GIÁo trình söÛ hoïc phaät giaùo nam toâng vieät nam

Phaàn I: DAÃN NHAÄP

1. 
   Khaùi Quaùt Phaät Giaùo Nguyeân Thuûy
   

2. 
   Xuaát Xöù Phaät Giaùo Nguyeân Thuûy Theravada
   

• 
  Tín ñoà theo phaät giaùo :67%
  

• 
  Thuû ñoâ Rangoân
  
• 
  Tín ñoà theo ñaïo phaät : chieám ña soá⁴
  

• 
  Tín ñoà theo phaät giaùo: chieám ña soá
  

1/ Söû lieäu caùc xöù thuoäc baùn ñaûo Ñoâng Döông nhö Mieán Ñieän, Tích Lan, Campuchia vaø Vieät Nam ñeàu ñaõ ghi nhaän phaùi ñoaøn truyeàn ñaïo Uttara vaø Sona coù ñeán xöù hoï. Rieâng ôû Vieät Nam hai phaùi ñoaøn naøy coù ñeán Mieàn Nam vaø Mieàn Baéc vieät Nam. Söû lieäu thôøi nhaø Toáng ghi nhaän coù baûo thaùp ñôøi vua Asoka ñöôïc döïng ôû Neâleâ (Giao chaâu Vieät Nam); Nhaø söû hoïc Leâ Maïnh Thaùt nhaän dieän laø Ñoà Sôn hieän nay. Moät soá thaày ôû chuøa Dö Haøng Haûi Phoøng hieän nay (Hoøa thöôïng Thích Thanh Tuøng) cuõng khaúng ñònh laø ñaõ phaùt hieän treân ngoïn ñoài ôû ‘Ñoà Sôn moät neàn Thaùp raát coå, tin raèng laø thaùp cuûa phaùi ñoaøn Uttora vaø Sona.

3/ Naêm 1936, ngaøi Narada (Ngöôøi Tích Lan) sang Vieät Nam hoaèng phaùp, luùc ñoù phaät giaùo Nam Toâng chöa ñöôïc ngöôøi Vieät bieát ñeán. Ngaøi nguï ôû chuøa Linh Sôn, caàu muoái, Saøi Goøn vaø ngaøi troàng caây boà ñeà ñaàu tieân taïi ñaây⁹ laáy gioáng töø Aán Ñoä. Thaùng 9 naêm 1952 Ngaøi sang Vieät Nam laàn thöù 2, laàn naøy Ngaøi coù mang theo Xaù Lôïi. Trong chuyeán naøy Ngaøi coù cö nguï taïi chuøa Kyø Vieân Baøn Côø vaø taëng chuøa Kyø Vieân moät vieân Xaù Lôïi ñeán nay vaãn coøn toân thôø. Töø ñoù veà sau, Ngaøi thöôøng xuyeân ñeán Vieät Nam, mieàn Trung, mieàn Baéc vaø mieàn Nam, nôi naøo Ngaøi löu laïi kyû nieäm nhö thaùp, Boà ñeà … Ngaøi coù nhieàu taùc phaåm ñöôïc dòch sang tieáng Vieät, noåi tieáng nhaát laø quyeån Ñöùc Phaät vaø phaät phaùp (the Buñha and His Teachings) .

Vaø töø ñoù, caùc chuøa Phaät Giaùo Nam Toâng vaø giaùo lyù Nguyeân Thuûy ñaõ coù maët treân 2 mieàn ñaát nöôùc.

Caùc Ngaøi nhö Mahinda, Ittiya uttiya, Sambala, Bhaddasaøla vaø Sa di Sumana nhaän troïng traùch ñi truyeàn giaùo ôû Tích Lan (Lankaø Lankaødìpa, Lankaøtala). Theo truyeàn thuyeát ghi cheùp trong Mahaøvaösa vaø chuù giaûi luaät taïng (Samantapaøsaødikaø), Tích Lan tuy laø moät nöôùc nhoû nhöng raát quan troïng trong vieäc duy trì chaùnh phaùp cuûa Ñöùc Phaät Gotama vaø ñoàng thôøi noù coøn coù söï gaén boù, lieân heä ñeán ba vò Phaät toå trong quaù khöù ⁽¹⁾. Ñòa danh hoøn ñaûo Tích Lan vaøo thôøi ba vò Phaät quaù khöù coù teân goïi laø thaønh phoá thuû ñoâ vaø vò vua trò vì khaùc nhau. Vaøo thôøi Ñöùc Phaät Kasusandha hoøn ñaûo ñöôïc goïi laø Ojadìpa, ñöùc vua laø Abhaya, thuû ñoâ laø Abhayapura vaø Mahaømeghavana, Mahaøtittha. Thôøi Ñöùc Phaät Konaøgamana, hoøn ñaûo ñöôïc goïi laø Varadìpa, thuû ñoâ laø Vaññhamaøna, ñöùc vua teân laø Samiddha vaø coâng vieân teân laø Mahaønoma. Thôøi Ñöùc Phaät Kassapa, ngöôøi ta goïi hoøn ñaûo laø Maòdadìpa, teân ñöùc vua laø Jayanta, thuû ñoâ laø Visaølaø vaø coù coâng vieân teân laø Mahaøsaøgara. Ngoaøi ra Mahaømeghavana coå coù neùt noåi baäc töï nhieân, nöûa cuûa Tích Lan ngaøy nay laø ñænh nuùi Sumanakuøta, nôi ñoù Ñöùc Phaät Gotama coøn ñeå laïi daáu chaân cuûa Ngaøi. Luùc coøn sinh tieàn Ñöùc Phaät Gotama 3 laàn ñeán vieáng xöù sôû naøy trong khi ñoù 3 vò Phaät toå quaù khöù ñeán moät laàn. Laàn thöù nhaát vaøo thaùng thöù 9 sau khi Ngaøi thaønh ñaïo, lyù do Ngaøi ñeán laø nhaän thaáy xöù Tích Lan sau naøy laø moät xöù sôû maø giaùo lyù cuûa Ngaøi thònh haønh vaø phaùt trieån. Nhöng hieän taïi nôi ñaây Daï xoa (Yakkha) vaø A tu la (Asura) quaù nhieàu cho neân Ngaøi ñeán ñeå laøm thanh tònh hoùa xöù sôû naøy ñeå sau naøy ñeä töû cuûa Ngaøi tieän beà truyeàn ñaïo. Laàn thöù hai, vaøo naêm thöù naêm sau khi Ngaøi thaønh Phaät. Lyù do Ngaøi ñeán kyø naøy laø ñeå giaûi hoøa doøng hoï Long Vöông vaø ñoàng thôøi Ngaøi chuyeån hoùa chuùng an truù chaùnh phaùp coù nieàm tin nôi Tam baûo. Laàn thöù ba, vaøo naêm thöù taùm sau khi Ngaøi thaønh ñaïo, laàn naøy Ngaøi cuøng ñi vôùi 500 vò Tyø kheo. Lyù do ñi laàn naøy laø do Long Vöông cung thænh Ngaøi vaø Chö Taêng ñeán truù xöù cuûa hoï ñeå thoï trai, vaø laàn vieáng thaêm naøy Ngaøi coù löu laïi daáu chaân treân nuùi maø ngaøy nay vaãn coøn.

Phaùi ñoaøn Ngaøi Mahinda sang Tích Lan truyeàn baù coù taøi lieäu noùi caùc Ngaøi ñi baèng thuyeàn theo caùc nhaø thöông buoân, nhöng theo Mahaøvaösa thì caùc Ngaøi vaän chuyeån thaàn thoâng ñi ñeán xöù sôû naøy vaøo thôøi vua Devanaöpiyatissa cai trò. Vua AØsoka voán coù tình thaân neâân phaùi ñoaøn Ngaøi Mahinda ñeán Tích Lan, vua ñoùn raát long troïng vì vua bieát Mahinda laø hoaøng töû cuûa vua Asoka. Sôû dó vua ñoùn long troïng laø vì taïo theâm tình thaân vôùi vua AØsoka vaø kính troïng thaùn phuïc Ngaøi Mahinda. Vua nghó Mahinda laø moät vò hoaøng töû töøng soáng trong cung hoaøng ñieän ngoïc maø daùm boû taát caû ñeå xuaát gia soáng cuoäc ñôøi voâ gia cö chaéc chaén ñaây cuõng laø moät con ngöôøi phi phaøm hoaëc trong giaùo phaùp cuûa Phaät coù nhieàu ñieàu nhieäm maàu neân môùi thu huùt hoaøng töû nhö vaäy. Chính vì vua nghó nhö theá, neân nieàm tin ñoái vôùi phaùi ñoaøn Ngaøi Mahinda laïi caøng saâu saéc vaø vua hy voïng gaàn guõi Ngaøi tröôûng laõo ñaây laø moät ñaïi duyeân ñeå vua tìm hieåu ñaïo Phaät.

Sau khi gaëp nhau chaøo hoûi thaân thieän, tröôûng laõo Mahinda baét ñaàu giaûng ñaïo, thuyeát phaùp cho vua nghe vaø nhöõng vò hoaøng gia nghe veà ñeà taøi kinh töôïng Tích Duï Tieåu Kinh (Cu la hatthipaø duø pamasuttanta). Khi chaám döùt thôøi phaùp vua vaø nhieàu tuøy tuøng quy y Tam-Baûo. Vua höùa töø nay veà sau seõ uûng hoä heát mình cho coâng vieäc phaùt huy Phaät giaùo taïi Lankaø.

Ngaøi Majjhantika nhaän traùch nhieäm ñi truyeàn giaùo ôû xöù Gandhaøra vaø Kasmìra. Ngaøi laø moät vò A La Haùn. Kyø keát taäp kinh ñieån laàn thöù ba Ngaøi cuõng laø thaønh vieân öu tuù tham döï.

Gandhaøra döôøng nhö bao goàm caû Kasmìra, hai quoác gia naøy luoân luoân ñöôïc noùi ñeán nhö laø Kasmìra- Gandhaøra. Nay nöôùc naøy goïi laø Pakistan.

Thôøi Ñöùc Phaät coøn sinh tieàn, nöôùc naøy coù thuû ñoâ quen thuoäc maø chuùng ta ñoäc kinh ñieån Phaät hay gaëp ñoù laø thuû ñoâ Takkasilaø, nôi ñaây noåi tieáng laø coù trung taâm hoïc ñöôøng ñaøo taïo nhaân taøi cho quoác gia. Nhaø vua cai trò thôøi ñoù laø Pukkusaøti. OÂng ta vaø vua Binbisaøra cuûa nöôùc Magadha ngoaïi giao nhau raát thaân thieän. Nhôø ngoaïi giao toát neân khi Phaät phaùp Taêng ra ñôøi vua nöôùc Magadha gôûi cho baïn mình moät böùc thö baùo tin raèng coù Phaät Phaùp taêng xuaát hieän treân theá gian. Khi hay tin naøy oâng quyeát ñònh laøm ñeä töû cuûa Ñöùc Phaät vaø oâng töï boû ngai vaøng ñi ñeán Saøvatthi ñeå gaëp Ñöùc Phaät xin Ngaøi soáng ñôøi phaïm haïnh.

Luùc Ngaøi Ñaïi Ñöùc Majjhantika ñeán hoaèng phaùp ôû xöù naøy thì daân chuùng cuûa nöôùc Gandhaøra ñang bò khuûng hoaûng veà thieân tai nhö baõo luït, haïn haùn, thaát muøa. Sôû dó coù söï thieân tai naøy laø do vua Roàng Aravaøla gaây ra cho daân chuùng. Ngaøi tröôûng laõo bieát ñöôïc chuyeän naøy neân duøng thaàn thoâng hoùa giaûi moïi pheùp thuaät. Tröôùc khi hoùa giaûi pheùp thuaät, laø moät cuoäc so taøi thaàn thoâng giöõa moät vò sa moân vaø vua Roàng. Cuoái cuøng vua Roàng bieát thaàn thoâng cuûa mình khoâng theå naøo saùnh baèng vò sa moân naøy cho neân côn giaän döõ vaø loøng ngaõ maïn cuûa noù baét ñaàu töø töø laéng dòu, höôùng taâm veà vò sa moân khaû kính. Ngaøi tröôûng laõo baét ñaàu thuyeát phaùp cho vua Roàng vaø tuøy tuøng cuûa oâng ta qua baøi kinh Xaø Duï (Asìvisuøpamaø). Cuoái baøi phaùp vua Roàng cuøng vôùi tuøy tuøng cuûa oâng, daï xoa Pandaka vaø vôï cuûa daï xoa laø Haørita qui y Tam-Baûo vaø hoï höùa vôùi Ngaøi tröôûng laõo troïn ñôøi hoä trì Tam-Baûo.

Sau khi teá ñoä ñöôïc vua Roàng, nöôùc Gandhaøra daân chuùng soáng an laønh. Ngaøi baét ñaàu coâng vieäc hoaèng phaùp ñoä sanh, chaéc chaén Ngaøi seõ thaønh coâng vì luùc baáy giôø loøng aùi moä vaø kính troïng cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi Ngaøi tuyeät ñoái, ñoàng thôøi vôùi phong caùch laø moät vò A La Haùn. Neân chaúng bao laâu coù raát nhieàu thanh nieân thieáu nöõ töø boû gia ñình xuaát gia theo Ngaøi. Theo Mahaøvaösa thì coù 100.000 ngöôøi xuaát gia, theá laø Kasmìra vaø Gandhaøra coù moät ñoäi nguõ Taêng gia ñoâng ñaûo vaø maïnh meõ ñeå xieån döông chaùnh phaùp cuûa Ñöùc Phaät.

Do tröôûng laõo Mahaødeva nhaän traùch nhieäm ñi truyeàn giaùo ôû xöù Mahisamaòñala. Tröôûng laõo cuõng laø moät thaønh vieân xuaát saéc trong kyø keát taäp kinh ñieån laàn thöù ba. Ñòa danh Mahisamaòñala chöa thaáy taøi lieäu naøo noùi roõ veà ñòa danh naøy nhöng coù theå laø vuøng haï löu soâng Godhaøvarì maø nay goïi noù laø Mysore. Soâng Godhaøvarì ôû Dakkhinaøpatha ⁽¹⁾ maø noù taïo neân bieân giôùi mieàn Nam. Vaøo thôøi Ñöùc Phaät, ñöùc vua Alaka vaø vua Assaka ñaõ ñònh cö ôû bôø soâng phía baéc vaø hoï cai trò ngöôøi daân soáng nôi heûo laùnh ôû Baøvarì. Theo chuù giaûi Sutta Nipaøta coù noùi raèng gaàn nôi naøy thì doøng soâng Godhaøvarì phaân chia laøm hai nhaùnh, noù taïo thaønh moät hoøn ñaûo chu vi 3 daëm vaø hoøn ñaûo laø moät khu röøng daøy ñaëc, ngöôøi ta goïi noù laø Kapiææhavana. Nôi heûo laùnh cuûa ngöôøi daân xöù Baøvarì chieám moät vuøng naêm daëm. Trong quaù khöù khu vöïc naøy ñaõ töøng laø nôi truù xöù cuûa nhöõng nhaø hieàn trieát nhö Sarabhanga ⁽²⁾. Theo chuù giaûi taêng Chi Boä kinh nôi heûo laùnh cuûa Baøvarì laø eo doøng soâng (Godhaøvarivamke). Soâng Godhaøvaraø laø moät trong nhöõng doøng soâng linh thieâng nhaát ôû mieàn nam AÁn Ñoä.

Trong quyeån bieán nieân söû Tích Lan coù noùi ñeán vieäc truyeàn baù phaät löïc cuûa Ngaøi Ñaïi Ñöùc Mahaødeva taïi xöù Mahisamandala khaù thaønh coâng. Baøi phaùp ñaàu tieân maø Ngaøi thuyeát taïi xöù naøy laø baøi Thieân Xöù kinh (Devaduøtasuttanta), sau baøi phaùp hôn 40 ngaøn ngöôøi qui y Tam-Baûo vaø khoaûng 40 ngaøn ngöôøi xuaát gia soáng ñôøi phaïm haïnh.

Phaùi ñoaøn thöù tö:

Do Ngaøi tröôûng laõo Rakkhita nhaän traùch nhieäm truyeàn giaùo ôû xöù Vanavaøsa. Ñòa danh Vanavaøsa laø moät quaän, coù leõ laø mieàn baéc Kanara ôû mieàn nam AÁn Ñoä.

Theo ñaïi vöông thoáng söû (Mahavaösa) ⁽³⁾ thì Ngaøi tröôûng laõo ñeán xöù naøy baèng thaàn thoâng. Khi ñeán Ngaøi ñöùng giöõa khoâng trung thuyeát phaùp cho ngöôøi daân xöù naøy nghe veà baøi kinh Anamatagga Samyutta; sau baøi phaùp coù 60 ngaøn ngöôøi qui y Tam-Baûo, ba möôi baûy ngaøn ngöôøi xuaát gia töø boû gia ñình vaø coù 500 ngoâi chuøa ñöôïc xaây döïng cho Taêng chuùng cö nguï. Theá laø giaùo hoäi Taêng giaø ñöôïc thaønh laäp treân xöù sôû naøy.

Do Ngaøi tröôûng laõo Yonaka Dhammarakkhita nhaän traùch nhieäm truyeàn baù chaùnh phaùp cuûa Ñöùc Phaät toå Gotama ôû xöù Aparantaka. Ngaøi sinh ra vaø lôùn leân ôû Hy Laïp, coù duyeân laønh vôùi chaùnh phaùp vaø ñöôïc xuaát gia, sau ñoù tu taäp tinh chuyeân vaø cuoái cuøng ñaéc chöùng A La Haùn. Ngaøi cuõng laø moät thaønh vieân ñöôïc tham döï ñaïi hoäi keát taäp kinh ñieån laàn thöù ba do vua Asoka baûo trôï, cuõng chính ñaïi hoäi gôûi Ngaøi ñi hoaèng phaùp ôû xöù Aparantaka maø nay goïi laø thaønh phoá Bombay cuûa AÁn Ñoä. Ñòa danh Aparantaka laø quoác gia bao goàm caû laõnh thoå mieàn baéc cuûa nöôùc Gujaraøt, Kaøthiaøwar, Kachch vaø Sindh, mieàn taây cuûa nöôùc Raøjaputana, Cutch, Gujarat vaø moät phaàn noái lieàn bôø bieån treân mieàn haï löu cuûa soâng Narmadaø. Vaøo thôøi kyø Ñöùc Phaät, ñòa danh naøy ñöôïc ngöôøi ta bieát ñeán laø Aparaøta.

Ngöôøi ta noùi raèng luùc Mandhaøtaø ñem boán ngöôøi thieáu nöõ ñöùc haïnh vaø ba chaâu luïc khaùc nhau ñeán Jambudìpa vaø soáng ôû ñaây. Khi vua baêng haø chính nhöõng ngöôøi naøy khoâng theå trôû veà ñöôïc vaø xin pheùp thöøa töôùng cuûa vua cho pheùp mình ñònh cö ôû Jambudìpa. Thöøa töôùng ñoàng yù vaø vieäc ñònh cö cuûa nhöõng ai ñeán töø Aparagoyaøna, ñoù laø lyù do coù ñòa danh Aparaønta naøy.

Thôøi phaùp ñaàu tieân maø tröôûng laõo thuyeát ôû xöù naøy laø baøi kinh Hoûa aån duï kinh (Aggikkhandhopama-Sutta), sau thôøi phaùp coù raát nhieàu thanh nieân thieáu nöõ xuaát gia tu taäp. Theo Mahaøvaösa coù khoaûng moät ngaøn ngöôøi trong ñoù coù caû con trai, con gaùi cuûa nhöõng gia ñình quí toäc.

Do tröôûng laõo Mahaørakkhita nhaän traùch nhieäm ñi hoaèng döông chaùnh phaùp taïi Trung AÙ, mieàn baéc Iran vaø ngoân ngöõ Paøli goïi xöù naøy laø Yonaka. Ñòa danh Yonaka thôøi kyø vua Milinda thuû ñoâ cuûa noù laø Saøgala. Ngöôøi ta noùi raèng buoåi leã xaây döïng ñaïi baûo thaùp (Mahaøthuøpa) coù ba chuïc ngaøn Tyø khöu ñeán tham döï, döôùi quyeàn chuû toïa cuûa tröôûng laõo Yonamahaødhammarakkhita, Ngaøi ñeán töø Alasandaø ôû nöôùc Yona. Haún nhieân Alasandaø laø truï sôû cuûa Chö Taêng Phaät giaùo thôøi ñoù. Noùi chung, Alasandaø do vua Macedonian (Alexander) ñoàng hoùa ôû nöôùc Paropanisadae gaàn Kaøbul. Trong kinh Assalaøyana, nöôùc Yona vaø Kamboja ñöôïc noùi ñeán nhö laø nhöõng ñòa danh maø trong xaõ hoäi chæ coù hai taàng lôùp, ñoù laø chuû vaø tôù, vaø chuû boãng nhieân bieán thaønh tôù. Theo chuù giaûi Trung boä kinh taäp hai, 784 coù giaûi thích ñieàu naøy nhö sau: vì giai caáp Baø la moân ñi ñeán ñoù vaø cheát cho neân treû con cuûa hoï keát baïn vôùi giai caáp toâi tôù, do ñoù chuû bieán thaønh tôù.

Theo Mahaøvaösa coù ñeà caäp ñeán söï truyeàn baù thaønh coâng cuûa Ngaøi tröôûng laõo taïi xöù sôû naøy, thôøi phaùp ñaàu tieân Ngaøi thuyeát taïi ñaây mang töïa ñeà laø Kaølakaøraømasuttanta, sau thôøi phaùp coù moät traêm baûy chuïc ngaøn ngöôøi chöùng ñaéc ñaïo quaû vaø möôøi ngaøn ngöôøi xin xuaát gia soáng cuoäc ñôøi voâ gia ñình.

Phaùi ñoaøn thöù baûy:

Do tröôûng laõo Majjhima, Kassapagotta, Muølakadeva, Durabhissara vaø tröôûng laõo Deva Sahadeva nhaän traùch nhieäm truyeàn baù chaùnh phaùp ôû khu vöïc Himaølaya.

Ñòa danh Himaølaya coù nhieàu teân goïi khaùc nhau: Himavaø, Himaøcala, Himavanta … nhöng teân goïi phoå thoâng laø Himaølaya (töùc laø nôi coù nhieàu tuyeát). Noù laø moät trong baûy daõy nuùi bao quanh Gradhamaødana ⁽¹⁾. Dieän tích khoaûng 300 ngaøn daëm, coù ñeán 84 ngaøn ñænh nuùi, ñænh cao nhaát laø 500 do tuaàn (Yojanas) töông ñöông vôùi 8.000 km. ÔÛ trong Himavaø coù baûy caùi hoà nöôùc lôùn, moãi caùi coù chieàu daøi, ngang, saâu khoaûng 50 daëm, teân baûy caùi hoà ñoù laø Anotatta, Kaòòamuòña, Rathakaøra, Chaddanta, Kunaøla, Mandaøkinì vaø Sìhappapaøtaka. Nhöõng caùi hoà naøy aùnh naéng maët trôøi khoâng bao giôø ñoát noùng. Nöôùc töø Himavaø chaûy vaøo 500 doøng soâng. Nhöng theo chuù giaûi Suttanipata vaø Milindapaóha thì chæ coù 10 doøng soâng nhaän nöôùc tröïc tieáp töø Himavaø coøn nhöõng doøng soâng khaùc thì nhaän nöôùc giaùn tieáp. Möôøi con soâng ñoù laø Gaíga, Yamunaø, Aciravatì, Sarabhuø, Mahì, Sindhu, Sarrassatì, Vettavatì, Vìtaösaø vaø Candabhaøgaø.

Trong Tuùc sanh truyeän (Jaøtaka) Himavaø ñöôïc ñeà caäp ñeán nhö laø moät nôi truù nguï cuûa caùc vò ñaïo só khi boû ñôøi soáng theá tuïc. ÔÛ ñaây coù nhieàu röøng giaø raát thích hôïp cho aån só. Trong chuù giaûi tieåu boä kinh Sutta Nipata coù noùi ñeán laø trong Himavaø coù moät ñænh nuùi ñöôïc ñaët teân laø Mahaøpapaøta, nôi Ñöùc Phaät ñoäc giaùc vieân tòch (Pacceka Buddha). Chuù giaûi Töông öùng boä kinh, III. 120; cf.s.v.63 noùi raèng loaøi roàng (Naøgas) ñi ñeán nuùi Himavaø ñeå sanh con. Chuù giaû tröôûng laõo Taêng keä II.138 coù noùi ñeán moät laàn tröôûng laõo Sìvalì töø Savatthi ñi ñeán nuùi naøy cuøng vôùi 500 ngöôøi baïn ñoàng tu vaø cuoäc haønh trình naøy laøm maát thôøi gian chö vò khoaûng 8 ngaøy.

Taøi lieäu Mahaøvaösa XII.41 ghi nhaän raèng xung quanh nöôùc Himavaø naêm vò tröôûng laõo thuoäc phaùi ñoaøn vua Asoka ñi ñeán ñaây hoaèng phaùp. Thôøi phaùp ñaàu tieân phaùi ñoaøn thuyeát ôû xöù sôû naøy laø baøi Kinh chuyeån phaùp luaân (Dhammacakkappavatthanva sutta), sau baøi kinh coù ña soá daân chuùng phaùt khôûi loøng tònh tín, 5 vò tröôûng laõo naøy thuyeát giaûng 5 vöông quoác vaø moãi vöông quoác, ngöôøi xuaát gia theo ñaïo Phaät khoaûng 100 ngaøn ngöôøi.

Phaùi ñoaøn thöù taùm:

Do hai tröôûng laõo Sona vaø Uttara nhaän traùch nhieäm ñi hoaèng phaùp ôû xöù Suvaòòabhuømi.

Veà ñòa danh Suvaòòabhuømi hieän nay caùc hoïc giaû ñang baøn caûi nhau chöa nhaát quaùn. Söû lieäu Thaùi Lan, Campuchia, Mianma … cho raèng phaùi ñoaøn thöù taùm cuûa vua Asoka coù truyeàn giaùo ñeán ñaát nöôùc hoï. Nhö vaäy Suvaòòabhuømi coù leõ laø moät quoác gia roäng lôùn. Neáu Suvaòòabhuømi laø tieàn thaân cuûa Phuø Nam thì coù moät soá hoïc giaû treân theá giôùi phoûng ñònh vò trí nhö sau ⁽¹⁾:

OÂng Maõ Ñoaøn Laâm ngöôøi ñôøi nhaø Toáng (960-1280), ôû Laïc Bình töï laø Quæ döõ vieát trong boä VAÊN HIEÁN THOÂNG KHAÛO raèng Phuø Nam ôû moät hoøn ñaûo lôùn veà phía nam quaän Nhaät Nam, trong bieån Taây caùch Nhaät Nam 7.000 lyù ^* veà phía taây nam caùch Laâm-AÁp 3.000 lyù, dieän tích laõnh thoå roäng lôùn 3.000 lyù.

Trong quyeån söû kyù Tö Maõ Thieân coù ñoaïn ghi raèng "döôùi trieàu vua Thaønh Vöông nhaø Chaâu, naêm Taân Maõo (1109 tröôùc döông lòch), coù söù nöôùc Vieät thöôøng sang trieàu coáng chim baïch tró. Vò söù giaû khoâng bieát ñöôøng trôû veà ñöôïc Chaâu Coâng Ñaûn cho naêm xe Chæ Nam ñeå doø ñöôøng. Söù giaû ñi qua xöù Phuø Nam, Laâm-AÁp veà nöôùc ñuùng moät naêm".

Ñöôøng thö cheùp:"Baø Lôïi (P' O-Li teân cuûa Phuø Nam) ôû phía ñoâng nam nöôùc Chieâm Thaønh, phía nam coù nöôùc Chu Naïi, ñeán sau nieân hieäu Vónh Huy (Ñöôøng Cao Toâng 650-655) bò nöôùc Chaân Laïp chieám".

OÂng Klaproth vaø Paulhier cho raèng Phuø Nam ôû vuøng Peùgou nöôùc Mieán Ñieän.

OÂng Deùguine cho Phuø Nam laø moät hoøn ñaûo ôû phía taây nöôùc Thaùi Lan.

OÂng Abel Reùsumat cho Phuø Nam laø moät tænh cuûa Trung Hoa ôû mieàn baéc Vieät Nam.

OÂng Wilford cho Phuø Nam laø moät vöông quoác ôû Maõ Lai.

OÂng Stanisla Julien cho Phuø Nam ôû Thaùi Lan.

OÂng Barth cho Phuø Nam ôû AÁn Ñoä.

OÂng Schelegel cho ñaát Thaùi bò moät chö haàu cuûa Phuø Nam chieám ñoùng.

OÂng Bowring vaø oâng Wade cho raèng vöông quoác Phuø Nam ôû Thaùi Lan caên cöù theo danh töø Phuø Nam do chöõ TCHETOU (Xích thoå) laø moät vuøng ñaát ñoû nhôø phuø sa boài leân.

OÂng Aymonur cho raèng Phuø Nam goàm mieàn nam nöôùc Cao Mieân, baây giôø laø mieàn nam nöôùc Vieät Nam.

OÂng Blagden cho raèng Phuø Nam goàm ñaát Cao Mieân Thaùi Lan ñeán vuøng Peùgou ôû Mieán Ñieän.

Khi caùc vò tröôûng laõo ñeán truyeàn baù ñaïo Phaät ôû ñaây thì luùc ñoù trong cung ñieän vua thöôøng xuyeân caùc hoaøng töû sinh ra ñeàu bò nöõ Daï Xoa bieån aên thòt. Cho neân söï hieän dieän cuûa nhò vò truøng hôïp ngaøy sinh cuûa hoaøng töû. Luùc ñaàu daân chuùng nghó raèng nhöõng ngöôøi naøy laø baïn cuûa nöõ Daï Xoa vaø hoï duøng vuõ khí ñònh gieát caùc Ngaøi. Caùc tröôûng laõo noùi chuùng toâi laø nhöõng sa moân chaân chaùnh taïi sao caùc vò coù yù ñònh xaáu nhö vaäy. Bieát roõ moïi vieäc nhò vò tröôûng laõo lieàn duøng thaàn thoâng caûm hoùa Daï Xoa, sau khi caûm hoùa xong vua vaø daân chuùng voâ cuøng hoan hyû. Luùc aáy moïi ngöôøi ñang tín thaønh nhò vò tröôûng laõo neân caùc Ngaøi baét ñaàu thuyeát phaùp cho vua vaø daân chuùng nghe qua baøi kinh Phaïm Voõng (Brahma Jaølasutta) thuoäc taïng Paøli, Tröôøng boä kinh.

Sau baøi giaûng coù 60.000 ngöôøi qui y Tam-Baûo vaø 3.500 nam nöõ con gia ñình quyù toäc xuaát gia laøm sa moân. Töø ñoù veà sau neáu coù hoaøng töû naøo sanh ra vua ñeàu ñaët teân laø Sonuttara.

Do tröôûng laõo Mahaødhammarakkhita laõnh traùch nhieäm truyeàn giaùo ôû Mahaøraæthi. Veà ñòa danh naøy caùc hoïc giaû nhaän daïng laø xöù Maraøthì maø coù leõ ngaøy nay laø phía ñoâng baéc cuûa thaønh phoá Bombay-AÁn Ñoä.

Tröôûng laõo Mahaødhammarakkhita laø moät vò cao taêng ñöùc haïnh coù thaàn löïc phi phaøm. Chính vì theá khi Ngaøi ñeán xöù sôû naøy daân chuùng voâ cuøng aùi moä vaø theo Ngaøi hoïc taäp giaùo lyù cuûa Ñöùc Phaät.

Thôøi phaùp ñaàu tieân Ngaøi thuyeát ôû ñaây laø kinh Boån Sanh (Jaøtaka). Boån sanh kinh laø nhöõng caâu chuyeän tieàn thaân cuûa Ñöùc Phaät, keå laïi tieàn kieáp khi Ngaøi coøn laø vò Boà taùt ñang thöïc haønh kinh phaùp ñoä. Kinh naøy naèm trong Tieåu boä kinh (Khuddaka Nikaøya), thuoäc taäp thöù 10 trong 15 taäp. Noù coù giaù trò luaân lyù, ñaïo ñöùc vaø taám göông giaùc ngoä raát cao cuûa Boà Taùt tieàn thaân Ñöùc Phaät Gotama. Do ñoù, sau thôøi giaûng daân chuùng hoan hyû tín thoï lôøi daïy cuûa tröôûng laõo, coù 84.000 ngöôøi chöùng ñaéc ñaïo quaû trong thôøi giaûng ñoù vaø coù 30.000 ngöôøi xin xuaát gia nhaäp taêng ñoaøn.