Độc lập Tự do Hạnh phúc SỞ NÔng nghiệp và phát triển nông thôN

______________

Số: /BC-SNN Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng 7 năm 2015

B
DỰ THẢO
ÁO CÁO

Về hiện trạng và công tác quản lý nhà nước đối với các tuyến

sông, kênh, rạch trên địa bàn thành phố

Thực hiện chỉ đạo của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Lê Hoàng Quân tại mục 4 Thông báo khẩn số 435/TB-VP ngày 11 tháng 6 năm 2015 của Văn phòng Ủy ban nhân dân thành phố về lập kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm 2016 – 2020 và các công việc cấp bách năm 2015, trong đó, Ủy ban nhân dân thành phố giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn báo cáo, đánh giá, phân tích công tác quản lý và hiện trạng các kênh, rạch trên địa bàn Thành phố; đồng thời, dự thảo Quyết định Ủy ban nhân dân Thành phố phân cấp quản lý các kênh rạch trên địa bàn thành phố.

Sau khi nghiên cứu, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kính báo cáo Thường trực Ủy ban nhân dân thành phố như sau:

I. Hiện trạng và công tác quản lý nhà nước đối với các tuyến sông kênh rạch trên địa bàn thành phố:

1. Hiện trạng các tuyến sông, kênh, rạch:

a) Hiện trạng các tuyến sông, kênh, rạch lớn là trục tiêu thoát nước và giao thông thủy chính của thành phố đã và đang được đầu tư các công trình đê bao, bờ bao, kè chống sạt lở, nạo vét tiêu thoát nước như: Dự án công trình thủy lợi bờ hữu ven sông Sài Gòn, Dự án đê bao ngăn lũ bờ tả ven sông Sài Gòn, Dự án cải thiện ô nhiễm môi trường kênh Tham Lương – Bến Cát – rạch Nước Lên, Dự án Tiêu thoát nước suối Nhum…; tuy nhiên hiện trạng các tuyến sông, kênh, rạch đang xảy ra một số tình trạng như sau:

- Tình trạng lục bình sinh sôi phát triển, cùng với cỏ dại và rác thải tích tụ qua nhiều năm gây tắc nghẽn dòng chảy, cản trở hoạt động giao thông thủy và khả năng tiêu thoát nước, mặt khác còn tác động tiêu cực đến chất lượng nước sông, cảnh quan và công tác vệ sinh môi trường.

- Tốc độ đô thị hóa nhanh cùng với sự hình thành của nhiều khu công nghiệp ven sông, kênh, rạch phần nào ảnh hưởng đến tiêu thoát nước và chất lượng nguồn nước.

- Tình trạng san lấp, xây cất nhà ở, công trình và các dự án lấn chiếm hành lang bảo vệ an toàn bờ sông, kênh, rạch không phép, trái phép vẫn đang tiếp diễn nhưng chưa được giải quyết dứt điểm, cụ thể: trong năm 2014 đối với vi phạm lấn chiếm trái phép sông, kênh, rạch phục vụ tiêu thoát nước và giao thông thủy phát sinh mới là 95 trường hợp, đã phối hợp xử lý xong 22/95 trường; đối với vi phạm phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi đã phát hiện và xử lý 100 trường hợp (trong đó 26/100 trường hợp vi phạm còn tồn tại chưa giải quyết triệt để).

- Tình trạng khai thác kinh doanh cát sỏi trái phép, không phép và nạo vét gây ảnh hưởng đến an toàn đê điều, sạt lở bờ bao vẫn chưa được phối hợp của các ngành, các cấp và địa phương lân cận ngăn chặn một cách hiệu quả. Ngoài ra, các phương tiện tàu thuyền có tải trọng lớn hoạt động vận tải đường thủy thường xuyên qua lại gây áp lực sóng tác động vào bờ cũng đang gây ra tình trạng sạt lở đất bờ sông tại một số khu vực như huyện Nhà Bè, huyện Cần Giờ, huyện Bình Chánh, huyện Hóc Môn, huyện Củ Chi, quận 9, quận Bình Thạnh, quận Thủ Đức,...

b) Hiện trạng các tuyến sông, kênh, rạch nội đồng: đang ngày càng bị bồi lắng, tắc nghẽn dòng chảy ảnh hưởng đến việc tưới, tiêu và thoát nước cho khu vực nội đồng; cỏ dại, lục bình từ sông lớn xâm nhập vào trong rạch và ngày càng sinh sôi, phát triển dày đặc; tình trạng xả rác thải, chất thải xuống kênh, rạch gây tắc nghẽn dòng chảy và ô nhiễm môi trường vẫn còn tiếp diễn; các tuyến bờ bao kênh, rạch nội đồng chưa được đầu tư đồng bộ, xuống cấp, xói lở bờ bao ảnh hưởng đến công tác phòng, chống ngập úng cho khu vực dân cư.

c) Hiện trạng các, kênh rạch thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp: do Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác dịch vụ Thủy lợi thành phố quản lý, vận hành đang phát huy tốt hiệu quả phục vụ tưới, tiêu sản xuất nông nghiệp, đẩy mặn và cung cấp nước cho nhà máy nước Kênh Đông là 200.000m³/ngày, trong đó hòa 150.000m³/ngày nước sạch cho nhà máy nước Tân Hiệp. Tuy nhiên, hiện nay các tuyến kênh, rạch xuất hiện rong cỏ, lục bình nhiều, hiện tượng bồi lắng làm thu hẹp dòng chảy, ảnh hưởng chất lượng nguồn nước cần phải thường xuyên tiến hành cắt vớt rong cỏ, lục bình và nạo vét bùn đất bồi lắng.

Qua tổng hợp từ các Sở, ngành, quận – huyện, hiện nay trên địa bàn thành phố có tổng cộng khoảng 3.268 tuyến sông, kênh, rạch với tổng chiều dài 5.076,281km, công tác quản lý các tuyến sông, kênh, rạch tạm thời được phân giao như sau:

a) Đối với sông, kênh, rạch có chức năng tiêu thoát nước (ban hành tại Quyết định số 1642/QĐ-SGTCC ngày 29 tháng 5 năm 2008 của Sở Giao thông vận tải): Sở Giao thông vận tải là cơ quan quản lý nhà nước về chuyên ngành, Trung tâm Điều hành Chương trình chống ngập nước thành phố và Ủy ban nhân dân các quận – huyện quản lý, vận hành hệ thống sông, kênh, rạch phục vụ thoát nước.

- Số lượng 909 tuyến với tổng chiều dài 1.176,969 km, trong đó:

+ Trung tâm Điều hành Chương trình chống ngập nước thành phố quản lý, vận hành 680 tuyến với tổng chiều dài 845,730km;

+ Ủy ban nhân dân các quận – huyện quản lý 209 tuyến với tổng chiều dài 331,239km và các tuyến kênh, rạch còn lại không nằm trong danh mục tại Quyết định số 1642/QĐ-SGTCC ngày 29 tháng 5 năm 2008 của Sở Giao thông vận tải.

b) Đối với sông, kênh, rạch có chức năng giao thông thủy (ban hành tại Quyết định số 4107/QĐ-SGTVT ngày 16 tháng 12 năm 2009 của Sở Giao thông vận tải): Sở Giao thông vận tải là cơ quan quản lý nhà nước về ngành; Khu Quản lý Đường thủy nội địa quản lý, vận hành hệ thống sông, kênh, rạch phục vụ giao thông thủy.

- Số lượng 112 tuyến với tổng chiều dài 975,5 km.

c) Đối với sông, kênh, rạch có chức năng tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, phát triển rừng và sản xuất muối (ban hành tại Quyết định số 444/QĐ-SNN-CCTL ngày 21 tháng 11 năm 2011 của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn): Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan quản lý nhà nước về ngành, Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác dịch vụ Thủy lợi thành phố và Ủy ban nhân dân các quận – huyện quản lý, vận hành hệ thống sông, kênh, rạch phục vụ tưới tiêu sản xuất nông nghiệp.

- Số lượng 2.247 tuyến với tổng chiều dài 2.923,812 km.

1. Hiện nay, thành phố chưa ban hành quyết định của Ủy ban nhân dân thành phố phân cấp cụ thể cho các Sở, ngành, đơn vị thành phố và Ủy ban nhân dân các quận – huyện quản lý, vận hành.

2. Một số quận - huyện vẫn còn tình trạng san lấp, xây dựng lấn chiếm, trái phép trong phạm vi hành lang bảo vệ bờ sông, kênh, rạch đã làm thu hẹp, tắc nghẽn dòng chảy ảnh hưởng đến tiêu thoát nước của các tuyến sông, kênh, rạch, gây sạt lở bờ bao do gia tăng tải trọng và làm mất mỹ quan hai bên bờ sông, kênh, rạch.

3. Chưa thực hiện hoàn chỉnh việc cắm mốc chỉ giới xác định phạm vi hành lang bảo vệ bờ sông, suối, kênh, rạch, hồ công cộng trên thực địa làm căn cứ để các cá nhân, tổ chức không xây dựng lấn chiếm nhà ở, công trình sai phép, không phép trong phạm vi hành lang bảo vệ sông, kênh, rạch.

4. Công tác phát hiện và xử lý hành vi vi phạm, lấn chiếm hành lang bảo vệ bờ sông, suối, kênh, rạch, hồ công cộng có lúc, có nơi còn chưa quyết liệt, xử lý chưa dứt điểm. Tình trạng xả rác thải, chất thải xuống các tuyến sông, kênh, rạch gây bồi lắng, tắc nghẽn dòng chảy ảnh hưởng đến tiêu thoát nước và ô nhiễm môi trường vẫn còn tiếp diễn.

5. Một số tuyến bờ bao phòng chống triều cường, kè phòng, chống sạt lở bảo vệ bờ sông, kênh, rạch qua thời gian sử dụng đã bị xuống cấp, sụp lún, hở hàm ếch làm xuất hiện nguy cơ sạt lở, cao trình không còn đảm bảo ngăn triều nên thường xuyên bị tràn bờ khi có triều cường dâng cao (huyện Nhà Bè, huyện Cần Giờ, quận Bình Thạnh, quận Thủ Đức, quận 12).

6. Tình trạng khai thác cát không phép với quy mô lớn trên sông Sài Gòn và sông Đồng Nai làm thay đổi hiện trạng lòng sông và chế độ thủy lực của sông, gây mất cân bằng bùn cát, dẫn đến gia tăng xói lở bờ sông, kênh, rạch. Công tác kiểm tra, phối hợp với tỉnh Bình Dương, tỉnh Đồng Nai còn chưa được thực hiện thường xuyên, đồng bộ.

7. Hiện nay, vấn nạn lục bình phát triển dày đặc trên các tuyến sông, kênh, rạch chủ yếu do lục bình từ thượng nguồn sông Sài Gòn, sông Đồng Nai theo dòng chảy trôi dạt vào các tuyến sông, kênh, rạch nội đồng bên trong, tập trung thành nhiều mảng lớn, phát triển dày đặc phủ kín mặt kênh, rạch, gây tắc nghẽn dòng chảy ảnh hưởng đến việc tiêu thoát nước, ô nhiễm môi trường, dễ phát sinh dịch bệnh, đặc biệt đối với các tuyến kênh, rạch cụt.

Nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các tuyến sông, kênh, rạch trên địa bàn thành phố đảm bảo yêu cầu giao thông thủy, tiêu thoát nước, phòng, chống ngập úng, ngăn ngừa ô nhiễm môi trường, tạo mỹ quan cho thành phố, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kính báo cáo và đề xuất Thường trực Ủy ban nhân dân thành phố như sau:

a) Các tuyến sông, kênh, rạch có chức năng tiêu thoát nước gồm 909 tuyến với tổng chiều dài 1.176,969km:

- Giao Sở Giao thông vận tải chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về ngành.

- Phân cấp giao cho Trung tâm Điều hành Chương trình chống ngập nước thành phố quản lý, vận hành 680 tuyến sông, kênh, rạch với tổng chiều dài 845,730km (Đính kèm Phụ lục 1).

- Phân cấp giao cho Ủy ban nhân dân các quận – huyện quản lý, vận hành 229 tuyến sông, kênh, rạch với tổng chiều dài 331,239km (Đính kèm Phụ lục 2).

b) Các tuyến sông, kênh, rạch có chức năng giao thông thủy gồm 112 tuyến với tổng chiều dài 975,5km:

- Giao Sở Giao thông vận tải chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về ngành.

- Phân cấp giao cho Khu Quản lý Đường thủy nội địa quản lý, vận hành hệ thống sông, kênh, rạch phục vụ giao thông thủy (Đính kèm Phụ lục 3).

c) Các tuyến sông, kênh, rạch có chức năng tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, phát triển rừng và sản xuất muối gồm 2.247 tuyến với tổng chiều dài 2.923,812km:

- Giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về ngành.

- Phân cấp giao cho Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác dịch vụ Thủy lợi thành phố quản lý, vận hành 1.186 tuyến sông, kênh, rạch với tổng chiều dài 1.109,585km (Đính kèm Phụ lục 4).

- Phân cấp giao cho Ủy ban nhân dân các quận – huyện quản lý, vận hành 1.061 tuyến sông, kênh, rạch với tổng chiều dài 1.814,227km (Đính kèm Phụ lục 5).

a) Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện việc duy tu, sửa chữa, nâng cấp các công trình bờ bao, đê bao, cống ngăn triều - tiêu thoát nước, kè bảo vệ bờ sông, kênh, rạch; nạo vét bùn đất bồi lắng, vớt rác, xử lý lục bình, cỏ dại thường xuyên đảm bảo thông thoáng dòng chảy, tiêu thoát nước, phòng, chống ô nhiễm môi trường, phát sinh dịch bệnh. Tổ chức cắm mốc chỉ giới hành lang bảo vệ an toàn bờ sông, kênh, rạch, công trình thủy lợi đã được phân cấp quản lý.

b) Thường xuyên tổ chức tuần tra, kiểm tra, phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp san lấp, lấn chiếm, xây dựng nhà ở, công trình sai phép, không phép trong phạm vi hành lang bảo vệ an toàn sông, kênh, rạch được công bố kèm theo Quyết định này.

c) Tổ chức kiểm tra, đánh giá hiện trạng và thống kê đầy đủ các số liệu cơ bản của các tuyến sông, kênh, rạch đã được phân cấp để phục vụ công tác quản lý và duy tu bảo dưỡng.

d) Các Sở, ngành, đơn vị thành phố và Ủy ban nhân dân các quận – huyện được phân cấp quản lý các tuyến sông, kênh, rạch tổ chức kiểm tra, rà soát các tuyến sông, kênh, rạch trên địa bàn quản lý nhằm kịp thời phát hiện các tuyến sông, kênh, rạch chưa có trong danh mục phân cấp kèm theo Quyết định này và báo cáo về Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét, tổng hợp trình Ủy ban nhân dân thành phố phân cấp điều chỉnh bổ sung cho phù hợp với thực tế.

đ) Lập kế hoạch phân kỳ đầu tư xây dựng các công trình đê bao, bờ bao, công trình kè chống sạt lở bờ sông, công trình thủy lợi, nạo vét tiêu thoát nước tại các vị trí xung yếu được phân cấp quản lý.

e) Riêng các tuyến kênh chính trên địa bàn thành phố gồm: (1) kênh Đôi - kênh Tẻ; (2) Tàu Hủ - Bến Nghé; (3) kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè và (4) kênh Tân Hóa - Lò Gốm: giao Sở Tài nguyên và Môi trường chịu trách nhiệm vớt rác, lục bình, cỏ dại đảm bảo tiêu thoát nước và mỹ quan đô thị.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kính báo cáo và trình Ủy ban nhân dân thành phố xem xét và có ý kiến chỉ đạo.