét gập phải
  

• 
  医/醫y: y sĩ, bác sĩ, thầy thuốc
  
• 
  匚 phương: tủ đựng
  
• 
  匸 hệ: giấu giếm
  
• 
  凵khảm: Há miệng ra
  
• 
  山sơn/san: núi, non
  

• 
  Sổ gập móc：nét sổ, gập ngang phải, với nét gập và móc
  

• 
  馬/马mã: ngựa
  

• 
  Sổ gập ngang
  

• 
  母mẫu: mẹ
  
• 
  每 mỗi: mỗi, mỗi một, từng
  

• 
  Nét phẩy kết hợp nét gập phải
  

• 
  玄huyền: huyền diệu, đen
  
• 
  去khứ: đi
  

• 
  Nét sổ với 2 lần gập và móc
  

• 
  弓cung: cái cung
  
• 
  弟đệ: em trai
  

• 
  Nét ngang kết hợp nét phẩy và nét cong có móc
  

• 
  阝phụ: Một hình thức của bộ phụ 阜邑 ấp
  
• 
  阮Nguyễn: họ Nguyễn (bộ phụ 阜)
  
• 
  都đô: kinh đô (bộ ấp 邑)
  

• 
  Phẩy chấm (Phiệt điểm)：nét phẩy về trái kết thúc bởi chấm
  

• 
  女nữ: con gái
  

• 
  Nét ngang kết hợp nét phẩy
  

• 
  又hựu: lại, nữa
  
• 
  水thủy: nước
  

1- Nét chấm

2- Nét ngang

3- Nét sổ

4- Nét móc

5- Nét hất lên phải

6- Nét phẩy xiên dài

7- Nét phẩy xiên ngắn

8- Nét mác.

(nét gập)

1. 
   一寺 nhất tự
   
2. 
   一字 nhất tự
   
3. 
   一女 nhất nữ
   
4. 
   一門 nhất môn
   
5. 
   一人 nhất nhân
   
6. 
   一口 nhất khẩu
   
7. 
   一心 nhất tâm
   
8. 
   一家 nhất gia
   
9. 
   不一 bất nhất
   
10. 
    二心 nhị tâm
    
11. 
    六人 lục nhân
    
12. 
    六字 lục tự
    
13. 
    六家 lục gia
    
14. 
    六馬 lục mã
    
15. 
    六門 lục môn
    
16. 
    六女 lục nữ
    
17. 
    八字 bát tự
    
18. 
    九天 cửu thiên
    
19. 
    土地 thổ địa
    
20. 
    口中 khẩu trung
    
21. 
    手中 thủ trung
    
22. 
    寺中 tự trung
    
23. 
    入寺 nhập tự
    
24. 
    心中 tâm trung
    
25. 
    山中 sơn trung
    
26. 
    山水 sơn thuỷ
    
27. 
    水土 thuỷ thổ
    
28. 
    火山 hỏa sơn
    
29. 
    山口 sơn khẩu
    
30. 
    門中 môn trung
    
31. 
    家中 gia trung
    
32. 
    我心 ngã tâm
    
33. 
    人心 nhân tâm
    
34. 
    主人 chủ nhân
    
35. 
    入心 nhập tâm
    
36. 
    入門 nhập môn
    
37. 
    入家 nhập gia
    
38. 
    入口 nhập khẩu
    
39. 
    人我 nhân ngã
    
40. 
    人口 nhân khẩu
    
41. 
    家人 gia nhân
    
42. 
    女人 nữ nhân
    
43. 
    女子 nữ tử
    
44. 
    女王 nữ vương
    
45. 
    心地 tâm địa
    
46. 
    地心 địa tâm
    
47. 
    中心 trung tâm
    
48. 
    中医/醫 trung y
    
49. 
    人中 nhân trung
    
50. 
    人才 nhân tài
    
51. 
    人文 nhân văn
    
52. 
    夫人 phu nhân
    
53. 
    山門 sơn môn
    
54. 
    午門 ngọ môn
    
55. 
    家主 gia chủ
    
56. 
    小人 tiểu nhân
    
57. 
    大人 đại nhân
    
58. 
    大地 đại địa
    
59. 
    大月 đại nguyệt
    
60. 
    大王 Đại vương
    
61. 
    大山 đại sơn
    
62. 
    大字 tiểu tự
    
63. 
    大字 đại tự
    
64. 
    大家 đại gia
    
65. 
    大夫đại phu
    
66. 
    不才 bất tài
    
67. 
    不中 bất trung
    
68. 
    口才 khẩu tài
    
69. 
    干戈 can qua
    
70. 
    汉人 Hán nhân
    
71. 
    汉文 Hán văn
    
72. 
    汉字 Hán tự
    
73. 
    地主 địa chủ
    
74. 
    十地 thập địa
    
75. 
    女主人 nữ chủ nhân
    
76. 
    大小不一 đại tiểu bất nhất
    
77. 
    三千大千tam thiên đại thiên
    
78. 
    九天玄女cửu thiên huyền nữ
    

Bút thuận 筆順

Thứ tự các nét chữ trong một chữ Hán gọi là Bút thuận. Thứ tự nét bút tuân theo một số quy luật cố định. (đương nhiên cũng có trường hợp ngoại lệ)

• 
  十thập: mười, số đếm (ST, 2 nét, bộ thập 十)
  
• 
  干can: Thiên can (DT, 3 nét, bộ can 干)
  
• 
  干支 can chi: thập thiên can 十天干 (Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỉ, Canh, Tân, Nhâm, Quý甲乙丙丁戊己庚辛壬癸) và thập nhị địa chi 十二地支 (Tí, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tị, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi子丑寅卯辰巳午未申酉戌亥)
  
• 
  丰豐 phong: phong phú, tươi tốt (TT, 4 nét，bộ 丨cổn)
  
• 
  共 cộng: chung, cộng lại (Đgt, 6 nét, bộ bát 八)
  
• 
  土thổ, độ: Đất (DT, 3 nét, bộ 土 thổ )
  
• 
  士sĩ : Học trò (DT, 3 nét, bộ sĩ士)
  

• 
  人nhân: Người (DT, 2 nét, bộ 人 nhân)
  
• 
  入nhập: Vào (Đgt, 2 nét, bộ 入 nhập) # xuất 出 ra
  
• 
  八 (丷) bát: tám, số đếm (ST, 2 nét, bộ bát 八)
  
• 
  父 phụ: cha (DT, 4 nét, bộ phụ 父)
  
• 
  交giao: Đưa, trao (Đgt, 6 nét, bộ 亠 đầu)
  
• 
  天 thiên: trời (DT, 4 nét, bộ đại 大)
  

• 
  佛Phật: Đức Phật (DT, 7 nét, bộ 人 nhân)
  
• 
  法pháp: phép tắc, giáo pháp (DT, 8 nét, bộ 水 thủy)
  
• 
  僧tăng: tăng sĩ (DT, 14 nét, bộ 人 nhân)
  
• 
  明 minh: sáng (TT, 8 nét, bộ nhật 日)
  
• 
  行 hành: đi (Đgt, 6 nét, bộ hành 行)
  
• 
  仁nhân: nhân từ, khoan dung, (DT, 4 nét, bộ 人 nhân)
  

• 
  二 nhị: hai, số đếm (ST, 2 nét, bộ nhị 二)
  
• 
  三 tam: ba, số đếm (ST, 3 nét, bộ nhất 一)
  
• 
  六 lục: sáu, số đếm (ST, 4 nét, bộ bát 八)
  
• 
  旦đán: Sớm, buổi sáng (DT, 5 nét, bộ nhật日 )
  
• 
  青 thanh: xanh (TT, 8 nét, bộ thanh 青)
  
• 
  立 lập: đứng (Đgt, 5 nét, bộ lập 立)
  
• 
  言 ngôn: nói, lời nói (Đgt/DT, 7 nét, bộ ngôn 言)
  
• 
  念niệm: Nghĩ, nhớ, mong (Đgt, 8 nét, bộ tâm 心 )
  

• 
  左 tả: bên trái (DT, 5 nét, bộ công 工)
  
• 
  右 hữu: bên phải (DT, 5 nét, bộ khẩu 口)
  
• 
  不 bất: không (PT, 4 nét, bộ nhất 一)
  
• 
  大đại: to, lớn (TT, 3 nét, bộ đại 大)
  
• 
  夫 phu: người đàn ông (DT, 4 nét, bộ đại 大)
  
• 
  友 hữu: bạn (DT, 4 nét, bộ hựu 又)
  

• 
  小 tiểu: nhỏ, bé (TT, 3 nét, bộ tiểu 小)
  
• 
  尘/塵trần: bụi (DT, 6/14 nét, bộ tiểu 小/bộ 土 thổ)
  
• 
  水thủy: Nước (DT, 4 nét, bộ 水 thủy)
  
• 
  木 mộc: cây, gỗ (DT, 4 nét, bộ mộc 木)
  
• 
  尖 tiêm: nhọn đầu (DT, 6 nét, bộ tiểu 小)
  
• 
  非 phi: chẳng phải, không phải (PT, 8 nét, bộ phi 非)
  

• 
  周châu/chu: vòng; quanh (DT, 8 nét, bộ 口 khẩu)
  
• 
  風/风 phong: gió (DT, 4/9 nét, bộ phong 風/风)
  
• 
  問 vấn: Hỏi (Đgt, 11 nét, 口 khẩu)
  
• 
  同đồng: cùng 1 loại, giống nhau (TT, 6 nét, 口 khẩu)
  
• 
  月nguyệt: mặt trăng (DT, 4 nét, bộ nguyệt 月)
  
• 
  用dụng: dùng (Đgt, 5 nét, bộ 用 dụng)
  
• 
  閒 nhàn: thong thả (TT, 12 nét, bộ môn 門)
  

• 
  田điền: ruộng đất (DT, 5 nét, bộ 田 điền)
  
• 
  日nhật: mặt trời (DT, 4 nét, bộ nhật 日)
  
• 
  曰 viết: nói rằng (Đgt, 4 nét, bộ viết 曰)
  
• 
  目 mục: con mắt (DT, 5 nét, bộ mục 目)
  
• 
  因 nhân: Nguyên do (DT, 6 nét, bộ vi 囗)
  
• 
  四 tứ: bốn, số đếm (ST, 5 nét, bộ vi 囗)
  

• 
  全 toàn: đầy đủ, toàn vẹn (TT, 6 nét, bộ 入 nhập)
  
• 
  工 công: người thợ (DT, 3 nét, bộ công 工)
  
• 
  王Vương: vua, chúa (DT, 4 nét,bộ 玉Ngọc)
  
• 
  土thổ, độ: Đất (DT, 3 nét, bộ 土 thổ )
  
• 
  士sĩ : Học trò (DT, 3 nét, bộ sĩ士)
  
• 
  壬 nhâm: can Nhâm (DT, 4 nét, bộ sĩ 士)
  

• 
  道đạo: Đường, đạo lý (DT, 13 nét, bộ sước 辵, 辶)
  
• 
  边/邊biên: bên cạnh (DT, 5/19 nét, bộ sước 辵, 辶)
  
• 
  达/達đạt: đạt được; đạt đến (ĐgT, 6/13 nét, bộ sước 辵, 辶)
  
• 
  进/進tiến: tiến (ĐgT, 7/12 nét, bộ sước 辵, 辶)
  
• 
  远/遠viễn: xa (TT, 7/14 nét, bộ sước 辵, 辶)
  
• 
  返phản: Trở lại (ĐgT, 7 nét, bộ sước 辵, 辶)
  
• 
  近 cận: gần (TT, 8 nét, bộ xước 辵, 辶)
  
• 
  建kiến: dựng lên, thành lập (ĐgT, 9 nét, bộ 廴 dẫn)
  

• 
  Phần trên của các chữ常、堂、尝theo quy tắc giữa trước, hai bên sau. Các chữ学、觉không theo quy tắc này
  
• 
  学/學 học: học (DT, 8/16 nét, bộ tử子)
  
• 
  觉/覺giác: Hiểu ra, tỉnh ngộ (Đgt, 9/20 nét, bộ kiến 见/見)
  
• 
  Các nét phẩy (xiên trái) được viết trước trong các chữ sau: Cửu 九 Cập 及. Các nét phẩy (xiên trái) được viết sau trong các chữ sau: Lực 力, Đao 刀
  
• 
  刀đao: đao, dao (DT, 2 nét, bộ 刀 đao)
  
• 
  力lực: sức (DT, 2 nét, bộ 力 lực)
  
• 
  忄Tâm (DT, 3 nét, bộ 心 tâm) Một hình thức của bộ tâm 心.

  火 Hỏa: lửa (DT, 4 nét, bộ 火 hỏa)

  
  

1. 
   佛法 Phật pháp
   
2. 
   佛道 Phật đạo
   
3. 
   佛心 Phật tâm
   
4. 
   佛子 Phật tử
   
5. 
   佛土 Phật thổ
   
6. 
   佛日 Phật nhật
   
7. 
   念佛 niệm Phật
   
8. 
   念法 niệm pháp
   
9. 
   念僧 niệm tăng
   
10. 
    法王 pháp vương
    
11. 
    法門 pháp môn
    
12. 
    法力 pháp lực
    
13. 
    六法 lục pháp
    
14. 
    非法 phi pháp
    
15. 
    方法 phương pháp
    
16. 
    僧士 tăng sĩ
    
17. 
    大僧 đại tăng
    
18. 
    僧人 tăng nhân
    
19. 
    僧眾 tăng chúng
    
20. 
    人士 nhân sĩ
    
21. 
    人天 nhân thiên
    
22. 
    人主 nhân chủ
    
23. 
    人大 nhân đại
    
24. 
    人小 nhân tiểu
    
25. 
    人工 nhân công
    
26. 
    人道 nhân đạo
    
27. 
    人心 nhân tâm
    
28. 
    家人 gia nhân
    
29. 
    非人 phi nhân
    
30. 
    入道 nhập đạo
    
31. 
    進入 tiến nhập
    
32. 
    入學 nhập học
    
33. 
    八風 bát phong
    
34. 
    家父 gia phụ
    
35. 
    父母 phụ mẫu
    
36. 
    六方 lục phương
    
37. 
    六道 lục đạo
    
38. 
    六入 lục nhập
    
39. 
    交友 giao hữu
    
40. 
    道士 đạo sĩ
    
41. 
    共同 cộng đồng
    
42. 
    同門 đồng môn
    
43. 
    士夫 sĩ phu
    
44. 
    夫人 phu nhân
    
45. 
    力士 lực sĩ
    
46. 
    土地 thổ địa
    
47. 
    明月 minh nguyệt
    
48. 
    明目 minh mục
    
49. 
    明心 minh tâm
    
50. 
    因明 nhân minh
    
51. 
    仁王 nhân vương
    
52. 
    不仁 bất nhân
    
53. 
    不全 bất toàn
    
54. 
    不才 bất tài
    
55. 
    不二 bất nhị
    
56. 
    立法 lập pháp
    
57. 
    同心 đồng tâm
    
58. 
    家用 gia dụng
    
59. 
    力田 lực điền
    
60. 
    周全 chu toàn
    
61. 
    上周 thượng chu
    
62. 
    下周 hạ chu
    
63. 
    全家 toàn gia
    
64. 
    十全 thập toàn
    
65. 
    十方 thập phương
    
66. 
    天干 thiên can
    
67. 
    天子 thiên tử
    
68. 
    天才 thiên tài
    
69. 
    天道 thiên đạo
    
70. 
    天地 thiên địa
    
71. 
    天下 thiên hạ
    
72. 
    天王 thiên vương
    
73. 
    同行 đồng hành
    
74. 
    進行 tiến hành
    
75. 
    行道 hành đạo
    
76. 
    一旦 nhất đán
    
77. 
    元旦 nguyên đán
    
78. 
    青天 thanh thiên
    
79. 
    建立 kiến lập
    
80. 
    立地 lập địa
    
81. 
    立言 lập ngôn
    
82. 
    右邊 hữu biên
    
83. 
    大學 đại học
    
84. 
    大家 đại gia
    
85. 
    風水 phong thuỷ
    
86. 
    水火 thuỷ hoả
    
87. 
    火力 hoả lực
    
88. 
    火山 hoả sơn
    
89. 
    木工 mộc công
    
90. 
    家用 gia dụng
    
91. 
    用力 dụng lực
    
92. 
    用人 dụng nhân
    
93. 
    用心 dụng tâm
    
94. 
    閒心 nhàn tâm
    
95. 
    四大 tứ đại
    
96. 
    王法 vương pháp
    
97. 
    達道 đạt đạo
    
98. 
    返工 phản công
    
99. 
    問道 vấn đạo
    
100. 
     學行 học hành
     
101. 
     學力 học lực
     
102. 
     學問 học vấn
     
103. 
     同學 đồng học
     
104. 
     中學 trung học
     
105. 
     一心念佛 nhất tâm niệm Phật
     
106. 
     念佛法門 niệm Phật pháp môn
     
107. 
     不二法門 bất nhị pháp môn
     
108. 
     八大人覺Bát đại nhân giác
     

Lục Thư 六書

Sáu phép cấu tạo chữ Hán của Hứa Thận 許慎 trong “Thuyết văn giải tự” 說文解字 gồm: Tượng hình 象形, Chỉ sự 指事, Hội ý 會意, Hình thanh 形聲, Chuyển chú 轉注 và Giả tá 假借.

• 
  Vd:   日
  
• 
    月
  
• 
  
  
• 
   田

  Lưỡng nhật (日) bình đầu nhật

  Tứ sơn (山) điên đảo sơn

  Lưỡng vương (王) tranh nhất quốc

  Tứ khẩu (口) tung hoành gian
  

• 
  口
  

日月水火土，

山川玉石田，

金木竹禾艸，

米气雲雨電。

Mặt trời, mặt trăng, nước, lửa, đất

Núi, sông, ngọc, đá, ruộng

Vàng, gỗ/cây, trúc, lúa, cỏ

• 
  Ví dụ chữ thượng 上, chữ hạ 下. Vẽ vạch ngang, rồi đánh dấu bên trên (thượng) hoặc bên dưới (hạ).
  
• 
  tức chữ 上 (thượng: trên)
  
• 
  tức chữ 下 (hạ: dưới)
  
  
  
• 
  ─  一 (nhất: một), 二  二 (nhị: hai), ≡  三 (tam: ba)
  

3. 
   Hội ý: ghép những thành tố có ý nghĩa lại
   

• 
  Chữ (採: thái): 扌+采 thái：Hái, ngắt (Đgt, 2 nét, Bộ 入 nhập) mộc 木với trảo爪(爫), trảo (tay) ở trên mộc (cây) là dùng tay để lấy trái cây: là “hái”. Thêm bộ 手 (tay) càng nhấn mạnh hành động hái trái.
  
• 
  An安: gồm nữ 女 đàn bà ở dưới miên宀 mái nhà nên có nghĩa là an (an ổn): trong nhà có người phụ nữ chăm lo thì yên ổn.
  
• 
  Hảo好: Bên trái là bộ nữ女 nghĩa là phụ nữ, người mẹ, bên phải là chữ tử子, nghĩa là đứa con, trẻ con. Mẹ đứng gần con là điều tuyệt vời nhất và tốt đẹp nhất.
  
• 
  明 minh: gồm nhật 日 mặt trời và nguyệt 月 mặt trăng nên có nghĩa là sáng. (Mặt trời chiếu sáng ban ngày, Mặt trăng chiếu sáng đêm dài âm u. Định thiền chiếu sáng người tu, Phật quang chiếu sáng thiên thu thế trần. Kinh Pháp Cú – Câu 387)
  
• 
  本Bản/bổn (gốc rễ của cây) thì người ta dùng chữ Mộc 木 và thêm gạch ngang ở dưới biểu thị phần gốc của cây.
  
• 
  众/眾chúng: nhiều người, đông người, được tạo thành bằng cách ghép ba chữ 3 chữ nhân人
  
• 
  林Lâm, rừng nơi có nhiều cây, có hai chữ Mộc 木 xếp hàng đứng cạnh nhau
  
• 
  森Sâm, rừng rậm nơi có rất nhiều cây, được tạo thành bằng cách ghép ba chữ Mộc木,
  
• 
  休 Hưu 休 là nghỉ ngơi, ghép từ bộ nhân đứng 亻人và chữ Mộc 木, nghĩa là “người dựa vào gốc cây”, biểu thị người đang nghỉ ngơi
  
• 
  信 Tín: lòng tin; tin tức : gồm chữ nhân人người + ngôn言lời nói. Có nghĩa là lời người nói đáng tin. Hoặc là con người 亻 đã nói ra lời 言thì phải giữ lời nói của mình, nghĩa là tạo uy tín 信 cho bản thân mình.
  
• 
  囚tù: bị tù. (Đgt, 5 nét, bộ囗 vi) Người bị nhốt lại ở trong có nghĩa là bị tù
  
• 
  鬧/閙náo: náo nhiệt, ồn ào市在門前鬧/閙Thị tại môn tiền náo
  
• 
  閒nhàn:Nhàn rỗi, rảnh rang月來門下閒Nguyệt lai môn hạ nhàn
  
• 
  天: Thiên: Trời, ngày一 + 大一大為天Nhất đại vi thiên
  
• 
  王Vương: ông vua. Trời - Đất – Người 三(3 nét hoành) kết hợp lại bằng nét sổ丨, ý nói là ông vua làm chủ khắp 3 cõi.
  
• 
  問vấn: hỏi. Gồm chữ môn 門cái cửa và chữ khẩu 口cái miệng. Nghĩa là muốn hỏi thì phải đến cửa nhà người ta mà hỏi.
  
• 
  男nam: gồm chữ điền 田(ruộng) và chữ lực 力(sức mạnh). Nghĩa là: người đàn ông phải bỏ sức ra cày ruộng (vì là chủ gia đình).
  
• 
  仙 tiên: tiên, muốn đắc đạo thành tiên 仙 thì con người亻phải lên núi 山 tu luyện.
  
• 
  吉: cát: Tốt lành. Phàm việc gì vui mừng đều gọi là cát 吉, đối lại với chữ hung 凶. Như: cát tường 吉祥 điềm lành. kẻ sĩ 士khi nói 口là phải nói ra những điều hay lẽ đẹp.
  
• 
  看khán: nhìn, xem (Đgt, 9 nét, bộ目 mục) Trên là bộ thủ: tay, dưới là bộ mục: mắt, lấy tay che mắt để nhìn
  
• 
  灭/滅diệt: lửa 火lấy gì đó đậy lên 一thì sẽ bị tắt: diệt
  
• 
  尖tiêm: nhọn: cái gì lớn 大mà nhỏ 小dần thì sẽ nhọn
  
• 
  尘/塵 trần: bụi bậm. Thổ 土đất 小tiểu nhỏ: đất nhỏ là bụi
  

• 
  德Đức: Chim trích (彳) mà đậu cành tre, Thập trên (十) tứ dưới (四) nhất(一) đè chữ tâm (心)
  
• 
  孝: hiếu: Đất này là đất bùn ao 土, Ai cắm cây sào sao lại chẳng ngay丿. Con ai mà đứng ở đây子, Đứng thì chẳng đứng, vịn ngay vào sào.
  
• 
  章 chương: Chữ lập 立đập chữ viết 曰, chữ viết 曰đập chữ thập十.
  
• 
  時 thời: Mặt trời 日đã xế về chùa寺
  
• 
  想tưởng: Tựa cây (木) mỏi mắt (目) chờ mong, Người nơi xa ấy trong lòng (心) có hay?
  
• 
  思tư: Ruộng kia ai cất lên cao, Nửa vầng trăng khuyết, ba sao giữa trời.
  
• 
  安女去豕入為家An nữ khứ, thỉ nhập vi gia: Trong chữ an安, nếu bỏ đi chữ nữ 女, và đưa chữ Thỉ 豕 vào thì thành ra chữ gia家.
  
• 
  囚人出王來成囯/国/國Tù nhân xuất, vương lai thành quốc: chữ tù 囚 nếu lấy chữ nhân人 ra, đưa chữ vương 王 vào thành ra chữ quốc囯.
  
• 
  山石岩前古木枯Sơn thạch nham tiền cổ mộc khô: nghĩa là núi đá có dòng nham thạch (núi lửa) ở trước thì cây lâu năm cũng bị khô.