ÑAËC ÑIEÅm muøa möA ÔÛ khu vöÏc nam boä



tải về 1.08 Mb.
trang1/10
Chuyển đổi dữ liệu29.07.2016
Kích1.08 Mb.
#9650
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10





ÑAËC ÑIEÅM MUØA MÖA ÔÛ KHU VÖÏC NAM BOÄ

Möa laø moät trong nhöõng hieän töôïng thôøi tieát quan troïng nhaát coù lieân quan tôùi moïi hoaït ñoäng cuûa caùc ngaønh kinh teá quoác daân, ñaëc bieät trong saûn xuaát noâng nghieäp. Khu vöïc Nam Boä coù ñoàng baèng lôùn nhaát nöôùc ta, traûi daøi hôn 4 vó tuyeán, roäng hôn 4 kinh tuyeán, coù nhöõng ñòa hình choã tieáp giaùp vôùi vuøng ven Bieån Ñoâng vaø Vònh Thaùi Lan, choã thì naèm saâu trong ñaát lieàn, xen keõ giöõa caùc con soâng lôùn vaø keânh raïch chaèng chòt, nôi tieáp giaùp vôùi phaàn phía nam cuûa daõy nuùi Tröôøng Sôn, vuøng ñoàng baèng chính baèng phaúng vaø phì nhieâu do phuø sa cuûa con soâng lôùn nhaát Ñoâng Nam AÙ boài ñaép maø thaønh. Muøa möa ôû khu vöïc naøy coù söï phaân hoaù theo khoâng gian vaø bieán ñoåi theo muøa roõ reät, hình thaønh moät muøa khoâ töông phaûn saâu saéc vôùi muøa möa. Söï dao ñoäng haøng naêm cuûa caùc ñaëc tröng möa taïo söï khaùc bieät tình hình möa naêm naøy vôùi naêm khaùc.

Bieán trình löôïng möa naêm mang ñaäm neùt bieán trình daïng caän xích ñaïo, vaø coù söï khaùc bieät giöõa caùc tieåu vuøng trong khu vöïc ñaõ cho ta thaáy muøa möa ôû Nam Boä coù nhöõng ñaëc thuø rieâng khaùc vôùi caùc khu vöïc khaùc treân caû nöôùc, trong ñoù ñaùng keå nhaát laø thôøi kyø baét ñaàu vaø keát thuùc muøa möa cuõng khaù phöùc taïp. Nam Boä naèm trong khu vöïc nhieät ñôùi gioù muøa, khoâng coù söï phaân chia muøa thieân vaên roõ reät nhö Mieàn Baéc, maø chæ coù hai muøa laø muøa khoâ vaø muøa möa, gaàn truøng vôùi hai muøa gioù muøa ñoâng baéùc vaø taây nam [2].

II. 1 Thôøi kyø möa chuyeån muøa:

Töø caùc baûn ñoà hình theá synop ôû caùc lôùp khí quyeån phía döôùi, töø khoaûng cuoái thaùng 3 vaø nöûa ñaàu thaùng 4 cho ta thaáy vaøo thôøi kyø naøy coù söï tranh chaáp quyeát lieät giöõa hai heä thoáng phía taây vaø phía ñoâng, ñoàng thôøi aùp cao laïnh luïc ñòa ñaõ suy yeáu vaø bieán tính, do vaäy aùp thaáp noùng phía taây phaùt trieån sang ñoâng chieám öu theá hôn, ñaåày luøi daàn löôõi aùp cao caän nhieät ñôùi Taây Thaùi Bình Döông veà phía ñoâng, gioù treân vuøng Bieån Ñoâng chuyeån daàn sang höôùng ñoâng nam ñeán nam, maây ñoái löu phaùt trieån maïnh meõ. Treân caùc taàng töø 700-500mb, löôõi cao aùp caän nhieät ñôùi khoáng cheá vuøng Bieån Ñoâng, nhöng truïc soáng cao dòch chuyeån daàn leân phía baéc, taïo ñieàu kieän cho daûi aùp thaáp xích ñaïo töø töø ñi leân phía baéc. Trong thôøi kyø naøy maëc duø chöa coù gioù taây nam, nhöng do caùc nhieãu ñoäng thôøi tieát neân ñaõ xuaát hieän nhöõng côn möa chuyeån muøa, baét ñaàu sôùm nhaát laø khu vöïc 1 vaø 4 goàm caùc tænh ôû phía baéc mieàn Ñoâng Nam Boä vaø ven bieån phía taây, naêm xuaát hieän möa chuyeån muøa sôùm nhaát khoaûng vaøo 10 ngaøy cuoái thaùng 3, naêm muoän nhaát vaøo khoaûng giöõa thaùng 4. Khu vöïc 2 vaø 3 thöôøng coù möa chuyeån muøa muoän hôn khu vöïc 1 vaø 4 khoaûng töø 10 ñeán 20 ngaøy, löôïng möa trong thôøi kyø chuyeån muøa naøy cuõng phaân boá theo khoâng gian nhö 4 tieåu vuøng keå treân. Löôïng möa trong thôøi kyø chuyeån muøa vaøo nhöõng naêm möa muoän thöôøng ít hôn nhöõng naêm möa sôùm, thôøi gian cuûa möa chuyeån muøa coù naêm ngaén nhaát laø töø 3 ñeán 5 ngaøy, coù nhöõng naêm keùo daøi töø 7 ñeán 10 ngaøy. Trong moät soá naêm do coù hoaït ñoäng sôùm cuûa baõo vaø aùp thaáp nhieät ñôùi (ATNÑ) treân Bieån Ñoâng neân khoâng quan traéc thaáy roõ thôøi kyø möa chuyeån muøa naøy, maø haàu nhö böôùc ngay vaøo muøa möa.


II.2 Thôøi kyø baét ñaàu muøa möa


Töø raát laâu vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä aåm öôùt raát coù yù nghóa trong quaù trình phaùt trieån cuûa caây troàng vì ñoä aåm öôùt laø caên cöù ñeå tieán haønh töôùi vaø troàng caùc ñôùi röøng baûo veä ñoàng ruoäng treân qui moâ lôùn. Trong töï nhieân, ñoä aåm öôùt ñöôïc ñaùnh giaù laø tæ soá giöõa löôïng giaùng thuûy (phaàn thu) vaø löôïng boác hôi (phaàn chi), ñöôïc phaùt bieån ñaàu tieân do Ñoâ-ku-sa-eùp (1900) khi oâng nghieân cöùu veà ñôùi thoå nhöôõng. Sau ñoù Vöi-soát-ski (1905) ñeà ra chæ soá r / Eo, (r bieåu thò löôïng giaùng thuûy haøng naêm, Eo bieåu thò khaû naêng boác hôi haøng naêm). Nhieàu taùc giaû khaùc cuõng duøng chæ soá naøy ñeå phaân loaïi vuøng khí haäu aåm, khoâ, sa maïc, thaûo nguyeân. I-va-noáp (1948) cuõng ñaõ ñeà ra heä soá khoâ haïn vaø heä soá aåm öôùt töông töï nhö treân [2].

Trong phaàn naøy, chuùng toâi chuù troïng ñeán chæ soá aåm öôùt vaø khoâ haïn duøng ñeå xaùc ñònh thôøi kyø chuyeån töø muøa khoâ sang muøa möa vaø ngöôïc laïi, töùc laø thôøøi gian baét ñaàu vaø keát thuùc muøa möa cho töøng vuøng tieåu khí haäu, qua ñoù chuùng ta coù ñöôïc thôøi gian trung bình nhieàu naêm cho töøng tænh thaønh veà caùc ñaëc tröng naøy.

Vieäc xaùc ñònh ngaøy baét ñaàu muøa möa (BÑMM) vaø vieäc döï baùo noù laø heát söùc quan troïng cho moät vuøng troïng ñieåm veà saûn xuaát noâng nghieäp, thuûy haûi saûn vaø caùc ngaønh khaùc. Coù nhieàu khaùi nieäm khaùc nhau veà thôøi gian BÑMM, chuùng toâi chæ neâu ra sau ñaây moät soá khaùi nieäm cuûa caùc nöôùc chaâu AÙ thuoäc khu vöïc nhieät ñôùi gioù muøa vaø Uùc Chaâu:


    • Theo khaùi nieäm döïa treân löôïng möa thay ñoåi vaø coù quan taâm ñeán söï chuyeån tieáp veà gioù cuûa Troup (1961), khi löôïng möa trung bình ngaøy cuûa 6 traïm ôû Darwin  19mm, coøn Hendon vaø Liebmann (1990) thì choïn löôïng möa bình quaân ngaøy ôû vuøng nhieät ñôùi nöôùc UÙc  7.5mm laøm ngaøy BÑMM.

    • Aán Ñoä choïn ngaøy BÑMM khi xuaát hieän 2 ngaøy lieân tieáp coù löôïng möa  10mm.

    • Ñoái vôùi vuøng nhieät ñôùi aåm nhö caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ thì theo Oldeman vaø Frere (1982) giaù trò naøy laø 5mm/ngaøy, töông töï nhö ñònh nghóa cuûa Nguyeãn Vaên Ba (1985) [9].

    • Theo Huyønh Thò Thu Höông thì choïn ngaøy chính giöõa cuûa 5 ngaøy ñaàøu tieân coù toång löôïng möa vöôït löôïng möa tôùi haïn Rc = 20mm/5 ngaøy, vaø coù 3 ñoaïn 5 ngaøy (15 ngaøy) lieân tieáp coù toång löôïng möa ñaït 60mm laøm ngaøy BÑMM [10].

Trong nghieân cöùu naøy, chuùng toâi döïa vaøo tính chaát khaù ñaëc thuø cuûa khu vöïc Nam Boä trong thôøi kyø chuyeån tieáp cuõng ñaõ coù nhöõng ñôït möa doâng nhieät, coù khi löôïng möa raát lôùn nhöng phaân boá khoâng ñeàu theo khoâng gian vaø thôøi gian, xaûy ra trong moät vaøi ngaøy roài sau ñoù laø khoâ haïn tieáp tuïc. Ñeå loïc ra nhöõng nhieãu ñoäng möa khoâng coù tính chaát muøa naøy, chuùng toâi choïn ngaøy BÑMM laø ngaøy coù löôïng möa  5mm, toång löôïng möa tröôït 10 ngaøy sau ñoù > 50mm, vôùi ít nhaát 5 ngaøy coù möa vaø sau thôøi kyø naøy khoâng coù chuoãi ngaøy giaùn ñoaïn möa lieân tuïc quaù 5 ngaøy. Ñoàng thôøi, chuùng toâi cuõng tính toaùn chæ soá aåm öôùt K >1 (tæ soá giöõa löôïng möa vaø löôïng boác hôi). Vôùi vieäc choïn ngaøy BÑMM coù löôïng möa theo chæ tieâu naøy ñuû ñieàu kieän taïo neân ñoä aåm caàn thieát cho caùc loaïi caây troàng phaùt trieån thuaän lôïi.

Keát quaû cho ta ngaøy BÑMM ôû caùc tænh Nam Boä töø naêm 1984 ñeán 2002 vaø ngaøy BÑMM trung bình nhieàu naêm theå hieän trong baûng nhö trong baûng II.2a.

Döïa treân soá lieäu ñaõ phaân tích, chuùng ta thaáy coù nhöõng ñaëc ñieåm sau ñaây:


    • Nam Boä thöôøng baét ñaàu muøa möa töø cuoái thaùng 4 ñeán giöõa thaùng 5. Nôi BÑMM sôùm nhaát laø tænh Bình Phöôùc, Raïch Giaù, Caø Mau (vaøo 10 ngaøy cuoái thaùng 4, nôi BÑMM muoän nhaát laø Vuõng Taøu vaø caùc tænh ven giöõa soâng Tieàn soâng Haäu nhö Beán Tre, Caàn Thô, Soùc Traêng, Tieàn Giang, Long An, Traø Vinh trong 10 ngaøy giöõa thaùng 5, caùc nôi coøn laïi BÑMM vaøo 10 ngaøy ñaàu thaùng 5.

    • Trong chuoãi soá lieäu 18 naêm, chuùng ta thaáy muøa möa cuûa naêm 1999 ñeán sôùm nhaát, cuoái thaùng 3 ñaàu thaùng 4 haàu heát caùc tænh mieàn Ñoâng vaø mieàn Taây ñaõ BÑMM, khoâng coù thôøi kyø chuyeån tieáp roõ reät, rieâng khu vöïc Vuõng Taøu - Beán Tre ngaøy BÑMM muoän hôn (vaøo ngaøy 21/4). Ñieàu naøy coù theå truøng hôïp vôùi thôøi kyø baét ñaàu giai ñoaïn tröôûng thaønh cuûa hieän töôïng La-Nina maïnh trong voøng vaøi chuïc naêm gaàn ñaây, gioù muøa taây nam hoaït ñoäng sôùm, nhöõng ñôït gioù muøa taây nam maïnh lieân tuïc, ñem laïi löôïng möa heát söùc doài daøo cho khu vöïc Nam Boä, löôïng möa caû naêm vöôït möùc trung bình nhieàu naêm töø 10-30%. Nhöõng naêm coù hieän töôïng La-Nina xuaát hieän (1986, 1989-90, 1994, 1996, 1999 vaø 2000) haàu heát caùc khu vöïc ôû Nam Boä BÑMM sôùm hôn trung bình nhieàu naêm vaø toång löôïng möa naêm cuõng nhö löôïng möa muøa möa ñeàu vöôït TBNN. (Phuï luïc II.2b)

- Ngöôïc laïi, trong nhöõng naêm coù hieän töôïng El-Nino xuaát hieän nhö 1987-1988, 1991-1992, 1997-1998 thì thôøi gian BÑMM muoän hôn, nôi sôùm nhaát vaøo khoaûng ñaàu thaùng 5, muoän nhaát vaøo gaàn giöõa thaùng 6. Toång löôïng möa naêm vaø löôïng möa muøa möa trong giai ñoaïn tröôûng thaønh cuûa hieän töôïng El-Nino thì ít hôn TBNN, nhöng vaøo giai ñoaïn El-Nino suy yeáu thì khoâng coù töông quan roõ reät. Thôøi gian cheânh leäch giöõa ngaøy BÑMM cuûa caùc naêm coù hieän töôïng El-Nino vaø La-Nina xuaát hieän vaøo khoaûng 30-40 ngaøy.

II.3. Thôøi kyø keát thuùc muøa möa:

Töông töï nhö treân, chuùng toâi choïn ngaøy keát thuùc muøa möa (KTMM) laø ngaøy coù löôïng möa < 5mm, löôïng möa tröôït 10 ngaøy sau ñoù < 50mm, coù ít nhaát 5 ngaøy hoaøn toaøn khoâng möa. Ñoàng thôøi chæ soá khoâ haïn K’ >1 (tæ soá giöõa löôïng boác hôi vaø löôïng möa ngaøy).

Qua phaân tích soá lieäu chuùng ta thaáy raèng khu vöïc Nam Boä thöôøng keát thuùc muøa möa vaøo nöûa cuoái thaùng 11, nôi KTMM sôùm nhaát laø Beán Tre (ñaàu thaùng 11), muoän nhaát laø baùn ñaûo Caø Mau gaàn giöõa thaùng 12, caùc nôi khaùc nöûa cuoái thaùng 11, ñaàu thaùng 12.

Trong nhöõng naêm coù hieän töôïng El-Nino vaø La-Nina xuaát hieän khoâng coù söï khaùc bieät ngaøy KTMM moät caùch roõ reät nhö ngaøy BÑMM. Ví duï nhö naêm 1991-1992 (coù hieän töôïng El-Nino xuaát hieän) ngaøy KTMM ôû Nam Boä vaøo khoaûng töø 29/10 ñeán 14/11, nhöng trong naêm 1997-1998 coù hieän töôïng El-Nino maïnh xuaát hieän thì vaøo khoaûng töø 9/11 ñeán 25/12. Cuõng nhö vaäy, naêm coù hieän töôïng La-Nina xuaát hieän 1988-89 ngaøy KTMM vaøo khoaûng töø 17 ñeán 26/11, nhöng vaøo naêm 1999-2000 thì vaøo khoaûng töø 12 ñeán 30/12 nhö trong baûng II.3 (Phuï luïc)


II.4 Thôøi gian keùo daøi cuûa muøa möa:


Thôøi gian keùo daøi cuûa muøa möa ñöôïc tính töø ngaøy BÑMM ñeán ngaøy KTMM. Trung bình nhieàu naêm cho thaáy nôi coù thôøi gian muøa möa daøi nhaát laø Caø Mau (khoaûng 230 ngaøy), nôi coù thôøi gian muøa möa ngaén nhaát laø Ba Tri vaø Caøng Long (khoaûng 180 ngaøy), caùc nôi khaùc coù thôøi gian muøa möa töø 200-220 ngaøy.

Thôøi gian keùo daøi muøa möa khaùc nhau roõ reät theo töøng tieåu khu vöïc, ôû hai khu vöïc phía baéc mieàn Ñoâng vaø ven bieån phía taây muøa möa daøi hôn caùc khu vöïc coøn laïi cuûa Mieàn Ñoâng vaø vuøng naèm ven giöõa soâng Tieàn - soâng Haäu töø 20-30 ngaøy, daøi hôn vuøng ven Bieån Ñoâng 30-50 ngaøy. Ñaây cuõng laø moät neùt tieâu bieåu cho thaáy aûnh höôûng cuûa gioù muøa taây nam leân cheá ñoä möa ôû khu vöïc Nam Boä roõ raøng, vuøng ñoùn gioù taây nam vaø vuøng chòu aûnh höôûng ñòa hình ñoài nuùi luoân coù löôïng möa vaø soá ngaøy möa lôùn hôn vuøng naèm saâu trong ñoàng baèng roäng lôùn. Söï chi phoái maïnh meõ cuûa möa gioù muøa muøa heø ôû khu vöïc naøy hoaøn toaøn khaùc bieät vôùi nhöõng khu vöïc khaùc treân caû nöôùc (xem Baûn ñoà I.4 phaân boá thôøi gian keùo daøi muøa möa).

Moái lieân heä giöõa nhöõng naêm coù El-Nino hoaëc La-Nina ñoâùi vôùi thôøi gian keùo daøi muøa möa khoâng coù töông quan chaët cheõ, vì coøn tuøy thuoäc vaøo cöôøng ñoä vaø thôøi kyø baét ñaàu vaø keát thuùc cuûa hai hieän töôïng naøy naèm trong muøa möa hoaëc muøa khoâ. Tuy nhieân chuùng ta thaáy khaù roõ laø vaøo nhöõng naêm coù La-Nina haàu heát muøa möa keùo daøi hôn nhöõng naêm coù El-Nino töø khoaûng 20-50 ngaøy tuyø theo tieåu khu vöïc. (Phuï luïc II.4)

II.5 Söï phaân boá möa theo khoâng gian vaø thôøi gian

Do ñieàu kieän ñòa hình chi phoái neân söï phaân boá löôïng möa thaùng, soá ngaøy möa, toång löôïng möa muøa möa cuõng chia thaønh nhöõng tieåu khu vöïc nhö sau: khu vöïc 1 vaø 4 coù löôïng möa naêm doài daøo (khoaûng 2100-2600 mm), nhieàu nhaát laø taïi Ñoàng Phuù (tænh Bình Phöôùc), khu vöïc 2 coù löôïng möa khoaûng 1600-1900 mm, coøn vuøng ít möa laø khu vöïc 3 vôùi löôïng möa phoå bieán khoaûng 1200 –1500 mm. Qua ñoù cho ta thaáy ñöôïc cheá ñoä möa aåm cuûa töøng tieåu khu vöïc, vaø ñoù laø neùt ñaëc bieät cuûa khu vöïc Nam Boä so vôùi nhöõng khu vöïc khaùc treân caû nöôùc, do aûnh höôûng cuûa gioù muøa taây nam ñoái vôùi khu vöïc naøy hoaøn toaøn khaùc vôùi cheá ñoä möa gioù muøa cuûa caùc khu vöïc khaùc.



II.5.1 Phaân boá theo khoâng gian:

  1. Löôïng möa naêm vaø muøa möa: Nhö phaàn treân ñaõ trình baøy, chuùng ta coù theå thaáy söï phaân boá möa theo khoâng gian mang ñaäm neùt phaân boá cuûa möa gioù muøa, phaàn ñoùn gioù taây nam laø vuøng ven bieån phía taây xuaát hieän muøa möa sôùm nhaát vaø löôïng möa cuõng doài daøo hôn ôû caùc khu vöïc khaùc. Ñoàng thôøi vuøng chòu aûnh höôûng bôûi ñòa hình ñoài nuùi cuûa caùc ôû tænh phía baéc Mieàn Ñoâng Nam Boä maëc duø gioù taây nam xuaát hieän muoän hôn vuøng ven bieån phía taây, nhöng vôùi ñieàu kieän ñòa hình söï ñoái löu phaùt trieån maïnh meõ ôû vuøng naøy, neân muøa möa cuõng baét ñaàu sôùm hôn vaø löôïng möa cuõng nhieàu hôn caùc nôi khaù. Töø 1984 ñeán 2001 ôû khu vöïc naøy coù löôïng möa phoå bieán töø 2200-2800mm, nôi coù löôïng möa nhìeâu nhaát laø Phöôùc Long vaø Ñoàng Phuù (coù löôïng möa naêm lôùn nhaát coù tôùi 3000 -3400 mm).

Vuøng ven Bieån Ñoâng töø Vuõng Taøu qua Goø Coâng (Tieàn Giang), Traø Vinh, Beán Tre ñeán moät phaàn tænh Baïc Lieâu laø khu vöïc gioù taây nam vöôn tôùi chaäm nhaát, neân muøa möa ôû ñaây xuaát hieän muoän nhaát, muoän hôn caùc nôi khaùc töø 15 - 30 ngaøy. Ñaây laïi laø vuøng ñoùn gioù muøa ñoâng baéc sôùm nhaát neân muøa möa keát thuùc cuõng sôùm nhaát, do vaäy toång löôïng möa naêm vaø löôïng möa muøa möa ít hôn caùc khu vöïc khaùc raát nhieàu khoaûng 1100-1600 mm, naêm möa nhieàu thì ñaït tôùi 1700-2000 mm.

Coøn vuøng naèm ven giöõa soâng Tieàn vaø soâng Haäu veà phía thöông löu söï phaân boá möa cuõng töông töï nhö vuøng ven Bieån Ñoâng, bôûi leõ khu vöïc naøy naèm khaù saâu trong ñaát lieàn, löôïng möa aåm do gioù muøa taây nam vöôït qua vuøng ñoàng baèng roäng lôùn phía taây, khi vöôn tôùi vuøng naøy thì ñaõ giaûm vaø cöôøng ñoä gioù muøa cuõng suy yeáu neân löôïng möa ít hôn. Caùc tænh coøn laïi coù löôïng möa phoå bieán töø 1600-1900mm, naêm möa nhieàu 2100-2700mm (xem phuï luïc Hình I.1)



  1. Soá ngaøy möa naêm:

Söï phaân boá theo khoâng gian cuûa soá ngaøy möa naêm cuõng töông töï nhö phaân boá löôïng möa naêm theo 4 khu vöïc nhoû noùi treân. Khu vöïc 1 vaø 4 coù soá ngaøy möa bình quaân khoaûng 140-170 ngaøy, khu vöïc 2 khoaûng 130-160 ngaøy, coøn khu vöïc 3 khoaûng 110-130 ngaøy (Phuï luïc Hình I.3).

  1. Cöôøng ñoä möa:

Vaøo nöûa cuoái thaùng 4 ñeán nöûa ñaàu thaùng 5 thöôøng coù nhöõng côn möa chuyeån muøa coù tính chaát doâng nhieät vaø möa raøo, cöôøng ñoä möa khoâng lôùn. Trong giai ñoaïn naøy, vuøng phía baéc Mieàn Ñoâng vaø ven bieån phía taây coù löôïng möa 24 giôø trung bình töø 20-30mm, caùc nôi khaùc löôïng möa 24 giôø trung bình töø 10-20mm. Soá ngaøy coù möa to vaø möa raát to trong naêm cuõng coù phaân boá theo khoâng gian töông töï nhö phaân boá löôïng möa, coù 2 taâm chính ôû phía baéc Mieàn Ñoâng vaø ven bieån phía taây.

Trong nhöõng thaùng giöõa muøa möa, cöôøng ñoä möa taêng roõ reät, nhöõng ñôït möa lôùn ( 50 < R24h < 100mm) thöôøng taäp trung töø thaùng 6 ñeán thaùng 10 (Phuï luïc II.5.c1) Nhöõng ñôït möa raát to (R24h > 100mm) thöôøng taäp trung vaøo thaùng 9 vaø 10 (Phuï luïc II.5.c2) . Löôïng möa 24 giôø lôùn nhaát vaøo nhöõng naêm coù hieän töôïng El-Nino hoaëc La-Nina maïnh thöôøng lôùn hôn vaø phaân boá khaù ñeàu trong khu vöïc, ñieàu naøy cho thaáy nhöõng hieän töôïng cöïc ñoan côû nhoû vaø vöøa hoaït ñoäng maïnh hôn nhöõng naêm khoâng coù ENSO [4] (Phuï luïc II.5.1a)
Baûng II.5.c3: Taàn suaát (%) vaø trung bình soá ñôït möa vöøa, möa to ôû khu vöïc Nam Boä







Thaùng

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Naêm




Taàn suaát

0

0

0

0

8.1

15.8

15.2

17.8

15.8

19.2

6.1

2.0

100




Soá ñôït

0

0

0

0

16

31

30

35

31

38

12

4

197




TB

0

0

0

0

0.9

1.7

1.7

1.9

1.7

2.1

0.7

0.2

10.9




Toùm laïi, trong caùc naêm 1986, 1994, 1996, 1999 vaø 2000 do chòu aûnh höôûng cuûa hieän töôïng La-Nina neân möa nhieàu. Toång löôïng möa naêm ôû Bình Phöôùc, Kieân Giang vaø Caø Mau töø 2800 ñeán 3400mm. Ngöôïc laïi, nhöõng naêm coù hieän töôïng El-Nino ñang maïnh xuaát hieän nhö 1987-1988, 1992, 1998 löôïng möa naêm töø 2000 ñeán 2500mm, cho ta thaáy aûnh höôûng maïnh meõ cuûa caùc hieän töôïng naøy leân cheá ñoä möa trong toaøn muøa ôû khu vöïc Nam Boä.

Trong khoaûng töø thaùng 6 ñeán thaùng 8 ôû khu vöïc Nam Boä thöôøng coù töø 1 ñeán 2 ñôït ít möa maø daân gian coøn goïi laø “ haïn baø chaèn” , do söï giaùn ñoaïn cuûa gioù muøa taây nam. Thôøi gian keùo daøi cuûa caùc ñôït ít möa naøy cuõng phaân boá theo khoâng gian nhö phaân boá möa, nôi daøi nhaát laø vuøng ven giöõa soâng Tieàn soâng Haäu vaø ven Bieån Ñoâng, thöôøng töø 10-15 ngaøy, caùc nôi khaùc khoaûng 7-10 ngaøy.

Trong nhöõng naêm coù hieän töôïng El-Nino hoaït ñoäng, thôøi gian ít möa naøy daøi hôn, nhö naêm 1997-1998 (töø 20-25 ngaøy), ngöôïc laïi trong nhöõng naêm coù La-Nina aûnh höôûng caùc ñôït ít möa naøy khoâng roõ reät, chæ keùo daøi khoaûng 3-5 ngaøy hoaëc 5-7 ngaøy maø thoâi.

II.5.2 Phaân boá theo thôøi gian


Bieán trình naêm: Veà maët khí haäu, khu vöïc Nam Boä noùi rieâng vaø Ñoâng Nam AÙ noùi chung ñöôïc chia thaønh hai muøa ñoái laäp nhau roõ reät laø muøa khoâ vaø muøa möa. Löôïng möa trong muøa möa chieám khoaûng 90-95% cuûa löôïng möa caû naêm. Hôn theá nöõa trong caùc thaùng muøa möa löôïng möa haøng thaùng cuõng khoâng gioáng nhau vaø ñeàu khaùc nhau töø naêm naøy qua naêm khaùc. Bôûi vì aûnh höôûng ñeán yeáu toá möa laø caû moät taäp hôïp cuûa nhieàu nhaân toá, trong ñoù ñoä aåm vaø ñoái löu laø hai nhaân toá quan troïng nhaát. Ñeå thaáy roõ hôn chuùng toâi tính heä soá bieán ñoäng cuûa löôïng möa taïi TPHCM ñeå laøm ví duï. Tuy nhieân, veà xu theá phaân boá coù theå coù söï töông ñoàng naøo ñoù. Ví duï: löôïng möa thaáp nhaát laø thaùng 2, töø thaùng 3 taêng daàn leân cho ñeán thaùng 6 thaùng 7 thì ñaït cöïc ñaïi laàn I (cuõng coù naêm khoâng coù cöïc ñaïi naøy), roài giaûm daàn do söï suy yeáu cuûa gioù muøa taây nam. Khoaûng nöûa cuoái thaùng 8 löôïng möa taêng leân nhanh vaø ñaït cöïc ñaïi laàn II trong thaùng 9 thaùng 10. Thaùng 11 löôïng möa giaûm nhieàu so vôùi thaùng 10. Tuy nhieân, maëc duø trong thôøi kyø töø thaùng 6 ñeán thaùng 8 thöôøng coù vaøi ba ñôït ít möa, nhöng löôïng möa vaøo caùc thaùng naøy cuõng nhieàu, coù nhöõng naêm löôïng möa thaùng 7 thaùng 8 cao hôn thaùng 9 thaùng 10 (1984, 1986, 1990, 1992, 1997, 1999) (Phuï luïc II.5.2a)

Bieán trình naêm cuûa soá ngaøy möa cuõng töông töï nhö bieán trình naêm cuûa löôïng möa. (Phuï luïc II.5.2b)



Toùm laïi, qua nhöõng ñieàu ñaõ phaân tích vaø neâu ra treân ñaây, chuùng toâi ruùt ra nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn veà yeáu toá möa ôû khu vöïc Nam Boä nhö sau:

  • Döïa vaøo bieán trình naêm cuûa löôïng möa vaø soá ngaøy möa, chuùng ta thaáy söï phaân chia hai muøa raát roõ neùt. Giöõa hai muøa khoâ-möa laø hai thôøi kyø chuyeån muøa, coù nhöõng naêm thôøi kyø naøy khoâng roõ reät. Theo chæ tieâu thoâng duïng cuûa Vieät Nam- vuøng nhieät ñôùi gioù muøa mang tính chaát bieån - muøa möa laø nhöõng thaùng coù toång löôïng möa > 100 mm, vaø muøa khoâ laø thôøi gian coù toång löôïng möa thaáp hôn giôùi haïn naøy. Nhö vaäy, ôû tænh Kieân Giang, Caø Mau, Bình Phöôùc vaø Ñoàng Nai muøa möa baét ñaàu töø cuoái thaùng 4 vaø keát thuùc vaøo cuoái thaùng 11 (7 thaùng). Caùc tænh ven Bieån Ñoâng töø Vuõng Taøu – Baïc Lieâu muøa möa keùo daøi töø nöûa cuoái 5 ñeán ñaàu thaùng 11 ( 5 thaùng ñeán 5 thaùng röôõi), caùc nôi coøn laïi muøa möa keùo daøi töø ñaàu thaùng 5 ñeán giöõa thaùng 11 (6 thaùng – 6 thaùng röôõi). Caùc tænh phía baéc Mieàn Ñoâng coù moät cöïc ñaïi chính vaøo thaùng 9, caùc nôi khaùc coù hai cöïc ñaïi: cöïc ñaïi chính vaøo thaùng 9 thaùng 10, vaø cöïc ñaïi phuï vaøo thaùng 6 thaùng 7.

  • Muøa khoâ: Trong thaùng 12 löôïng möa giaûm ñaùng keå, chæ khoaûng 20-25% so vôùi thaùng 11. Töø thaùng1 ñeán thaùng 2 raát ít möa, löôïng möa khoâng ñaùng keå. Khoaûng cuoái thaùng 3 thöôøng xuaát hieän nhöõng côn möa raøo vaøo chieàu toái do doâng nhieät, hoaëc do caùc nhieãu ñoäng nhoû trong ñôùi gioù ñoâng, hoaëc do löôõi cao aùp laïnh taêng cöôøng, löôïng möa hôi taêng leân nhöng chöa nhieàu. Toång löôïng möa trong 4 thaùng muøa khoâ chieám khoaûng 10% toång löôïng möa caû naêm. Soá ngaøy möa trong caùc thaùng muøa khoâ bình quaân töø 2-4 ngaøy/thaùng.

  • Thôøi kyø chuyeån muøa: Thaùng 4 laø thôøi kyø chuyeån muøa töø muøa khoâ sang muøa möa. Ngöôïc laïi thaùng 11 laø thaùng chuyeån muøa töø muøa möa sang muøa khoâ. Löôïng möa thaùng 4 phoå bieán töø 50-80mm, rieâng ôû Bình Phöôùc vaø Caø Mau 100-130mm. Thaùng 11 coù löôïng möa nhieàu hôn trong thaùng 4 töø 80-120mm, Caø Mau vaø Kieân Giang 140-170mm.

  • Ngay sau khi baét ñaàu vaøo muøa möa löôïng möa thaùng 5 vaø thaùng 6 taêng nhanh, do gioù muøa taây nam ñaõ baét ñaàu vaø trong giai ñoaïn maïnh meõ, phaân boá möa haàu heát caùc tænh coù moät cöïc ñaïi chính vaøo thaùng 9 thaùng 10, moät cöïc ñaïi phuï vaøo thaùng 6 thaùng 7 tuyø theo khu vöïc. Thôøi gian coù möa lieân tuïc daøi nhaát laø töø nöûa cuoái thaùng 8 ñeán nöûa cuoái thaùng 10, trong thôøi kyø naøy soá ngaøy coù möa bình quaân töø 18-22 ngaøy/thaùng

  • Trong khoaûng töø thaùng 6 ñeán cuoái thaùng 8, sau nhöõng ñôït gioù muøa taây nam thoåi ñeàu vaø maïnh, thöôøng coù töø 1 ñeán 2 ñôït gioù muøa taây nam giaùn ñoaïn laøm cho thôøi tieát ít möa, moãi ñôït keùo daøi trung bình töø 7-10 ngaøy.

  • Nhöõng ñôït möa lôùn (vôùi löôïng möa > 50mm) thöôøng taäp trung trong caùc thaùng 6, thaùng 9 vaø thaùng 10. Nhöõng ñôït möa raát to (vôùi löôïng möa > 100mm) thöôøng taäp trung vaøo thaùng 9 vaø thaùng 10 (Phuï luïc II.5.c1 vaø c2)
Chöông III


CAÙC HÌNH THEÁ SYNOP CHUÛ YEÁU

AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN THÔØI TIEÁT NAM BOÄ

Каталог: haiphong
haiphong -> Xác định đóng góp của khoa học và công nghệ vào Năng suất yếu tố tổng hợp (tfp)
haiphong -> CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam độc lập – Tự do – Hạnh phúc
haiphong -> CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam độc lập – Tự do – Hạnh phúc
haiphong -> Mẫu số 10 Ban hành kèm theo Thông tư số 38/2010/tt-blđtbxh ngày 24 tháng 12 năm 2010 của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội CƠ quan có thẩm quyền công ty
haiphong -> CỤc thống kê tp hải phòng cộng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam
haiphong -> CỤc thống kê tp hải phòng cộng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam
haiphong -> Nghị định của Chính phủ số 107/2004/NĐ-cp ngày 01 tháng 4 năm 2004 quy định số lượng Phó Chủ tịch và cơ cấu thành viên Uỷ ban nhân dân các cấp
haiphong -> BỘ XÂy dựng
haiphong -> Nghị ĐỊnh của chính phủ SỐ 75/2006/NĐ-cp ngàY 02 tháng 8 NĂM 2006 quy đỊnh chi tiết và HƯỚng dẫn thi hành một số ĐIỀu của luật giáo dụC
haiphong -> BỘ TÀi chính

tải về 1.08 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10



Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý
    Quê hương
BÁO CÁO
Tài liệu