Của Bộ Xây dựng số 13/2006/QĐ-bxd ngày 19 tháng 04 năm 2006 Về việc ban hành tcxdvn 361 : 2006 " Chợ Tiêu chuẩn thiết kế " BỘ trưỞng bộ XÂy dựNG

TCXDVN 361 : 2006 " Chợ - Tiêu chuẩn thiết kế "

Hà Nội – 2005

TCXDVN 351: 2006 - “Chợ - Tiêu chuẩn thiết kế” quy định các yêu cầu kỹ thuật thiết kế chợ trong các đô thị, được Bộ Xây dựng ban hành theo Quyết định số 13 ngày 19 tháng 04 năm 2006.

1.1. Tiêu chuẩn này áp dụng để thiết kế xây dựng mới và cải tạo chợ trong các đô thị, bao gồm:

• 
  Chợ kinh doanh tổng hợp.
  
• 
  Chợ chuyên doanh.
  
• 
  Chợ đầu mối.
  
• 
  Chợ truyền thống văn hoá.
  
• 
  Chợ dân sinh.
  

3.1. Chợ: Là một môi trường kiến trúc công cộng của một khu vực dân cư được chính quyền quy định, cho phép hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ thương nghiệp.

3.2. Chợ chuyên doanh: Là chợ kinh doanh chuyên biệt một hoặc một số ngành hàng có đặc thù và tính chất riêng (chợ hoa, chợ vải, chợ đồ điện tử, chợ đồ cũ...). Loại chợ này thường có vai trò là chợ đầu mối.

3.3. Chợ đầu mối: Là chợ có vai trò chủ yếu thu hút, tập trung lượng hàng hóa lớn từ các nguồn sản xuất, kinh doanh của khu vực kinh tế hoặc của ngành hàng để tiếp tục phân phối tới các chợ và các kênh lưu thông khác.

3.4. Chợ truyền thống văn hoá: Là loại chợ đã có lịch sử hoặc được xây dựng phát triển để kinh doanh các mặt hàng mang đặc trưng của địa phương đồng thời có các hoạt động văn hoá khác, có mục đích quảng bá các giá trị văn hoá truyền thống và thu hút du lịch.

3.5. Chợ dân sinh: Là chợ kinh doanh các mặt hàng chủ yếu phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày của dân cư khu vực.

3.6. Phạm vi chợ: Là khu vực được quy hoạch dành cho hoạt động chợ bao gồm diện tích kinh doanh, dịch vụ (bãi để xe, kho hàng, khu ăn uống, vui chơi giải trí và các dịch vụ khác), phụ trợ, sân vườn và đường nội bộ của chợ.

3.7. Điểm kinh doanh của chủ hàng: Là tên gọi chung cho cửa hàng, quầy hàng, sạp hàng, lô quầy, ki ốt của hộ kinh doanh được bố trí cố định trong phạm vi chợ theo thiết kế xây dựng chợ.

3.8. Điểm kinh doanh đơn vị quy chuẩn: Là một đơn vị diện tích quy ước được xác định là 3m², gọi tắt là điểm kinh doanh (viết tắt là ĐKD).

3.9. Tổng diện tích các ĐKD : Là tổng diện tích số điểm kinh doanh đơn vị quy chuẩn (tương ứng với tiêu chí quy mô số ĐKD của chợ).

3.10. Hộ kinh doanh: Cá nhân hay đơn vị có đăng ký điểm kinh doanh tại chợ.

3.11. Ki ốt bán hàng: Tên gọi chung cho công trình kiến trúc nhỏ, còn gọi là quán bán hàng, là điểm kinh doanh của chủ hàng, độc lập với nhà chợ chính.

3.12. Diện tích giao thông mua hàng: Là diện tích đi lại, đứng xem, mua hàng của khách trong diện tích kinh doanh (diện tích này không bao gồm diện tích giao thông trong các cụm bán hàng của hộ kinh doanh).

3.13. Diện tích kinh doanh: Là diện tích hoạt động mua bán hàng, bao gồm cả diện tích kinh doanh trong nhà và diện tích kinh doanh ngoài trời.

3.14. Diện tích kinh doanh trong nhà: Là diện tích hoạt động mua bán hàng, bao gồm diện tích các điểm kinh doanh của chủ hàng và diện tích giao thông mua hàng của khách, dành cho đối tượng kinh doanh thường xuyên.

3.15. Diện tích kinh doanh ngoài trời: Là diện tích mua bán tự do, bố trí ngoài trời, trong sân chợ. Thường không phân chia cụ thể cho một chủ hàng nào, dành cho đối tượng kinh doanh không thường xuyên.

3.16. Cụm bán hàng: Là tập hợp các điểm kinh doanh của chủ hàng được giới hạn bởi các tuyến giao thông phụ.

3.17. Khu bán hàng: Là tập hợp các cụm bán hàng được giới hạn bởi các tuyến giao thông chính.

3.18. Không gian tín ngưỡng: Là khu vực công cộng trong phạm vi chợ, chủ yếu phục vụ các chủ kinh doanh thờ cúng, cầu may, theo tín ngưỡng tôn giáo.

3.19. Khu thu gom rác: Là khu vực chứa rác tập trung tạm thời của chợ trước khi vận chuyển đến các bãi tập kết hoặc xử lý.

3.20. Khu xử lý rác: Là khu thu gom rác có lắp thiết bị xử lý rác sơ bộ, để giữ vệ sinh chung và vận chuyển được được thuận tiện, nhanh chóng, hợp vệ sinh.
4. Quy định chung

5. 
   4.1. Khi thiết kế chợ ngoài việc áp dụng tiêu chuẩn này cần phải tuân theo các tiêu chuẩn, quy phạm hiện hành có liên quan khác.
   
6. 
   
   
7. 
   4.2. Khi thiết kế xây dựng mới hay cải tạo chợ phải dựa vào quy hoạch chi tiết của khu vực được cấp có thẩm quyền phê duyệt, khả năng xây lắp cung ứng vật tư - vật liệu xây dựng và truyền thống văn hoá địa phương.
   
8. 
   4.3. Khi tính toán thiết kế xây dựng chợ cần dựa vào bán kính phục vụ, quy mô dân số khu vực và các điều kiện thực tế khác. Trong các hạng mục công trình chợ có nhiều ngôi nhà thì nên thiết kế ở cùng một cấp công trình.
   

5. 
   4.5. Thiết kế chợ phải được thoả thuận về yêu cầu PCCC và đánh giá tác động môi trường với các cơ quan có thẩm quyền, đảm bảo các yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm trong quá trình hoạt động của chợ.
   
6. 
   4.6. Thiết kế chợ phải đảm bảo yêu cầu vệ sinh môi trường, kết hợp chặt chẽ với giải pháp thiết kế kỹ thuật của các công trình lân cận (như: tổ chức đường giao thông, hệ thống đường ống cấp nước chữa cháy, thông tin liên lạc báo cháy...) phù hợp với các quy định về quản lý đầu tư xây dựng hiện hành và phải tính đến khả năng phát triển chợ sau này.
   

Phân loại chợ dựa vào bốn tiêu chí cơ bản để xác định bao gồm: cấp quản lý, quy mô số điểm kinh doanh, cấp công trình và số tầng nhà. Chợ được phân thành 3 loại và quy định trong bảng 1.

5.2.1. Là chợ thuộc loại cấp tỉnh, thành phố quản lý, có trên 400 điểm kinh doanh, được đầu tư xây dựng theo quy hoạch.

5.2.2. Là công trình cấp 1 hoặc cấp 2, có số tầng nhà từ 1 đến 4 tầng.

5.2.3. Được đặt ở các vị trí trung tâm đô thị của tỉnh, thành phố hoặc là chợ đầu mối của ngành hàng, của khu vực kinh tế. Kinh doanh chủ yếu các mặt hàng theo chu kỳ tiêu dùng dài ngày, ngắn ngày và hàng ngày.

5.2.4. Có mặt bằng phạm vi chợ phù hợp với quy mô hoạt động của chợ và tổ chức đầy đủ các dịch vụ tại chợ: trông xe, bốc xếp hàng hoá, kho bảo quản hàng hoá, dịch vụ đo lường, kiểm tra hàng hoá, vệ sinh an toàn thực phẩm và các dịch vụ khác.

5.3. Chợ loại 2.

5.3.1. Là chợ thuộc loại cấp quận, huyện, thị trấn quản lý có từ 200 điểm kinh doanh trở lên, được đầu tư xây dựng theo quy hoạch.

5.3.2. Là công trình cấp 2 hoặc cấp 3, có số tầng nhà từ 1 đến 3 tầng.

5.3.3. Được đặt ở vị trí thuận lợi cho giao lưu kinh tế của khu vực. Kinh doanh các loại hàng hoá phục vụ nhu cầu sinh hoạt ngắn ngày và hàng ngày.

5.3.4. Có mặt bằng phạm vi chợ phù hợp với quy mô hoạt động của chợ và tổ chức các dịch vụ tối thiểu tại chợ: trông giữ xe, bốc xếp hàng hoá, kho bảo quản hàng hoá, dịch vụ đo lường.

5.4. Chợ loại 3.

5.4.1. Là chợ thuộc loại cấp phường, xã quản lý, có dưới 200 điểm kinh doanh.

5.4.2. Là công trình cấp 3 hoặc cấp 4, có số tầng cao từ 1 đến 2 tầng.

5.4.3. Được đặt ở khu vực dân cư thuộc phường, xã hoặc địa bàn phụ cận. Kinh doanh các loại hàng hoá chủ yếu phục vụ nhu cầu sinh hoạt của nhân dân hàng ngày.

5.4.4. Có mặt bằng phạm vi chợ phù hợp với quy mô hoạt động của chợ và tổ chức dịch vụ trông giữ xe.
6. Yêu cầu về quy hoạch, khu đất xây dựng và thiết kế mặt bằng tổng thể chợ

6.1. Yêu cầu về quy hoạch và vị trí khu đất xây dựng chợ.

5. 
   6.1.1. Khi quy hoạch mạng lưới chợ, tuỳ theo mật độ dân cư của từng khu vực, trên cơ sở đó xác định quy mô và bán kính phục vụ của chợ, để thuận tiện cho việc đáp ứng nhu cầu sử dụng của dân cư trong khu vực (Xem hình 1):
   

• 
  Chợ loại 1 không quy định bán kính phục vụ.
  
• 
  Chợ loại 2 có bán kính đến 3000m (phục vụ từ 9 đến 12 vạn dân).
  
• 
  Chợ loại 3 có bán kính đến 1200m (phục vụ từ 1,5 đến 2 vạn dân).
  

5. 
   
   
6. 
   Hình 1 - Bán kính phục vụ của các loại chợ
   

5. 
   6.1.2. Xác định vị trí xây dựng chợ phải phù hợp với mạng lưới chợ hiện có, gắn với các khu vực dân cư, các khu trung tâm trong quy hoạch thành phố và thuận lợi với các nguồn cung cấp hàng chuyên doanh.
   
6. 
   6.1.3. Đối với các loại chợ như chợ đầu mối, chợ truyền thống văn hoá,... được xây dựng mới nên đặt ở vùng ngoại vi đô thị.
   
7. 
   6.1.4. Đối với chợ đầu mối chuyên doanh nông phẩm cần được khuyến khích xây dựng nhằm phát triển kinh tế nông nghiệp, nhưng cần phải được đặt ở vị trí thích hợp trong quy hoạch mạng lưới.
   
8. 
   6.1.5. Vị trí của chợ phải thỏa mãn các khoảng cách về an toàn PCCC và điều kiện an toàn vệ sinh môi trường. Không bố trí chợ gần trường học, bệnh viện hoặc những công trình có yêu cầu cách ly về tiếng ồn.
   
9. 
   6.1.6. Các hướng giao thông tiếp cận chợ phải được phối hợp với hệ thống giao thông đô thị, liên hệ thuận tiện với bến xe, bến tàu, đảm bảo lưu thông hàng hóa.
   

Đất xây dựng chợ là diện tích phạm vi chợ, được tính theo quy mô số điểm kinh doanh. Chỉ tiêu sử dụng đất tối thiểu xây dựng chợ được quy định tại bảng 2.

5. 
   6.3.1. Ban quản lý chợ:
   
6. 
   Là tên gọi chung cho các chủ thể tổ chức kinh doanh khai thác và quản lý các hoạt động tại chợ. Tuỳ theo tính chất và quy mô của chợ, bộ phận này thường bao gồm:
   
7. 
   
   

• 
  Phòng làm việc của lãnh đạo;
  
• 
  Các phòng làm việc của nhân viên nghiệp vụ;
  
• 
  Phòng họp;
  
• 
  Phòng tiếp khách;
  
• 
  Phòng thông tin điều hành;
  
• 
  Phòng kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm;
  
• 
  Phòng quản lý chất lượng hàng hoá;
  
• 
  Phòng làm việc của tổ quản lý kỹ thuật;
  
• 
  Phòng y tế;
  
• 
  Phòng làm việc của đội bảo vệ...
  

• 
  Phòng thuế vụ;
  
• 
  Phòng công an;
  
• 
  Phòng quản lý chất lượng hàng hoá;
  
• 
  Phòng kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm…
  

6.3.2. Bộ phận kinh doanh thường xuyên:

5. 
   Là bộ phận có diện tích kinh doanh trong nhà. Bao gồm các điểm kinh doanh của chủ hàng (được bố trí cố định) và không gian giao thông mua hàng của khách. Diện tích các chức năng được lấy theo nhu cầu cụ thể của từng chợ. Bộ phận này cơ bản bảo đảm tính chất kinh doanh ổn định và thường xuyên của chợ, được chia thành 2 nhóm chức năng chính như sau:
   
6. 
   a. Bộ phận kinh doanh hàng hoá: Bao gồm:
   

• 
  Thực phẩm tươi sống;
  
• 
  Đồ khô truyền thống;
  
• 
  Công nghệ phẩm;
  
• 
  Thủ công mỹ nghệ;
  
• 
  Bông vải sợi - May mặc;
  
• 
  Mỹ phẩm;
  
• 
  Tạp hoá;
  
• 
  Văn phòng phẩm;
  
• 
  Văn hoá phẩm;
  
• 
  Đồ gia dụng;
  
• 
  Sành sứ;
  
• 
  Kim khí hoá chất;
  
• 
  Điện máy;
  
• 
  ...
  

5. 
   
   
6. 
   b. Bộ phận kinh doanh dịch vụ: Bao gồm:
   

• 
  Ăn uống giải khát;
  
• 
  Trông giữ trẻ;
  
• 
  Trông giữ đồ;
  
• 
  Sửa chữa dụng cụ gia đình;
  
• 
  Các khu vui chơi, giải trí;
  
• 
  Dịch vụ tắm rửa, giặt là công cộng;
  
• 
  Bốc xếp hàng hoá;
  
• 
  Thông tin thương mại;
  
• 
  Quảng cáo;
  
• 
  Ngân hàng - tín dụng;
  
• 
  Bưu chính viễn thông;
  
• 
  …
  

5. 
   
   
6. 
   6.3.3. Bộ phận kinh doanh không thường xuyên:
   
7. 
   Là bộ phận kinh doanh tự do, được bố trí bán hàng ở một khu vực riêng. Tuỳ theo điều kiện của từng chợ có thể bố trí trong mái hoặc ngoài trời. Diện tích của bộ phận này thường không phân chia cụ thể cho một chủ hàng nào và được lấy theo nhu cầu thực tế của từng chợ.
   
8. 
   
   
9. 
   6.3.4. Bộ phận phụ trợ và kỹ thuật công trình trong chợ:
   
10. 
    Là các chức năng có vai trò cấu thành chợ, tuỳ theo điều kiện của từng chợ nó được cấu thành trực tiếp hay gián tiếp, cao cấp hay đơn giản, song không được thiếu. Bộ phận này được chia thành 2 nhóm chức năng chính như sau:
    
11. 
    a) Nhóm chức năng phụ trợ:
    

• 
  Khu vệ sinh;
  
• 
  Kho chứa hàng (là một dạng dịch vụ);
  
• 
  Bãi để xe (là một dạng dịch vụ - tầng hầm, có mái, ngoài trời);
  
• 
  Khu thu gom rác, xử lý rác;
  
• 
  Phòng trực bảo vệ;
  
• 
  Không gian tín ngưỡng.
  

5. 
   Đối với các chợ có quy mô lớn cần có kho lạnh để chứa hàng tươi sống của các chủ hàng gửi qua đêm.
   
6. 
   b) Nhóm chức năng kỹ thuật công trình:
   

• 
  Trạm biến áp điện, trạm máy phát điện dự phòng.
  
• 
  Tủ bảng điện;
  
• 
  Trạm bơm nước, bể chứa nước;
  
• 
  Phòng kỹ thuật thông gió, điều hoà không khí;
  
• 
  Phòng kỹ thuật thông tin, điện tử, PCCC.
  

5. 
   Các chức năng này tuỳ theo quy mô và cấp loại chợ được thiết kế cho thích hợp (Xem hình 2).
   

6.4.1. Tuỳ theo tính chất quy mô chợ và diện tích khu đất đã xác định, cần bố trí diện tích các hạng mục của chợ sao cho phù hợp, đạt các yêu cầu về chỉ tiêu quy hoạch cho phép.

6.4.2. Thiết kế mặt bằng tổng thể của chợ, thường bao gồm các loại diện tích chiếm đất như : diện tích xây dựng nhà chợ chính (và các hạng mục công trình có mái khác), diện tích mua bán ngoài trời, diện tích đường giao thông nội bộ và bãi để xe, diện tích sân vườn, cây xanh.

6.4.3. Tỷ lệ diện tích đất xây dựng các hạng mục trong chợ được quy định trong bảng 3.

5. 
   
   
6. 
   Bảng 3 - Tỷ lệ diện tích đất xây dựng các hạng mục trong chợ
   

6.4.5. Đối với chợ đầu mối (chuyên doanh nông phẩm, hàng tươi sống,...) khi thiết kế mặt bằng tổng thể chỉ nên tổ chức không gian nhà chợ chính 1 tầng, ưu tiên diện tích chủ yếu cho các hoạt động ngoài trời, đặc biệt chú ý diện tích giao thông cho các phương tiện vận chuyển đi lại. Diện tích kinh doanh (ngoài trời hoặc có mái) cho phép tính cả diện tích đỗ xe khi hoạt động mua bán diễn ra ngay trên phương tiện vận chuyển.

5. 
   6.5.1. Trong mặt bằng tổng thể, nhà chợ chính cần được ưu tiên bố trí ở hướng hợp lý, đón gió mát, tránh nắng nóng trực tiếp, thuận lợi cho khách hàng tiếp cận từ mọi phía, đồng thời mang lại hiệu quả tốt cho cảnh quan khu vực.
   
6. 
   6.5.2. Nhà chợ chính có thể sử dụng giải pháp hợp khối, phân tán hay kết hợp, tuỳ theo loại chợ, tính chất kinh doanh, điều kiện cụ thể của địa phương về môi trường khí hậu và địa hình khu đất, mức đầu tư và kế hoạch xây dựng.
   
7. 
   Các giải pháp bố cục mặt bằng tổng thể chợ tham khảo Phụ lục B.
   
8. 
   6.5.3. Có thể tách riêng ra bên ngoài nhà chợ chính các bộ phận như: nhà kho, nhà vệ sinh, nhà dịch vụ tắm rửa, giặt là công cộng, trạm biến thế, trạm bơm nước, nhà làm việc của Ban quản lý chợ, nhà trực bảo vệ, nơi thu gom (xử lý) rác, nhà để xe,… Các chức năng này cũng có thể hợp khối sao cho có được hiệu quả thẩm mỹ và thuận lợi cho công tác quản lý. Một số chức năng dịch vụ và ngành hàng độc lập có thể được bố trí dưới dạng các ki ốt riêng (như bán đồ lưu niệm, bưu điện, bán hoa, giải khát, sửa chữa dụng cụ gia đình…).
   
9. 
   
   

5. 
   6.6.1. Không gian mua bán ngoài trời: chủ yếu phục vụ đối tượng kinh doanh không thường xuyên (kinh doanh tự do). Tuỳ theo trường hợp cụ thể nên bố trí một số diện tích có mái không có tường, dưới dạng đơn giản, có thể cố định hay di động… nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho những người buôn bán và khách hàng, trong trường hợp thời tiết bất thường.
   

6.7.1. Đường giao thông nội bộ được giải quyết hợp lý giúp cho các hoạt động của chợ được lưu thông thuận tiện. Nên phân luồng ra vào chợ có khoảng cách xa nhau để tránh ùn tắc giao thông. Khoảng cách giữa hai cổng chợ nên từ 30m trở lên.

5. 
   6.7.3. Bãi để xe nên thiết kế có mái, cần được bố trí thuận tiện với các khu cửa ra vào, có quy định nơi để riêng cho ô tô và xe đạp, xe máy. Cần tính toán đến vị trí, quy mô sân bãi cho xe tập kết hàng hoá phù hợp với dây chuyền công năng và tính chất của chợ.
   

6.7.5. Tỷ lệ các loại phương tiện giao thông trong bãi xe được xác định như sau:

• 
  Xe đạp chiếm 20% - 35%;
  
• 
  Xe máy chiếm 60% - 70%;
  
• 
  Xe ô tô chiếm > 5%.
  

• 
  Tuỳ theo quy hoạch chợ cần chú ý đến nơi đỗ cho phương tiện vận tải, giao thông công cộng và chỗ đỗxe của người tàn tật;
  
• 
  Bãi xe và số lượng xe đối với các loại chợ như chợ đầu mối, chợ chuyên doanh, chợ văn hoá du lịch (đặc biệt) thì tuỳ vào tính chất ngành hàng và hình thức kinh doanh để có các đề xuất cụ thể, được phê duyệt thông qua dự án.
  

6.8.1. Diện tích đất cây xanh không nên nhỏ hơn 10% diện tích đất xây dựng.

6.8.2. Với chợ có quy mô diện tích hợp khối lớn nên có sân vườn bên trong để đảm bảo thông thoáng, hoặc dùng để tạo khoảng giãn cách giữa các hạng mục công trình.

5. 
   6.8.3. Không nên trồng loại cây có quả thu hút ruồi, muỗi gây mất vệ sinh.
   
6. 
   
   

5. 
   Nhà chợ chính là hạng mục kiến trúc chủ thể của khu chợ bao gồm những nội dung hoạt động chính với tính chất kinh doanh thường xuyên của chợ. Các không gian của nhà chợ chính được phân chia như sau:
   

• 
  Không gian các điểm kinh doanh (lô quầy) của chủ hàng (xem điều 7.2);
  
• 
  Không gian giao thông mua hàng của khách (xem điều 7.3);
  
• 
  Không gian các phòng làm việc theo kiểu hành chính - trong đó chủ yếu là nơi làm việc của Ban quản lý chợ (xem điều 7.4);
  
• 
  Không gian kinh doanh dịch vụ (xem điều 7.5);
  
• 
  Không gian chức năng phụ trợ (xem điều 7.6);
  
• 
  Không gian chức năng kỹ thuật công trình (xem điều 7.7).
  

5. 
   7.2.1. Không gian các điểm kinh doanh của chủ hàng là không gian bao chứa diện tích của một hay nhiều ĐKD.
   
6. 
   7.2.2. Mật độ tổng diện tích các điểm kinh doanh của chủ hàng không nên lớn hơn 50% diện tích kinh doanh.
   
7. 
   7.2.3. Bố trí không gian và phân chia các điểm kinh doanh của chủ hàng được hình thành theo dạng cụm hay tuyến tuỳ thuộc vào tính chất kinh doanh và cách tổ chức hệ thống giao thông. Cần phát huy tối đa diện tiếp xúc và tính dẫn hướng cho khách hàng kể cả tầm nhìn rộng và xa.
   

5. 
   7.2.4. Không chia và ngăn bề ngang điểm kinh doanh của chủ hàng nhỏ hơn 3m. Trường hợp các hộ kinh doanh có nhu cầu sử dụng diện tích nhỏ thì phải ghép chung lô quầy.
   
6. 
   7.2.5. Tuỳ theo ngành hàng, có thể thiết kế chi tiết quầy sạp theo 3 loại sau:
   

b) Loại quầy sạp chủ hàng đứng cùng với vị trí khách hàng để giới thiệu và giao dịch với khách (trường hợp này quầy hàng mỏng, chủ hàng đứng ở diện tích giao thông mua hàng của khách);