Tôi xin cam đoan đây là công trình do chính tôi thực hiện. Các số liệu kết quả trong luân án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. 4
Tác giả 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 5
MỤC LỤC 7
Trang 7
7
DANH MỤC BẢNG 8
DANH MỤC BIỂU ĐỒ 9
ĐẶT VẤN ĐỀ 10
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 12
CHƯƠNG 1 13
TỔNG QUAN TÀI LIỆU 13
1.1. Đặc điểm dịch tễ học nhiễm HIV/AIDS 13
1.1.1. Khái niệm và đường lây truyền về HIV/AIDS 13
1.1.2. Tình hình dịch HIV/AIDS trên thế giới 16
1.1.3. Tình hình dịch HIV/AIDS tại Việt Nam 18
1.1.4. Tình hình nhiễm HIV ở nhóm phụ nữ mại dâm 23
1.2. Đặc điểm địa lý, dân số và tình hình dịch HIV/AIDS tại Cần Thơ. 24
1.2.1. Đặc điểm địa lý, dân số. 24
1.2.2. Tình hình dịch HIV/AIDS ở Cần Thơ 25
1.2.3. Tình hình dịch HIV/AIDS trong nhóm PNMD tại Cần Thơ 26
1.2.4. Các hoạt động phòng chống HIV/AIDS tại Cần Thơ. 26
1.3. Yếu tố liên quan tới nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS 29
1.3.1. Các yếu tố liên quan chung 29
1.3.2. Các yếu tố liên quan trong nhóm PNMD 29
1.3.3. Các mô hình lý thuyết về can thiệp dự phòng HIV/AIDS 31
Các lý thuyết về hành vi giúp ta tìm hiểu lý do cư xử của con người và giúp phát triển hoặc xác định các biện pháp can thiệp có thể ảnh hưởng đến hành vi nguy cơ nhiễm HIV. Một số lý thuyết hành vi được lựa chọn như: 31
1.4. Các nghiên cứu đánh giá kiến thức, thái độ, hành vi phòng, chống HIV/AIDS trong và ngoài nước. 35
1.4.1. Các nghiên cứu nước ngoài 35
1.4.2. Các nghiên cứu trong nước 38
1.4.3. Những thành công và thất bại của các chương trình can thiệp trên nhóm nguy cơ cao 41
1.4.4. Bài học áp dụng 43
CHƯƠNG 2 47
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 47
2.1. Đối tượng nghiên cứu 47
2.1.1. Đối tượng cho nghiên cứu định lượng: 47
2.1.2. Đối tượng cho nghiên cứu định tính: 47
2.2. Địa điểm, thời gian nghiên cứu 47
2.2.1. Địa điểm nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện 4 trên 9 quận huyện tại Thành phố Cần Thơ bao gồm 2 quận nội thành là Quận Ninh Kiều và Quận Bình Thủy, 1 quận giáp ranh và 1 huyện ngoại thành là Quận Ô Môn và Huyện Vĩnh Thạnh. 47
2.2.2. Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được triển khai từ tháng 7 năm 2009 đến tháng 7 năm 2012, chia thành 2 giai đoạn. 47
2.3. Phương pháp nghiên cứu 48
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 48
2.4. Xây dựng mô hình can thiệp 49
2.4.1. Các bước xây dựng mô hình 49
2.4.2. Đối tượng và loại hình can thiệp 49
2.4.3. Nội dung can thiệp 50
2.4.4. Kết quả hoạt động can thiệp 50
2.5. Cỡ mẫu 52
2.5.1. Nghiên cứu mô tả cắt ngang 52
2.5.2. Nghiên cứu can thiệp cộng đồng 52
2.6. Phương pháp chọn mẫu 53
2.6.1. Nghiên cứu định tính: 53
2.6.2. Nghiên cứu định lượng: 53
2.7. Phương pháp thu thập số liệu 55
2.7.1. Nghiên cứu định tính 55
2.7.2. Nghiên cứu định lượng 55
2.7.3. Điều tra viên, giám sát viên 56
2.7.4. Các bước triển khai đề tài 57
2.8.1. Các khái niệm, thước đo 58
2.8.2. Đánh giá kiến thức phòng lây nhiễm HIV của PNMD 60
2.9. Xử lý và phân tích số liệu 62
2.9.1. Nghiên cứu định lượng 62
2.9.2. Nghiên cứu định tính 63
2.10. Khía cạnh đạo đức của nghiên cứu 63
- Nghiên cứu được triển khai sau khi Hội đồng Đạo đức của trường ĐHYTCC thông qua. 63
- Sự chấp nhận của cộng đồng: Sự đồng thuận của cộng đồng là yếu tố rất quan trọng trong việc triển khai các hoạt động can thiệp. Tuy nhiên một số người trong cộng đồng có thể chưa quen và không chấp nhận các biện pháp giảm tác hại phòng chống HIV như trao đổi BKT, phát BCS…vì nó có thể là không phù hợp với chính sách hiện hành. Để khắc phục khó khăn này, các cán bộ tham gia nghiên cứu cần tăng cường các cuộc trao đổi thảo luận, phân tích với cộng đồng và để cộng đồng tự lựa chọn các biện pháp can thiệp ưu tiên thích hợp nhất với cộng đồng trên cơ sở các biện pháp can thiệp mà nhiều nước trên thế giới đã thực hiện thành công nhằm trước mắt giảm tỷ lệ nhiễm HIV khi chưa khống chế hoàn toàn hoạt động mại dâm, chưa bỏ ngay được ma tuý. 65
KHUNG LÝ THUYẾT 67
Chương 3 67
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 67
3.1. Một số đặc điểm PNMD 68
3.1.2. Đặc điểm nhân khẩu – xã hội học 68
3.1.3. Một số đặc điểm nghề nghiệp của PNMD 71
3.2. Thực trạng hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV 73
3.2.1. Hành vi tình dục 73
3.2.2. Hành vi sử dụng ma túy ở PNMD 88
3.2.3. Nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục và một số nguy cơ khác 89
3.2.4. Một số yếu tố liên quan 90
3.2.4.2. Tiếp cận với chương trình can thiệp 91
3.3. Hiệu quả can thiệp dựa vào cộng đồng làm giảm lây nhiễm HIV/AIDS ở nhóm PNMD tại thành phố Cần Thơ 94
3.3.1. Hiệu quả thay đổi kiến thức, nhận thức về nguy cơ 94
3.3.2. Hiệu quả thay đổi thực hành sử dụng BCS 95
3.3.3. Hiệu quả thay đổi hành vi nguy cơ 95
Chương 4 98
BÀN LUẬN 98
4.1. Đặc điểm nhân khẩu – Xã hội – Nghề nghiệp 98
4.1.1. Đặc điểm nhân khẩu – Xã hội học 98
4.1.2. Một số đặc điểm nghề nghiệp 100
4.2. Thực trạng hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV. 102
4.2.1. Hành vi tình dục. 102
4.2.2. Hành vi sử dụng ma túy ở PNMD 108
4.2.3. NTLTQĐTD và một số nguy cơ khác 111
4.3.1.2. Kiến thức phòng lây nhiễm HIV 113
4.3.2. Tiếp cận chương trình can thiệp 113
4.3.2.1. Xét nghiệm HIV 113
4.3.2.2. Xử trí khi mắc bệnh NTLTQĐTD 114
4.3.2.3. Nhận các hỗ trợ phòng chống HIV/AIDS 115
4.3.2.4. Tiếp cận các kênh truyền thông. 115
4.3.3. Phân tích đơn biến 117
4.3.3.1. Mối liên quan giữa tụ điểm và thực hành sử dụng BCS 117
4.3.4. Phân tích đa biến 119
4.4. Hiệu quả can thiệp dựa vào cộng đồng làm giảm lây nhiễm HIV/AIDS ở nhóm PNMD tại thành phố Cần Thơ 122
4.4.1. Hiệu quả thay đổi kiến thức, nhận thức về nguy cơ 122
4.4.2. Hiệu quả thay đổi về thực hành sử dụng BCS 122
4.4.3. Hiệu quả thay đổi hành vi nguy cơ 122
4.5. Hạn chế của nghiên cứu 123
KẾT LUẬN 125
5.1. Thực trạng hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV và yếu tố liên quan 125
5.1.1. Hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV của PNMD tại Cần Thơ 2010 125
5.1.2. Một số yếu tố liên quan đến hành vi nguy cơ của PNMD 125
5.2. Hiệu quả can thiệp dựa vào cộng đồng, nhằm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS ở nhóm PNMD: Hiệu quả can thiệp đều có tác dụng tốt cả kiến thức, thực hành sử dụng BCS và hành vi nguy cơ. 126
KHUYẾN NGHỊ 128
2.Cần chú trọng hướng dẫn PNMD kỹ năng thuyết phục khách hàng sử dụng BCS khi QHTD, đặc biệt với chồng, người yêu và khách quen. 128
3.Đẩy mạnh tuyên truyền giúp PNMD tự nhận biết nguy cơ lây nhiễm HIV, tác hại khi dùng BKT chung, bệnh LTQĐTD, khuyến khích tiếp cận dịch vụ khám chữa bệnh. 128
TÀI LIỆU THAM KHẢO 129
PHỤ LỤC 145
BỘ CÔNG CỤ SAU THỬ NGHIỆM 145
PHỤ LỤC A: BỘ CÔNG CỤ PHỎNG VẤN CHO PNMD 145
PHIẾU ĐIỀU TRA XÃ HỘI NGHIÊN CỨU HÀNH VI SỨC KHOẺ 145
Tại Thành phố Cần Thơ 145
Giới thiệu về nghiên cứu 145
Trình độ học vấn của bạn? 146
Trước khi làm công việc hiện nay bạn đã làm nghề gi? 146
Thu nhập bình quân của bạn trong tháng là bao nhiêu? 147
Phần B: Các hành vi nguy cơ 147
B1. QHTD và số loại bạn tình 147
B.1.1. QHTD với khách lạ 149
PHỤ LỤC B: BỘ CÔNG CỤ PHỎNG VẤN SÂU CÁN BỘ CỤC PHÒNG CHỐNG HIV/AIDS 159
PHIẾU ĐIỀU TRA XÃ HỘI NGHIÊN CỨU HÀNH VI SỨC KHOẺ 159
Tại Thành phố Cần Thơ 159
Giới thiệu về nghiên cứu 159
PHỤ LỤC C: BỘ CÔNG CỤ PHỎNG VẤN SÂU PNMD 161
PHỤ LỤC D: BỘ CÔNG CỤ THẢO LUẬN NHÓM PNMD 162
PHIẾU ĐIỀU TRA XÃ HỘI NGHIÊN CỨU HÀNH VI SỨC KHOẺ 162
Tại Thành phố Cần Thơ 162
Giới thiệu về nghiên cứu 162
PHỤ LỤC E: CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU 163
PHỤ LỤC G: NỘI DUNG TỜ RƠI 166