GIÁ Trừ LÙi là GÌ? TẠi sao có?

GIÁ TRỪ LÙI LÀ GÌ? TẠI SAO CÓ?

• 
  Giá cà phê thực (physicals): giá cà phê nhân
  
• 
  Giá hợp đồng kỳ hạn (futures contract): giá (có thể) trong tương lai theo chất lượng đã được chuẩn hóa
  
• 
  Mức chênh lệch (differentials): là mức giá kết nối giữa giá hàng thực với giá hợp đồng kỳ hạn
  
• 
  Chỉ số (indicators): giá tính theo các nhóm cà phê
  

Các bạn cứ thư thả, vào bếp pha một tách cà phê nóng, xong rồi thì quay lại lần giở các trang của quyển sách này. Mời các bạn vừa nhâm nhi cà phê vừa nghe tôi tám chuyện về từng loại giá cà phê.

Trước tiên, nếu nói có tồn tại một mức giá cà phê duy nhất thì dường như là không có, bởi cà phê không phải là một sản phẩm thuần nhất. Cà phê trồng tại Việt Nam sẽ có hương, mùi vị, màu sắc v.v. khác so với cà phê trồng tại Brazil, Colombia hay Indonesia. Mà cho dù cà phê cùng trồng tại Việt Nam thì cà phê ở TP. Buôn Ma Thuột sẽ khác cà phê ở huyện Phước An. Ôi, sao mà lắm! Tôi còn nghe nói rằng, nếu trở thành dân “sành” cà phê thì chỉ nếm thôi, người đó có thể biết cà phê trồng ở vùng nào, vùng đó có đất hiếm hay không, nguồn nước thế nào, hái cà phê khi trời mưa hay nắng, hay là rang có đủ độ hay chưa v.v. Thưởng thức cà phê khi ấy giống như là đang thưởng rượu vang vậy. Mà có lẽ đã đi hơi xa rồi, chúng ta quay trở lại chủ đề các loại giá cà phê thôi.

Nhìn chung thì cà phê có thể phân chia như sau:

1. Giá cà phê thực

Tiêu chuẩn để hình thành giá cà phê thực gần như là dựa vào chất lượng (chất lượng của một loại cà phê cụ thể, hoặc của cà phê được trồng tại quốc gia nào đó) và tính sẵn có của nó (cung của một loại cà phê cụ thể nào đó nhiều hay ít).

Trong thực tế, mỗi kiện cà phê được coi là độc nhất nếu chúng ta xem xét đặc điểm, mùi vị và chất lượng, và do đó, sẽ có những mức giá khác nhau. Lẽ tất nhiên là các yếu tố khác cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định giá cà phê thực, chẳng hạn như kỳ vọng của thị trường, đầu cơ, thay đổi tỷ giá hối đoái, thời tiết v.v.

2. Giá hợp đồng kỳ hạn

Tuy nhiên, khi đề cập đến giá kỳ hạn, nếu nói một cách chính xác hơn, thì phải gọi là giá (kỳ hạn) đóng cửa của phiên giao dịch hằng ngày (trong thời gian làm việc từ thứ 2 đến thứ 6 hằng tuần, trừ những ngày nghỉ lễ theo quy định) trên sở giao dịch kỳ hạn¹ (futures exchange), như NYSE Liffe² chẳng hạn.

Đôi khi các bạn xem thông tin giá kỳ hạn trên trang mạng (website), sẽ không khỏi thắc mắc là tại sao đôi lúc trang mạng này công bố giá kỳ hạn khác, trang mạng kia lại công bố giá kỳ hạn khác trong khi cùng là một phiên tại cùng một sở giao dịch? Lý do ở đây là khi kết thúc phiên giao dịch thường có 2 giá (đa số trường hợp là trùng nhau) là giá giao dịch cuối cùng (last traded price) và giá đóng cửa (closing price). Nguyên nhân mà giá được công bố không khớp nhau có thể là do tăng giảm giá đột biến, thao tác điều chỉnh con số hiển thị trên màn hình không kịp ở một số trang mạng.

Giá kỳ hạn phản ánh tính sẵn có và nhu cầu trong tương lai đối với cà phê “thống nhất”. Các bạn lưu ý nhé, ở đây ám chỉ cà phê “thống nhất” (bởi cà phê không phải là sản phẩm thuần nhất). Cà phê “thống nhất” có nghĩa là cà phê với các quy chuẩn chất lượng theo quy định của sở giao dịch kỳ hạn (các quy chuẩn chất lượng của NYSE Liffe sẽ được giới thiệu ở phần “mức chênh lệch” tiếp sau đây).

Mục đích của thị trường kỳ hạn nhằm bù trừ rủi ro giá trên thị trường hàng thực (thị trường hàng thực là nơi mà cà phê với các chất lượng khác nhau được giao dịch, ví dụ như cà phê giao dịch ở huyện Phước An, ở tỉnh Đắk Lắk, ở Việt Nam hay ở Indonesia). Và các mức giá riêng lẻ của thị trường cà phê thực sẽ kết nối với giá kỳ hạn (ví dụ ở NYSE Liffe) bởi mức chênh lệch (differential), hay còn gọi là “giá trừ lùi” theo tập quán kinh doanh cà phê tại Việt Nam.