Néi dung 4. X¢Y DùNG
Vµ PH¸T TRIÓN NÒN V¡N HO¸ D¢N TéC A. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NH
T tëng vµ t«n gi¸o : Sù du nhËp vµ ph¸t triÓn cña Nho gi¸o, PhËt gi¸o vµ §¹o gi¸o. Sù thay ®æi vai trß thèng trÞ vÒ t tëng cña PhËt gi¸o vµ Nho gi¸o.
BiÕt ®îc gi¸o dôc ngµy cµng ph¸t triÓn cã quy cñ. Sù ph¸t triÓn cña v¨n häc ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m.
Ph©n tÝch ®îc ®Æc ®iÓm næi bËt cña nghÖ thuËt kiÕn tróc, ®iªu kh¾c. Kh¸i qu¸t vÒ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng lo¹i h×nh s©n khÊu d©n gian.
B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG
1. T tëng, t«n gi¸o, tÝn ngìng
HiÓu ®îc t×nh h×nh t tëng t«n gi¸o vµ gi¶i thÝch ®îc sù thay ®æi vai trß thèng trÞ vÒ t tëng cña PhËt gi¸o vµ Nho gi¸o :
Tõ thêi B¾c thuéc, hÖ t tëng phong kiÕn Nho gi¸o vµ c¸c t«n gi¸o lín nh PhËt gi¸o, §¹o gi¸o ®· ®îc truyÒn vµo níc ta vµ cã vÞ trÝ kh¸c nhau trong x· héi.
Thêi k× phong kiÕn ®éc lËp, hÖ t tëng phong kiÕn Nho gi¸o ®îc giai cÊp thèng trÞ tiÕp nhËn vµ tõng bíc n©ng cao.
PhËt gi¸o còng ®îc truyÒn b¸ s©u réng trong nh©n d©n vµ ®îc giai cÊp thèng trÞ t«n sïng.
Tõ thêi §inh TiÒn Lª, ®Õn thêi Lý vµ sang thêi TrÇn nhiÒu vua ®· t×m ®Õn PhËt gi¸o.
Thêi TrÇn, PhËt gi¸o trë thµnh hÖ t tëng thèng trÞ cña Nhµ níc phong kiÕn. Vua TrÇn Nh©n T«ng khi lªn lµm Th¸i Thîng hoµng ®· xuÊt gia ®Çu PhËt vµ lËp ra dßng ThiÒn Tróc L©m §¹i ViÖt. Chïa chiÒn mäc lªn nhiÒu n¬i.
§¹o gi¸o còng ®îc truyÒn b¸ trong nh©n d©n.
C¸c tÝn ngìng cæ truyÒn nh thê cóng tæ tiªn vµ nh÷ng anh hïng cã c«ng víi níc víi lµng... vÉn ®îc g×n gi÷.
2. Gi¸o dôc, v¨n häc, nghÖ thuËt
HiÓu ®îc gi¸o dôc ngµy cµng ph¸t triÓn vµ cã quy cñ h¬n ; sù ph¸t triÓn cña v¨n häc ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m. Ph©n tÝch ®îc ®Æc ®iÓm næi bËt cña nghÖ thuËt kiÕn tróc, ®iªu kh¾c :
+ Gi¸o dôc : do nhu cÇu x©y dùng nhµ níc vµ n©ng cao d©n trÝ ®· thóc ®Èy c¸c nhµ níc ®¬ng thêi quan t©m ®Õn gi¸o dôc.
+ N¨m 1070, nhµ Lý cho dùng V¨n MiÕu ë kinh ®« Th¨ng Long. N¨m 1075, nhµ Lý tæ chøc khoa thi ®Çu tiªn. Díi thêi TrÇn, c¸c khoa thi ®îc tæ chøc ®Òu ®Æn vµ quy cñ h¬n.
+ N¨m 1247, nhµ TrÇn ®Æt lÖ lÊy "Tam kh«i". Nhê vËy, nhiÒu trÝ thøc tµi giái cña ®Êt níc ®îc ®µo t¹o. VÞ trÝ cña Nho gi¸o ngµy cµng ®îc n©ng cao.
V¨n häc ch÷ H¸n ph¸t triÓn. ë c¸c thÕ kØ XI XII, ch÷ N«m ra ®êi trªn c¬ së ch÷ H¸n. Thêi TrÇn, thêi Hå ®· xuÊt hiÖn mét sè nhµ th¬ N«m (t×m hiÓu mét sè nÐt vÒ ch÷ N«m vµ v¨n häc ch÷ N«m, sö dông kiÕn thøc m«n V¨n häc).
NghÖ thuËt :
+ Kinh ®« Hoa L thêi §inh TiÒn Lª, kinh ®« Th¨ng Long thêi Lý, TrÇn vµ thµnh nhµ Hå ë Thanh Ho¸ víi c¸c cung ®iÖn, th¸p chu«ng, ®Òn ®µi, chïa, th¸p ®îc x©y dùng. Ngoµi ra c¸c chïa, th¸p ®îc x©y dùng ë c¸c ®Þa ph¬ng ®· ®¸nh dÊu bíc ph¸t triÓn míi cña nghÖ thuËt kiÕn tróc.
+ Cïng víi nghÖ thuËt kiÕn tróc, nghÖ thuËt ®iªu kh¾c víi c¸c lo¹i h×nh kh¸c nhau thÓ hiÖn nh÷ng nÐt ®Æc s¾c cña v¨n ho¸ §¹i ViÖt.
+ NghÖ thuËt ca móa nh¹c nh : tuång, chÌo, móa rèi níc. C¸c lÔ héi d©n gian... thÓ hiÖn bíc ph¸t triÓn míi.
Khai th¸c néi dung c¸c h×nh ë trang 169, 170 vµ 171 (SGK) ®Ó gi¶i thÝch cho häc sinh.
3. Khoa häc kÜ thuËt
Nhí ®îc nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc ®Æc s¾c :
H¬n 4 thÕ kØ x©y dùng ®Êt níc, nh©n d©n ta ®· s¸ng t¹o nªn nh÷ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt ®Æc s¾c trªn c¸c lÜnh vùc Sö häc, Y häc, Thiªn v¨n häc.
V¨n ho¸ §¹i ViÖt thêi Lý, TrÇn, Hå thêng ®îc gäi lµ v¨n ho¸ Th¨ng Long ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn cao vµ toµn diÖn.
Néi dung 5. VIÖT NAM ë THÕ KØ XV THêI L£ S¥ A. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NH
ë trong ch¬ng tr×nh chung, néi dung ViÖt Nam ë thÕ kØ XV thêi Lª s¬ kh«ng cã ë chñ ®Ò 2. Nhng ë SGK th× ®îc viÕt thµnh mét bµi riªng ; bëi v× giai ®o¹n lÞch sö ViÖt Nam tõ thÕ kØ X ®Õn thÕ kØ XV th× thêi Lª s¬ lµ mét thêi k× quan träng. Gi¸o viªn híng dÉn HS biÕt nh÷ng thµnh tùu trªn lÜnh vùc x©y dùng ®Êt níc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ cña c¸c vua thêi Lª. Sö dông c¸c lo¹i kªnh h×nh, tµi liÖu ®äc thªm, tham quan di tÝch lÞch sö.
B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG
1. Nhµ níc qu©n chñ ®¹t ®Õn ®Ønh cao
HiÓu ®îc nhµ níc qu©n chñ díi thêi Lª s¬ ®¹t ®Õn ®Ønh cao :
N¨m 1428, sau chiÕn th¾ng qu©n Minh, Lª Lîi lªn ng«i Hoµng ®Õ, s¸ng lËp ra nhµ Lª, ®Æt l¹i tªn níc lµ §¹i ViÖt.
Nhµ níc qu©n chñ ®îc x©y dùng theo m« h×nh thêi TrÇn, Hå víi mét sè thay ®æi.
Vµo nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kØ XV, ®Êt níc ®· æn ®Þnh. Vua Lª Th¸nh T«ng (1460 1497) ®· tiÕn hµnh cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh ®a nhµ níc qu©n chñ ®¹t ®Õn ®Ønh cao.
Quan l¹i ®îc tuyÓn chän chñ yÕu qua gi¸o dôc, thi cö.
Mét bé luËt míi ®îc ban hµnh gäi lµ "Quèc triÒu h×nh luËt" (hay "LuËt Hång §øc") gåm h¬n 700 ®iÒu, ®Ò cËp ®Õn mäi mÆt ®êi sèng x· héi vµ mang tÝnh d©n téc s©u s¾c (giíi thiÖu mét sè ®iÒu tiªu biÓu).
Qu©n ®éi ®îc tæ chøc chÆt chÏ, quy cñ.
ChÝnh s¸ch ®èi néi nh»m ®oµn kÕt c¸c d©n téc. ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i nh»m gi÷ v÷ng ®éc lËp ®îc c¸c vua triÒu Lª s¬ chó träng.
VÏ s¬ ®å tæ chøc chÝnh quyÒn thêi Lª Th¸nh T«ng ®Ó häc sinh cã thÓ so s¸nh víi c¸c giai ®o¹n tríc, tæ chøc thêi gian c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ.
2. Kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
HiÓu ®îc t×nh h×nh §¹i ViÖt khi Lª Lîi lªn ng«i gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ kinh tÕ, do 20 n¨m bÞ nhµ Minh ®« hé. C¸c vua thêi Lª s¬ ®· cã c¸c chÝnh s¸ch ®Ó kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ :
Kinh tÕ n«ng nghiÖp ®îc chó träng.
+ Ban hµnh chÝnh s¸ch qu©n ®iÒn, quy ®Þnh vÒ viÖc ph©n chia ruéng c«ng ë c¸c lµng x·, khuyÕn khÝch khai hoang, më réng diÖn tÝch canh t¸c.
+ Nhµ níc còng chó ý ®µo ®¾p kªnh m¬ng, ®ª s«ng, ®ª biÓn ®îc chó träng. Kinh tÕ n«ng nghiÖp cã bíc ph¸t triÓn míi.
Kinh tÕ thñ c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp dÇn dÇn ®îc phôc håi vµ ph¸t triÓn. NhiÒu chî mäc lªn ë c¸c lµng. NhiÒu lµng thñ c«ng míi ®îc h×nh thµnh.
Nhµ níc ban hµnh lÖ lËp chî. Tuy nhiªn, c¸c vua thêi Lª s¬ kh«ng chñ tr¬ng më réng bu«n b¸n víi th¬ng nh©n níc ngoµi.
3. Nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ v¨n ho¸
Tr×nh bµy ®îc nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ v¨n ho¸ díi thêi Lª s¬ :
Thêi Lª s¬, Nho gi¸o ®îc ®éc t«n. Gi¸o dôc Nho häc ph¸t triÓn thÞnh ®¹t, c¸c khoa thi ®îc tæ chøc ®Òu ®Æn, ®Æc biÖt ë thêi Lª Th¸nh T«ng. Nh÷ng ngêi ®ç tiÕn sÜ ®Òu ®îc kh¾c tªn vµo bia ®¸ ë V¨n MiÕu.
PhËt gi¸o vµ §¹o gi¸o vÉn lµ t«n gi¸o cña nh©n d©n. Tuy nhiªn thêi nµy, Nhµ níc h¹n chÕ viÖc x©y dùng chïa chiÒn.
V¨n häc ch÷ H¸n, ch÷ N«m ®Òu ph¸t triÓn.
Khoa häc kÜ thuËt : c¸c c«ng tr×nh Sö häc, To¸n häc ra ®êi.
NghÖ thuËt ®iªu kh¾c vµ kiÕn tróc ph¸t triÓn chËm ch¹p.
NghÖ thuËt s©n khÊu, ca móa d©n gian bÞ lo¹i ra khái cung ®×nh.
Khai th¸c c¸c h×nh ë trang 175 vµ 176 (SGK) vµ gi¶i thÝch cho häc sinh biÕt : thêi Lª s¬ ë thÕ kØ XV thùc sù lµ mét giai ®o¹n ph¸t triÓn thÞnh ®¹t cña níc §¹i ViÖt. Trªn c¸c lÜnh vùc níc §¹i ViÖt ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu rùc rì.
Chñ ®Ò 7
VIÖT NAM Tõ THÕ KØ XVI §ÕN THÕ KØ XVIII
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |