Chñ ®Ò 1 X· Héi nguy£n thuû
V L£-NIN Vµ PHONG TRµO C¤NG NH¢N NGA §ÇU THÕ KØ XX
tải về 0.9 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- A. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NH
- B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG
V L£-NIN Vµ PHONG TRµO C¤NG NH¢N NGA §ÇU THÕ KØ XX1. Ho¹t ®éng bíc ®Çu cña Lª-nin trong phong trµo c«ng nh©n Nga Tr×nh bµy nh÷ng nÐt chñ yÕu vÒ Lª-nin vµ viÖc thµnh lËp §¶ng v« s¶n kiÓu míi ë Nga : Lª-nin sinh ngµy 22 – 4 – 1870, trong mét gia ®×nh nhµ gi¸o tiÕn bé. Tõ nhá, Lª-nin sím cã tinh thÇn c¸ch m¹ng chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng. N¨m 1893, Lª-nin trë thµnh ngêi l·nh ®¹o cña nhãm c«ng nh©n m¸c-xÝt ë Pª-t¬-r«-gr¸t, råi bÞ b¾t vµ bÞ tï ®µy. N¨m 1903, Lª-nin thµnh lËp §¶ng C«ng nh©n x· héi d©n chñ Nga, th«ng qua C¬ng lÜnh c¸ch m¹ng lËt ®æ chÝnh quyÒn t s¶n, x©y dùng x· héi chñ nghÜa. Quan s¸t h×nh 79 V. I. Lª-nin (SGK) vµ nhËn xÐt vÒ vai trß cña Lª-nin ®èi víi sù ra ®êi cña §¶ng v« s¶n kiÓu míi ë Nga. 2. C¸ch m¹ng Nga 1905 1907 Tr×nh bµy nguyªn nh©n, diÔn biÕn, kÕt qu¶, ý nghÜa cña cuéc c¸ch m¹ng : Nguyªn nh©n c¸ch m¹ng bïng næ : + §Çu thÕ kØ XX, níc Nga l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, ®êi sèng nh©n d©n nãi chung, nhÊt lµ c«ng nh©n rÊt cùc khæ, ph¶i lao ®éng tõ 12 ®Õn 14 giê/ngµy nhng tiÒn l¬ng kh«ng ®ñ sèng. + Tõ n¨m 1905 ®Õn n¨m 1907, Nga hoµng ®Èy nh©n d©n vµo cuéc chiÕn tranh víi NhËt B¶n ®Ó tranh giµnh thuéc ®Þa, bÞ thua nÆng nÒ, cµng lµm cho nh©n d©n ch¸n ghÐt chÕ ®é. NhiÒu cuéc b·i c«ng næ ra víi nh÷ng khÈu hiÖu "§¶ ®¶o chÕ ®é chuyªn chÕ", "§¶ ®¶o chiÕn tranh", "Ngµy lµm 8 giê",... C¸ch m¹ng Nga 1905 – 1907 : + Trong c¸c phong trµo ®Êu tranh cña c«ng nh©n Nga ®Çu thÕ kØ XX, lín nhÊt lµ cuéc C¸ch m¹ng 1905 – 1907 cã sù tham gia cña c«ng nh©n, n«ng d©n vµ binh lÝnh. + Më ®Çu lµ ngµy 9 – 1 – 1905, 14 v¹n c«ng nh©n Xanh Pª-tÐc-bua vµ gia ®×nh tay kh«ng vò khÝ kÐo ®Õn tríc Cung ®iÖn Mïa §«ng ®a b¶n yªu s¸ch ®Õn Nga hoµng. Nga hoµng ra lÖnh cho qu©n ®éi næ sóng vµo ®oµn ngêi lµm h¬n 1000 ngêi chÕt vµ bÞ th¬ng. Ngµy nµy trë thµnh "Ngµy chñ nhËt ®Ém m¸u". LËp tøc, c«ng nh©n næi dËy cÇm vò khÝ khëi nghÜa. + TiÕp ®ã, th¸ng 5 – 1905, n«ng d©n nhiÒu vïng næi dËy ph¸ dinh c¬ cña ®Þa chñ phong kiÕn, lÊy cña ngêi giµu chia cho ngêi nghÌo. + Th¸ng 6 – 1905, binh lÝnh trªn chiÕn h¹m P«-tem-kin còng
+ §Ønh cao lµ cuéc khëi nghÜa vò trang ë M¸t-xc¬-va (12 – 1905) cña c¸c chiÕn sÜ c¸ch m¹ng kÐo dµi gÇn hai tuÇn lÔ khiÕn chÝnh phñ Nga hoµng lo sî. + Sau cuéc khëi nghÜa vò trang ë M¸t-xc¬-va, phong trµo c¸ch m¹ng vÉn tiÕp tôc diÔn ra ë nhiÒu n¬i, ®Õn n¨m 1907 míi t¹m dõng. KÕt qu¶, ý nghÜa : + C¸ch m¹ng Nga 1905 – 1907 tuy thÊt b¹i nhng lµm lung lay chÝnh phñ Nga hoµng vµ bän t s¶n. + Lµ bíc chuÈn bÞ cÇn thiÕt cho cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa sÏ diÔn ra 10 n¨m sau ®ã. + C¸ch m¹ng còng cæ vò m¹nh mÏ phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë c¸c níc thuéc ®Þa vµ phô thuéc trªn thÕ giíi. Quan s¸t h×nh 80 Cuéc biÓu t×nh ngµy 9 1 1905 ë Xanh Pª-tÐc-bua (SGK) ®Ó t×m hiÓu vÒ cuéc ®Êu tranh ë ®©y. ch¬ng tr×nh n©ng cao LÞch sö thÕ giíi thêi nguyªnthuû, cæ ®¹i vµ trung ®¹i 
Chñ ®Ò 1 X· HéI NGUY£N THUû A. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NHNguån gèc loµi ngêi : vîn cæ, qu¸ tr×nh lao ®éng vµ chuyÓn biÕn tõ Ngêi tèi cæ thµnh Ngêi tinh kh«n, sù h×nh thµnh chñng téc. §êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn : chÕ t¸c c«ng cô, dïng löa, s¨n b¾t, h¸i lîm, trång trät, ch¨n nu«i. Tæ chøc x· héi. V¨n ho¸ nguyªn thuû : tranh vÏ trong hang ®éng, tîng (vËt, ngêi), tôc mai t¸ng... Sù tan r· cña x· héi nguyªn thuû. Sù xuÊt hiÖn t h÷u, gia ®×nh phô hÖ, ph©n chia giai cÊp.
Kh¸i niÖm "vîn cæ" : C¸c kh¸i niÖm "vîn cæ", "Ngêi tèi cæ", "Ngêi tinh kh«n" ®îc h×nh thµnh th«ng qua viÖc n¾m c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n : + Nguån gèc loµi ngêi : do qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ cña sinh giíi. + Thêi gian tån t¹i : kho¶ng 6 ®Õn 15 triÖu n¨m tríc. + §Æc ®iÓm : ®øng vµ ®i b»ng 2 ch©n, 2 chi tríc cã thÓ cÇm, n¾m, ¨n hoa qu¶, cñ vµ c¶ ®éng vËt nhá. + N¬i t×m thÊy ho¸ th¹ch : §«ng Phi, T©y ¸, §«ng Nam ¸. Ngêi tèi cæ : + Thêi gian tån t¹i : tõ kho¶ng 4 triÖu ®Õn 4 v¹n n¨m tríc. + §Æc ®iÓm : ®· lµ ngêi, hoµn toµn ®i ®øng b»ng 2 ch©n, ®«i tay ®· trë nªn khÐo lÐo, thÓ tÝch sä n·o lín vµ h×nh thµnh trung t©m ph¸t tiÕng nãi trong n·o... (tuy nhiªn d¸ng ®i cßn lom khom, tr¸n thÊp vµ bît ra sau, u mµy cao...). + BiÕt chÕ t¹o c«ng cô vµ ph¸t minh ra löa. + N¬i t×m thÊy di cèt : §«ng Phi, §«ng Nam ¸, Trung Quèc, ch©u ¢u... Ngêi tinh kh«n : + Thêi gian xuÊt hiÖn : 4 v¹n n¨m tríc. + §Æc ®iÓm : cã cÊu t¹o c¬ thÓ nh ngêi ngµy nay, thÓ tÝch sä n·o lín, t duy ph¸t triÓn. + N¬i t×m thÊy di cèt : ë kh¾p c¸c ch©u lôc (sö dông lîc ®å). §éng lùc cña qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ vîn thµnh ngêi + Do vai trß cña quy luËt tiÕn ho¸. + Vai trß cña lao ®éng : t¹o ra con ngêi vµ x· héi loµi ngêi. Sù h×nh thµnh chñng téc : + Ngay tõ khi trë thµnh Ngêi tinh kh«n ®· xuÊt hiÖn nh÷ng mµu da kh¸c nhau lµ da vµng, da tr¾ng vµ da ®en. + Nguyªn nh©n : lµ do ®iÒu kiÖn ®Þa lÝ m«i trêng sèng
LËp b¶ng so s¸nh vÒ qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ vîn cæ sang Ngêi tèi cæ, råi sang Ngêi tinh kh«n. Quan s¸t h×nh 1 Ngêi tèi cæ (SGK) vµ m« t¶ h×nh d¸ng
Thêi k× bÇy ngêi nguyªn thuû : + Sö dông ®¸ ghÌ, ®Ïo, biÕt chÕ t¹o cung tªn, sèng chñ yÕu nhê s¨n b¾t, h¸i lîm. + Ngñ trong c¸c hang ®éng, m¸i ®¸. + BiÕt lµm ra löa ®Ó sëi vµ níng chÝn thøc ¨n. C«ng x· thÞ téc mÉu hÖ : + Sö dông c«ng cô b»ng ®¸ mµi, x¬ng vµ sõng. + Kinh tÕ chñ yÕu nhê trång trät vµ ch¨n nu«i nguyªn thuû kÕt hîp víi s¨n b¾n, h¸i lîm. + BiÕt lµm ®å gèm, dÖt v¶i, ®an líi ®¸nh c¸, lµm nhµ ë (sö dông kªnh h×nh, tµi liÖu tham kh¶o). C«ng x· thÞ téc phô hÖ : + Sö dông c«ng cô b»ng kim lo¹i. + N«ng nghiÖp dïng cµy, ch¨n nu«i nh÷ng ®µn sóc vËt lín trªn ®ång cá. + Thñ c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp trë thµnh ngµnh kinh tÕ riªng. + XuÊt hiÖn s¶n phÈm d thõa thêng xuyªn (sö dông kªnh h×nh, tµi liÖu tham kh¶o). 3. Tæ chøc x· héi HiÓu ®îc tæ chøc x· héi c¸c thêi k× x· héi nguyªn thuû : Thêi k× bÇy ngêi : hä sèng thµnh tõng bÇy gåm 5 ®Õn 7 gia ®×nh, kh«ng æn ®Þnh. Thêi k× c«ng x· thÞ téc : + ThÞ téc : lµ mét nhãm ngêi gåm h¬n 10 gia ®×nh cã quan hÖ huyÕt thèng víi nhau. + C«ng x· thÞ téc : lµ mét tæ chøc x· héi mµ trong ®ã mäi ngêi ®Òu cã quan hÖ huyÕt thèng víi nhau vµ cïng lµm chung, hëng chung. + C«ng x· thÞ téc mÉu hÖ : trong ®ã ngêi ®µn bµ ®îc t«n träng, cã quyÒn ®iÒu hµnh vµ cã thÓ ®îc bÇu lµm téc trëng hoÆc tï trëng. + Bé l¹c lµ tËp hîp mét sè thÞ téc sèng c¹nh nhau, cã hä hµng víi nhau vµ cïng mét nguån gèc tæ tiªn xa x«i. + C«ng x· thÞ téc phô hÖ : gåm nhiÒu gia ®×nh phô hÖ, trong ®ã ngêi ®µn «ng n¾m mäi quyÒn hµnh dÉn tíi sù xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn sù bÊt b×nh ®¼ng vµ sù ®èi kh¸ng. 4. V¨n ho¸ nguyªn thuû : tranh vÏ trong hang ®éng, tîng (vËt, ngêi), tôc mai t¸ng BiÕt ®îc bíc ®Çu sù h×nh thµnh v¨n ho¸ thêi nguyªn thuû : Thêi k× bÇy ngêi : ®· cã ng«n ng÷, mÇm mèng cña t«n gi¸o vµ nghÖ thuËt nguyªn thuû. Thêi k× c«ng x· thÞ téc : ng«n ng÷, t«n gi¸o vµ nghÖ thuËt nguyªn thuû ph¸t triÓn (v¹n vËt h÷u linh, ma thuËt, thê cóng tæ tiªn ; héi ho¹, ®iªu kh¾c vµ ®å trang søc).
Sù xuÊt hiÖn c«ng cô b»ng kim lo¹i : Sö dông kªnh h×nh khi tr×nh bµy + Kho¶ng 5.500 n¨m tríc, ph¸t hiÖn ®ång ®á. N¬i ph¸t hiÖn sím nhÊt lµ T©y ¸ vµ Ai CËp. + Kho¶ng 4.000 n¨m tríc ph¸t hiÖn ®ång thau ë nhiÒu n¬i (trong ®ã cã ViÖt Nam). + Kho¶ng 3.000 n¨m tríc biÕt sö dông ®å s¾t. HÖ qu¶ cña viÖc sö dông c«ng cô b»ng kim lo¹i : + TÝnh vît tréi cña nguyªn liÖu ®ång vµ s¾t so víi ®¸, x¬ng vµ sõng. + Sù tiÕn bé cña kÜ thuËt chÕ t¸c c«ng cô : kÜ thuËt luyÖn kim, ®óc ®ång vµ s¾t ; lo¹i h×nh c«ng cô míi : lìi cuèc, lìi cµy b»ng s¾t. + S¶n xuÊt ph¸t triÓn : n«ng nghiÖp dïng cµy (khai ph¸ ®Êt hoang, më réng diÖn tÝch trång trät) ; thñ c«ng nghiÖp (luyÖn kim, ®óc ®ång, lµm ®å gç...) ; n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng, lµm xuÊt hiÖn mét lîng s¶n phÈm thõa thêng xuyªn. + Quan hÖ x· héi : c«ng x· thÞ téc phô hÖ thay thÕ c«ng x· thÞ téc mÉu hÖ. Sù xuÊt hiÖn t h÷u vµ ph©n chia giai cÊp : + Mét sè ngêi lîi dông chøc phËn chiÕm cña d thõa, lµm xuÊt hiÖn chÕ ®é t h÷u. + Trong mçi gia ®×nh phô hÖ xuÊt hiÖn sù bÊt b×nh ®¼ng vµ sù ®èi kh¸ng gi÷a ®µn «ng vµ ®µn bµ. + Do qu¸ tr×nh chiÕm h÷u cña c¶i d thõa vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña mçi gia ®×nh kh¸c nhau lµm xuÊt hiÖn kÎ giµu – ngêi nghÌo. X· héi nguyªn thuû ®ang chuyÓn dÇn sang x· héi cã giai cÊp. Chñ ®Ò 2 X· HéI Cæ §¹I tải về 0.9 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|