Câu 669: Hãy cho biết niên đại của thời kỳ dựng nước đầu tiên của dân tộc Việt Nam?

- Giai đoạn Phùng Nguyên: tồn tại vào khoảng nửa đầu thiên niên kỷ II TCN, thuộc sơ kỳ thời đại đồng thau. Giai đoạn này chưa có công cụ bằng đồng.

- Giai đoạn Đồng Đậu ở vào khoảng nửa sau thiên niên kỷ II TCN, thuộc trung kỳ thời đồng thau. Đây là giai đoạn phát triển kế tiếp và cao hơn giai đoạn Phùng Nguyên. Người thời Đồng Đậu vẫn dùng đồ đá trong sản xuất và đời sống là chủ yếu, nhưng hiện vật bằng đồng thau đã chiếm khoảng trên dưới 20% số công cụ và vũ khí. Kỹ thuật làm đồ gốm và luyện kim phát triển hơn.

- Giai đoạn Gò Mun: tồn tại vào nửa đầu thiên niên kỷ I TCN. Đặc điểm của giai đoạn này là đồ đá giảm sút rõ rệt, chỉ chiếm 48% trong tổng số hiện vật, đồ đồng thau chiếm tỷ lệ cao, trên 50% tổng số công cụ và vũ khí. Đây là giai đoạn hậu kỳ thời đại đồng thau.

- Giai đoạn Đông Sơn: tồn tại trong khoảng thời gian từ thế kỷ VII TCN đến thế kỷ I SCN. Đây là giai đoạn chuyển tiếp từ sự phát triển rực rỡ của đồ đồng sang sơ kỳ đồ sắt.

Câu 670: Trong lịch sử Việt Nam, sự kiện “Loạn 12 sứ quân” xảy ra vào thời điểm nào?

Đáp án: Trong thời kỳ Hậu Ngô Vương, cát cứ đã bắt đầu xuất hiện, các thế lực yếu bị tiêu diệt nhanh, các thế lực mạnh tồn tại được lâu hơn. Năm 965, cả nước chỉ còn 12 thế lực mạnh, sử cũ gọi đó là “Loạn 12 sứ quân”.

Câu 671: Trước khi dựng cờ khởi nghĩa, Lê Lợi cùng các hào kiệt thân tín đã tổ chức hội thề Lũng Nhai nổi tiếng trong lịch sử. Sự kiện này diễn ra như thế nào?

Đáp án: Theo phong tục cổ truyền, các danh tướng thường thường làm lễ thề nguyện trước khi xuất quân và ở nước ta cũng vậy. Vào đầu tháng hai năm Bính Thân (1416), trước khi xuất trận, Lê Lợi đã long trọng tổ chức một cuộc hội thề tại Lũng Nhai (tỉnh Thanh Hóa) mà sử sách gọi đó là Hội thề Lũng Nhai. Tham dự hội thề này, ngoài Lê Lợi còn có mười tám bậc hào kiệt thân tín và có sự chứng kiến của đông đảo nhân dân trong vùng.

Chọn đúng giờ Ngọ, Lê Lợi khăn áo chỉnh tề, tiến lên đàn tế và cất cao lời thề rằng: “Trại chủ Lam Sơn là Lê Lợi cùng bọn Lê Lai, Nguyễn Thận, Lê Văn An, Lê Văn Linh, Trịnh Khả, Trương Lôi, Trịnh Đồ, Lê Liễu, Bùi Quốc Hưng, Nguyễn Chích, Võ Uy, Nguyễn Trãi, Lưu Nhân Chú, Trần Võ, Trần Nguyên Hãn, Lê Lý, Lê Sát, Lê Ngân họp nhau kết nghĩa ăn thề nguyện đồng cam cộng khổ, sống chết có nhau, quyết trừ loạn lớn, cứu trăm họ khỏi hầm tai vạ. Nếu ai manh tâm phản trắc, làm sai lời ước thì trời đất, quỷ thần phù hộ, khiến cho nghiệp lớn chóng thành, muôn dân sớm được thấy lại uy nghi nước cũ”.

- Một là, nhân dân đang đói, Chính phủ phát động phong trào tăng gia sản xuất, mở cuộc lạc quyên, tiết kiệm góp cho người nghèo.

- Vấn đề thứ hai là nạn dốt, đề nghị mở một chiến dịch để chống nạn mù chữ.

- Vấn đề thứ ba là đề nghị Chính phủ càng sớm tổ chức Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Tất cả công dân trai gái mười tám tuổi đều có quyền ứng cử và bầu cử, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, dòng giống,…

- Vấn đề thứ tư: Mở chiến dịch giáo dục lại tinh thần nhân dân bằng cách thực hiện: cần, kiệm, liêm, chính.

- Vấn đề thứ năm: bỏ ba thứ thuế thuế thân, thuế chợ, thuế đò, cấm tuyệt đối hút thuốc phiện.

- Hùng Vương là vua, người đứng đầu cả nước về mặt chính trị, cha truyền con nối 18 đời theo truyền thuyết, đồng thời là người chỉ huy quân sự và chủ trì các nghi lễ tôn giáo.

- Giúp việc cho Hùng Vương (Vua) có Lạc Hầu. Lạc Hầu là những tướng tá to nhỏ có trong tay quân đội và có thể sẵn sàng trấn áp các địa phương không chịu thuần phục. Lạc Hầu còn có quyền thay Vua giải quyết các công việc trong nước. Vua và Lạc Hầu đóng tại trung tâm đất nước, nơi có hệ thống giao thông thuận lợi.

- Dưới Lạc Hầu là Lạc Tướng. Nước Văn Lang được chia thành 15 bộ (15 bộ lạc). Đứng đầu mỗi bộ là Lạc Tướng. Nhiệm vụ của Lạc Tướng là phân bổ và đốc thúc việc cống nạp, truyền đạt mệnh lệnh từ trên xuống và tổ chức lực lượng khi có chiến tranh.

- Cách giải thích thứ nhất cho rằng, Âu là chim Âu và Lạc là chim Lạc – hai loài chim di trú có khả năng bay cao và bay xa mà tổ tiên ta rất tôn thờ, nhân đó lấy tên chim là quốc hiệu. Những người chủ trương giải thích theo cách thứ nhất này đã tổng hợp kết quả phân tích từ nhiều tư liệu khác nhau. Và sức thuyết phục của cách lý giải này được cộng thêm bởi hình ảnh những con chim khỏe khoắn đang sải cánh bay được chạm khắc trên tất cả những chiếc trống đồng đã được khai quật.

- Ngày 18/6/1919, với tên gọi “Nguyễn Ái Quốc”, người thay mặt cho “Hội những người Việt Nam yêu nước” tại Pháp gửi tới hội nghị Vecxây, Yêu sách của nhân dân An Nam gồm 8 điểm.

- Là một trong những sáng lập viên của Đảng Cộng sản Pháp vào năm 1920.

- Năm 1921, Nguyễn Ái Quốc cùng một số nhà yêu nước của các thuộc địa Pháp lập ra Hội Liên hiệp các dân tộc thuộc địa Pháp nhằm tập hợp các dân tộc bị áp bức đứng lên chống chủ nghĩa Đế quốc.

Năm 40, khi lòng căm phẫn của nhân dân ta đối với chính sách thống trị tàn bạo của nhà Đông Hán dâng cao, lại cũng là lúc Thi Sách bị Thái thú Tô Định giết hại, Trưng Trắc đã cùng em gái và nhiều bậc hào kiệt khác phát động và lãnh đạo cuộc khởi nghĩa. Trước khi xuất quân, hai bà đã tổ chức Hội thề lớn ở Hát Môn, với bốn điều:

Dịch nghĩa:

Đây chính là bài thơ thần kích động tinh thần yêu nước thành sức mạnh chiến đấu trực tiếp giết kẻ thù. Bài thơ được đọc đi đọc lại nhiều lần. Càng về sau tiếng ngâm càng sang sảng. Nghe tiếng thơ rền vang, tinh thần quân ta phấn chấn, ào ạt xông lên giết giặc. Bên kia bờ Bắc, quân Tống nghe tiếng thơ ngâm mà hoảng sợ, bạt vía kinh hồn. Quân Tống đại bại sau trận ấy nhanh chóng rút quân về nước.

Bộ Luật gồm có 722 điều, chia thành 16 chương. Đây là một bộ luật khá hoàn chỉnh, có quy mô và cũng là bộ luật thành văn đầu tiên của nước nhà. Bộ luật này được các đời vua kế tiếp ở các thế kỷ XVII – XVIII bổ sung và sửa đổi với tên gọi “Lê triều hình luật”.

Trong thập niên đầu của thế kỷ 20, ở miền Tây Nam Kỳ có sự xuất hiện của những nhà hát tư nhân, phần lớn do những nhân vật có tiền trong xã hội xây dựng. Sự ra đời của những nhà hát này nhằm tạo điều kiện cho tuồng hát dân tộc trình diễn và phát triển. Bên cạnh đó nhiều gánh hát ở Mỹ Tho, Sa Đéc, Sóc Trăng,…cũng được thành lập. Khoảng năm 1915 – 1920, những gánh hát này không chỉ biểu diễn ở tỉnh mà còn lên Sài Gòn diễn. Thực tế, gánh hát biểu diễn cải lương, nhưng về danh nghĩa thì chưa chính thức dùng danh từ cải lương. Gánh hát thầy Năm Thận dùng danh từ ca ra bộ, gánh Tân Phước Nam xưng là gánh hát Tân Thời hay Kim Thời,…

Giữa năm 1920, gánh hát Tân Thinh – gánh hát qui mô đầu tiên thành lập tại Sài Gòn (đường Boresse – nay là đường Yersin, quận I). Chủ nhân của gánh hát là Trương Văn Thông, nguyên quán tại Sa Đéc. Chủ gánh hát chính thức gọi Tân Thinh là “Đoàn hát cải lương”, phía dưới bảng hiệu có đôi liễn nêu tôn chỉ:

“Cải cách hát ca theo tiến bộ

Đứng trước tình thế nguy cấp, nhân dân Nam Bộ nói chung và Sài Gòn, Gia Định nói riêng đã nghe lời hiệu triệu của xứ ủy Nam Bộ và ủy ban hành chánh Nam Bộ đứng lên “theo tiếng kêu sơn hà nguy biến”, bắt đầu thời kỳ Nam Bộ kháng chiến. Nhân dân thành phố đã tổ chức bãi công, bãi thị, bãi khóa, bất lợp tác với địch, ném giường tủ, bàn, ghế, xe cộ ra đường và hạ cây chắn ngang đường để chặn bước tiến của kẻ thù. Hàng vạn thanh niên nam nữ hăng hái gia nhập 350 đội vũ trang, được trang bị đủ loại vũ khí đã liên tục tấn công địch trên khắp địa bàn thành phố. Người thanh niên chỉ có “nóp với giao mang ngang vai, nhưng thân trai nào kém oai hùng”.

Tất cả mọi tầng lớp nhân dân Sài Gòn – ChợLớn – Gia Định đã “thề quyết chống quân ngoại xâm…đem thân liều cho nước….đem thân ta đền ơn nước”. Sau một thời gian cầm cự quân địch trong nội thành Sài Gòn, quân ta được lệnh rút ra các huyện ngoại thành xây dựng căn cứ và tiếp tục chiến đấu. Có thể nói quân và dân Nam Bộ đại diện cho quân và dân cả nước, đã đi trước trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp thứ hai, qua đó “muôn thu sau lưu tiếng anh hào. Người dân Việt lắm chí cao”.