Bài 4 CÁc nưỚC ĐÔng nam á (Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX) Quá trình xâm lược của chủ nghĩa thực dân vào các nước Đông Nam Á
tải về 68.59 Kb.
|
- Điều hướng trang này:
- CHÂU PHI VÀ KHU VỰC MĨ LA –TINH (Thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX)
- - Để chuẩn bị một cuộc chiến tranh lớn tranh giành thị trường, thuộc địa, các nước đế quốc ở châu Âu đã thành lập hai khối liên minh quân sự đối đấu lập
- + Khối hiệp ước (1907): Anh, Pháp, Nga: Giữ nguyên hiện trạng thế giới.
- 1. Giai đoạn thứ nhất (1914 – 1916)
- - Chiến tranh bùng nổ, cả hai phe đều lôi kéo thêm nhiều nước tham gia và sử dụng nhiều loại vũ khí hiện đại đã giết hại và làm bị thương hàng triệu người.
- Bài 9 CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917 VÀ CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ CÁCH MẠNG (1917 - 1921)
| ĐỀ CƯƠNG KIỂM TRA 1 TIẾT LƠP 11 NĂM HỌC 2014- 1015
Bài 4 CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á (Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX) Quá trình xâm lược của chủ nghĩa thực dân vào các nước Đông Nam Á - Đông Nam Á là một khu vực có vị trí địa lí quan trọng, giàu tài nguyên, chế độ phong kiến đang lâm vào khủng hoảng, suy yếu nên không tránh khỏi bị các nước phương Tây nhòm ngó, xâm lược. - Từ nửa sau thế kỉ XIX, tư bản phương Tây đẩy mạnh xâm lược Đông Nam Á: Anh chiếm Mã Lai, Miến Điện; Pháp chiếm Việt Nam, Lào, Campuchia; Tây Ban Nha, rồi Mĩ chiếm Philippin; Hà Lan và Bồ Đào Nha chiếm In-đô-nê-xi-a. - Xiêm (nay là Thái Lan) là nước duy nhất ở Đông Nam Á vẫn giữ được độc lập, nhưng trở thành “vùng đệm” của tư bản Anh và Pháp. Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân Campuchia *Bối cảnh Campuchia giữa thế kỉ XIX - Trước khi Pháp xâm lược, triều đình phong kiến Campuchia suy yếu phải thần phục Thái Lan. - Năm 1863 Campuchia, chấp nhận sự bảo hộ của Pháp Năm 1884 Pháp gạt Xiêm, biến Campuchia thành thuộc địa của Pháp. →Mâu thuẫn giữa nhân dân campuchia với thực dân Pháp gay gắt →Phong trào đấu tranh bùng nổ. *Tiêu biểu: khởi nghĩa của Si-vô-tha (1861 – 1892), của A-cha-xoa (1863 – 1866) và của Pu-côm-bô (1866 – 1867). Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân Lào đầu thế kỉ XX *Bối cảnh lịch sử - Giữa TK XIX, chế độ phong kiến suy yếu, phải thuần phục Thái Lan. - Năm 1893, bị thực dân Pháp xâm lược →Lào trở thành thuộc địa của Pháp. - Đầu TK XX, nhân dân Lào tiến hành nhiều cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp. Tiêu biểu: +1901-1903: cuộc khởi nghĩa do Pha-ca-đuốc chỉ huy, giải phóng Xa-van-na-khét, vùng biên giới Việt – Lào. Kết quả thất bại. +1901-1937: cuộc khởi nghĩa trên cao nguyên Bô-lô-ven do Ong Kẹo, Com-ma-đam chỉ huy thất bại. *Nhận xét: - Phong trào đấu tranh của nhân dân Lào, và Cam-pu-chia cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX diễn ra liên tục, sôi nổi nhưng còn mang tính tự phát. - Hình thức đấu tranh chủ yếu là khởi nghĩa vũ trang. - Lãnh đạo là các sĩ phu yêu nước và nông dân. - Kết quả: Các cuộc đấu tranh đều thất bại, do tự phát thiếu đường lối đúng đắn, thiếu tổ chức vững vàng. - Thể hiện tinh thần yêu nước và tình đoàn kết của nhân dân ba nước Đông Dương.
*Hoàn cảnh - Giữa thế kỉ XIX, Xiêm cũng đứng trước nguy cơ bị xâm lược của dân phương Tây, nhất là Anh và Pháp. - Năm 1752, vương triều Rama chủ trương “đóng cửa”. - Năm 1851, vương triều Rama IV thành lập và chủ trương “mở cửa”, đặc biệt trong đường lối ngoại giao. - Năm 1868, vương triều Rama V thành lập, tiếp tục chính sách “mở cửa”. *Nội dung cải cách - Kinh tế: +Nông nghiệp: giảm thuế, xóa bỏ chế độ lao dịch. +Công thương nghiệp: Khuyến khích tư nhân bỏ vốn kinh doanh, xây dựng nhà máy, mở hiệu buôn, lập ngân hàng… - Chính trị: +Cải cách theo kiểu phương Tây. + Đứng đầu nhà nước vẫn là vua. +Giúp việc có hội đồng nhà nước (nghị viện). +Chính phủ chia thành 12 bộ. - Quân đội, tòa án, trường học được cải cách theo kiểu phương Tây. - Về xã hội: xóa bỏ chế độ nô lệ vì nợ, giải phóng người lao động. - Đối ngoại: +Thi hành chính sách đối ngoại mềm dẻo, “ngoại giao cây tre”. +Lợi dụng vị trí nước đệm. +Lợi dụng mâu thuẫn giữa Anh và Pháp → lựa chiều có lợi để giữ chủ quyền đất nước. - Tính chất: cải cách mang tính chất cách mạng tư sản không triệt để. - Ý nghĩa: tạo điều kiện Xiêm phát triển theo con đường TBCN, giữ độc lập tương đối về chính trị.
a. Khái quát chung - Là nơi có nền văn minh lâu đời, có vị trí chiến lược quan trọng; thị trường rộng lớn, nguồn nhân công rẻ mạt; tài nguyên phong phú... →châu Phi trở thành đối tượng của chủ nghĩa tư bản xâm lược. b. Các đế quốc xâm lược phân chia châu Phi - Những năm 70 – 80 của TK XIX, các nước tư bản phương Tây đua nhau xâu xé châu Phi. - Anh: chiếm Nam Phi, Tây Nigiêria, đông Phi, Kênia, Xô-ma-li, Uganđa... - Pháp: chiếm Tây Phi, xích đạo châu Phi, Ma-đa-ga-xca, Xô-ma-li, Tuy-ni-di, Xa-ha-ra, An-giê-ri… - Đức: chiếm Ca-mơ-run, Tô-gô, Tây Nam phi, Tan-da-ni-a… - Bỉ: chiếm Công–gô - Bồ Đào Nha: chiếm Mô-dăm-bich, Ăng-gô-la, Ghi-nê. => Đầu TK XX, việc phân chia thuộc địa giữa các nước đế quốc ở châu Phi đã căn bản hoàn thành, nhưng không đồng đều tạo ra mâu thuẫn giữa các nước đế quốc. c. Cuộc đấu tranh tiêu biểu *Nguyên nhân: Do chính sách áp bức, bóc lột của thực dân làm nhân dân châu Phi đói khổ, bệnh tật đứng trước nguy cơ diệt vong. + 1830-1847: Cuộc đấu tranh của Áp-đen Ca-đê (Angiêri) thu hút đông đảo lực lượng tham gia →Pháp mất nhiều thập niên mới chinh phục được nước này. + 1879-1882: Ở Ai Cập, Atmet Arabi lãnh đạo phong trào “Ai Cập trẻ” →Năm 1882, các đế quốc mới ngăn chặn được phong trào. + 1882-1898: Mu-ha-met Át-mét đã lãnh đạo nhân dân Xu-Đăng chống thực dân Anh →Năm 1898 phong trào bị đàn áp đẫm máu. + 1889: Nhân dân Êtiôpia tiến hành kháng chiến chống thực dân Italia →Ngày 1/3/1896 Italia thất bại, Êtiôpia và Libêria giữ được độc lập. => Kết quả: Phong trào chống thực dân của nhân dân châu Phi hầu hết thất bại. -Do chênh lệch lực lượng, trình độ tổ chức thấp, bị thực dân đàn áp. Ý nghĩa: Thể hiện tinh thần yêu nước, tạo tiền đề cho giai đoạn đầu thế kỉ XX. 2. Khu vực Mĩ Latinh a. Đặc điểm khu vực - Mĩ Latinh một bộ phận rộng lớn (từ Mêhicô → cực Nam châu Mĩ) - Giàu tài nguyên, có lịch sử văn hóa lâu đời. b. Chế độ thực dân ở Mĩ Latinh -Từ TK XVI – XVII, là thuộc địa của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.- Chủ nghĩa thực dân thống trị dã man, tàn khốc, chiếm đất lập đồn điền, đuổi cư dân bản địa.- Đưa người Châu Phi sang để khai thác tài nguyên. →Cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc diễn ra quyết liệt. c. Phong trào dân giải phóng dân tộc - Năm 1791, ở Haiti bùng nổ cuộc dân tộc của người da đen.. - Đầu TK XIX, phong trào đấu tranh diễn ra sôi nổi, quyết liệt, các quốc gia Mĩ Latinh giành được độc lập: Achentina (1816 ……… c. Tình hình Mĩ Latinh sau khi giành độc lập - Kinh tế phát triển nhanh chóng theo con đường TBCN (Braxin, Bôlivia), dân số tăng nhanh,… - Mĩ âm mưu biến Mĩ Latinh thành “sân sau” của Mĩ. - Thủ đoạn thực hiện: +Năm 1823, đưa ra học thuyết Mơnrô – +Gây chiến và hất cẳng Tây Ban Nha khỏi Mĩ La-tinh. +Thực hiện chính sách “cái gậy lớn” và “ngoại giao đôla” để khống chế Mĩ La-tinh. Bài 6: CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914 - 1918) Nguyên nhân của chiến tranh Nguyên nhân sâu xa - Cuối TK XIX đầu TK XX, sự phát triển không đều giữa các nước tư bản về kinh tế, chính trị đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc.
- Mâu thuẫn về vấn đề thuộc địa đã dẫn đến các cuộc chiến tranh đế quốc đầu tiên: Chiến tranh Trung - Nhật (1894 - 1895); Chiến tranh Mĩ - Tây Ban Nha (1898); Chiến tranh Anh-Bôơ (1899 – 1902); Chiến tranh Nga – Nhật (1904 – 1905).- Để chuẩn bị một cuộc chiến tranh lớn tranh giành thị trường, thuộc địa, các nước đế quốc ở châu Âu đã thành lập hai khối liên minh quân sự đối đấu lập:+ Khối liên minh (1882): Đức, Áo – Hung, Italia: chủ trương chia lại thế giới.+ Khối hiệp ước (1907): Anh, Pháp, Nga: Giữ nguyên hiện trạng thế giới.*. Duyên cớ trực tiếpNgày 28-6-1914, thái tử Áo – Hung bị ám sát → phe Đức, Áo – Hung chớp thời cơ gây chiến tranh.- Mâu thuẫn về vấn đề thuộc địa đã dẫn đến các cuộc chiến tranh đế quốc đầu tiên: Chiến tranh Trung - Nhật (1894 - 1895); Chiến tranh Mĩ - Tây Ban Nha (1898); Chiến tranh Anh-Bôơ (1899 – 1902); Chiến tranh Nga – Nhật (1904 – 1905).- Để chuẩn bị một cuộc chiến tranh lớn tranh giành thị trường, thuộc địa, các nước đế quốc ở châu Âu đã thành lập hai khối liên minh quân sự đối đấu lập:+ Khối liên minh (1882): Đức, Áo – Hung, Italia: chủ trương chia lại thế giới.+ Khối hiệp ước (1907): Anh, Pháp, Nga: Giữ nguyên hiện trạng thế giới.*. Duyên cớ trực tiếpNgày 28-6-1914, thái tử Áo – Hung bị ám sát → phe Đức, Áo – Hung chớp thời cơ gây chiến tranh.II. Diễn biến của chiến tranh1. Giai đoạn thứ nhất (1914 – 1916)- Sau sự kiện Thái tử Áo – Hung bị người Xec-bi ám sát, từ ngày 1 đến ngày 3 – 8, Đức tuyên chiến với Nga và Pháp. Ngày 4 – 8, Anh tuyên chiến với Đức. Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ.- Ở giai đoạn này, Đức tập trung lực lượng về phía Tây nhằm nhanh chóng thôn tính nước Pháp. Do quân Nga tấn công quân Đức ở phía Đông, nên nước Pháp được cứu nguy. Từ năm 1916, chiến tranh chuyển sang thế cầm cự đối với cả hai phe.- Chiến tranh bùng nổ, cả hai phe đều lôi kéo thêm nhiều nước tham gia và sử dụng nhiều loại vũ khí hiện đại đã giết hại và làm bị thương hàng triệu người.2. Giai đoạn thứ hai (1917 – 1918) -Tháng 2 – 1917, Cách mạng dân chủ tư sản ở Nga diễn ra, phong trào cách mạng ở các nước dâng cao buộc Mĩ tham chiến và đứng về phe Hiệp ước (4 – 1917), vì thế phe Liên minh liên tiếp bị thất bại. - Từ cuối 1917, phe Hiệp ước liên tiếp mở các cuộc tấn công làm cho đồng minh của Đức lần lượt đầu hàng. - Ngày 11 – 11 – 1918, Đức đầu hàng vô điều kiện. Chiến tranh thế giới nhất kết thúc với sự thất bại của phe Liên minh. Tính chất: chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh phi nghĩa.
- Chiến tranh chỉ đem lại lợi ích cho các nước đế quốc thắng trận, nhất là Mĩ. Bản đồ chính trị của thế giới đã bị chia lại: Đức mất hết thuộc địa; Anh, Pháp, Mĩ được mở rộng thêm thuộc địa của mình. - Tuy nhiên, vào giai đoạn cuối của chiến tranh, phong trào cách mạng thế giới tiếp tục phát triển, đặc biệt là sự bùng nổ và giành thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga.
Bài 9CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917
|