Ch¬ng III D©n C I. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn d©n sè Nam §Þnh
C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc tõ ®Çu thÕ kû XX ®Õn nay ®· ®i ®Õn nh÷ng kÕt luËn r»ng Nam §Þnh lµ mét ®Þa bµn tõ rÊt sím ®· cã con ngêi c tró, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh chinh phôc, khai ph¸ cña c d©n ngêi ViÖt ë ch©u thæ S«ng Hång. Ngo¹i trõ vïng duyªn h¶i nh H¶i HËu, NghÜa Hng, Giao Thuû (huyÖn Giao Thuû hiÖn nay, kh¸c víi ®Þa giíi huyÖn Giao Thuû cã tõ thêi Lª ®îc ghi chÐp trong D ®Þa chÝ cña NguyÔn Tr·i) ®îc coi lµ vïng ®Êt trÎ míi ®îc båi tô vµ khai ph¸ sau nµy, vïng ®Êt phÝa B¾c tØnh Nam §Þnh lµ vïng ®Êt cæ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®Þnh c cña c d©n ngêi ViÖt tõ hµng ngµn n¨m tríc, cïng gãp phÇn t¹o nªn nÒn v¨n minh S«ng Hång. C¸c nghiªn cøu vÒ thêi tiÒn sö vµ s¬ sö cho ta biÕt, ngay tõ thêi v¨n ho¸ Phïng Nguyªn, ë mét sè n¬i trªn ®Êt Nam §Þnh ®· cã con ngêi sinh sèng.
Tµi liÖu ghi chÐp vÒ sè d©n cña Nam §Þnh qua c¸c thêi kú lÞch sö lµ v« cïng hiÕm hoi, tuy thÕ, nh÷ng nghiªn cøu vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång c d©n ë ®ång b»ng B¾c Bé nãi chung vµ Nam §Þnh nãi riªng cho thÊy sè c d©n ë Nam §Þnh tríc ®©y kh«ng lín vµ biÕn ®éng liªn tôc.
Theo thèng kª cña Quèc sö qu¸n triÒu NguyÔn trong §¹i Nam thùc lôc, vµo ®Çu thêi Minh MÖnh (1820), tØnh Nam §Þnh cã 58.003 ngêi vµ ®Õn cuèi ®êi Tù §øc cã 70.898 ngêi. Tuy nhiªn, tØnh Nam §Þnh thÕ kû XIX cßn bao gåm phÇn lín tØnh Th¸i B×nh, t¬ng øng víi trÊn S¬n Nam H¹ tríc ®ã, v× thÕ viÖc x¸c ®Þnh r¹ch rßi vÒ sè lîng d©n c gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. Theo SÜ ho¹n tu tri lôc, vµo ®Çu thêi Minh MÖnh, toµn bé nh©n ®inh cña 11 trÊn B¾c Thµnh lµ 186.229 ngêi, trong ®ã 5 néi trÊn, t¬ng ®¬ng khu vùc ®ång b»ng B¾c Bé chiÕm tíi 84,69% d©n sè cña c¶ 11 trÊn víi 157.616 nh©n ®inh, trong ®ã riªng trÊn Nam §Þnh lµ 34.239 ngêi1. Râ rµng sù sai lÖch qua c¸c sè liÖu vÒ c d©n lµ mét h¹n chÕ trong viÖc nhËn diÖn vÒ qóa tr×nh ph¸t triÓn d©n sè Nam §Þnh.
KÕt qu¶ cña cuéc ®iÒu tra d©n sè díi thêi thuéc Ph¸p n¨m 1931 theo tµi liÖu cña P. Gourou trong t¸c phÈm Ngêi n«ng d©n ch©u thæ B¾c kú 2 cho biÕt d©n sè ®ång b»ng B¾c Bé kho¶ng 6,5 triÖu ngêi vµ mËt ®é trung b×nh lµ 430 ngêi/km2, sai sè Ýt nhÊt lµ tõ 10- 15%. Theo tµi liÖu thèng kª vµ c¸c tµi liÖu kh¶o s¸t thùc ®Þa cña Gourou, Nam §Þnh lµ mét trong nh÷ng tØnh cã mËt ®é c d©n ®«ng nhÊt ë ®ång b»ng B¾c Bé, trong ®ã n¬i tËp trung nhÊt lµ hai bªn bê thîng lu s«ng §¹i Giang. Vµo thêi ®iÓm nµy toµn bé B¾c Kú cã 580 lµng cã trªn 5000 d©n, th× 413 lµng lµ ë Nam §Þnh vµ Th¸i B×nh. Tæng Trµ Lò (phñ Xu©n Trêng) lµ phñ ®«ng d©n nhÊt trong tÊt c¶ c¸c miÒn cña ®ång b»ng víi 37.148 ngêi /22,4 km2; mËt ®é d©n sè lµ 1650 ngêi/ km2. C¸c tæng Hµnh ThiÖn, Thuû Nhai, Kiªn Lao, Ph¬ng §ª, ThÇn Lé, Ngäc Gi¶ Thîng cã mËt ®é tõ 1200-1500 ngêi /km2. T×nh h×nh ph©n bè c d©n ë mét sè lµng x· ë Nam §Þnh vµo ®Çu thËp kû 30 cña thÕ kû XX nh sau:
Lµng §Ö Tø tæng §Ö NhÊt huyÖn Mü Léc 1790ng/km2
Lµng Thîng H÷u tæng §«ng Phï huyÖn Mü Léc 1550ng/km2
Lµng H÷u BÞ tæng H÷u BÞ huyÖn Mü Léc 1840ng/km2
Lµng Xu©n Mai tæng H÷u BÞ huyÖn Mü Léc 1600ng/km2
Lµng §µo Khª tæng An Trung H¹ Phñ NghÜa Hng 1600ng/km2
Lµng H¶i L¹ng Thîng tæng Hng NghÜa phñ NghÜa Hng 1900ng/km2
Lµng Léng §iÒn tæng Thîng Kú phñ NghÜa Hng 1600ng/km2
Lµng B¸ch TÝnh tæng Cæ N«ng huyÖn Nam Trùc 1700ng/km2
Lµng Thîng N«ng tæng Cæ N«ng huyÖn Nam Trùc 1000ng/km2
Lµng SÜ Quan tæng Duyªn Hng huyÖn Nam Trùc 1660ng/km2
Lµng Ngäc TØnh tæng Duyªn Hng huyÖn Nam Trùc 1350ng/km2
Lµng Th¹ch CÇu tæng B¸i D¬ng huyÖn Nam Trùc 1740ng/km2
Lµng §ång Quý tæng B¸i D¬ng huyÖn Nam Trùc 2100ng/km2
Lµng Xèi T©y tæng Trung Lao huyÖn Nam Trùc 5800ng/km2
Trªn ®Þa bµn Nam §Þnh vµo nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX, c¸c lµng míi ®îc thµnh lËp cã d©n sè Ýt nh Phó LÔ Êp, Phó V©n Nam (tæng Ninh Mü, huyÖn H¶i HËu); X¬ng §iÒn, X¬ng Hµ huyÖn H¶i HËu; Doanh Ch©u, Trung Quang, Thanh Trµ, Trung Th¬ng tæng QuÕ H¶i, phÇn thÊp tæng L¹c ThiÖn, tæng Hµ C¸t (Xu©n Trêng). Tæng B×nh L¬ng (ý Yªn) cã mËt ®é trªn 500ng/km2.
Trong khi ®ã lµng Kiªn Lao (tæng Kiªn Lao, phñ Xu©n Trêng) cã 11.428 d©n trªn mét diÖn tÝch 6,6 km2; lµng Hµnh ThiÖn cã 7600 d©n trªn mét diÖn tÝch 1,95 km2 vµ do ®ã cã mËt ®é d©n sè 3900 ngêi /km2.
Râ rµng lµ c¸c tµi liÖu trªn kh«ng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng cuéc tæng ®iÒu tra d©n sè chÝnh x¸c, thiÕu c¬ së khoa häc, vµ do ®ã kh«ng tr¸nh khái m©u thuÉn. §iÒu nµy ®· g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña d©n sè Nam §Þnh trong qu¸ khø. Theo íc tÝnh cña Gourou vµ Vò Quèc Thóc, d©n sè Nam §Þnh qua ®iÒu tra díi thêi Ph¸p thuéc kho¶ng 900.000 ngêi. ChØ tõ n¨m 1960 vµ ®Æc biÖt tõ 1989 trë l¹i ®©y chóng ta míi cã nh÷ng t liÖu ®¸ng tin cËy vÒ d©n sè Nam §Þnh (xem b¶ng 1).
Tuy nhiªn trong bøc tranh n«ng th«n, n«ng nghiÖp ViÖt Nam tiÒn t b¶n chñ nghÜa cho thÊy møc sinh cao vµ møc chÕt cao lµ ®Æc ®iÓm chung cña t×nh h×nh d©n sè ë Nam §Þnh nãi riªng vµ níc ta nãi chung.
B¶ng 1: Sè d©n Nam §Þnh qua c¸c cuéc Tæng ®iÒu tra
-
N¨m
|
Sè d©n (ngêi)
|
1931
|
900.000 (íc tÝnh)
|
1989
|
1649.000
|
1999
|
1888.409
|
Theo Niªn gi¸m thèng kª cña Côc thèng kª Nam §Þnh, d©n sè trung b×nh qua c¸c n¨m tõ n¨m 1991 ®Õn 1995 nh sau:
N¨m
|
1991
|
1992
|
1993
|
1994
|
1995
|
D©n sè
|
1743,70
|
1769,90
|
1828,10
|
1860,80
|
1887,80
|
Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë ViÖt Nam 1999, Nam §Þnh cã 1888.409 ngêi 3, lµ mét trong 6 tØnh cã d©n sè ®«ng nhÊt trong c¶ níc, chØ sau thµnh phè Hå ChÝ Minh, Thanh Hãa, NghÖ An, Hµ Néi, Hµ T©y. HuyÖn cã sè d©n ®«ng nhÊt lµ huyÖn H¶i HËu vµ thÊp nhÊt lµ huyÖn Mü Léc. MËt ®é c d©n tËp trung ®«ng nhÊt lµ thµnh phè Nam §Þnh: 5350 ngêi / km2 vµ thÊp nhÊt lµ huyÖn NghÜa Hng víi 787 ngêi / km2. Nam §Þnh cã diÖn tÝch 1671 km2 chØ chiÕm 0,52 % diÖn tÝch toµn quèc trong khi sè d©n chiÕm tíi 2,25% d©n sè c¶ níc.
Trong bèi c¶nh chung cña ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång, Nam §Þnh lµ tØnh cã mËt ®é d©n sè ®«ng:1141 ngêi/km2 (1989) vµ1337 ngêi /km2 n¨m 1999, chØ sau Hµ Néi vµ tØnh Th¸i B×nh. Trong khi ®ã, b×nh qu©n trªn 1 km2 ë ®ång b»ng B¾c Bé lµ 430 ngêi n¨m 1931, gÇn 1000 ngêi n¨m 1989 (mËt ®é b×nh qu©n c¶ níc lµ 192 ng/km2, c¸c tØnh duyªn h¶i Trung Bé lµ 160 ng/km2 vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ 366 ng/km2). Cho ®Õn thêi ®iÓm n¨m 1999, mËt ®é d©n sè ë níc ta lµ 231 ng/km2 vµ 236 ng/km2 n¨m 2000, trong khi ®ã mËt ®é d©n sè ®ång b»ng S«ng Hång tíi 1180 ng/km2 .
Do mËt ®é c d©n ®«ng mµ diÖn tÝch canh t¸c Ýt ®· t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ- x· héi ë ®Þa ph¬ng. V× vËy, mÆc dï ngêi d©n ®· cè g¾ng tËn dông th©m canh ®Êt ®ai, nhng ®êi sèng n«ng d©n nãi riªng vµ nh©n d©n nãi chung vÉn thÊp v× s¶n lîng l¬ng thùc quy thãc/®Çu ngêi d©n míi ®¹t tõ 342kg/ngêi (1991) lªn 460 kg/ngêi (1996) vµ 506 kg/ngêi n¨m 1998. ChÝnh søc Ðp ®ã ®· khiÕn Nam §Þnh nãi riªng vµ c¸c tØnh ®ång b»ng B¾c Bé nãi chung ph¶i cè g¾ng gi¶m tèc ®é gia t¨ng d©n sè vµ t×m c¸ch ®a d©n ®i khai th¸c c¸c vïng kinh tÕ míi, song song víi viÖc th©m canh, t¨ng vô, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång ®Ó c©n ®èi l¬ng thùc, trªn c¬ së ®ã mµ n©ng cao dÇn ®êi sèng cña nh©n d©n. Trong vµi thËp kû gÇn ®©y, do thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý míi trong n«ng nghiÖp, Nam §Þnh nãi riªng vµ ®ång b»ng B¾c Bé nãi chung ®· tù tóc ®îc l¬ng thùc, ®¶m b¶o nhu cÇu cña ngêi d©n.
Trong nhiÒu n¨m qua, tríc yªu cÇu ph¸t triÓn ®Êt níc vµ sù bïng næ d©n sè, nhµ níc ®· chñ tr¬ng t¨ng cêng c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh nh»m gi¶m sù gia t¨ng d©n sè. Trong bèi c¶nh chung ®ã, tØnh Nam §Þnh ®· phÊn ®Êu thùc hiÖn chiÕn lîc d©n sè vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng. TØ lÖ sinh qua c¸c n¨m tõ 1991 ®Õn 1996 nh sau:
N¨m
|
1991
|
1992
|
1993
|
1994
|
1995
|
1996
|
TØ lÖ sinh
|
24,49
|
25,75
|
25,13
|
23,19
|
20,52
|
18,60
|
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |