ĐỀ CƯƠng ôn tập ngữ VĂN 8 hki a – phần văn họC : I. Truyện kí Việt Nam : 4 văn bản

1. Tôi đi học(Thanh Tịnh)

2. Trong lòng mẹ(Nguyên Hồng)

3. Lão Hạc(Nam Cao)

4. Tức nước vỡ bờ(Tắt đèn-Ngô Tất Tố)
II. Văn học nước ngoài : 4 văn bản : Cần nắm được tác giả, xuất xứ văn bản, tóm tắt văn bản, nội dung, nghệ thuật, cảm nhận được về nhân vật.

1. Cô bé bán diêm( Truyện cổ An -đec-xen)

2. Đánh nhau với cối xay gió( trích Đôn-Ki-hô-tê của Xéc-van-tét)

3. Chiếc lá cuối cùng ( O.Hen-ri)

4. Hai cây phong( trích Người thầy đầu tiên – Ai-ma-tốp)
III. Văn bản nhật dụng : 3 văn bản : Cần học nội dung ý nghĩa, áp dụng viết đoạn văn vận dụng liên hệ thực tế cuốc sống bản thân và Viết Bài văn Nghị luận xã hội

1. Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000

2. Ôn dịch, thuốc lá

3. Bài toán dân số

1. Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác ( Phan Bội Châu)

2. Đập đá ở Côn Lôn(Phan Châu Trinh)

3. Muốn làm thằng Cuội(Tản Đà)

4. Hai chữ nước nhà ( Trần Tuấn Khải)

5. Ông đồ ( Vũ Đình Liên)

- Là người có tình cảm sâu nặng với người nông dân và nông thôn Hà Nam.

Văn bản nêu lên vấn đề thời sự của đời sống hiện đại: Dân số và tương lai của dân tộc, nhân loại.

-Tình cảnh nghèo khổ đói rách,túng quẫn đã đẩy Lão Hạc đến cái chết như một hành động tự giải thoát.

-Lão đã tự chọn cái chết để bảo toàn căn nhà,đồng tiền, mảnh vườn,đó là những vốn liếng cuối cùng lão để lại cho con.

=>Cái chết tự nguyện của Lão Hạc xuất phát từ lòng thương con âm thầm sâu sắc và lòng tự trọng đáng kính của lão

Cái chết của Lão Hạc có ý nghĩa sâu sắc:

- Góp phần bộc lộ rõ số phận và tính cách của Lão Hạc: nghèo khổ, bế tắc, cùng đường, giàu lòng tự trọng.

- Tố cáo hiện thực xã hội thực dân nữa phong kiến, đẩy người nông dân vào đường cùng.

Lão Hạc là người cha hết lòng vì con,là người tình nghĩa và biết tôn trọng hàng xóm

-> Nhân cách cao thượng của Lão Hạc.

Câu 2

Truyện ngắn Lão Hạc cho em những suy nghĩ gì vè phẩm chất và số phận của ng­ười nông dân trong chế độ cũ ?

-Chắt chiu, tằn tiện

-Giàu lòng tự trọng (không làm phiền hàng xóm kể cả lúc chết )

-Giàu tình th­ương yêu (với con trai ,với con Vàng)

->Số phận của ng­ười nông dân : nghèo khổ bần cùng không lối thoát

Truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao và Đoạn trích “ Tức nước vỡ bờ ” của ngô Tất Tố đó làm nổi bật phẩm chất tốt đẹp và số phận bi kịch của người nông dân Việt nam trong xã hội thực dân phong kiến ( 0,5)

- Số phận cùng khổ người nông dân trong xã hội cũ , bị áp bức chà đạp, đời sống của họ vô cùng nghèo khổ.( 2 đ )

+ Lão Hạc một nông dân già cả sống cực kì nghèo khổ vất vả kiếm sống qua ngày. Cuộc sống ,sự áp bức của xã hội cũng như sự dồn ép của tình cảm và sự day dứt … lão đã tìm đến cái chết để giải thoát cho số kiếp của mình.

+ Chị Dậu một phụ nữ thủy chung, hiền thục, thương chồng , thương con . Do hoàn cảnh gia đình túng quẫn, lại gặp lúc sưu cao thuế nặng, chị một mình chạy vạy bán con bán chó …để nộp sưu cho chồng . Sự tàn bạo của xã hội bóc lột nặng nề và tình thế bức bách chị đã vùng lên đánh lại Cai lệ để bảo vệ chồng để cuối cùng bị tù tội và bị đẩy vào đêm sấm chớp và tối đen như mực….

- Nhưng ở họ có phẩm chất tốt đẹp chung thủy với chồng con, yêu thương mọi người, cần cù đảm đang, không muốn liên lụy người khác....( 1,5 đ )

+ Lão Hạc Sống cần cự chăm chỉ và lão tím đến cái chết là để bảo vệ nhân phẩm, bảo vệ sự trong sạch , bảo vệ tình yêu , đức hi sinh và trách nhiệm cao cả của một người cha nghèo…

+ Chị Dậu suốt đời tần tảo vì gia đình , chồng con, khi chồng bị Cai lệ ức hiếp, Chị sẵn sàng đứng lên để bảo vệ….

• 
  Bằng ngòi bút hiện thực sâu sắc , kết hợp với nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn , khắc họa nhân vật tài tình... Nam Cao cũng Như Ngô Tất Tố đẵ làm nổi bật vẻ đẹp và số phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám một cách sinh động và sâu sắc. Qua đó để tố cáo xã hội bất công , áp bức bóc lột nặng nề , đồng thời nói lên lòng cảm thông sâu sắc của các nhà văn đối với những người cùng khổ ..( 1 đ )
  

Qua ba văn bản truyện ký Việt Nam: “Trong lòng mẹ”, “Tức nước vỡ bờ” và “Lão Hạc”, em thấy có những đặc điểm gì giống và khác nhau ? Hãy phân tích để làm sáng tỏ.

- Thời gian sáng tác: Cùng giai đoạn 1930 – 1945. - Phương thức biểu đạt: tự sự.

- Nội dung: Cả 3 văn bản đều phản ánh cuộc sống khổ cực của con người trong xã hội đương thời chứa chan tinh thần nhân đạo. - Nghệ thuật: Đều có lối viết chân thực, gần gũi, sinh động.

b. Khác nhau: (1,0 điểm)

- Thể loại: Mỗi văn bản viết theo một thể loại: Trong lòng mẹ (Hồi kí), Lão Hạc (Truyện ngắn), Tức nước vỡ bờ (Tiểu thuyết)

- Đều biểu đạt phương thức tự sự nhưng mỗi văn bản yếu tố miêu tả, biểu cảm có sự đậm nhạt khác nhau. - Mỗi văn bản viết về những con người với số phận và những nỗi khổ riêng.

Câu 4 : Tóm tắt văn bản Lão Hạc :

Tóm tắt LH.

Lão Hạc có một con trai, một mảnh vườn và một con chó. Con trai lão đi phu đồn điền cao su, lão chỉ còn lại cậu Vàng. Vì muốn giữ lại mảnh vườn cho con, lão đành phải bán con chó, mặc dù hết sức buồn bã và đau xót. Lão mang tất cả tiền dành dụm được gửi ông giáo và nhờ ông trông coi mảnh vườn. Cuộc sống mỗi ngày một khó khăn, lão kiếm được gì ăn nấy và từ chối những gì ông giáo giúp. Một hôm lão xin Binh Tư ít bả chó, nói là để giết con chó hay đến vườn, làm thịt và rủ Binh Tư cùng uống rượu. Ông giáo rất buồn khi nghe Binh Tư kể chuyện ấy. Nhưng bỗng nhiên lão Hạc chết - cái chết thật dữ dội. Cả làng không hiểu vì sao lão chết, chỉ có Binh Tư và ông giáo hiểu.

Vì thiếu xuất sưu của người em đã chết, anh Dậu bị bọn tay sai đánh, trói, lôi ra đình cùm kẹp, vừa được tha về. Một bà lão hàng xóm ái ngại hoàn cảnh nhà chị nhịn đói từ hôm qua, mang đến cho chị bát gạo để nấu cháo. Anh Dậu vừa cố ngồi dậy cầm bát cháo, chưa kịp đưa lên miệng thì cai lệ và gã đầy tớ nhà Lí trưởng lại xộc vào định trói anh mang đi. Van xin thiết không được, chị Dậu đã liều mạng chống lại quyết liệt, đánh ngã cả hai tên tai sai vô lại.

Từ truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng của O.Hen-ri, theo em vì sao chiếc lá cuối cùng đựoc coi là kiệt tác của cụ Bơ-men ?

Giải thích được ba lí do sau :

- Chiếc lá mang lại giá trị nghệ thuật : giống chiếc lá thật mà con mắt hoạ sĩ như Giôn-xi và Xiu cũng không nhận ra.

- Chiếc lá mang lại giá trị nhân sinh : vì con người, vì cuộc sống

- Chiếc lá được đổi bằng cả tính mạng của cụ Bơ-men.

Câu 7 : Chỉ ra những điểm tương phản giữa 2 nhân vật Đôn-Ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa. Nghệ thuật tương phản đó có ý nghĩa, tác dụng như thế nào ?

a.Đôn - Ki - Hô – Tê

- Quý tộc

- Gầy, cao, cưỡi ngựa còm,

- khát vọng cao cả

-mong giúp ích cho đời

-mê muội

-hão huyền,

- Dũng cảm.

b.Xan - Chô - Pan - Xa

- Béo, lùn, ngồi trên lưng lừa.

-ước muốn tầm thường

-chỉ nghĩ đến cá nhân mình.

- tỉnh táo

-thiết thực

- hèn nhát.

-Nghệ thuật tương phản: mỗi khía cạnh ở nhân vật Đôn-Ki-hô-tê đều đối lập rõ rệt với khía cạnh tương ứng ở nhân vật Xan–chô Pan-xa và làm nổi bật nhau lên

+ Làm rõ đặc điểm của mỗi nhân vật

+Tao nên sự hấp dẫn độc đáo.

+ Tạo ra tiếng cười hài hước .

Phân tích ý nghĩa của việc dùng dấu phẩy trong đầu đề của văn bản Ôn dịch, thuốc lá. Có thể sửa thành Ôn dich thuốc lá hoặc Thuốc lá là một loại ôn dịch đ­ược không ?Vì sao ?

- Ôn dịch: Chỉ 1 thứ bệnh lan truyền rộng (có thể gây chết người hàng loạt trong một thời gian nhất định)

- Thuốc lá: Là cách gọi tắt của tệ nghiện thuốc lá

- Dấu phẩy tu từ: nhấn mạnh sắc thái b/c: vừa căm tức vừa ghê tởm, nguyền rủa, tẩy chay.

=> Nhan đề có ý nghĩa: “Thuốc lá! Mày là đồ ôn dịch!”

Câu 9:

Nguyên nhân và tác hại của việc sử dụng bao bì ni lông ?

* Nguyên nhân gây hại.

- Do đặc tính không phân huỷ của nhựa Plaxtic.

* Tác hại

- Lẫn vào đất, cản trở sự phát triển của thực vật dẫn đến xói mòn.

- Làm chết động vật khi nuốt phải.

- Làm tắc cống rãnh gây muỗi, bệnh tật, dịch.

Ngoài ra:

- Làm ô nhiễm thực phẩm, gây tác hại cho não, là nguyên nhân gây nên ung thư phổi.

- Vứt túi bừa bãi: gây mất mĩ quan.

- Ngăn cản sự phân huỷ của các rác thải khác.

- Nếu chôn sẽ rất tốn diện tích.

- Khi đốt gây ngộ độc, ảnh hưởng tuyến nội tiết, giảm khả năng miễn dịch, ...

Câu 10

Bốn câu thơ đầu của bài thơ đập đá ở CL có hai lớp nghĩa .Hai lớp nghĩa đó là gì ?Phân tích giá trị nghệ thuật của những câu thơ đó .Nhận xét về khẩu khí của tác giả ?

-Không gian:Trơ trọi ,hoang vắng,rộng lớn, là địa ngục trần gian

-T­ư thế:Hiên ngang ,sừng sững toát lên vẻ đẹp hùng tráng .

-Công việc đập đá:là công việc lao động khổ sai nặng nhọc .

-Hành động quả quyết ,mạnh mẽ:

-Khắc hoạ nổi bật tầm vóc khổng lồ của ng­ời anh hùng.

-Sử dụng động từ ,phép đối ,lối nói khoa trư­ơng ,l­ượng từ ,giọng thơ hùng tráng ,sôi nổi.

->Khí phách hiên ngang ,t­ư thế ngạo nghễ v­ươn cao ngang tầm vũ trụ ,biến công việc cư­ỡng bức thành công việc chinh phục thiên nhiên dũng mãnh của con ngư­ời

Bèn c©u th¬ cuèi béc lé trùc tiÕp nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ cña t¸c gi¶ .Em h·y t×m hiÓu ý nghÜa nh÷ng c©u th¬ nµy vµ c¸ch thøc biÓu hiÖn c¶m xóc cña t¸c gi¶?

- Sử dụng phép đối, khẩu khí ngang tàng ,rắn giỏi ->Cho thấy sức chịu đựng mãnh liệt về thể xác lẫn tinh thần của con ng­ời

tr­ước thử thách

-Bất khuất tr­ước nguy nan ,trung thành với lý t­ưởng yêu n­ước

-Những ng­ười có gan làm việc lớn, khi phải chịu cảnh tù đầy thì chỉ là việc nhỏ ,không có gì đáng nói .

-Tự hào kiêu hãnh về công việc to lớn mà mình theo đuổi ,coi th­ường việc tù đầy

- Giọng điệu cứng cỏi,hình ảnh ẩn dụ ,cấu trúc đối lập ,câu cảm thán  khẳng định lý t­ưởng yêu nư­ớc lớn lao mới là điều quan trọng nhất

-Tin t­ưởng mãnh liệt vào sự nghiệp cứu n­ước của mình.

Hai câu đề:

- Điệp từ, giọng thơ vừa cứng cỏi, vừa mềm mại thể hiện cỏch sống đàng hoàng, sang trọng của bậc anh hùng khong bao gio thay đổi .PBC tự giác, ý thức được hoàn cảnh, vượt lên và cao hơn hoàn cảnh.Đó là quan niệm sống cao đẹp.

Ng­ời tù đặc biệt là PBC - một ng­ời tù cầm chắc cái chết nh­ng ông không có một chút gì lo sợ vào nhà tù là bao nhiêu thiếu thốn gian khổ nh­ng PBC coi nhà tù chỉ là chốn tạm chân trên con đ­ờng đấu tranh của mình. Nhà tù là nơi ng­ời tù yêu n­ớc rèn luyện ý chí, là tr­ờng học cách mạng đã trở thành quan niệm sống và đấu tranh của PBC cũng nh­ của các nhà CM nói chung.

-Hai câu thơ không chỉ thể hiện t­ thế, tinh thần, ý chí của ng­ời anh hùng CM trong những ngày đầu ở tù mà còn thể hiện quan niệm của ông về cuộc đời và sự nghiệp.

Câu 13

Lời tâm sự ở câu 3-4 trong bài cảm tác vào nhà ngục QĐ có ý nghĩa nh­ư thế nào ?

Hai câu thực:

- Phép đối, đối xứng cả ý lẫn thanh, giọng điệu thay đổi, không đùa vui hóm hỉnh mà trở nên trầm ngâm suy nghĩ

- Nói lên tình thế và tâm trạng đau đớn của người anh hùng đầy khí phách, tinh thần không khuất phục, tin mình là ng­ời yêu n­ớc chân chính, lạc quan kiên c­ờng, chấp nhận nguy nan trên đ­ờng tranh đấu.

Hai câu luận:

Hai câu luận là khẩu khí của một bậc anh hùng hào kiết cho dù có ở tình trọng nào, bi kịch đến đâu thì chí khí vẫn không đổi, vẫn một lòng theo đuổi sự nghiệp cứu n­ớc vẫn có thể ngạo nghê c­ời tr­uwớc mọi thủ đoạn của kẻ thù câu thơ là sự kết tinh cao độ cảm xúc lãng mạn hào hùng của tác giả. hỡnh ảnh đẹp đầy lóng mạn.

Lối nói khoa tr­ơng tạo nên hình t­ợng nghệ thuật gây ấn t­ợng mạnh ,kích thích cao độ cảm xúc ng­ời đọc ,tạo sức truyền cảm nghệ thuật lớn ,nhân vật không còn là con ng­ời thật ,con ng­ời nhỏ bé ,bình thư­ờng trong vũ trụ mà trở nên hết sức lớn lao

- Điệp từ( còn) nằm sát nhau và ngăn cách với nhau bởi dấu phẩy

có tác dụng nhấn mạnh dứt khoát từng ý, tăng ý KĐ cho câu thơ.

- Hai câu thơ kết thể hiện tinh thần của ng­ời chiến sĩ CM trong tù: còn sống, còn đấu tranh giải phóng dân tộc ; thể hiện quan niệm sống của nhà yêu n­ớc, t­ thế hiên ngang tr­ớc cái chết , ý chí gang thép; tin tư­ởng vào sự nghiệp chính nghĩa của mình, bất chấp thử thách gian nan.

Đó là quan niệm sống cao cả.
* THỰC HÀNH VIẾT ĐOẠN VĂN, BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

* Viết bất cứ chủ đề nào cũng tuân thủ 4 nội dung sau:

- Thực trạng

- Nguyên nhân

- Tác hại ( Hậu quả)

- Phương hướng khắc phục

* Các cách viết

- Diễn dịch : Câu chủ đề nằm đầu đoạn.

- Quy nạp : Câu chủ đề nằm cuối đoạn

- Tổng- phân -hợp : Câu chủ đề nằm đầu đoạn và câu chốt (tương đương câu CĐ) nằm ở cuối đoạn.

* ÁP DỤNG

+ Thực trạng :

- Hiện nay nhiều người chết sớm do hút thuốc

- 1.3tr người Việt Nam rơi xuống mức đói nghèo và người hút mất 12-25 năm tuổi thọ.

+ Nguyên nhân

- Thiếu hiểu biết về tác hại thuốc lá

- Quan niệm sai trái và suy nghĩ lêch lạc…

+ Tác hại ( Hậu quả)

- Đe dọa sức khỏe, tính mạng loài người (dẫn chứng : khói, chất oxitcacbon trong khói, chất hắc ín, chất nicôtin…gây các cưn bệnh như: ung hủ phổi, nhồi máu cơ tim,

- Ảnh hưởng sức khỏe những người xung quanh và cộng đồng.

+ Phương hướng khắc phục

- Cấm quảng cáo thuốc lá.

- Phạt tiền những người hút

- Tuyên truyến cho mọi người thấy tác hại thuốc lá…

* Chủ đề 2. Tác hại của sự gia tăng dân số

+ Thực trạng :

- Dân số đang tăng nhanh và không đều

- Nguy cơ bùng nổ dân số.

+ Nguyên nhân

- Sự suy nghĩ sai trái, lệch lạc đông con là tốt...

- Sinh đẻ không có kế hoạch.

+ Tác hại ( Hậu quả)

- Ảnh hưởng đến đời sống cá nhân, gia đình và mọi mặt của đời sống xã hội.( không đủ lương thực, thực phẩm....)

- Không đáp ứng được nhu cầu việc làm.

+ Phương hướng khắc phục

- Kế hoạch hóa sự sinh đẻ, giảm tỉ lệ sinh.

- Tuyên truyền tác hại của gia tăng dân số đến mọi người.

+ Thực trạng :

- Ô nhiễm môi trường đang diễn ra khắp nơi.

- Ô nhiễm môi trường chưa được quan tâm.

+ Nguyên nhân

- Chặt phá rừng làm nương rẫy

- Sử dụng bao ni lông và thuốc trừ sâu không hợp lý.

- Ý thức bảo vệ môi trường sống chưa cao

- Ảnh hưởng sự phát triển của cây cối, xói mòn...

- Gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, phát sinh các dịch bệnh.

- Ảnh hưởng đến môi trường sống kém trong lành

- Gây ảnh hưởng xấu đến mĩ quan, cảnh quan

+ Phương hướng khắc phục

- Không sử dụng bao bì ny lông và các vật dụng làm ô nhiễm môi trường.

- Tuyên truyền cho mọi người để cùng nhau bảo vệ môi trường sống.

-Thái độ, ty thương, cảm thương của nhà văn được thể hiện rất rõ nét. Lời văn toát lên đầy xót xa thương cảm. Ông kể về những mộng tưởng với giọng văn chân chính, thương cảm, xót xa.

-Ngòi bút nhân đạo,chan chứa yêu thương thể hiện rõ khi tác giả kể về cái chết của cô bé.

-T/g ngầm thể hiện sự phẫn nộ trước thái độ thờ ơ của mọi người.

Các văn bản đã học: Trong lòng mẹ, Lão Hạc, Cô bé bán diêm, Chiếc lá cuối cùng đã gợi lên cho em điều gì về sự cảm thông, tình thương yêu với những con người nghèo khổ bất hạnh? Hãy trình bày điều đó bằng một đoạn văn( dài khoảng 15 dòng tờ giấy thi).

Yêu cầu: viết một đoạn văn không quá số dòng qui định

+ Thấy rõ nỗi cay đắng, tủi cực, số phận đau thương của những con người nghèo khổ, bất hạnh

- Suy nghĩ về nỗi cay đắng, tủi cực của cậu bé Hồng mồi côi cha

- Số phận đau thương và cái chết thê thảm của lão Hạc

- Hình ảnh của cô bé bán diêm chết rét trong đêm giao thừa

- Tình thương yêu cao cả giữa những người nghệ sỹ nghèo khổ

+ từ đó cũng cho ta hiểu hơn về phẩm chất tốt đẹp, khát vọng vươn tới cuộc sống hạnh phúc của mỗi con người. Gợi cho mỗi người chúng ta sự cảm thông với nỗi đau, như lời nhắn nhủ mỗi người chúng ta cần có tấm lòng yêu thương, trân trọng với những người nghèo khổ, bất hạnh

Câu 3 (2đ) Viết đoạn văn theo lối diễn dịch khoảng 8 – 10 câu nhận xét về nhân vật Lão Hạc trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao

Hình thức :

Viết đúng hình thức đoạn văn theo đề bài 0.5đ

Sử đụng đúng câu chủ đề đặt đầu đoạn văn 0.5đ