Dịch thuật: Abu Zaytune Usman Ibrahim Kiểm duyệt

Abu Hanifah, Malik, Ash-Shafi’y Và Ahmad

] Tiếng Việt – Vietnamese – فيتنامية [
Tiến sĩ Muhammad Bin Abdurrahman Al-Khamees


Dịch thuật: Abu Zaytune Usman Ibrahim
Kiểm duyệt: Abu Hisaan Ibnu Ysa

2013 - 1434

أبو حنيفة ومالك والشافعي وأحمد

« باللغة الفيتنامية »

دكتور محمد بن عبد الرحمن الخميس

ترجمة: أبو زيتون عثمان إبراهيم

2013 - 1434

Những câu nói của Imam Abu Hanifah về Tawhid 13

Những câu nói của Imam Abu Hanifah

về sự tiền định 21

Những câu nói của Imam Abu Hanifah

về đức tin Iman 25

Những câu nói của Imam Abu Hanifah về

các vị Sahabah 27

Ông ngăn cấm sự ngôn luận và tranh cãi

trong tôn giáo 29

Những câu nói của ông về Tawhid 32

Các câu nói của ông về sự tiền định 37

Các câu nói của ông về đức tin Iman 39

Các câu nói của ông về Sahabah 40

Ông ngăn cấm sự ngôn luận và tranh cãi

trong tôn giáo 43

Hệ phái giáo lý của Imam Ash-Shafi’y 47

Các câu nói của ông về Tawhid 47

Các câu nói của ông về sự tiền định 58

Các câu nói của ông về Iman 60

Các câu nói của ông về Sahabah 73

Ông ngăn cấm sự ngôn luận và tranh cãi

trong tôn giáo 75

Hệ phái giáo lý của Imam Ahmad bin Hambal 76

Các câu nói của ông về Tawhid 76

Các câu nói của ông về sự tiền định 79

Các câu nói của ông về Iman 80

Các câu nói của ông về Sahabah 82

Ông ngăn cấm sự ngôn luận và tranh cãi

trong tôn giáo 84

Lời kết 87

Các tài liệu tham khảo 91

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ

إِنَّ الحَمْدُ لِلهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِيْنُهُ وَنَسْتَهْدِيه وَنَسْتَغْفِرُهُ ، وَنَعُوْذُ بِاللهِ مِنْ شُرُوْرِ أَنْفُسِنَا وَمِنْ سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا ، مَنْ يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ ، وَ مَنْ يُضْلِلْ فَلاَ هَادِيَ لَهُ. وَأَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ

Mọi lời ca ngợi và tán dương kính dâng lên Allah! Bầy tôi xin ca ngợi và tán dương Ngài, bầy tôi cầu xin Ngài phù hộ và che chở, bầy tôi xin Ngài hướng dẫn, bầy tôi cầu xin Ngài tha thứ tội lỗi, bầy tôi xin quay về sám hối với Ngài, và bầy tôi cầu xin Ngài giúp bầy tôi tránh khỏi mọi điều xấu từ bản thân bầy tôi cũng như mọi điều xấu từ việc làm và hành vi của bầy tôi. Quả thật, người nào được Allah hướng dẫn sẽ không bao giờ bị lạc lối, còn người nào bị Ngài làm cho lạc lối thì sẽ không bao giờ tìm thấy sự hướng dẫn. Bề tôi xin chứng nhận rằng không có Thượng Đế đích thực nào ngoài Allah, Ngài là Thượng Đế duy nhất không có đối tác ngang vai, và bề tôi xin chứng nhận Muhammad là người bề tôi và là vị Sứ giả của Ngài.

{Này hỡi những người có đức tin! Hãy kính sợ Allah với lẽ mà Ngài phải đáng được kính sợ và các ngươi chớ đừng chết ngoại trừ các ngươi đã là những người Muslim (qui phục Ngài).} (Chương 3 – Ali ‘Imran, câu 102).

{Này hỡi nhân loại! Hãy kính sợ Thượng Đế của các ngươi, Đấng đã tạo hóa các ngươi từ một cá thể duy nhất (Adam) và từ Y Ngài đã tạo ra người vợ của Y (Hauwa) rồi từ hai người họ Ngài đã rải ra vô số đàn ông và đàn bà (trên khắp trái đất). Và hãy kính sợ Allah, Đấng mà các người đòi hỏi (quyền hạn) lẫn nhau và hãy (kính trọng) dạ con bởi vì quả thật Allah luôn theo dõi các ngươi.} (Chương 4 - Annisa’, câu 1).

{Hỡi những người có đức tin! Hãy kính sợ Allah mà hãy nói lời trung thực và ngay thẳng, rồi Ngài sẽ cải thiện hành động của các ngươi và tha thứ tội lỗi cho các ngươi. Và người nào tuân lệnh Allah và Thiên sứ của Ngài thì chắc chắn sẽ được thành công vô cùng to lớn.} (Chương 33 – Al-Ahzab, câu 70, 71).

Quả thật, tôi đã làm một luận án mở rộng ở cấp tiến sĩ về các nền tảng giáo lý theo hệ phái giáo lý của Imam Abu Hanifah , trong đó, tôi có nói tóm lược về khái niệm đức tin của ba vị Imam: Malik, Ash-Shafi’y và Ahmad. Một số vị học giả đức hạnh đã yêu cầu tôi tách riêng phần nói về khái niệm đức tin của ba vị Imam này để có được một bài viết hoàn chỉnh nói về đức tin của cả bốn vị Imam. Cho nên tôi quyết định nhập chung phần tóm lược đức tin của Imam Abu Hanifah về Tawhid, sự tiền định, Iman, Sahabah cũng như về sự ngôn luận mà tôi đã ghi nhận trong phần mở đầu luận án vào phần tóm lược về đức tin của ba vị Imam đó.

Cầu xin Allah đón nhận việc làm này của tôi như một việc làm chân thành vì Ngài và xin Ngài phù hộ cho tất cả tiếp thu được sự hướng dẫn từ Kinh sách của Ngài và soi sáng họ trên Sunnah của Thiên sứ của Ngài e, mọi tâm niệm đều nằm trong kiến thức của Ngài và Ngài là Đấng Bảo Trợ Ưu Việt.

وَآخِرُ دَعْوَانَا أَنِ الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعَالَمِيْنَ

Và cuối lời, xin nói rằng mọi lời ca ngợi và tán dương kính dâng lên Allah, Đấng Chủ Tể của vũ trụ và muôn loài.

Muhammad bin Abdurrahman Al-Khamees




Hệ Phái Giáo Lý Của Bốn Vị Imam Trong Các Giáo Lý Nền Tảng Đều Tương Đồng Trừ Vấn Đề Iman

Khái niệm, quan điểm giáo lý của bốn vị Imam – Abu Hanifah, Malik, Ash-Shafi’y và Ahmad – là những gì được nói trong Kinh Qur’an, Sunnah của Thiên sứ e, những gì được các vị Sahabah noi theo cũng như những gì được các vị Tabi’een tiếp nối sau họ (Sahabah) trên con đường chân lý mà họ đã đi.

Và giữa các vị Imam này – Alhamdulillah – thực sự không có một sự bất đồng, tranh cãi nào về các nền tảng tôn giáo mà tất cả họ đều đồng thuận trên đức tin về các thuộc tính của Thượng Đế, đức tin rằng Qur’an là lời nói của Allah chứ không phải là tạo vật, và đức tin Iman theo khái niệm của họ bắt buộc phải là niềm tin bằng con tim và chiếc lưỡi, hơn nữa, họ đều đồng phản đối và phủ nhận hệ tư tưởng của những người thuộc phái hùng biện và suy luận như Jahmiyah⁽¹⁾ và những nhóm lệch lạc khác đã bị ảnh hưởng bởi triết học Hy Lạp và các học thuyết mang tính suy luận và hùng biện ...

Sheikh Islam Ibnu Taymiyah  nói: “... tuy nhiên, nhờ hồng ân và lòng thương xót của Allah cho các bề tôi của Ngài, Ngài đã cho chúng ta có được những vị Imam có chiếc lưỡi trung thực như bốn vị Imam và các vị Imam khác ..., họ là những người đã phản bác và phủ nhận những nhà suy luận và hùng biện thuộc nhóm người Jamiyah đã nói về Qur’an và đức tin nơi các thuộc tính của Thượng Đế, tất cả họ đều đồng thuận trên quan điểm và khái niệm của những người Salaf ⁽²⁾ rằng người có đức tin sẽ nhìn thấy Allah vào Ngày Sau, Qur’an là lời phán của Allah chứ không phải là tạo vật, và đức tin Iman bắt buộc phải là niềm tin của con tim và chiếc lưỡi ... ”⁽³⁾.

Trong lời nói khác của Sheikh Islam : “Quả thật các vị Imam tiếng tăm, tất cả họ đều khẳng định các thuộc tính của Allah, Đấng Tối Cao. Họ nói: quả thật, Qur’an là lời nói của Allah chứ không phải là tạo vật; và họ nói: quả thật Allah sẽ được nhìn thấy vào Đời Sau. Đây là trường phái của các vị Sahabah, các vị Tabi’een tiếp sau họ, và của những ai đi theo con đường chân lý tốt đẹp của họ và cũng là trường phái của các vị Imam đi theo chân họ như Malik bin Anas, Ath-thawri, Al-Layth bin Sa’ad, Al-Awza’i, Abu Hanifah, Ash-Shafi’y và Ahmad ... ”⁽⁴⁾.

Sheik Islam Ibnu Taymiyah  khi được hỏi về khái niệm và quan điểm đức tin của Ash-Shafi’y thì ông nói:

“Khái niệm và quan điểm đức tin của Ash-Shafi’y – cầu xin Allah hài lòng về ông – và khái niệm, quan điểm đức tin của những người Salaf như Malik, Ath-thawri, Al-Awza’i, Ibn Al-Mubarak, Ahmad bin Al-Hambal, và Ishaq bin Ra-huwaiyah là khái niệm, quan điểm đức tin của các Sheikh chính trực gương mẫu như Al-Fadhil bin Iyadh, Abu Sulayman Adda-ra-ni, Sahl bin Abdullah Al-Tastari và các vị khác. Quả thật, giữa những vị Imam này thực sự không có bất đồng hay tranh cãi nhau trong các nền tảng tôn giáo.

Và cũng như thế, Abu Hanifah , khái niệm và quan điểm đức tin của ông về Tawhid và sự tiền định cũng như những vấn đề khác đều tương đồng với khái niệm và quan điểm đức tin của những vị Imam này, và khái niệm, quan điểm đức tin của những vị Imam này cũng chính là khái niệm và quan điểm của các vị Sahabah, các vị Tabi’een tiếp sau họ và nó chính là những gì được nói trong Qur’an và Sunnah”⁽⁵⁾.

Và đây là điều mà đại học giả Siddiq Hasan Khan đã lựa chọn khi ông nói:

“Trường phái của chúng tôi là trường phái Salaf, đó là sự khẳng định nhưng không so sánh, loại trừ nhưng vô hiệu hóa, và đây là trường phái của các vị Imam Islam như Malik, Ash-Shafi’y, Ath-thawri, Ibnu Al-Mubarak, Imam Ahmad, và những vị Imam khác ... và giữa những người này thực sự không có sự bất đồng hay tranh cãi trong các nền tảng tôn giáo. Và cũng như thế, Abu Hanifah – cầu xin Allah hài lòng về ông – khái niệm và quan điểm đức tin của ông hoàn toàn tương đồng với khái niệm và quan điểm đức tin của những vị Imam này, và đó chính là những gì được nói trong Qur’an và Sunnah ...”⁽⁶⁾.

• 
  Những câu nói của Imam Abu Hanifah về Tawhid:
  

• 
  Thứ nhất: Khái niệm và quan điểm của ông trong Tawhid (độc tôn hóa) Allah, trình bày sự sai trái của việc cầu xin Allah bởi một trung gian:
  

1. 
   Abu Hanifah nói: “Chỉ được phép Du-a (cầu nguyện, khấn vái) một mình Allah, Du-a được phép và được lệnh là những gì được rút ra từ lời phán của Allah, Đấng Tối Cao:
   

{Và Allah có những tên gọi tốt đẹp và hoàn hảo nhất, bởi thế, hãy cầu nguyện Ngài bằng các tên gọi đó. Và hãy tránh xa những kẻ bóp méo tên gọi của Ngài, rồi họ sẽ lãnh đủ về tội trạng của họ.} (Chương 7 – Al-‘Araf, câu 180) ...”⁽⁷⁾.

2. 
   Abu Hanifah nói: “Thật là đáng ghét cho người cầu nguyện nói bề tôi cầu xin Ngài bởi quyền của người này hoặc quyền của các vị Nabi của Ngài và các Thiên sứ của Ngài, hoặc bởi sự chân lý và thiêng liêng của Thánh đường Alharam hoặc bởi các biểu hiệu vùng đất linh thiêng”⁽⁸⁾.
   
3. 
   Abu Hanifah nói: “Chỉ được phép cầu nguyện một mình Allah, và thật đáng ghét cho người cầu nguyện nói: với những chỗ ngồi cao quý từ chiếc Ngai vương của Ngài bề tôi cầu xin⁽⁹⁾, hoặc với điều chân lý của sự tạo hóa của Ngài bề tôi cầu xin”⁽¹⁰⁾.
   

• 
  Thứ hai: Lời của ông trong sự khẳng định các thuộc tính của Allah và sự phản bác lại hệ phái Jahmiyah:
  

4. 
   Ông nói: “Allah, Đấng Tối Cao không được mô tả bởi các thuộc tính của các tạo vật, sự giận dữ của Ngài cũng như sự hài lòng của Ngài là hai thuộc tính trong các thuộc tính của Ngài không thể mô tả như thế nào, ra làm sao được. Và đây là câu nói của những người thuộc trường phái Sunnah và Jama’ah, họ chỉ nói Ngài giận dữ và Ngài hài lòng, chứ không nói sự giận dữ của Ngài là sự trừng phạt của Ngài còn sự hài lòng của Ngài là sự ban thưởng của Ngài. Do đó, chúng ta mô tả Ngài giống như Ngài đã mô tả chính bản thân Ngài rằng Ngài là Đấng Duy Nhất, Đấng Tự Hữu, Độc Lập, Đấng mà tất cả phải lệ thuộc, Ngài không sinh (đẻ) ai cũng không do ai sinh ra và không có bất cứ thứ gì có thểm đem so với Ngài đặng, Ngài là Đấng Hằng Sống, Đấng Toàn Năng, Đấng Hằng Nghe, Đấng Hằng Thấy, Đấng Thông Thái, tay của Ngài vượt trội hơn tất cả mọi thứ không giống những cái tay của tạo vật, và gương mặt của Ngài không hề giống với bất cứ gương mặt nào của tạo vật của Ngài”⁽¹¹⁾.
   
5. 
   Ông nói: “Và Ngài (Allah) có tay, mặt, và thân thể như Ngài đã phán bảo trong Qur’an. Do đó, những gì Allah, Đấng Tối Cao phán trong Qur’an về gương mặt, tay, thân thể, .. thì đó là những thuộc tính của Ngài không ai biết được như thế nào ra làm sao, cho nên không được nói rằng thật ra tay của Ngài ý nói là quyền năng của Ngài hay ân huệ của Ngài bởi vì điều đó làm mất đi thuộc tính đích thực của Ngài, và đây là câu nói của những người thuộc hệ phái lệch lạc Qadriyah⁽¹²⁾ và Mu’tazilah⁽¹³⁾”⁽¹⁴⁾.
   
6. 
   Ông nói: “Không nên nói về bản chất của Allah bởi một thứ gì mà chỉ được phép mô tả Ngài với những gì mà Ngài đã mô tả về chính bản thân Ngài, và không được dựa theo ý nghĩ của bản thân để nói về Allah, Đấng Tối Cao và Ân Phúc, Đấng Chủ Tể của vũ trụ và muôn loài”⁽¹⁵⁾.
   
7. 
   Và khi được hỏi về sự đi xuống của Thượng Đế thì ông nói: “Ngài đi xuống nhưng không biết như thế nào, ra làm sao”⁽¹⁶⁾.
   
8. 
   Abu Hanifah nói: “Và Allah, Đấng Tối Cao được cầu nguyện từ ở nơi trên cao chứ không phải từ ở phía bên dưới bởi phía bên dưới không thuộc bất cứ sự mô tả nào trong Rububiyah (sự tạo hóa, cấp dưỡng, điều hành, chi phối vũ trụ và tạo vật) và Uluhiyah (Đấng đáng được thờ phượng, Thượng Đế Tối Cao) của Ngài”⁽¹⁷⁾.
   
9. 
   Ông nói: “Ngài giận dữ và Ngài hài lòng, nhưng không được nói sự giận dữ của Ngài là sự trừng phạt của Ngài còn sự hài lòng là sự ban thưởng của Ngài”⁽¹⁸⁾.
   
10. 
    Ông nói: “Không so sánh Ngài với bất cứ thứ gì trong tạo vật của Ngài, các tên gọi và các thuộc tính của Ngài vẫn mãi như thế”⁽¹⁹⁾.
    
11. 
    Ông nói: “Các thuộc tính của Ngài khác biệt với các thuộc tính của các tạo vật, Ngài hiểu biết không giống như sự hiểu biết của chúng ta, Ngài có quyền năng không giống như năng lực của chúng ta, Ngài nhìn thấy không giống như sự nhìn thấy của chúng ta, Ngài nghe không giống như sự nghe của chúng ta, và Ngài nói không giống như cách nói của chúng ta”⁽²⁰⁾.
    
12. 
    Ông nói: “Không mô tả Allah, Đấng Tối Cao, bởi các thuộc tính của các tạo vật”⁽²¹⁾.
    
13. 
    Ông nói: “Người nào mô tả Allah với những ý nghĩa thuộc bản chất của con người thì là kẻ vô đức tin”⁽²²⁾.
    
14. 
    Ông nói: “Các thuộc tính của Ngài là bản chất và hành động, các thuộc tính bản chất của Ngài chẳng hạn như Quyền năng, Kiến thức, lời nói, nghe, thấy, ý chí, còn các thuộc tính hành động của Ngài như Tạo hóa, Nuôi dưỡng, Điều hành, Chi phối, ... và các tên gọi cũng như các thuộc tính của Ngài vẫn mãi tồn tại như thế.”⁽²³⁾.
    
15. 
    Ông nói: “Và Ngài vẫn hoạt động bởi các hành động của Ngài, và hành động là một thuộc tính vẫn mãi tồn tại, Đấng Chủ động là Allah, Đấng Tối Cao và hành động của Ngài là mãi còn, và cái bị động là tạo vật, và hành động của Allah không phải là tạo vật”⁽²⁴⁾.
    
16. 
    Ông nói: “Ai nói rằng tôi không biết Thượng Đế của tôi ở trên trời hay ở dưới đất thì y là kẻ vô đức tin (Kafir), tương tự, người nào nói rằng quả thật Ngài ở trên chiếc Ngai vương nhưng tôi không biết chiếc Ngai vương đó ở trên trời hay ở dưới đất thì y cũng là kẻ vô đức tin”⁽²⁵⁾.
    
17. 
    Một người phụ nữ đã hỏi ông rằng Thượng Đế của ông, Đấng mà ông thờ phượng ở đâu thì ông nói: “Quả thật, Allah, Đấng Tối Cao ở trên trời ngoài trái đất”. Thế là có một người đàn ông bảo ông: Ông không đọc lời phán của Allah ﴿وَهُوَ مَعَكُمۡ﴾ {Và Ngài ở cùng với các ngươi} (Chương 57 – Al-Hadid, câu 4)? Ông nói: Điều này giống như anh viết gởi đi cho một người rằng quả thật tôi ở cùng với anh trong khi anh không có mặt ở chỗ anh ta”⁽²⁶⁾.
    
18. 
    Ông nói: “Tay của Allah vượt trên các tay của họ và tay của Ngài không giống với tay (chi) của tạo vật”⁽²⁷⁾.
    
19. 
    Ông nói: “Quả thật, Allah, Đấng Tối Cao ở trên trời bên ngoài trái đất, thế là có một người đã nói với ông: Ông không đọc lời phán của Allah ﴿وَهُوَ مَعَكُمۡ﴾ {Và Ngài ở cùng với các ngươi} (Chương 57 – Al-Hadid, câu 4)? Ông nói: Điều này giống như anh viết gởi đi cho một người rằng quả thật tôi ở cùng với anh trong khi anh không có mặt ở chỗ anh ta”⁽²⁸⁾.
    
20. 
    Ông nói: “Ngài đã nói chuyện trước khi nói chuyện với Musa u”⁽²⁹⁾.
    
21. 
    Ông nói: “Ngài là Đấng nói chuyện bằng lời lẽ của Ngài và lời lẽ của Ngài là thuộc tính tồn tại mãi mãi”⁽³⁰⁾.
    
22. 
    Ông nói: “Ngài nói không giống sự nói chuyện của chúng ta”⁽³¹⁾.
    
23. 
    Ông nói: “Nabi Musa u đã nghe tiếng nói của Allah, Đấng Tối Cao như Ngài đã phán:
    

{Và Allah đã nói chuyện trực tiếp với Musa.} (Chương 4 – Annisa, câu 164).

Và Ngài đã nói chuyện trước khi nói chuyện với Musa u”⁽³²⁾.

24. 
    Ông nói: “Và Qur’an là lời nói của Allah được ghi trong các quyển biên chép, được ghi nhớ thuộc lòng trong các trái tim, được đọc trên những chiếc lưỡi, và được mặc khải xuống cho Nabi e”⁽³³⁾.
    
25. 
    Ông nói: “Qur’an không phải là tạo vật”⁽³⁴⁾.
    

* * *

1. 
   Có một người đàn ông đến tranh luận với Imam Abu Hanifah về sự tiền định, ông đã nói với người đàn ông đó: “Đối với tôi, tôi biết rằng cái nhìn vào sự tiền định giống như cái nhìn của cặp mắt tôi vào mặt trời, cứ mỗi khi tôi càng nhìn thì tôi càng hoa mắt”⁽³⁵⁾.
   
2. 
   Imam Abu Hanifah  nói: “Allah, Đấng Tối Cao mãi mãi hiểu biết và am tường mọi vật và mọi sự việc trước khi chúng hình thành và tồn tại”⁽³⁶⁾.
   
3. 
   Ông nói: “Allah, Đấng Tối Cao biết rõ mọi cái không khi nó không là cái gì và Ngài biết rõ nó sẽ thành cái gì và thành như thế nào; và Allah, Đấng Tối Cao biết rõ cái đã tồn tại khi nó tồn tại và Ngài biết rõ nó biến mất và biến mất như thế nào”⁽³⁷⁾.
   
4. 
   Imam Abu Hanifah  nói: “Sự tiền định của Ngài nằm trong Lawhul-Mahfuzh (văn bản lưu trữ hay còn gọi là quyển Kinh Mẹ”⁽³⁸⁾.
   
5. 
   Ông nói: “Chúng tôi tin và xác nhận rằng Allah, Đấng Tối Cao đã ra lệnh cho Cây Viết biên chép. Cây Viết nói: Thưa Thượng Đế của bề tôi, bề tôi viết cái gì? Allah, Đấng Tối Cao phán: Ngươi hãy viết cái gì sẽ thành cho đến Ngày Phục Sinh. Lời phán của Allah:
   

{Và mỗi một điều mà chúng đã làm đều được ghi vào quyển Sổ. Và bất cứ điều gì nhỏ hay lớn đều được ghi chép.} (Chương 55 – Al-Qamar, câu 52, 53)”⁽³⁹⁾.

6. 
   Imam Abu Hanifah  nói: “Tất cả mọi thứ trên cõi đời này và tất cả mọi thứ ở cõi Đời Sau đều nằm trong ý muốn của Ngài (Allah)”⁽⁴⁰⁾.
   
7. 
   Imam Abu Hanifah  nói: “Allah đã tạo hóa ra tất cả mọi thứ từ cái không là gì cả”⁽⁴¹⁾.
   
8. 
   Ông nói: “Allah, Đấng Tối Cao đã là Đấng Tạo Hóa trước khi Ngài tạo hóa”⁽⁴²⁾.
   
9. 
   Ông nói: “Chúng tôi chứng nhận rằng người bề tôi có các việc làm của y và y khẳng định và nhận biết y là tạo vật. Bởi thế, khi kẻ làm chủ hành động là tạo vật thì dĩ nhiên các hành động của y phải là tạo vật”⁽⁴³⁾.
   
10. 
    Ông nói: “Tất cả mọi hành động của những người bề tôi từ cử động, di chuyển, lặng im, bất động là thuộc phần tính toán và quyết định của họ, và Allah, Đấng Tối Cao là Đấng Tạo Hóa nó và tất cả các hành động của các bề tôi đều nằm trong ý muốn của Ngài, Ngài biết rõ nó, Ngài an bài và định đoạt cho nó”⁽⁴⁴⁾.
    
11. 
    Imam Abu Hanifah  nói: “Tất cả mọi hành động của những người bề tôi từ cử động, di chuyển, lặng im, bất động, tính toán và quyết định của họ là sự thật, và Allah, Đấng Tối Cao đã tạo ra nó và tất cả mọi hành động của người bề tôi đều nằm trong ý chí của Allah, Ngài biết rõ nó, Ngài an bài và định đoạt cho nó. Và tất cả mọi sự phủ phục và tuân mệnh là điều bắt buộc bởi mệnh lệnh của Allah, bởi tình thương của Ngài, sự hài lòng của Ngài, ý muốn của Ngài, sự an bài và sự định đoạt của Ngài; còn tất cả những điều nghịch lại Ngài đều nằm trong kiến thức của Ngài, trong sự an bài và định đoạt của Ngài, trong ý muốn của Ngài chứ không phải nằm trong tình thương, sự hài lòng và mệnh lệnh của Ngài”⁽⁴⁵⁾.
    
12. 
    Ông nói: “Allah, Đấng Tối Cao tạo hóa con người với trạng thái không có sự vô đức tin Kufr hay có đức tin Iman⁽⁴⁶⁾. Sau đó, Ngài sẽ phán bảo với họ, Ngài ra lệnh cho họ và nghiêm cấm họ, thế là có người đã trở nên vô đức tin bởi hành động và sự trái lệnh của y cũng như sự phủ nhận điều chân lý và có người tin tưởng và làm theo chỉ đạo của Ngài nên Ngài đã phù hộ và giúp họ thắng lợi”⁽⁴⁷⁾.
    
13. 
    Ông nói: “Con cháu của Adam được xuất ra từ tỷ sống của cá thể dưới hình dạng cực nhỏ, rồi Ngài làm cho họ thành những người có trí tuệ, Ngài phán bảo họ, ra lệnh cho họ phải có đức tin Iman và nghiêm cấm họ phủ nhận đức tin. Bởi thế, họ đã tin và thừa nhận tính Rububiyah của Ngài và đó là một phần của đức tin Iman, cho nên họ sinh ra theo bản chất tự nhiên đó, và ai đã vô đức tin sau đó thì quả thật y đã thay đổi và biến chất còn ai có Iman và tin tưởng thật sự thì quả thật y đã vững lòng và kiên định”⁽⁴⁸⁾.
    
14. 
    Ông nói: “Ngài là Đấng đã định lượng mọi thứ, Ngài an bài và sắp đặt cho chúng. Tất cả mọi thứ ở cõi đời này cũng như mọi thứ ở cõi Đời Sau đều nằm trong y muốn, kiến thức, sự an bài và định đoạt của Ngài, Ngài đã ghi tất cả mọi thứ trong Lawhul-Mahfuzh (Quyển Kinh Mẹ)”⁽⁴⁹⁾.
    
15. 
    Ông nói: “Ngài không cưỡng ép bất cứ một ai trong số tạo vật của Ngài phải vô đức tin hay phải có đức tin, mà Ngài chỉ tạo họ là những cá thế còn đức tin Iman cũng như sự vô đức tin là hành động của các bề tôi, Ngài biết rõ ai vô đức tin trong tình trạng vô đức tin của y, nhưng nếu sau đó y tin tưởng và khi Ngài biết y đã tin tưởng thì Ngài sẽ yêu thương y mặc dù kiến thức hiểu biết của Ngài vẫn không đổi”⁽⁵⁰⁾.