ĐỀ CƯƠNG HỌC PHẦN DƯỢC LIỆU
1. Mã số học phần: PCO314
2. Tên học phần: Dược liệu
3. Cấp học: Dược sĩ đại học hệ 4 năm
4. Năm học: 2016 - 2017
5. Số tín chỉ: 4 (3/1)
6. Giảng viên phụ trách: Ths. Phạm Thị Tuyết Nhung
7. Cán bộ tham gia giảng dạy:
1. Ths. Phạm Thị Tuyết Nhung
2. Ths. Đinh Phương Liên
3. Ths. Nông Thị Anh Thư
4. Ths. Đỗ Thị Thúy Hòa
5. Ths. Ngô Thị Huyền Trang
6. Ths. Nguyễn Thị Thu Huyền
7. Ths. Nguyễn Quốc Thịnh
8. Ths. Phạm Thùy Linh
8. Mục tiêu học phần:
Sau khi học xong học phần này sinh viờn phải đạt được các yêu cầu sau:
8.1. Kiến thức:
* Ứng dụng được tính chất lý học, hóa học để chiết xuất, kiểm nghiệm các nhóm chất tự nhiên thường gặp trong dược liệu (carbonhydrat, glycosid tim, flavonoid, saponin, anthranoid, tanin, coumarin, alcaloid, tinh dầu).
* Trình bày được cấu trúc hóa học và tác dụng sinh học của các nhóm chất tự nhiên thường gặp trong dược liệu
* Xác định nguồn dược liệu được ứng dụng trong y dược học dựa vào cấu trúc hóa học.
* Ứng dụng được các chế phẩm có nguồn gốc động vật (Ong mật, Tắc kè, Gấu, Hươu) trong cuộc sống và trong ngành Dược
8.2. Kỹ năng:
* Kiểm nghiệm được dược liệu chứa các nhóm hợp chất carbonhydrat, glycosid tim, flavonoid, saponin, anthranoid, tanin, coumarin, alcaloid, tinh dầu bằng phương pháp hoá học, vi học.
* Xác định đúng tên và bộ phận dùng của 75 vị dược liệu.
8.3. Thái độ
* Nhận thức được tầm quan trọng của môn học dược liệu học trong công tác bảo tồn, sử dụng và phát triển nguồn nguyên liệu phục vụ sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ nhân dân.
9. Mô tả học phần:
- Phần lý thuyết Dược liệu: nêu khái quát về môn học Dược liệu và mối liên quan của nó với các môn học khác trong chương trình đào tạo dược sĩ đại học ; vai trò, vị trí của dược liệu trong ngành Dược; những kiến thức cơ bản và chung nhất về thu hái, phơi sấy, chế biến sơ bộ và bảo quản dược liệu; vai trò của các nhóm hợp chất tự nhiên có trong dược liệu; những kiến thức cơ bản nhất về các cây thuốc, vị thuốc lấy từ thực vật hay động vật (tên khoa học, đặc điểm thực vật, vùng phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến, tác dụng, công dụng, cách dùng và các bài thuốc, dạng thuốc thông dụng được làm từ các dược liệu).
- Phần thực hành Dược liệu: cung cấp các kỹ năng về kiểm nghiệm dược liệu bằng p.p hóa học, vi học, cảm quan.
10. Phân bố thời gian:
Tín chỉ lý thuyết: 45 tiết
Số tiết thực dạy: 3(3-2-6)10
Số tuần thực dạy: 10 tuần
Tổng số tiết thực dạy: 30+5+10= 45 tiết
Tín chỉ thực hành: 30 tiết
11. Điều kiện và yêu cầu của học phần:
11.1. Điều kiện: Sinh viên phải học các môn khoa học cơ bản, học phần thực vật dược trước khi học học phần này.
11.2. Chỉ tiêu thực hành
- Làm được 06 tiêu bản dược liệu (vi phẫu, bột) đúng kĩ thuật
- Xác định được:
+ 6 đặc điểm vi học của Cam thảo bắc
+11 đặc điểm vi học của Ích mẫu thảo.
- Thực hiện được quy trình chiết xuất và các phản ứng định tính 6 nhóm hợp chất (glycoside tim, tannin, saponin, flavonoid, anthranoid, coumarin) có trong dược liệu
- Xác định được tạp chất, các chất giả mạo trong tinh dầu Sả, Quế, Hương nhu.
- Xác định được tên, bộ phận dùng của 75 vị dược liệu không có nhãn.
12. Nội dung học phần
12.1. Lý thuyết
STT
|
Nội dung
|
Số tiết
|
1
|
Chương 1: Phần chung
1. Định nghĩa môn học
2. Lịch sử môn dược liệu
3. Vị trí của dược liệu trong ngành y tế và trong nền kinh tế quốc dân
4. Thu hái, chế biến, bảo quản dược liệu
5. Các phương pháp để đánh giá dược liệu
|
2
|
1
|
Chương 2: Dược liệu chứa carbohydrat
1. Tinh bột
1.1. Đại cương
1.2. Dược liệu chứa tinh bột
2. Cellulose
2.1. Đại cương
2.2. Dược liệu chứa cellulose
3. Gôm – chất nhày – pectin
3.1. Đại cương
3.2. Dược liệu chứa gôm – chất nhày - pectin
|
3
|
2
|
Chương 3 : Dược liệu chứa glycosid
1. Khỏi niệm chung về glycosid
2. Glycosid tim
2.1. Đại cương
2.2. Dược liệu chứa glycosid tim
|
3
|
3
|
3. Saponin
3.1. Đại cương
3.2. Dược liệu chứa saponin
|
5
|
4
|
5. Anthranoid
7.1. Đại cương
7.2. Dược liệu chứa coumarin
6. Flavonoid
5.1. Đại cương
5.2. Dược liệu chứa flavonoid
|
3
5
|
5
|
7. Coumarin
6.1. Đại cương
6.2. Dược liệu chứa coumarin
8. Tanin
8.1. Đại cương
8.2. Dược liệu chứa tanin
|
2
1
|
6+7+8
|
Chương 6: Dược liệu chứa alcaloid
1. Đại cương
2. Dược liệu chứa alcaloid không có nhân dị vòng
3. Dược liệu chứa alcaloid có nhân pyridin và piperidin
4. Dược liệu chứa alcaloid có nhân tropan
5. Dược liệu chứa alcaloid có nhân quinolinzidin
6. Dược liệu chứa alcaloid có nhân quinolin
7. Dược liệu chứa alcaloid có nhân isoquinolin
8. Dược liệu chứa alcaloid có nhân indol
9. Dược liệu chứa alcaloid có nhân imidazol
10. Dược liệu chứa alcaloid có nhân quinazolin
11. Dược liệu chứa alcaloid có nhân purin
12. Dược liệu chứa alcaloid có cấu trúc steroid
13. Dược liệu chứa alcaloid có cấu trúc diterpen
14. Dược liệu chứa alcaloid có cấu trúc khác
|
12
|
9
|
Chương 7: Dược liệu chứa tinh dầu
1. Đại cương
2. Dược liệu chứa tinh thần
3. Dược liệu chứa tinh dầu có thành phần chính là các dẫn chất sesquiterpen
4. Dược liệu chứa tinh dầu có thành phần chính là các dẫn chất có nhân thơm
5. Một số dược liệu có khả năng khai thác và sử dụng tinh dầu ở Việt Nam
|
6
|
10
|
Chương 10: Động vật làm thuốc
|
3
|
Tổng
|
|
45
|
12.2. Thực hành
STT
|
Nội dung
|
Số tiết
|
1
|
Kiểm nghiệm vi học Cam thảo bắc.
|
2,5
|
2
|
Kiểm nghiệm vi học Ích mẫu thảo.
|
2,5
|
3
|
Định tính glycosid tim, saponin trong dược liệu.
|
2,5
|
4
|
Định tính flavonoid, anthranoid, coumarin trong dược liệu.
|
2,5
|
5
|
Kiểm nghiệm alkaloid, tanin trong dược liệu
|
2,5
|
6
|
Kiểm nghiệm tinh dầu
|
2,5
|
Tổng
|
|
15
|
13. Phương pháp dạy học
- Thuyết trình
- Hỏi đáp
- Thảo luận nhúm
- Dạy học bằng bảng kiểm
14. Vật liệu giảng dạy
- Tài liệu phát tay, projector, laptop, phấn bảng đen.
15. Phương pháp lượng giá:
* Số lần lượng giá:
- 02 bài kiểm tra thường xuyên (hệ số 1)
- 01 bài thi giữa học phần (hệ số 2)
- 01 bài thi kết thúc học phần
* Hình thức lượng giá:
- Kiểm tra thường xuyên: tự luận
- Thi giữa học phần: bảng kiểm
- Thi kết thúc học phần: thi viết
16. Tài liệu học tập/tham khảo
16.1. Tài liệu học tập
1. Ngô Văn Thu 2006 – Bài giảng Dược liệu tập 1,Trung tâm Thông tin – Thư viện Đại học Dược Hà Nội.
2. Phạm Thanh Kỳ 2008 - Bài giảng Dược liệu tập 2, Trung tâm Thông tin – Thư viện Đại học Dược Hà Nội.
3. Nguyễn Viết Thân – Thực tập dược liệu (phần vi học, hoá học, nhận thức dược liệu) – Trung tâm Thông tin – Thư viện Đại học Dược Hà Nội.
16.2. Tài liệu tham khảo
4. Viện dược liệu 2004, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, NXB Khoa học và kỹ thuật.
5. Bộ Y tế 2002, Dược điển Việt Nam I, II, III – NXB Y học.
17. Lịch học
17.1. Lý thuyết
Tuần thứ
|
Nội dung
|
Số tiết
|
Giảng viên
|
|
Hình thức học
|
1
|
Chương 1: Phần chung
1. Định nghĩa môn học
2. Lịch sử môn dược liệu
3. Vị trí của dược liệu trong ngành y tế và trong nền kinh tế quốc dân
4. Thu hái, chế biến, bảo quản DL
5. Các phương pháp để đánh giá DL
|
2
|
Ths.Nhung
|
1,4,5
|
Thuyết trình, hỏi đáp
|
1
|
Chương 2: Dược liệu chứa carbohydrat
1. Tinh bột
1.1. Đại cương
1.2. Dược liệu chứa tinh bột
2. Cellulose
2.1. Đại cương
2.2. Dược liệu chứa cellulose
3. Gụm – chất nhày – pectin
3.1. Đại cương
3.2. Dược liệu chứa gôm – chất nhày - pectin
|
3
|
Ths.Trang
|
1,4,5
|
Thuyết trình, hỏi đáp
|
2
|
Chương 3 : Dược liệu chứa glycosid
1. Khỏi niệm chung về glycosid
2. Glycosid tim
2.1. Đại cương
2.2. Dược liệu chứa glycosid tim
|
3
|
Ths.Huyền
Ths.Hòa
|
1,4,5
|
Thuyết trình, thảo luận
|
3
|
3. Saponin
3.1. Đại cương
3.2. Dược liệu chứa saponin
|
5
|
Ths.Liên
|
1,4,5
|
Thuyết trình, thảo luận
|
4
|
5. Anthranoid
7.1. Đại cương
7.2. Dược liệu chứa coumarin
|
3
|
Ths.Thịnh
|
1,4,5
|
Thuyết trình, thảo luận
|
5
|
6. Flavonoid
5.1. Đại cương
5.2. Dược liệu chứa flavonoid
7. Coumarin
6.1. Đại cương
6.2. Dược liệu chứa coumarin
8. Tanin
8.1. Đại cương
8.2. Dược liệu chứa tanin
|
5
2
1
|
Ths.Trang
Ths.Thư
Ths.Linh
|
1,4,5
|
Thuyết trình, hỏi đáp
|
6+7+8
|
Chương 6: Dược liệu chứa alcaloid
1. Đại cương
2. DL chứa alcaloid không có nhân dị vòng
3. DL chứa alcaloid có nhân pyridin và piperidin
4. DL chứa alcaloid có nhân tropan
5. DL chứa alcaloid có nhân quinolinzidin
6. DL chứa alcaloid có nhân quinolin
7. DL chứa alcaloid có nhân isoquinolin
8. DL chứa alcaloid có nhân indol
9. DL chứa alcaloid có nhân imidazol
10. DL chứa alcaloid có nhân quinazolin
11. DL chứa alcaloid có nhân purin
12. DL chứa alcaloid có cấu trúc steroid
13. DL chứa alcaloid có cấu trúc diterpen
14. DL chứa alcaloid có cấu trúc khác
|
12
|
Ths.Nhung
Ths.Thư
|
2,4,5
|
Thuyết trình, thảo luận, hỏi đáp
|
9
|
Chương 7: Dược liệu chứa tinh dầu
1. Đại cương
2. Dược liệu chứa tinh dầu
3. Dược liệu chứa tinh dầu có thành phần chính là các dẫn chất sesquiterpen
4. Dược liệu chứa tinh dầu có thành phần chính là các dẫn chất có nhân thơm
5. Một số dược liệu có khả năng khai thác và sử dụng tinh dầu ở Việt Nam
|
6
|
Ths.Liên
|
2,4,5
|
Thuyết trình, thảo luận, hỏi đáp
|
10
|
Chương 10: Động vật làm thuốc
|
3
|
Ths.Thịnh
|
2,4,5
|
Thuyết trình, hỏi đáp
|
17.2. Thực hành
Tuần thứ
|
Nội dung
|
Số tiết
|
Giảng viên
|
Tài liệu tham khảo
|
Hình thức học
|
1
|
Kiểm nghiệm vi học Cam thảo bắc.
|
2,5
|
Ths.Liên
|
3,4
|
Thực hành tại phòng TN
|
2
|
Kiểm nghiệm vi học Ích mẫu thảo.
|
2,5
|
Ths.Thư
|
3,4
|
Thực hành tại phòng TN
|
3
|
Định tính glycosid tim, saponin trong dược liệu.
|
2,5
|
Ths.Trang
|
3,4
|
Thực hành tại phòng TN
|
4
|
Định tính flavonoid, anthranoid, coumarin trong dược liệu.
|
2,5
|
Ths.Linh
|
3,4
|
Thực hành tại phòng TN
|
5
|
Kiểm nghiệm alcaloid, tanin trong dược liệu
|
2,5
|
Ths.Thịnh
|
3,4
|
Thực hành tại phòng TN
|
6
|
Kiểm nghiệm tinh dầu
|
2,5
|
Ths.Hòa
|
3,4
|
Thực hành tại phòng TN
|
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |