ĐỀ TÀi nghiên cứU – Năm 2013 Yếu tố quyết định chọn Trường Đhtg của học sinh Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tiền Giang

Tác giả: Nguyễn Thanh Phong

Điều gì đang diễn ra đối với công tác tuyển sinh của Trường ĐHTG? Có một nghịch lý đang tồn tại mà tác giả muốn đi tìm câu trả lời đó là Trường ĐHTG ngày càng lớn mạnh về mọi phương diện (Đội ngũ giảng viên tăng đáng kể cả về mặt số lượng lẫn chất lượng; Cơ sở vật chất ngày càng hiện đại; Môi trường học tập được hoàn chỉnh và thân thiện hơn; Mã ngành nghề đào tạo mới luôn được bổ sung cho phù hợp với nhu cầu của xã hội…) nhưng số lượng thí sinh đăng ký dự tuyển và học thực tế tại trường ngày càng giảm, đặc biệt giảm mạnh ở năm học 2012.

Yếu tố quan trọng nào ảnh hưởng đến kết quả tuyển sinh của Trường ĐHTG? Đây là câu hỏi thôi thúc tác giả tiến hành thực hiện đề tài “Yếu tố quyết định chọn Trường ĐHTG của học sinh Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tiền Giang”. Từ kết quả nghiên cứu, tác giả sẽ đề xuất các giải pháp và khuyến nghị nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác tư vấn tuyển sinh của ĐHTG trong thời gian tới.

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Tìm hiểu, xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG của HS THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang. Từ kết quả nghiên cứu của đề tài đề xuất các giải pháp và khuyến nghị nhằm giúp công tác tư vấn tuyển sinh của trường đạt hiệu quả hơn trong tương lai.

Để đạt được mục tiêu nghiên cứu đề ra, đề tài sẽ tập trung vào các nhiệm vụ chính như sau:

- Hệ thống các lý thuyết, công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài để xây dựng và kiểm định mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG.

- Từ mô hình nghiên cứu tiến hành xây dựng thang đo lường các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG trên cơ sở khảo sát các HS THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.

- Phân tích kết quả nghiên cứu và đề xuất các giải pháp, khuyến nghị.

4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

• 
  Khách thể:
  

• 
  Đối tượng nghiên cứu:
  

• 
  Không gian nghiên cứu:
  

• 
  Thời gian nghiên cứu:
  

Có bốn nhóm yếu tố (Đặc điểm của Trường ĐHTG; Đặc điểm bản thân học sinh; Các cá nhân có ảnh hưởng đến việc chọn trường; Nỗ lực giao tiếp với HS THPT của Trường ĐHTG) ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường ĐHTG.

• 
  Phương pháp phân tích và tổng hợp:
  

• 
  Phương pháp thảo luận nhóm tập trung:
  

• 
  Phương pháp điều tra xã hội học bằng phiếu câu hỏi:
  

• 
  Phương pháp thống kê toán học:
  

Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, phần nội dung của đề tài nghiên cứu bao gồm 03 chương. Cụ thể:

Chương 1. Cơ sở lý luận và tổng quan

Chương 2. Mô hình nghiên cứu

Chương 3. Kết quả nghiên cứu

PHẦN NỘI DUNG

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN

1.1. Nghề nghiệp và lợi ích của định hướng nghề nghiệp

1.1.1. Nghề nghiệp

Lựa chọn nghề nghiệp là một trong những việc quan trọng mà HS lớp 12 sẽ phải thực hiện trong việc xác định kế hoạch tương lai và quyết định đó sẽ ảnh hưởng đến họ trong suốt cuộc đời. Bản chất của việc chọn lựa này là xoay quanh những gì mà các HS THPT muốn làm lâu dài ở tương lai. Vậy nghề nghiệp là gì?

Nghề nghiệp trong xã hội không phải là một cái gì cố định, cứng nhắc. Nghề nghiệp cũng giống như một cơ thể sống, có sinh thành, phát triển và tiêu vong. Chẳng hạn, do sự phát triển của kỹ thuật điện tử nên đã hình thành công nghệ điện tử, do sự phát triển vũ bão của kỹ thuật máy tính nên đã hình thành cả một nền công nghệ tin học đồ sộ bao gồm việc thiết kế, chế tạo cả phần cứng, phần mềm và các thiết bị bổ trợ, v.v… Công nghệ các hợp chất cao phân tử tách ra từ công nghệ hóa dầu, công nghệ sinh học và các ngành dịch vụ, du lịch tiếp nối ra đời,…  

Ở Việt Nam trong những năm gần đây, do sự chuyển biến của nền kinh tế từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường nên đã gây ra những biến đổi sâu sắc trong cơ cấu nghề nghiệp của xã hội. Trong cơ chế thị trường, nhất là trong nền kinh tế tri thức tương lai, sức lao động cũng là một thứ hàng hóa. Giá trị của thứ hàng hóa sức lao động này tuỳ thuộc vào trình độ, tay nghề, khả năng về mọi mặt của người lao động. Xã hội đón nhận thứ hàng hóa này như thế nào là do “hàm lượng chất xám” và “chất lượng sức lao động” quyết định.

1.1.2. Lợi ích của định hướng nghề nghiệp

Sau 18 năm đèn sách, tất cả HS THPT phải đưa ra một quyết định quan trọng cho cuộc đời mình là nên chọn ngành nghề gì để tiếp tục học. Khi đó các em sẽ đối mặt với các câu hỏi: Mình đang theo đuổi ngành học vì ước mơ? Vì gia đình? Hay là do sự cỗ vũ, động viên của bạn bè? Mình có thực sự đam mê hay thực sự thấy mình có những phẩm chất phù hợp với ngành hay chưa? Lựa chọn ngành nghề của mình có phải là con đường đi tốt nhất không?

Việc đi sai hướng trong nghề nghiệp sẽ mang đến nhiều bất lợi trong cuộc sống của các em học sinh sau này. Do đó, việc định hướng nghề nghiệp trong tương lai là một điều cần thiết, giúp các HS THPT nhận thấy rõ hơn mục đích học tập cũng như như đích đến lâu dài của mình là gì. Có định hướng đồng nghĩa với việc có mục đích và động cơ. Đi kèm theo đó sẽ là sự nỗ lực, phấn đấu và sự cố gắng kiên cường để đạt được mục đích mà mình đã chọn. Đó cũng là một trong những tiêu chí để mọi người nhìn vào đó có thể đoán được bạn là ai trong tương lai. Việc định hướng tốt nghề nghiệp sẽ giúp các em đưa ra được những hoạt động cho bản thân nhằm trau dồi kiến thức chuyên môn cũng như các kỹ năng bổ trợ để mang lại thành công trong công việc mình lựa chọn sau này.

Định hướng tốt cho nghề nghiệp trong tương lai còn có thể giúp học sinh tiết kiệm hơn công sức, tiền bạc của gia đình, xã hội. Lượng vật chất các em bỏ ra sẽ không là phí phạm và vô ích. Điều đặc biệt mà các HS THPT có được đó chính là không bị lãng phí nhiều thời gian trong cuộc đời. Để tương lai, các em không phải hối tiếc về quãng thời gian sinh viên tươi đẹp cũng như không phải hối hận về việc chọn lựa con đường mình sẽ đi.

Thuật ngữ “lựa chọn” được dùng để nhấn mạnh việc phải cân nhắc, tính toán để quyết định sử dụng loại phương thức hay cách thức tối ưu trong số những điều kiện hay cách thực hiện để có thể đạt được mục tiêu trong các điều kiện khan hiếm nguồn lực.[4]

Các em học sinh lớp 12 trước khi chuẩn bị tốt nghiệp thường được nhà trường, gia đình, người thân tư vấn trong việc chọn trường, ngành học phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp và học lực. Sau khi chọn ngành, nghề mình thích, căn cứ vào các tiêu chí như: năng lực bản thân, điểm chuẩn, chỉ tiêu tuyển sinh, nhu cầu xã hội, việc làm sau khi ra trường, điều kiện vị trí địa lý,... học sinh sẽ xác định cấp học phù hợp với năng lực rồi chọn trường và làm các thủ tục đăng ký dự thi. Trong nghiên cứu này, khái niệm chọn trường được hiểu là quyết định chọn trường đại học, cao đẳng (học viện) để đăng ký dự thi và theo học sau khi tốt nghiệp THPT.[4]

Trước khi chọn trường, phải trả lời thật chính xác câu hỏi cơ bản nhất về chính bản thân các em cũng như những vấn đề tâm lý có liên quan: Tôi là ai, tôi cần gì và muốn gì?... tất cả những câu hỏi này phải được thực hiện một cách nghiêm túc nhằm bước đầu định hướng cho việc tìm hiểu bản thân và để xác lập phương hướng cuộc sống của chính mình.

1.1.3.3. Hướng nghiệp

Hướng nghiệp cho học sinh là công tác hết sức quan trọng, thông qua hoạt động hướng nghiệp sẽ giúp các em hiểu về nghề, hiểu về chính bản thân mình để có thể lựa chọn cho mình một ngành nghề tương lai phù hợp với sở thích, năng lực bản thân, hoàn cảnh gia đình, nhu cầu thực tế của xã hội. Do đó, hoạt động hướng nghiệp ngày càng được coi trọng. Hiện nay đã có nhiều hình thức hướng nghiệp cho học sinh, bước đầu mang lại hiệu quả cao, giúp học sinh giảm bớt được lo âu, căng thẳng khi chọn ngành học cho mình.[4]

Tuỳ thuộc vào đặc trưng cho mỗi lĩnh vực hoạt động khoa học mà khi xem xét hoạt động hướng nghiệp có thể có những quan điểm khác nhau về khái niệm này. Các nhà tâm lý học cho rằng đó là hệ thống các biện pháp sư phạm, y học giúp cho thế hệ trẻ chọn nghề có tính đến nhu cầu của xã hội và năng lực của bản thân; các nhà kinh tế học thì cho rằng đó là những mối quan hệ kinh tế giúp cho mỗi thành viên trong xã hội phát triển năng lực đối với lao động và đưa họ vào một lĩnh vực hoạt động cụ thể, phù hợp với việc phân bố lực lượng lao động xã hội... Trong nghiên cứu này, dưới góc độ giáo dục phổ thông, hướng nghiệp là sự ảnh hưởng của một tổ hợp các lực lượng xã hội, lấy sự chỉ đạo của hệ thống sư phạm làm trung tâm vào thế hệ trẻ, giúp cho các em có những hiểu biết cơ bản về một số ngành nghề phổ biến để khi tốt nghiệp ra trường để có thể lựa chọn cho mình một cách có ý thức nghề nghiệp trong tương lai.

Giáo dục hướng nghiệp là một bộ phận của giáo dục toàn diện. Thông qua giáo dục hướng nghiệp, mỗi học sinh có sự hiểu biết về tính chất và đòi hỏi của ngành nghề mà mình hướng tới, biết phân tích thị trường hoạt động và sự đào tạo nghề tương ứng, tự sàng lọc những nguồn tư vấn để tự mình tháo gỡ vướng mắc hoặc rèn luyện bản thân. Từ đó, mỗi học sinh tự xác định được đâu là nghề nghiệp phù hợp hoặc không phù hợp với mình.

Để công tác hướng nghiệp đạt hiệu quả, cần phải đa dạng các hình thức hướng nghiệp, hướng nghiệp thường xuyên, liên tục trong suốt cả năm học. Bên cạnh việc thực hiện giảng dạy theo chương trình của Bộ, nhà trường cần chỉ đạo, khơi dậy tinh thần trách nhiệm của đội ngũ sư phạm, để mỗi thầy cô là một “tư vấn hướng nghiệp” cho học sinh. Phối hợp với các tổ chức đoàn thể trong nhà trường, nhất là Đoàn Thanh niên xen kẽ vào buổi sinh hoạt dưới cờ hàng tuần nội dung hướng nghiệp dưới nhiều hình thức: Hái hoa dân chủ, tìm hiểu về nghề nghiệp… Tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa với các chủ đề: Ước mơ nghề nghiệp tương lai, đại học có phải duy nhất để lập nghiệp, để chọn được ngành nghề phù hợp… Song song đó, trên các bảng thông tin của nhà trường cần thường xuyên cập nhật những thông tin tuyển sinh, danh mục cũng như điểm chuẩn năm trước của hệ thống các trường đại học, cao đẳng, nghề… Ngoài ra, nhà trường cần liên hệ với phụ huynh học sinh để cùng kết hợp tư vấn hướng nghiệp cho các em. Có như vậy, hoạt động hướng nghiệp mới đi vào chiều sâu, đạt hiệu quả cao, giúp học sinh hiểu được ngành, hiểu được nghề, hiểu được chính mình để lựa chọn nghề nghiệp tương lai cho phù hợp.

1.1.3.4. Tư vấn hướng nghiệp

Tư vấn hướng nghiệp là tư vấn về sự hỗ trợ khách quan và cả cách nỗ lực chủ quan trong quá trình hướng nghiệp. Nó có lợi cho người đang cần tư vấn hướng nghiệp và cũng lợi cho cả người cần dẫn dắt người khác hướng nghiệp. Như vậy, tư vấn hướng nghiệp là một quá trình hoạt động tích cực, tự giác của học sinh dưới sự hướng dẫn của nhà trường, của gia đình cùng sự hỗ trợ của các tổ chức xã hội để giúp học sinh tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp và chọn được ngành nghề phù hợp trong tương lai.

Trong hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT, hoạt động tư vấn nghề có liên quan tới hiệu trưởng, ban hướng nghiệp, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, thư viện, y tế,... Học sinh là đối tượng của hoạt động tư vấn đồng thời là chủ thể của quá trình tiếp nhận thông tin nghề nghiệp do hoạt động tư vấn mang lại. Do đó, học sinh không chỉ có nhiệm vụ tiếp thu thông tin do chủ thể tư vấn cung cấp mà cùng với nó là quá trình lựa chọn những thông tin hữu ích phù hợp với năng lực, sở trường, tình trạng sức khỏe và nhu cầu lựa chọn nghề nghiệp của bản thân.

Vì vậy, công tác hướng nghiệp giúp cho học sinh hiểu được hệ thống nghề nghiệp trong xã hội, phương hướng phát triển nền kinh tế quốc dân nói chung và của địa phương nói riêng nhằm xác định cho bản thân trách nhiệm, nghĩa vụ sẵn sàng tham gia vào lao động sản xuất. Trên cơ sở của sự hiểu biết nghề nghiệp và nền kinh tế quốc dân, của địa phương, những đòi hỏi khách quan của hoàn cảnh, biết đối chiếu với sự phát triển, năng lực, sở trường, tình trạng tâm sinh lý sức khỏe của bản thân để điều chỉnh động cơ lựa chọn nghề. Tạo ra những điều kiện cần thiết về cơ sở vật chất, về các mối quan hệ xã hội và ý thức cầu tiến bộ của học sinh để các em tích cực tham gia các hình thức lao động kỹ thuật do nhà trường tổ chức, nâng cao ý thức và thái độ lao động, có dịp thử sức mình trong hoàn cảnh thực tiễn, từ đó kết luận về sự phù hợp nghề nghiệp của bản thân. Phải làm cho mỗi học sinh có được tính chủ động trong lựa chọn nghề, có khả năng tự quyết định được con đường nghề nghiệp tương lai của mình.

1.2. Lược sử vấn đề nghiên cứu có liên quan đến đề tài

Sau đây là một số công trình tiêu biểu trong ngoài nước có liên quan đến dạng nghiên cứu của đề tài.

Joseph Sia Kee Ming – Khoa Marketing và Quản lý Trường Kinh doanh Curtin University, Sarawak Malaysia, đã đề xuất mô hình khung khái niệm các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH của sinh viên tại Malaysia. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng quyết định chọn trường ĐH của sinh viên chịu sự ảnh hưởng của “Nhóm yếu tố các đặc điểm cố định của trường ĐH” bao gồm: vị trí; chương trình đào tạo; danh tiếng; cơ sở vật chất; chi phí học tập; hỗ trợ tài chính; cơ hội việc làm và “Nhóm yếu tố các nỗ lực giao tiếp với sinh viên” bao gồm: quảng cáo; đại diện tuyển sinh, giao lưu với các trường phổ thông; thăm viếng khuôn viên trường ĐH. Mô hình do tác giả đề xuất chỉ dừng lại ở mức giới thiệu các yếu tố có thể ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH – CĐ, do đó cần phải tiến hành đo lường các yếu tố và kiểm định sự phù hợp của mô hình.[9]

Russayani ISMAIL & Ctg đã thực hiện đề tài “Các yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn điểm đến giáo dục” nghiên cứu trường hợp sinh viên quốc tế tại ĐH Utara Malaysia. Nghiên cứu nêu bật vai trò quan trọng của việc duy trì chất lượng giáo dục để đảm bảo khả năng cạnh tranh dài hạn và cố gắng xác định các yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc ra quyết định của sinh viên quốc tế khi lựa chọn điểm đến giáo dục đại học. Bằng cách sử dụng một mẫu khảo sát của 300 sinh viên quốc tế tại ĐH Utara Malaysia, kết quả nghiên cứu cho thấy rằng dịch vụ tuyệt vời, môi trường xã hội dễ chịu, cơ sở vật chất, các giảng viên chất lượng cao là các nhân tố then chốt ảnh hưởng đế quyết định của sinh viên. Nhóm tác giả đã đề xuất mô hình khá hoàn chỉnh, tuy nhiên, nghiên cứu này chỉ có thể áp dụng được tại các trường đại học đào tạo sinh viên quốc tế.[11]

MeiTang, WeiPan và Mark D. Newmeyer vận dụng mô hình Lý thuyết phát triển xã hội nghề nghiệp (Hackett & Ctg, 1994) khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến xu hướng lựa chọn nghề nghiệp của học sinh trung học. Nghiên cứu này cho thấy các yếu tố như: kinh nghiệm học tập, khả năng tự đánh giá năng lực nghề nghiệp, các lợi ích và kết quả mong đợi trong quá trình phát triển nghề nghiệp có ảnh hưởng đến quyết định chọn nghề của học sinh trung học.[10]

Bromley H. Kniveton đã tiến hành khảo sát 384 thanh thiếu niên (190 nam và 194 nữ) đã đưa ra kết luận rằng cả nhà trường và gia đình có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên. Vai trò của giáo viên là phát hiện năng khiếu và khả năng của học sinh và khuyến khích các em học các ngành nghề phù hợp, còn vai trò của phụ huynh học sinh có ảnh hưởng rất lớn đến quyết định chọn nghề qua việc cung cấp thông tin, các hỗ trợ. Ngoài ra còn có sự ảnh hưởng của anh chị em trong gia đình, bạn bè…[7]

Michael Borchert đã khảo sát 325 học sinh trung học của trường Trung học Germantown, tiểu bang Wisconsin, Hoa Kỳ và đưa ra kết luận ba nhóm yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề nghiệp là môi trường, cơ hội và đặc điểm cá nhân. Trong đó, nhóm yếu tố đặc điểm cá nhân có ảnh hưởng lớn nhất đến sự chọn lựa nghề nghiệp của học sinh trung học.

D.W.Chapman đã đề xuất mô hình tổng quát của việc lựa chọn trường ĐH của các học sinh. Qua quá trình khảo sát nhằm kiểm định mô hình đã phát hiện có 2 nhóm yếu tố ảnh hưởng nhiều đến quyết định chọn trường ĐH của học sinh. Nhóm thứ nhất là đặc điểm của gia đình và cá nhân học sinh. Nhóm thứ hai là các yếu tố thuộc bên ngoài ảnh hưởng đến cá nhân như: các đặc điểm cố định của trường ĐH và nỗ lực giao tiếp của trường ĐH với các học sinh.[8]

2. 
   Các nghiên cứu trong nước
   

Trần Văn Quí và Cao Hào Thi, Trường ĐH Bách khoa – ĐHQG TP. HCM, đã tiến hành nghiên cứu đề tài “Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH của học sinh trung học phổ thông”. Kết quả phân tích 227 bảng trả lời của học sinh lớp 12 năm học 2008 – 2009 của 5 trường THPT tại Quảng Ngãi cho thấy 5 yếu tố bao gồm yếu tố cơ hội việc làm trong tương lai; yếu tố đặc điểm cố định của trường đại học; yếu tố về bản thân cá nhân học sinh; yếu tố về cá nhân có ảnh hưởng đến quyết định của học sinh và yếu tố về thông tin có sẵn ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học. Từ kết quả nghiên cứu này, các tác giả đã đề xuất một số kiến nghị nhằm giúp đỡ gia đình, nhà trường và các tổ chức giáo dục có biện pháp thiết thực nhằm định hướng có phương pháp và tạo điều kiện tốt nhất cho các HS THPT lựa chọn trường một cách tốt nhất có thể. Tuy nhiên, mô hình này chỉ mới giải thích được vấn đề nghiên cứu ở mức 21,5% khi nhân rộng ra tổng thể. Vì vậy cần tăng thêm kích thước mẫu nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu.

Nguyễn Phương Toàn, đã thực hiện luận văn thạc sĩ “Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường của học sinh lớp 12 THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang”. Kết quả nghiên cứu đã đề xuất mô hình hồi quy gồm có 5 nhóm yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường của học sinh lớp 12 THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang từ mạnh đến yếu như sau: Yếu tố về mức độ đa dạng và hấp dẫn ngành đào tạo; yếu tố về đặc điểm của trường đại học; yếu tố về khả năng đáp ứng sự mong đợi sau khi ra trường; yếu tố về những nỗ lực giao tiếp của trường ĐH và yếu tố về danh tiếng của trường đại học. Tuy nhiên, mô hình hồi quy này cũng chỉ mới giải thích được 27,6% vấn đề nghiên cứu.[4]

PGS.TS Nguyễn Văn Tài & Ctg, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn đã thực hiện khảo sát hệ thống thứ bậc động cơ chọn ngành học tại ĐHQG TP. HCM đã kết luận: Yêu thích nghề nghiệp và có được nghề phù hợp với năng lực là lựa chọn chính của sinh viên khi vào học tại các trường thuộc ĐHQG TP. HCM, ngược lại các yếu tố như: điểm tuyển thấp và cơ hội vào học cao, theo ý kiến của bạn bè, theo truyền thống gia đình không phải là động cơ thúc đẩy sinh viên lựa chọn ngành học. Đây là nghiên cứu ứng dụng thực tiễn tại một trường ĐH cụ thể tại Việt Nam.[4]

Nguyễn Đức Nghĩa, ĐHQG TP. HCM đã đưa ra kết luận: thí sinh dự thi ĐH thường chọn các ngành đang hoặc có thể phát triển trong xã hội, nhưng chưa quan tâm đến các ngành cần thiết cho sự phát triển của xã hội. Bên cạnh đó, thí sinh thường tập trung chọn ngành học tại các trường ĐH có điểm chuẩn trúng tuyển thấp trong kỳ tuyển sinh trước đó.[4]

1.3. Cơ sở lý thuyết, các giả thuyết nghiên cứu

1.3.1. Cơ sở lý thuyết

D.W.Chapman (1981) đã đề xuất mô hình tổng quát về việc chọn trường đại học của các học sinh. Dựa vào kết quả thống kê thu thập cho thấy có 2 nhóm yếu tố ảnh hưởng nhiều đến quyết định chọn trường. Thứ nhất là đặc điểm của gia đình và cá nhân học sinh. Thứ hai là một số yếu tố bên ngoài có ảnh hưởng cụ thể như các cá nhân ảnh hưởng, các đặc điểm cố định của trường đại học và nỗ lực giao tiếp của trường đại học với các học sinh.

Có rất nhiều nghiên cứu được sử dụng từ kết quả của D.W. Chapman và phát triển trên những mô hình khác để nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn trường đại học của HS THPT. Cabera và La Nasa (1998) đã nghiên cứu mô hình 3 giai đoạn về vấn đề chọn trường đại học dựa trên nền tảng mô hình chọn trường của D.W.Chapman và K. Freeman. Từ kết quả nghiên cứu này, Cabera và La Nasa nhấn mạnh rằng những mong đợi về công việc trong tương lai của học sinh cũng là một nhóm yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học của học sinh.

Joseph Sia Kee Ming (2010) đã đề xuất mô hình khung khái niệm các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH của sinh viên tại Malaysia. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng quyết định chọn trường ĐH của sinh viên chịu sự ảnh hưởng của “Nhóm yếu tố các đặc điểm cố định của trường ĐH” bao gồm: vị trí; chương trình đào tạo; danh tiếng; cơ sở vật chất; chi phí học tập; hỗ trợ tài chính; cơ hội việc làm và “Nhóm yếu tố các nỗ lực giao tiếp với sinh viên” bao gồm: quảng cáo; đại diện tuyển sinh, giao lưu với các trường phổ thông; thăm viếng khuôn viên trường ĐH.

Nhìn chung, có nhiều nhóm yếu tố ảnh hường đến quyết định lựa chọn trường đại học của HS THPT đã được khám phá và công bố. Tuy nhiên, để tiến hành thực hiện đề tài này, tác giả sẽ dựa vào các kết quả nghiên cứu trên nhưng có sự chọn lọc, điều chỉnh và bổ sung để hình thành mô hình nghiên cứu mới sao cho phù hợp với mục đích đặt ra của đề tài.

1.3.2. Các giả thuyết nghiên cứu

1.3.2.1. Nhóm yếu tố đặc điểm cố định của Trường ĐHTG

• 
  Vị trí tọa lạc của trường ĐH:
  

• 
  Chương trình học:
  

  Ford và cộng sự (1999) cũng nhận thấy rằng các vấn đề như phạm vi của chương trình nghiên cứu, tính linh hoạt của chương trình học, linh hoạt thay đổi lớn và nhiều lựa chọn mức độ là những yếu tố quan trọng nhất để học sinh lựa chọn các tổ chức giáo dục đại học phù hợp. Do đó, có thể kết luận rằng có một mối quan hệ tích cực giữa các chương trình học tập và quyết định chọn trường đại học.

• 
  Danh tiếng của trường ĐH:
  

• 
  Cơ sở vật chất:
  

• 
  Chi phí học tập:
  

• 
  Hỗ trợ tài chính:
  

• 
  Cơ hội việc làm:
  

• 
  Quảng cáo:
  

• 
  Đại diện tư vấn tuyển sinh:
  

• 
  Thăm khuôn viên Trường ĐHTG (Campus Visit):
  

• 
  Khát vọng thành công:
  

• 
  Nhận thức năng lực cá nhân:
  

• 
  Kết quả học học tập ở trường THPT:
  

• 
  Giới tính:
  

Theo D.W.Chapman (1981), trong quá trình chọn trường đại học, các học sinh thường bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi sự thuyết phục, khuyên nhủ của bạn bè và gia đình. Sự ảnh hưởng của các cá nhân này đến các học sinh có thể được thực hiện theo 3 cách sau: (1) Ý kiến của họ về một trường đại học cụ thể nào đó là như thế nào (2) Họ cũng có thể khuyên trực tiếp về nơi mà học sinh nên tham gia dự thi (3) Trong trường hợp là bạn thân, thì chính nơi mà bạn thân dự thi cũng ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh.

Hossler và Gallagher (1987) một lần nữa khẳng định ngoài sự ảnh hưởng của bố mẹ thì bạn bè cũng là một trong những nhân tố có ảnh hưởng mạnh mẽ đến quyết định chọn trường. Bên cạnh đó, Hossler và Gallagher còn cho rằng ngoài bố mẹ, anh chị và bạn bè, các cá nhân tại trường học cũng có ảnh hưởng không nhỏ đến quyết định này. Xét trong điều kiện giáo dục của Việt Nam, cá nhân có ảnh hưởng lớn đến quyết định chọn trường của các em chính là các thầy cô của họ. Do vậy, gia đình, bố mẹ, anh chị, bạn thân và thầy cô phổ thông chính là những người có ảnh hưởng nhất định trong việc đưa ra quyết định chọn trường học cho học sinh.

3. 
   Thang đo lường và ý nghĩa của thang đo lường
   

• 
  Khái niệm thang đo lường:
  

• 
  Giới thiệu các loại thang đo:
  

• 
  Thang đo định danh (nominal scale):
  

+ Giới tính của người trả lời: nữ (0), nam (1)

+ Tình trạng hôn nhân của người trả lời : đã có gia đình (1), chưa có gia đình (2)

+ Các cửa hàng mà người tiêu dùng đã đến mua sắm: cửa hàng A, cửa hàng B, cửa hàng C, cửa hàng D…

Thang đo thứ tự phản ánh sự khác biệt về thuộc tính và về thứ tự hơn kém giữa các đơn vị. Có thể dùng các con số xếp theo thứ tự tăng dần hay giảm dần để biểu hiện thang đo. Không thể tính toán trên những con số này.

Ví dụ: Mức độ ưa thích của bạn đối với các cửa hàng mà bạn đã đến mua sắm (xếp theo thứ tự 1,2,3,…nghĩa là từ ưa thích nhất trở xuống): -cửa hàng A (4) -cửa hàng B (1) -cửa hàng C (2) -cửa hàng D (3)

• 
  Thang đo khoảng (interval scale):
  

• 
  Thang đo tỷ lệ (ratio scale):
  

Ví dụ: Người điều tra hỏi một khách hàng: nếu cho anh ta 100 điểm cố định để anh ta cho điểm 4 cửa hàng nghiên cứu theo mức độ ưa thích của anh ta đối với từng cửa hàng này, thì anh ta sẽ phân bố điểm như thế nào ?

Giả sử câu trả lời là: -cửa hàng A (0 điểm) -cửa hàng B (60 điểm) -cửa hàng C (20 điểm) -cửa hàng D (20 điểm). Ta có thể hiểu: anh ta không ưa thích một chút nào đối với cửa hàng A; mức độ ưa thích cửa hàng C và D là bằng nhau; mức độ ưa thích cửa hàng B nhiều gấp 3 lần mức độ ưa thích cửa hàng C và cửa hàng D.

• 
  Ý nghĩa của đo lường:
  

Chương 1 đã trình bày cơ sở lý luận và tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài nghiên cứu. Qua việc trình bày cơ sở lý luận cho thấy xu hướng chọn trường, chọn nghề của HS THPT là một thành tố, nó có mối quan hệ ảnh hưởng với nhiều thành tố khác. Phần trình bày tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã tập trung giới thiệu, phân tích các nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước có nội dung liên quan đến việc chọn nghề, chọn trường ĐH - CĐ của HS THPT. Đồng thời, Chương 1 cũng đã trình bày giả thuyết các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn ĐHTG của HS THPT trên địa bàn tỉnh Tiền Giang và giới thiệu các loại thang đo lường ứng dụng trong nghiên cứu.