Effects of heat stress on some physiological parameters in crossbred dairy cows raised in Nghia Dan district, Nghe An province

T¹p chÝ Khoa häc vµ Ph¸t triÓn 2008: TËp VI, Sè 1: 26-32 §¹i häc N«ng nghiÖp I

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Bò sữa là động vật có nguồn gốc ôn đới, khi được đưa về nuôi ở Việt Nam đã gặp nhiều khó khăn trong việc nuôi dưỡng và chăm sóc. Nước ta nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, thời tiết thay đổi theo mùa, theo vùng miền và trong ngày cũng có sự biến động không nhỏ. Stress nhiệt là một trở ngại lớn đối với chăn nuôi bò sữa. Ở nước ngoài, đây là nguyên nhân làm giảm 15% - 40% sản lượng sữa. Stress nhiệt còn làm giảm sức đề kháng, nên trong điều kiện vệ sinh và chăm sóc kém, bò sữa càng dễ nhiễm bệnh, gây thiệt hại về kinh tế. Do đó, vấn đề chống stress nhiệt cho bò sữa là một trong những khâu hết sức quan trọng. Đề tài này được tiến hành nhằm bước đầu xác định ảnh hưởng của nhiệt độ, ẩm độ mùa hè đến một số chỉ tiêu sinh lý của bò lai F₁ và F₂ (giữa bò HF và Lai Sind) nuôi tại Nghĩa Đàn, Nghệ An; xác định được mối tương quan giữa chỉ số nhiệt ẩm THI (Temperature Humidity Index) môi trường và chuồng nuôi với các chỉ tiêu sinh lý; tạo cơ sở cho việc đề xuất ứng dụng các giải pháp giảm thiểu tác động bất lợi của stress nhiệt, góp phần nâng cao khả năng sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi bò sữa.

2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu được thực hiện trên 12 bò lai (Holstein Friesian x Lai Sind) gồm 6 bò F₁ và 6 bò F₂ đang trong giai đoạn khai thác sữa, đồng đều về lứa vắt sữa (lứa 3- 5), tháng vắt sữa (từ tháng thứ 2 đến tháng thứ 4) và năng suất sữa. Bò được nuôi nhốt tại các nông hộ tại huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An trong mùa hè. Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 4 đến tháng 7 năm 2007.

Tiến hành theo dõi diễn biến nhiệt độ, ẩm độ và chỉ số THI môi trường, chuồng nuôi và ảnh hưởng của thay đổi nhiệt độ, ẩm độ đến một số chỉ tiêu sinh lý ở bò sữa.

Diễn biến nhiệt độ, ẩm độ môi trường được xác định qua các số liệu của Trạm khí tượng thuỷ văn Nghĩa Đàn, Nghệ An.

Nhiệt độ, ẩm độ chuồng nuôi đo bằng nhiệt kế bên khô bên ướt vào 3 thời điểm: 9; 13 và 17 giờ hàng ngày.

Chỉ số nhiệt ẩm THI của từng thời điểm được tính theo Frank Wiersma (1990):

THI = t° bên khô + 0,36.t° bên ướt + 41,2

Nhiệt độ cơ thể bò được đo trực tiếp ở trực tràng bằng nhiệt kế y học thời gian 2-3 phút; nhịp thở quan sát qua hoạt động lên xuống của thành bụng bò thí nghiệm; nhịp mạch xác định bằng cách bắt mạch ở khấu đuôi với đồng hồ bấm giây vào 3 thời điểm: 9; 13 và 17 giờ trong ngày.

Các số liệu thu được xử lý thống kê bằng phần mềm Excel 7.0 và Minitab 14.

3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

3.1. Diễn biến nhiệt độ, ẩm độ và THI của môi trường và chuồng nuôi

Nhiệt độ và độ ẩm là hai yếu tố chính gây nên stress nhiệt cho bò sữa. Nhiệt độ, độ ẩm chuồng nuôi cũng như môi trường tại Nghĩa Đàn luôn biến động và ở mức cao. Trong đó nhiệt độ và ẩm độ chuồng nuôi luôn có xu hướng cao hơn các giá trị này ở bên ngoài môi trường. Sự tác động tổng hợp của nhiệt độ và ẩm độ thể hiện qua chỉ số THI. Chỉ số THI chuồng nuôi cũng có xu hướng cao hơn môi trường (Bảng 1). Điều này cho thấy hệ thống chuồng nuôi vẫn chưa đảm bảo tính thông thoáng, vệ sinh... Kết quả trên cũng tương đồng với kết quả của Đinh Văn Cải và cộng sự (2005): THI chuồng nuôi luôn cao hơn (85,4 so với 85,1).

Bảng 1 cho thấy giá trị nhiệt độ, ẩm độ và THI của chuồng nuôi trong ngày rất khác nhau. Độ ẩm cao nhất vào buổi sáng (90,79% ngoài môi trường và 92,83% trong chuồng nuôi lúc 7 giờ); THI và nhiệt độ lại có giá trị cao nhất vào buổi trưa (83,69 và 32,34 ^oC ở môi trường; 84,33 và 32,9 ^oC trong chuồng nuôi), thấp nhất vào buổi sáng (75,15 và 24,54^oC ở môi trường; 75,74 và 24,86 ^oC trong chuồng nuôi). Các chỉ số nhiệt độ và độ ẩm tại chuồng nuôi ở cả 3 thời điểm đều có giá trị cao hơn bên ngoài môi trường (P<0,001). Nguyên nhân là do đàn bò đã tham gia vào quá trình tạo tiểu khí hậu chuồng nuôi (ăn, uống, thải phân và nước tiểu; thân nhiệt của bò,...) và do chuồng trại kém thông thoáng. Kết quả bảng 1 cũng cho thấy một quy luật là khi nhiệt độ tăng thì ẩm độ giảm và ngược lại.

Theo Alan và cộng sự (2005), khi THI đạt giá trị khoảng 78 - 79 thì bò sữa rơi vào trạng thái stress nhiệt nặng. Kết quả ở bảng 1 cho thấy THI của chuồng nuôi tại Nghĩa Đàn luôn có giá trị cao, dao động từ 75,74 - 84,33. Đặc biệt, có những ngày nhiệt độ lên tới 35,8^oC, ẩm độ 97%, khi đó THI đạt ngưỡng 90,00. Như vậy, bò sữa nuôi trong môi trường này bị stress nhiệt.

Bảng 1. Diễn biến nhiệt độ, ẩm độ và THI chuồng nuôi và môi trường

Thời điểm	Tham số thống kê	Nhiệt độ (°C)		Độ ẩm (%)		THI
		Môi trường	Chuồng nuôi	Môi trường	Chuồng nuôi	Môi trường	Chuồng nuôi
9h		24,54 ± 0,39	24,86 ± 0,39	92,83± 0,71	90,79 ± 0,90	75,15 ± 0,62	75,81 ± 0,64
	Cv%	10,99	10,85	5,25	6,78	5,7	5,77
13h		32,34 ± 0,47	32,9 ± 0,46	62,57±1,54	62,94 ± 1,40	83,69 ± 0,56	84,33 ± 0,55
	Cv%	9,88	9,71	16,92	15,25	4,56	4,47
17h		28,32 ± 0,65	28,25 ± 0,61	75,51 ± 2,15	76,95 ± 2,07	78,45 ± 0,68	79,16 ± 0,70
	Cv%	15,70	14,9	19,55	18,41	5,97	6,08

Каталог: tapchi -> Upload
Upload -> Effect of chitosan concentrations on quality and storage of lemon fruit Citrus aurantifolia Swingle
Upload -> Đánh giá đa dạng di truyền nguồn gen Lilium spp bản địa và nhập nội bằng chỉ thị rapd nguyen Thi Phuong Thao, Ninh Thi Thao, Vu Quang Khanh, Nguyen Quang Thach