CHƯƠNG 5
PHÂN HẠNG KHẢ NĂNG THÍCH NGHI ĐẤT ĐAI VÀ
ĐỀ XUẤT CHUYỂN ĐỔI CƠ CẤU CÂY TRỒNG Ở HUYỆN ĐẦM DƠI
1. Bản đồ Đơn vị đất đai huyện Đầm Dơi
1.1 Phân cấp các chỉ tiêu xây dựng bản đồ Đơn vị đất đai
Nhằm đánh giá tiềm năng đất đai cho phát triển nông -lâm nghiệp, các đặc điểm của tài nguyên đất đai (bao gồm các yếu tố đất và nước) thường được xem xét một cách tổng hợp dưới dạng các “Đơn vị đất đai”. Quan điểm và phương pháp xây dựng bản đồ “Đơn vị đất đai” đã được FAO đề xuất vào năm 1976, sau đó hoàn thiện dần trong “Phương pháp đánh giá đất đai” vào năm 1983-1994.
Đối với tài nguyên đất đai ở huyện Đầm Dơi, các yếu tố đất và nước liên quan đến việc sử dụng đất đã được lựa chọn để tổng hợp trong đơn vị đất đai là (bảng 6):
- Tính chất thổ nhưỡng (G): gồm đặc điểm về loại đất như
+ mức độ bị nhiễm mặn
+ độ sâu tầng phèn, và
+ độ sâu tầng sinh phèn
- Yếu tố nước (thủy văn): gồm đặc điểm về thời gian bị xâm nhập mặn >10g/l (S)
- Yếu tố khí hậu : gồm đặc điểm về thời gian mưa (R)
Bang 7 : ChØ tiªu ph©n cÊp c¸c yÕu tè tù nhiªn trong ®¬n vÞ ®Êt ®ai
|
HuyÖn ®Çm D¬i
|
|
|
|
|
ChØ tiªu
|
Ký hiÖu
|
|
Ph©n cÊp
|
|
1
|
|
§Êt mÆn nÆng
|
TÝnh chÊt
|
2
|
|
§Êt mÆn trung b×nh vµ Ýt
|
thæ nhìng
|
3
|
|
§Êt phÌn (tiÒm tµng, ho¹t ®éng) n«ng, mÆn só vÑt ®íc
|
(G)
|
4
|
|
§Êt phÌn (tiÒm tµng, ho¹t ®éng) s©u, mÆn só vÑt ®íc
|
|
5
|
|
§Êt phÌn (tiÒm tµng, ho¹t ®éng) n«ng, mÆn
|
|
6
|
|
§Êt phÌn (tiÒm tµng, ho¹t ®éng) s©u, mÆn
|
|
|
|
|
|
|
|
|
T×nh tr¹ng
|
1
|
|
NhiÔm mÆn kho¶ng 5 th¸ng (tõ th¸ng I - V)
|
x©m nhËp mÆn
|
2
|
|
NhiÔm mÆn 5 - 8 th¸ng (tõ th¸ng XII, I- V, VI)
|
> 10g/l (S)
|
3
|
|
NhiÔm mÆn thêng xuyªn (c¶ n¨m)
|
|
|
|
|
|
1
|
|
Thêi gian ma thËt sù 6 th¸ng
|
Thêi gian
|
|
|
(tõ th¸ng V,VI ®Õn th¸ng X,XI), kh«ng bÞ h¹n ®Çu vô
|
ma, h¹n h¸n
|
2
|
|
Thêi gian ma thËt sù 6 th¸ng
|
(R)
|
|
|
(tõ th¸ng V,VI ®Õn th¸ng X,XI), bÞ h¹n ®Çu vô
|
|
3
|
|
Thêi gian ma thËt sù 7 th¸ng
|
|
|
|
(tõ th¸ng V ®Õn th¸ng XII), kh«ng bÞ h¹n ®Çu vô
|
1.2 Mô tả các Đơn vị đất đai
Tổng hợp các yếu tố trên, ở địa bàn huyện Đầm Dơi có 21 đơn vị đất đai (Land Mapping Unit - LMU) được phân lập và mô tả, trong đó (Bảng 8, Hình 5) :
- Vùng đất mặn nặng: có 5 đơn vị đất đai
- Vùng đất mặn trung bình và ít : có 4 đơn vị đất đai
- Vùng đất phèn (tiềm tàng/ hoạt động) nông, mặn sú vẹt đước : có 1 đơn vị đất đai
- Vùng đất phèn (tiềm tàng/hoạt động) sâu, mặn sú vẹt đước : có 2 đơn vị đất đai
- Vùng đất phèn (tiềm tàng/ hoạt động) nông : có 2 đơn vị đất đai
- Vùng đất phèn (tiềm tàng/hoạt động) sâu : có 6 đơn vị đất đai
- Vùng đất lập liếp: 1 đơn vị đất đai
Hầu hết diện tích các đơn vị đất đai (LMU) phân bố ở vùng ngập 30-60cm và sâu >60 cm, kéo dài từ tháng VII đến tháng IX, thời gian canh tác nhờ nước mưa chỉ kéo dài 6 tháng (từ tháng VI đến tháng XI), thường bị hạn vào đầu mùa mưa; bao gồm các LMU như sau
- Các đơn vị đất đai ở vùng đất mặn nặng (LMU số 1, 2, 3, 4, 5) : phân bố chủ yếu ở các địa hình thấp ở phía đông nam, thường bị hạn đầu mùa mưa, bị nhiễm mặn nặng, đây là địa bàn tiềm năng lớn để phát triển lâm nghiệp và nuôi trồng thủy sản.
- Các đơn vị đất đai ở vùng đất trung bình và ít (LMU số 6, 7, 8 và 9) : phân bố chủ yếu ở vùng thấp phía tây bắc của Huyện, nhiễm mặn >5 tháng, thường bị hạn vào đầu mùa mưa; đây là vùng có tiềm năng phát triển thủy sản chuyên và mô hình kết hợp lúa-thủy sản
- Các đơn vị đất đai ở vùng đất đất phèn (tiềm tàng/ hoạt động) nông và sâu, mặn sú vẹt đước (LMU số 10, 11 và 12) : Chiếm diện phân bố chủ yếu ở các địa hình trũng thấp ở phía tây nam và phía nam thuộc các lâm-ngư trường, nhiễm mặn thường xuyên. Khả năng sản xuất nông nghiệp ở đơn vị này rất hạn chế, tuy vậy đây là địa bàn tiềm năng lớn để phát triển sản xuất lâm nghiệp và nuôi trồng thủy sản.
- Các đơn vị đất đai ở vùng đất phèn hoạt động nông, sâu bị nhiễm mặn (LMU từ số 13 đến 20), phân bố ở hầu hết các vùng thấp phía tây, nhiễm mặn mùa khô. Đây là vùng có tiềm năng phát triển mô hình lúa-thủy sản
2. Đặc điểm sử dụng đất huyện Đầm Dơi
2.1 Hiện trạng sử dụng đất nông – lâm nghiệp và nuôi trồng thủy sản
Hiện nay, việc chuyển đổi sản xuất trên địa bàn Đầm Dơi, từ sản xuất nông nghiệp sang nuôi trồng thủy sản đã gần như hoàn tất. Mô hình nuôi tôm sú (chuyên canh và luân canh với lúa) đã trở thành các loại hình sử dụng đất chính. Hiện trạng sử dụng đất năm 2005 của huyện Đầm Dơi (bảng 9, hình 6) cho thấy:
-
Trong tổng qũy đất toàn huyện là 82.607 ha, có đến 75.580 ha đã được sử dụng cho các mục tiêu nông nghiệp; trong đó, đất nuôi trồng thủy sản chiếm 57.277 ha và đất lâm nghiệp là 7.743 ha (23,52%), đất trồng trọt chỉ còn 10.439 ha, chủ yếu là cây lâu năm. Đất chưa sử dụng chỉ còn 727 ha (là dạng đất bằng chưa sử dụng).
-
Như vậy, tốc độ chuyển đổi sản xuất rất cao trên địa bàn huyện, đến nay đất có mặt nước nuôi trồng thủy sản có quy mô lớn nhất, chủ yếu là đất chuyên nuôi tôm. Diện tích đất nông nghiệp chỉ còn các cây lâu năm (dừa, chuối, trúc và vườn tạp).
-
Trong đất lâm nghiệp, rừng ngập mặn cho sản xuất lên đến 5.363 ha với cây Đước là chính, diện tích rừng phòng hộ chỉ còn 2.242 ha.
Bảng 8 : ĐƠN VỊ ĐẤT ĐAI HUYỆN ĐẦM DƠI
|
Mã số
|
Đặc điểm đất
|
Tính chất thuỷ văn
|
Khí hậu
|
Diện
|
Tỉ
|
LMU
|
|
|
|
Nhóm đất
|
Tình trạng xâm nhập mặn (S)
|
Thời gian mưa, hạn đầu vụ
|
tích
|
lệ
|
|
G
|
S
|
R
|
G
|
(nồng độ muối, từ tháng....tháng)
|
(từ tháng ...đến tháng )
|
(ha)
|
(%)
|
1
|
1
|
1
|
1
|
|
>4-16g/l, >5 tháng (tháng I - V)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI)
|
2.374
|
2,87
|
2
|
1
|
1
|
3
|
Đất mặn nặng
|
>4-16g/l, >5 tháng (tháng I - V)
|
7 tháng (tháng V - XII), không bị hạn
|
537
|
0,65
|
3
|
1
|
2
|
1
|
|
>4-16g/l, 5-8 tháng (XII,I - V,VI)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI)
|
742
|
0,90
|
4
|
1
|
2
|
2
|
|
>4-16g/l, 5-8 tháng (XII,I - V,VI)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI), có hạn đầu vụ
|
14.561
|
17,63
|
5
|
1
|
3
|
2
|
|
>16g/l, nhiễm mặn thường xuyên
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI), có hạn đầu vụ
|
722
|
0,87
|
6
|
2
|
1
|
1
|
|
>4-16g/l, >5 tháng (tháng I - V)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI)
|
7.028
|
8,51
|
7
|
2
|
1
|
3
|
Đất mặn trung bình và ít
|
>4-16g/l, >5 tháng (tháng I - V)
|
7 tháng (tháng V - XII), không bị hạn
|
1.264
|
1,53
|
8
|
2
|
2
|
1
|
|
>4-16g/l, 5-8 tháng (XII,I - V,VI)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI)
|
5.485
|
6,64
|
9
|
2
|
2
|
2
|
|
>4-16g/l, 5-8 tháng (XII,I - V,VI)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI), có hạn đầu vụ
|
4.491
|
5,44
|
10
|
3
|
1
|
1
|
Đất phèn nông, mặn sú vẹt
|
>4-16g/l, >5 tháng (tháng I - V)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI)
|
2.696
|
3,26
|
11
|
4
|
2
|
1
|
Đất phèn sâu, mặn sú vẹt
|
>4-16g/l, 5-8 tháng (XII,I - V,VI)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI)
|
234
|
0,28
|
12
|
4
|
3
|
2
|
|
>16g/l, nhiễm mặn thường xuyên
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI), có hạn đầu vụ
|
3.967
|
4,80
|
13
|
5
|
2
|
1
|
Đất phèn nông, mặn
|
>4-16g/l, 5-8 tháng (XII,I - V,VI)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI)
|
2.687
|
3,25
|
14
|
5
|
3
|
2
|
|
>16g/l, nhiễm mặn thường xuyên
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI), có hạn đầu vụ
|
1.599
|
1,94
|
15
|
6
|
1
|
1
|
|
>4-16g/l, >5 th¸ng (th¸ng I - V)
|
6 th¸ng (th¸ng V/VI - X/XI)
|
1.119
|
1,35
|
16
|
6
|
1
|
2
|
Đất phèn sâu, mặn
|
>4-16g/l, >5 tháng (tháng I - V)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI), có hạn đầu vụ
|
88
|
0,11
|
17
|
6
|
1
|
3
|
|
>4-16g/l, >5 tháng (tháng I - V)
|
7 tháng (tháng V - XII), không bị hạn
|
603
|
0,73
|
18
|
6
|
2
|
1
|
|
>4-16g/l, 5-8 tháng (XII,I - V,VI)
|
6 tháng (từ tháng V/VI - X/XI)
|
10.214
|
12,36
|
19
|
6
|
2
|
2
|
|
>4-16g/l, 5-8 tháng (XII,I - V,VI)
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI), có hạn đầu vụ
|
998
|
1,21
|
20
|
6
|
3
|
2
|
|
>16g/l, nhiễm mặn thường xuyên
|
6 tháng (tháng V/VI - X/XI), có hạn đầu vụ
|
4.461
|
5,40
|
21
|
7
|
0
|
0
|
Đất lập liếp
|
|
|
13.471
|
16,31
|
|
|
|
|
Sông rạch
|
|
|
3.267
|
3,95
|
|
|
|
|
TOÀN HUYỆN
|
|
|
82.607
|
100
|
Hình 5 : Bản đồ đơn vị đất đai huyện Đầm Dơi
Bảng 9 : Hiện trạng sử dụng đất huyện Đầm dơi (năm 2005)
Lo¹i ®Êt
|
DiÖn tÝch toµn huyÖn
|
ThÞ trÊn §Çm D¬i
|
X· T¹ An Kh¬ng
|
X. T¹ An Kh¬ng §«ng
|
X· TrÇn Ph¸n
|
X· T©n §øc
|
X· T©n ThuËn
|
X· T¹ An Kh¬ng Nam
|
X· T©n DuyÖt
|
X· T©n TiÕn
|
X· Qu¸ch PhÈm B¾c
|
X· Qu¸ch PhÈm
|
X· Thanh Tïng
|
X· NguyÔn Hu©n
|
Tæng DT tù nhiªn
|
82.606,86
|
1.054,74
|
3,778,23
|
3.654,51
|
7.487,40
|
6.351,29
|
10..964,71
|
3.106,04
|
8.593,68
|
9.463,43
|
3.621,97
|
3.780,22
|
9.019,41
|
11.731,23
|
I. §Êt n«ng nghiÖp
|
75.579,83
|
873,07
|
3,501,23
|
3.343,66
|
6.827,07
|
5.918,17
|
9.973,49
|
2.888,86
|
7.786,59
|
8.749,52
|
3.371,69
|
3.451,27
|
8.399,37
|
10.495,84
|
1. §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
|
10.438,77
|
226,15
|
537,24
|
433,29
|
1.065,90
|
1.285,74
|
1.176,62
|
358,82
|
935,07
|
1.523,00
|
438,71
|
333,93
|
825,19
|
1.299,11
|
1.1 §Êt trång c©y hµng n¨m
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.2 §Êt trång c©y l©u n¨m
|
10.438,77
|
226,15
|
537,24
|
433,29
|
1.065,90
|
1.285,74
|
1.176,62
|
358,82
|
935,07
|
1.523,00
|
438,71
|
333,93
|
825,19
|
1.299,11
|
2. §Êt l©m nghiÖp
|
7.743,04
|
|
|
|
|
|
868,26
|
|
138,91
|
2.497,02
|
|
|
|
4.238,85
|
2.1 §Êt rõng s¶n xuÊt
|
5.362,56
|
|
|
|
|
|
354,55
|
|
|
1.745,42
|
|
|
|
3.262,59
|
2.2 §Êt rõng phßng hé
|
2.241,57
|
|
|
|
|
|
513,71
|
|
|
751,60
|
|
|
|
976,26
|
2.3 §Êt rõng ®Æc dông
|
13,91
|
|
|
|
|
|
|
|
138,91
|
|
|
|
|
|
3. §Êt nu«i trång thuû s¶n
|
5.727,69
|
646,92
|
2,963,99
|
2.910,37
|
5.761,17
|
4.632,43
|
7.807,28
|
2.530,04
|
6.712,61
|
4.729,50
|
2.932,98
|
3.117,34
|
7.574,18
|
4.957,88
|
4. §Êt lµm muèi
|
121,33
|
|
|
|
|
|
121,33
|
|
|
|
|
|
|
|
II. §Êt phi n«ng nghiÖp
|
6.299,88
|
181,67
|
277,00
|
310,85
|
660,33
|
433,12
|
762,12
|
217,18
|
807,09
|
566,45
|
250,28
|
328,95
|
620,04
|
884,80
|
1. §Êt ë
|
901,30
|
37,07
|
50,62
|
45,80
|
103,40
|
74,16
|
60,76
|
36,37
|
104,93
|
83,49
|
43,77
|
46,67
|
95,61
|
118,65
|
2. §Êt chuyªn dïng
|
2.106,67
|
83,83
|
59,66
|
125,23
|
261,37
|
157,12
|
127,09
|
135,38
|
346,55
|
154,37
|
101,22
|
154,41
|
210,89
|
189,55
|
3. §Êt t«n gi¸o, tÝn ngìng
|
11,09
|
1,26
|
0,20
|
|
2,56
|
0,30
|
|
0,03
|
0,02
|
|
0,29
|
0,36
|
6,07
|
|
4. §Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa
|
13,61
|
3,34
|
1,37
|
2,22
|
4,40
|
|
|
0,10
|
|
|
|
0,12
|
2,06
|
|
5. §Êt s«ng suèi
|
3.267,04
|
56,00
|
165,15
|
137,60
|
288,60
|
201,54
|
574,27
|
45,30
|
355,59
|
328,59
|
105,00
|
127,39
|
305,41
|
576,60
|
6. §Êt phi n«ng nghiÖp kh¸c
|
0,17
|
0,17
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
III. §Êt cha sö dông
|
727,15
|
|
|
|
|
|
229,10
|
|
|
147,46
|
|
|
|
350,59
|
- §Êt b»ng cha sö dông
|
727,15
|
|
|
|
|
|
229,10
|
|
|
147,46
|
|
|
|
350,59
|
Nguồn : Sở Tài Nguyên-Môi Trường tỉnh Cà Mau (01/01/2005)
Hình 6 : Bản đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2005 huyện Đầm Dơi
2.2 Các loại hình sử dụng đất và hệ thống sử dụng đất
2.2.1 Các loại hình sử dụng đất chính hiện nay
Theo số liệu thống kê và kết quả điều tra hiện trạng sử dụng đất ở huyện Đầm Dơi năm 2005, có 5 loại hình sử dụng đất (LUT) chính về sản xuất nông-lâm nghiệp-nuôi trồng thủy sản trên địa bàn huyện, bao gồm các dạng chuyên canh và canh tác tổng hợp nông-lâm-ngư nghiệp (Bảng 10). Trong đó :
- Chuyên nuôi thủy sản : 2 LUT
- Canh tác tổng hợp : 2 LUT
- Trồng rừng : 1 LUT
Bảng 10 : Các loại hình sử dụng đất chính trên địa bàn huyện Đầm Dơi
KIỂU SỬ DỤNG ĐẤT
|
TT
|
LOẠI SỬ DỤNG ĐẤT
|
I. Chuyên nuôi thủy sản
|
1
|
Tôm sú QCCT
|
|
2
|
Tôm sú QCCT + Cua, cá kèo
|
II. Canh tác tổng hợp
|
3
|
Lúa mùa - Tôm sú QCCT
|
|
4
|
Rừng ngập mặn + Tôm sú QCCT
|
III. Trồng rừng
|
5
|
Rừng ngập mặn phòng hộ
|
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |