BỘ lao đỘng – thưƠng binh và XÃ HỘi số: /pctnxh-lđtbxh cộng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam

BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Số: /PCTNXH-LĐTBXH		CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Hà Nội, ngày tháng năm 2016

Thực hiện Chương trình công tác năm 2016 của Chính phủ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với các Bộ, ngành và các cơ quan liên quan xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 221/2013/NĐ-CP ban hành ngày 30/12/2013 của Chính phủ quy định chế độ áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (sau đây gọi tắt là Dự thảo Nghị định). Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trình Chính phủ Bản thuyết minh chi tiết về các điều, khoản Dự thảo Nghị định như sau:

Trên cơ sở kết quả rà soát pháp luật và tình hình triển khai áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; căn cứ Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, dự thảo Nghị định được bố cục gồm 04 Điều, với 9 nội dung cơ bản được sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ, cụ thể:

- Khoản 1: Sửa đổi, bổ sung Điều 3 quy định chi tiết về đối tượng áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

- Khoản 2: Sửa đổi, bổ sung Điều 9 quy định chi tiết về hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

- Khoản 3: Sửa đổi Khoản 1 Điều 10 quy định về xác định người nghiện ma túy.

- Khoản 4: Sửa đổi, bổ sung Khoản 1 Điều 12 quy định về chuyển hồ sơ hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

- Khoản 5: Sửa đổi, bổ sung Điểm b Khoản 1 Điều 13 quy định về thời gian bổ sung hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

- Khoản 6: Sửa đổi, bổ sung Khoản 1, Khoản 2 Điều 24 quy định mức ăn hàng tháng của học viên để thuận lợi cho công tác quản lý tài chính.

- Khoản 7: Sửa đổi Điều 27 quy định về chế độ lao động đối với học viên tại Cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Khoản 1: Quy định về hiệu lực thi hành.

Khoản 2: Quy định về bãi bỏ các quy định không phù hợp.

Khoản 3: Quy định về tổ chức thực hiện.

Điều 3 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP chưa quy định chi tiết khoản 1 Điều 96 Luật xử lý vi phạm hành chính, các điều kiện, tiêu chí xác định người “đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn” chưa cụ thể, giới hạn chưa rõ ràng, dẫn đến việc áp dụng thiếu thống nhất; chưa bao quát được 02 nhóm người nghiện “đã bị áp dụng biện pháp” nhưng chưa hoàn thành và có nguy cơ cao ảnh hưởng tới cộng đồng là: (1) nhóm đã được tổ chức giáo dục nhưng vi phạm cam kết nên không được cấp chứng nhận đã chấp hành xong và (2) nhóm trốn tránh không thực hiện quyết định.

Để giải quyết vấn đề nêu trên, cần sửa đổi, bổ sung Điều 3 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP theo hướng xác định cụ thể người nghiện “đã bị áp dụng biện pháp” giáo dục tại xã, phường, thị trấn là người đã có quyết định áp dụng biện pháp, đã tổ chức thực hiện nhưng không nhất thiết là đã hoàn thành, theo đó bổ sung 01 khoản vào Điều 3 quy định việc lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người bị đình chỉ thi hành quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn do tái sử dụng trái phép chất ma túy hoặc do bỏ trốn không chấp hành quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn do nghiện ma túy.

Điểm tiến bộ của việc sửa đổi, bổ sung này là: bảo đảm việc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc chỉ là biện pháp cuối cùng, cần thiết và phù hợp nhất đối với tình trạng nghiện hiện tại của đối tượng; phù hợp thực tiễn và phù hợp với Điều 96 Luật xử lý vi phạm hành chính.

Khoản 1 Điều 9 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP quy định về hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện có nơi cư trú ổn định phải có tới 09 thành phần hồ sơ, trong đó có 05 thành phần hồ sơ là không cần thiết và chỉ có 04 thành phần hồ sơ là cần thiết và phù hợp điểm a khoản 1 Điều 103 Luật xử lý vi phạm hành chính.

Khoản 2 Điều 9 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP quy định về hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện không có nơi cư trú ổn định có 06 thành phần hồ sơ, trong đó có 02 thành phần hồ sơ là không cần thiết và chỉ có 04 thành phần hồ sơ là cần thiết và phù hợp điểm b khoản 1 Điều 103 Luật xử lý vi phạm hành chính.

Để đơn giản hóa và phù hợp với Điều 103 Luật xử lý vi phạm hành chính, dự thảo Nghị định sửa đổi Điều 9 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP, theo đó bỏ các thành phần hồ sơ không cần thiết và nằm ngoài quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính, đồng thời quy định bổ sung tài liệu xác định người bị lập hồ sơ là người không có nơi cư trú ổn định.

Điểm tiến bộ của việc sửa đổi, bổ sung này là: củng cố cơ sở pháp lý của hồ sơ; đảm bảo sự cần thiết, phù hợp thực tiễn, khả thi, rõ ràng, thống nhất, dễ thực và phù hợp với Điều 96 Luật xử lý vi phạm hành chính.

c) Khoản 3: Sửa đổi Khoản 1 Điều 10 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP về điều kiện của người có thẩm quyền xác định tình trạng nghiện.

Điều 10 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP quy định: Người có thẩm quyền xác định người nghiện ma túy phải có chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh và chứng chỉ tập huấn về điều trị cắt cơn nghiện ma túy. Quy định nêu trên có sự mâu thuẫn và rất khó khăn khi thực hiện, vì: Các cơ sở có hoạt động y tế thuộc hệ thống thi hành pháp luật về hình sự và pháp luật về xử lý vi phạm hành chính không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật khám bệnh, chữa bệnh. Do đó, người làm việc tại các cơ sở này không nhất thiết phải có chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh, nên họ không thể xác định tình trạng nghiện ma túy kể cả họ là bác sĩ điều trị nghiện. Nếu đòi hỏi bác sĩ, y sỹ phải có “chứng chỉ” mới được xác định tình trạng nghiện thì rất khó tìm được người đủ điều kiện xác định tình trạng nghiện, nhất là ở cấp xã vì việc tổ chức cấp chứng chỉ rất nhiều thủ tục, và hiện nay chỉ có một số ít cơ sở của ngành Y tế thực hiện việc tập huấn và cấp chứng chỉ.

Để đơn giản hóa và phù hợp thực tiễn, dự thảo Nghị định sửa đổi Điều 10 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP theo hướng: mở rộng người có thẩm quyền xác định tình trạng nghiên ma túy. Mở rộng đối tượng được tổ chức tập huấn và cấp chứng chỉ hoặc chứng nhận để tháo gỡ khó khăn và phù hợp thực tiễn hiện nay.

Điểm tiến bộ của sửa đổi, bổ sung này là: Giải quyết vấn đề bất cập hiện nay thiếu người có đủ điều kiện xác định tình trạng nghiện, đồng thời vẫn bảo đảm việc xác định tình trạng nghiện kịp thời, chính xác, khách quan.

Khoản 1 Điều 12 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP chỉ quy định việc chuyển hồ sơ cho “Trưởng phòng Tư pháp cấp huyện” mà không quy định cụ thể nơi người nghiện cư trú hay nơi cơ quan lập hồ sơ đóng trụ sở.

Để cụ thể hóa dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Khoản 1 Điều 12 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP theo hướng: Đối với hồ sơ quy định tại Khoản 1 Điều 9 thì chuyển tới Trưởng phòng Tư pháp cấp huyện nơi người nghiện cư trú ổn định; đối với hồ sơ quy định tại Khoản 2 Điều 9 thì chuyển tới Trưởng phòng Tư pháp cấp huyện nơi cơ quan lập hồ sơ đóng trụ sở.

đ) Khoản 5: Sửa đổi Điểm b Khoản 1 Điều 13 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP quy định rút ngắn thời gian bổ sung hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

e) Khoản 6: Sửa đổi, bổ sung Khoản 1, Khoản 2 Điều 24 quy định mức ăn hàng tháng của học viên theo mức lương cơ sở, quy định mức chi phục vụ các sinh hoạt thiết yếu cụ thể bằng tiền để thuận lợi cho công tác quản lý tài chính.

g) Khoản 7: Bổ sung 01 khoản vào Điều 24 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP quy định về phương thức phê duyệt kinh phí chi tiền ăn hàng tháng và mức chi phục vụ các sinh hoạt thiết yếu cho học viên.

h) Khoản 8: Sửa đổi Điều 27 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP về chế độ lao động của học viên tại cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Lao động của học viên tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, nhằm mục đích trị liệu, giúp học viên nhận thức được giá trị của lao động và phục hồi kỹ năng lao động đã bị suy giảm do nghiện ma túy. Tuy nhiên, quy định hiện tại không phù hợp, quan hệ lao động thiếu cụ thể, chưa bảo đảm được quyền của người lao động cũng như trách nhiệm của người sử dụng lao động.

Để giải quyết hạn chế hiện nay, dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Điều 27 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP theo đó: Bổ sung điều kiện về sức khỏe của người được tham gia lao động; bổ sung quy định cho học viên được tự nguyện đăng lý tham gia lao động ngoài thời gian cai nghiện, chữa bệnh và lao động trị liệu; bổ sung quy định về quan hệ lao động trong Cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Điểm tiến bộ khi sửa đổi, bổ sung như trên là: có thể bảo đảm hoạt động lao động của học viên tại Cơ sở cai nghiện bắt buộc sẽ thực sự giúp học viên phục hồi kỹ năng lao động đã bị suy giảm do nghiện ma túy, đồng thời bảo đảm phù hợp luật pháp quốc tế.

Điều 5 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP quy định không lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người đang tham gia các chương trình cai nghiện ma túy tại cộng đồng hoặc người đang tham gia điều trị nghiện chất dạng thuốc bằng thuốc thay thế. Song hiện nay phần lớn các địa phương trên cả nước chưa tổ chức cai nghiện tại gia đình, tại cộng đồng do khó khăn từ nhiều nguyên nhân khách quan, còn vấn điều trị thay thế thì tỷ lệ bỏ chương trình và tỷ lệ sử dụng ma túy song song khá cao, dẫn đến tình trạng nhiều người đang cai nghiện tại cộng đồng hoặc đang điều trị nghiện chất dạng thuốc bằng chất thay thế vẫn tiếp tục sử dụng trái phép các chất ma túy, không tuân thủ chương trình, vi phạm pháp luật nên khả năng hoàn thành các chương trình cai nghiện tại cộng đồng hoặc điều trị thay thế là rất thấp.

Trong khi đó, Điều 96 Luật xử lý vi phạm hành chính chỉ quy định loại trừ : Người không có năng lực trách nhiệm hành chính; người đang mang thai có chứng nhận của bệnh viện và phụ nữ hoặc người duy nhất đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi.

Như vậy, Khoản 2 Khoản 3 Điều 5 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP không phù hợp thực tiễn và cũng không phù hợp với với Khoản 2 Điều 96 Luật xử lý vi phạm hành chính, cần phải bãi bỏ.

Trên đây là thuyết minh chi tiết về các điều, khoản của Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 221/2013/NĐ-CP, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội trình Chính phủ./.

Nơi nhận: - Thủ tướng; - Các Phó Thủ tướng; - Các Thành viên Chính phủ; - Bộ trưởng (để b/c); - Văn phòng Chính phủ; - Bộ Tư pháp; - Lưu: VT, PC, PCTNXH.

KT.BỘ TRƯỞNG THỨ TRƯỞNG Nguyễn Trọng Đàm