CHƯƠng I canađA – ĐẤt nưỚc và con ngưỜI

VI.CƠ CẤU HÀNH CHÍNH

Canađa gồm 10 bang bao gồm: Alberta, British Columbia, Manitoba, New Brunswick, Newfoundland & Labrador, Nova Scotia, Ontario, Prince Edward Island, Québec, Saskatchewan; và 3 khu vực lãnh thổ là Northwest Territories, Nunavut và Yukon Territory.

Mỗi bang ở Canađa có chính quyền riêng chịu trách nhiệm trước cơ quan lập pháp dân cư địa phương, ban hành pháp luật trong phạm vi pháp quyền của mình và chịu trách nhiệm về phần lớn các chi phí công cộng. Các bang được trực tiếp quản lý tài nguyên của mình, Chính phủ Liên bang chỉ quản lý tài nguyên thuộc 3 khu vực Yukon Territory, Northwest Territories và Nunavut. Ở cấp lien bang có các bộ, ngành chịu trách nhiệm đưa ra các chính sách ngoại thương ở phạm vi quốc gia. Các cơ quan liên bang chính điều tiết chính sách kinh tế, thương mại là Bộ Công Nghiệp, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Bộ Y tế, Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canađa (CBSA), Cục Ngân sách Quốc gia… Tuy nhiên, đối với một số vấn đề quy định về Bảo vệ môi trường, an toàn giao thong… thì có thể vẫn có các qui định khác nhau hay riêng rẽ của từng bang.

Ở cấp bang nói chung tồn tại một cơ cấu chính quyền tương tự như cấp liên bang, tức là cũng có người đứng đầu cơ quan hành pháp bang, được gọi là Thủ hiến bang. Bộ máy hành chính bang cũng có thể có nhiều bộ (tủy theo nhu cầu của mỗi bang mà số bộ cấp bang có thể nhiều hay ít). Thủ hiến bang thường là đại diện của đảng phái chính trị nào chiếm đa số trong cuộc bầu cử chính quyền địa phương, theo nhiệm kỳ 4 hoặc 5 năm.

1. 
   Alberta: có diện tích 66.19 km² và số dân 2,9 triệu người tập trung chủ yếu ở vùng đồng bằng. Phía Nam là vùng thảo nguyên, khí hậu khô. Mùa đông ở Alberta lạnh và khô do ảnh hưởng của khí hậu lạnh Bắc Cực tràn xuống. Mùa hè ấm áp, tuy nhiên do lượng mưa ít nên hay bị hạn hán. Các ngành kinh tế chủ lực của bang gồm ngành sản xuất cá sản phẩm rừng (gỗ, bột gỗ), viễn thông, khai khoáng (chủ yếu là dầu lửa, hơi đốt tự nhiên à các chế phẩm từ dầu lửa), chế tạo và xây dựng. Thủ phủ của Alberta là Calgary.
   
2. 
   British Columbia: là bang thuộc miền Tây của Canađa, nằm trên bờ biển Thái Bình Dương, có nhiều núi non, sông hồ và các nước trên thế giới. Bristish Columbia có diện tích 947.800 km² và số dân 4,2 triệu người. Các ngành sản xuất chình là gỗ, giấy, bột giấy, chế biến thực phẩm và gia công kim loại. Vancouver là thành phố lớn nhất của bang có các cảng biển đang phát triển với nhịp độ rất nhanh. Thủ phủ của ban là Victoria, một thành phố lớn nằm trên mũi phía Nam của Vancouver Island.
   
3. 
   Manitoba: nằm trong vùng thảo nguyên của Canađa, có diện tích 649.950 km², đường bờ biển dài 917 km và dân số trên 1,1 triệu người. Miền Bắc Manitoba bị băng hà xâm thực và bào mòn. Miền Nam là đồng bằng rộng lớn và mầu mỡ với các ngành kinh tế chủ đạo là sản xuất ngũ cốc, chế biến thực phẩm, khai thác đồng, kẽm và dầu mỏ. Thủ phủ của Manitoba là Winnipeg.
   
4. 
   New Brunswich: tiếp giáp với bang Québec và Mỹ, có khí hậu tương đối ôn hòa. Bang này có độ cao trên 300 – 450 m so với mặt nước biển và có đường bờ biênt dài 1.524 km. Diện tích của bang là 73.440 km² với dân số trên 72 nghìn người. Các ngành kinh tế mũi nhọn của bang là ngành công nghiệp chế tạo, sản xuất điện, khai khoáng, nông nghiệp, gỗ và giấy. Saint – Jonh là thủ phủ đồng thời là trung tâm công nghiệp và hải cảng chính của New Brunswich.
   
5. 
   Newfoundland & Labrador: nằm ở cực Đông của Canađa, có diện tích là 45.720 km² và chiều dài bờ biển là 19.72 km. Dân số năm 2001 khoảng 513 nghìn người, trong đó 96% nói tiếng Anh, 3,9% sử dụng song ngữ Anh – Pháp. Kinh tế của bang phát triển chủ yếu dựa vào sản xuất hang hóa (nông nghiệp, công nghiệp chế tạo, xây dựng) (chiếm 23% GDP của bang) và các ngành dịch vụ (chiếm 77% ) với các ngành kinh tế mũi nhọn là khai khoáng, công nghiệp chế ạo, đánh cá, sản xuất điện và du lịch. Do điều kiện khí hậu không được thuận hòa, đấ chưa được khai thác tốt nên nông nghiệp của bang phần lớn phục vụ cho nhu cầu nội địa.
   
6. 
   Nova Scoia: nằm nhô ra Vịnh Rundy (Rundy Bay) ở Đại Tây Dương. Bang có diện tích 55.49 km², chiều dài bờ biển là 5.934 km và số dân gần 1 triệu người. Bang này có sản lượng hải sản lớn nhất Canađa; nghề chăn nuôi khá phát triển và có nguồn tài nguyên khoáng sản chính là than đá. Các ngành kinh tế mũi nhọn của bang bao gồm công nghiệp chế tạo, đánh cá, khai khoáng, nông nghiệp, gỗ và giấy. Thủ phủ của bang là Halifax nằm ngay trên cảng biển tự nhiên nên rất thuận lợi cho việc giao thương.
   
7. 
   Ontario: có diện tích là 1.068.580 km², gián tiếp với hồ nước ngọt lớn Great Lakes, Vịnh Hudson (Hudson Bay) và vịnh James (James Bay). Ontario có hai vùng địa lý là Canađa Shield và Saint Laurence (vùng bình nguyên của Great Lakes). Đây là bang có số dân tương đối lớn, trên 11 triệu người. Các ngành nông nghiệp và công nghiệp đều phát triển. Các ngành kinh tế mũi nhọn gồm công nghiệp chế biến, thiết bị vận tải, kim loại, gia công cơ khí, hóa chất, giấy và công nghiệp in. Thủ phủ Toronto của Ontario là trung tâm công nghiệp và thương mại của Canađa.
   
8. 
   Prince – Edward Island: là bang nhỏ nhất ở Canađa với diện tích 5.660 km² và chiều dài bờ biển là 1.17 km. Nông nghiệp là nghề chính của bang với 7% diện tích phục vụ cho trồng trọt (chủ yếu là khoai tây). Dân số ở đây cũng khá ít, chỉ trên 135.000 người trong đó 88,9% nói tiếng Anh, 11% sử dụng song ngữ Anh – Pháp và 0,1% nói tiếng Pháp. Thủ phủ của bang là Charlottetown.
   
9. 
   Québec: là bang lớn nhất ở Canađa về diện tích với 1.554.680 km² và chiều dài bờ biển là 10.839 km. Bang này có số dân tương đối đông là 7,3 triệu người. Phía Tây Nam Québec giáp với Ottawa, phía Đông Bắc giáp Newfoundland Labrador, được chia thành 3 vùng địa lý riêng biệt là vùng cao nguyên Canađa Sheild, vùng núi Appalachian và vùng bình nguyên thấp và bằng phẳng. Sản xuất công nghiệp và dịch vụ tương đối phát triển ở Québec nhưng nông nghiệp vẫn là một trong những nghề chính. Phần lớn sản lượng của Canađa về công nghiệp dệt, may mặc, chế biến thực phẩm, giấy và bột giấy, kim khí, hóa chất, gia công kim loại, thiết bị vận tải được bắt nguồn từ đây.
   
10. 
    Saskatchewan: có diện tích 652.330 km² với 2/3 là bình nguyên và thảo nguyên, dân số gần 1 triệu người. Đây là bang sản xuất ngũ cốc lớn của Canađa. Khí hậu ở Saskatchewan là khí hậu lục địa với mùa đông lạnh giá kéo dài, mùa hè nóng. Các ngành kinh tế mũi nhọn của bang gồm nông nghiệp, khai khoáng, chế tạo, điện, xây dựng và công nghiệp hóa chất. Thủ phủ của Saskatchewan là Regina.
    
11. 
    Northwest Territories: là vùng đất rộng 3.426.320 km² chiếm tới 1/3 diện tích đất liền của Canađa và có khí hậu lạnh giá. Chiều dài đường bờ biển là 111.249 km và dân số gần 40 nghìn người. Tài nguyên chính của khu vực lãnh thổ này là kẽm, vàng, chì, dầu lửa và hơi đốt. Thủ phủ của Northwest Territories là Yellowknife.
    
12. 
    Nunavut: được tách từ Northwest từ ngày 1/4/1999 với diện tích 2 triệu km², dân số gần 30 nghìn người. Ngành kinh tế chủ yếu của khu vực lãnh thổ này là khai khoáng, du lịc, săn bắt và sản xuất hang thủ công.
    
13. 
    Yukon Territory: nằm ở phía Bắc British Columbia, có diện tích 483.450 km² và dân số trên 28 nghìn người. Thời tiết ở đây vô cùng khác biệt, ấm về mùa hè, nhưng rất lạnh và ít mưa vào mùa đông. Giữa vùng núi Coast Mountain ở phía Tây và núi Mackenzie về phía Đông của Yukon Territory là vùng cao nguyên. Dãy núi St Elias ở khu vực lãnh thổ này có nhiều đỉnh cao tới 4.000 m và đỉnh cao nhất là ngọn núi Logan với 5.951m. Hiện tại Canađa mới khai thác vàng và bạc ở vùng này. Thủ phủ của Yukon Territory là Whitehouse.