VUÕ thuïY ÑAÊng lan chöÕ taâm trong thö phaùp nhaø xuaát baûn vaên hoùa thoâng tin haø noäI 2003 chöÕ taâm trong thö phaùp taùc giaû: vuõ thuïY ÑAÊng lan thö phaùP
tải về 3.29 Mb.
|
THÖ PHAÙP CHÖÕ VIEÄT?Linh taïi ngaõ, baát linh taïi ngaõ (coù hay khoâng laø do chính mình) _Coå nhaân Moïi ngöôøi sinh ra, ai cuõng coù tính hieáu kyø. Tính hieáu kyø ñaõ giuùp con ngöôøi khaùm phaù, phaùt hieän ra nhieàu thöù trong ñôøi soáng cuûa mình. Nhôø vaäy maø qua lòch söû, ñôøi soáng con ngöôøi caøng ñöôïc naâng cao. Hieáu kyø cuõng laø moät trong caùc nguoàn goác taïo neân vaên minh, vaên hoùa trong ñôøi soáng nhaân loaïi. Hieáu kyø hieåu bieát caùc söï vieäc laø moät baûn naêng baåm sinh, nghóa laø moät khuynh höôùng, moät thoâi thuùc töï nhieân, nhöng ñoâi khi cuõng coøn laø moät nhu caàu hoïc taäp, moät yeâu caàu hoïc hoûi kinh nghieäm. Vôùi nhöõng yeáu toá ñoù, vaên hoùa ngheä thuaät trôû thaønh moät loaïi hình coù söùc soáng taùc ñoäng cao nhaát trong loøng lòch söû nhaân loaïi. Vaên hoùa ngheä thuaät vöøa thoûa maõn trí tueä, vöøa thoûa maõn khuynh höôùng thaåm myõ, vöøa ñaùp öùng tính hieáu kyø cuûa con ngöôøi. Vaø caùi goïi laø “Ngheä thuaät thö phaùp chöõ Vieät” ñaõ phaùt sinh ra töø doøng chaûy naøy. Coù hay khoâng thö phaùp chöõ Vieät? Maëc daàu chöa coù vaên baûn chính thöùc naøo coâng nhaän, ngöôøi ta vaãn maëc nhieân duøng buùt loâng vieát chöõ Vieät vaø goïi laø thö phaùp. Noù nhanh choùng trôû thaønh thuù chôi thanh nhaõ, thuù vò trong loøng giôùi thöôûng laõm. Thuù chôi laø nhu caàu thöïc söï caàn thieát cho con ngöôøi giöõa cuoäc soáng phieàn taïp naøy, laø moät trong nhöõng hình thöùc söû duïng thôøi gian roãi, moät daïng cuûa nghæ ngôi taâm hoàn. Thuù chôi thö phaùp coøn laø caùch tieâu khieån tích cöïc ñuùng vôùi yù nghóa thaâm thuùy cuûa noù, ngöôøi ta coù theå möôïn tö töôûng hoaëc lôøi hay yù ñeïp naøo ñoù, ñeå dieãn ñaït tö töôûng cuûa mình qua ñöôøng neùt cuûa caùc con chöõ, khi coù nhöõng ñieàu maø khoâng phaûi ai ta cuõng coù theå giaûi baøy ñöôïc. Chôi thö phaùp coøn laø caùch ñeå thôøi gian chieâm nghieäm laïi mình, chieâm nghieäm laïi cuoäc soáng, noù coøn bao goàm caû saùng taïo vaø tieáp nhaän - laø moät trong nhöõng loaïi ñang ñöôïc öa chuoäng roäng raõi hieän nay. Moãi ngöôøi coù moät sôû thích rieâng, vaø moãi loaïi coù caùi hay rieâng. Thö phaùp chính laø trang phuïc cuûa tö töôûng, laø aån ngöõ cuûa taâm hoàn vaø trí tueä, maø ngöôøi Vieät chuùng ta khoù theå chôi thö phaùp nöôùc ngoaøi ñeå coù theå theå hieän, hieåu vaø dieãn ñaït ñöôïc. Nhö thö phaùp chöõ Haùn chaúng haïn. Coù moät soá taùc phaåm thö phaùp Trung Quoác, maø ngay ngöôøi baûn xöù - neáu khoâng coù trình ñoä - cuõng khoâng hieåu noåi. Moät trong nhöõng taùc phaåm ñoù laø böùc tranh “veõ ngöïa baèng chöõ” cuûa hoïc giaû kieâm nhaø thö phaùp taøi hoa Löông Khaûi Sieâu (1873 - 1930). OÂng Löông chaúng caàn ngaém nghía ngöïa, caøng khoâng phaûi döïng phaùc thaûo veà ngoaïi hình con vaät boán chaân naøy. Nhöng ñeå dieãn ñaït ñöôïc “con ngöïa”, cuõng nhö duøng hình töôïng noù ñeå dieãn ñaït yù töôûng, oâng ñaõ theå hieän: chaám buùt ñaãm möïc roài phoùng leân giaáy, leân vaûi chöõ Maõ (hay thieân lyù maõ, baïch maõ, tuaán maõ...). Vaø, ñeå vieát ra ñöôïc taùc phaåm thö phaùp ñoäc ñaùo naøy, nhaø thö phaùp Löông Khaûi Sieâu ñaõ vaän duïng caû trí tueä vaø reøn luyeän moät caùch coâng phu môùi ñaït ñöôïc. Veà chöõ, thì ai töøng hoïc qua Haùn töï ñeàu coù theå vieát ñöôïc, nhöng neáu ñeå lónh hoäi ñaày ñuû yù nghóa, cuøng thaáy cho heát veû ñeïp cuûa böùc thö phaùp noåi naøy - nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi nöôùc ngoaøi ñöôïc giaùo duïc baèng heä thoáng vaên töï khaùc - thì phaûi caàn coù ngöôøi phieân dòch giaûng giaûi ngoïn nguoàn, môùi töôøng taän ñöôïc. Cho neân ôû Vieät Nam ta, ngoaøi nhöõng baäc toân tuùc uyeân thaâm uyeân baùc, trong tröôøng hôïp naøy, chuùng ta phaàn nhieàu chæ laø nhöõng “chuù taøu nghe keøn” vieát khoâng ñöôïc, nhìn khoâng hieåu thì laáy ñaâu coù nhöõng rung ñoäng ñeå thaâm nhaäp? Vaø, ngöôøi Haùn khi chieâm ngöôõng thö phaùp cuûa nöôùc khaùc nhö Haøn Quoác, AÛ Raäp... thì hoï cuõng coù taâm traïng töông töï. Theá thì chôi thö phaùp laø caùi cuûa coõi rieâng, coõi Taâm, coù caàn phaûi chôø ai coâng nhaän hay caáp giaáy cho caùi coõi ñoù hay khoâng? Hôn nöõa, thö phaùp laø ngheä thuaät vieát chöõ ñeïp, ai cuõng coù theå vieát ñöôïc chöõ., nhöng vieát theá naøo cho ñeïp laïi laø moät ngheä thuaät. Moãi nöôùc coù moät ngoân ngöõ moät chöõ vieát rieâng, caùi ñeïp cuûa moãi daân toäc töï noù coù vaø caûm nhaän khaùc nhau raát voâ tö, neáu cöù ñem ra maø tranh caõi, coù khi laïi chaúng coøn laø ngheä thuaät nöõa. Chuùng ta khoâng bao giôø queân raèng xuaát xöù cuûa boä moân naøy töø Trung Quoác, nhöng, neáu cöù nhaát ñònh cho raèng chöõ Haùn ñaõ saûn sinh ra thö phaùp, vaø chæ ñoäc nhaát, thì caùi thuù chôi tao nhaõ naøy ñaønh phaûi luïi taøn theo vaên hoïc Haùn Noâm ñang maát daàn trong neàn vaên hoïc nöôùc ta, thì khoâng coù gì ñaùng tieác hôn. Ñeán ñaây chuùng ta laïi ñaët ra moät vaán ñeà khaùc. Vaäy, neáu coù thö phaùp chöõ Vieät? Coù ngöôøi cho raèng “thö phaùp vieát baèng chöõ La tinh khoâng theå naøo ñöôïc caùi thaàn nhö Haùn töï. Vaãn coù theå xem thö phaùp chöõ Vieät laø moät thuù chôi tao nhaõ, nhöng duø muoán hay khoâng, noù cuõng chæ döøng laïi ôû choã moät thuù chôi maø thoâi. Nhöõng möu toan naâng thuù chôi naøy leân haøng ngheä thuaät laø ñieàu traùi khuaùy, vì baûn thaân vaên töï
ÔÛ ñaây chuùng ta thaáy thuù chôi töï noù khoâng phaûi laø caùi gì gaén lieàn vôùi söï thaáp keùm, keùm coûi. Thaät ra töø laâu trong quan nieäm cuûa oâng cha chuùng ta ngheä thuaät vaãn gaén chaët vôùi chôi. Caùc töø “chôi tranh” “chôi chöõ” “chôi côø” ñaõ coù töø xöa. Ñi xem xieác goïi laø ñi xem “troø”. Moãi ñoäng taùc laø moät “mieáng troø”. Taûn Ñaø veà sau trong moät baøi thô cuõng vieát roõ: “Coù vaên coù ích, coù vaên chôi”. Phaân bieät “vaên coù ích” vôùi “vaên chôi” thaät ra cuõng chæ laø moät caùch noùi chöù vaên naøo maø chaúng coù ích, ngay ñeán vaên chæ ñeå chôi. Coù ích ôû ñaây theo Taûn Ñaø coù leõ laø loaïi vaên tuyeân truyeàn cho phong hoùa, ñaïo ñöùc, laø “vaên dó taûi ñaïo”. Nhöng ñôøi soáng cuûa xaõ hoäi vaø cuûa con ngöôøi ñaâu chæ boù heïp trong phong hoùa, ñaïo ñöùc; coù nhöõng caùi khoâng lieân quan gì tôùi chuyeän ñaïo nhöng laïi coù quan heä tôùi chuyeän ñôøi, coù nhöõng caùi chæ laø chôi hoaëc coù veû nhö chæ ñeå chôi nhöng laïi raát quan troïng vaø vaãn coù ích neáu xeùt veà phöông dieän nhaân sinh noùi chung. Chôi - vaø moät phaàn caû ngheä thuaät nöõa - quan troïng khoâng phaûi ôû choã noù taïo ra moät saûn phaåm naøo ñoù nhö lao ñoäng saûn xuaát. YÙ nghóa cuûa noù naèm ngay trong baûn thaân hoaït ñoäng chôi. Chôi khoâng saûn sinh ra gì caû, nhöng chính con ngöôøi ñaõ töï saûn sinh mình trong khi chôi. Tröôùc khi bieát saùng taùc ngheä thuaät hieåu theo nghóa hieän nay, con ngöôøi ñaõ bieát chôi. Ngöôøi nguyeân thuûy naën töôïng, veõ leân vaùch ñaù hay nhaûy muùa moät phaàn cuõng laø chôi. Ñieàu naøy cuõng töông töï nhö trong thö phaùp. Tröôùc khi trôû thaønh hoaït ñoäng coù tính chaát ngheà nghieäp, luùc ñaàu taäp vieát chæ laø ñeå chôi, sau laâu daàn ngoä ra nhieàu thöù, roài ñam meâ trôû neân sôû tröôøng. Caùi kieåu ngheä thuaät maø chôi, chôi maø ngheä thuaät heát söùc thích hôïp vôùi tieán trình nhaân vaên cuûa nhaân loaïi. Chính ôû ñaây hieän ra vai troø cuûa ngheä thuaät. Ngheä thuaät trôû thaønh moät trong nhöõng lónh vöïc baûo toàn vaø phaùt trieån nguyeân lyù chôi cuûa ñôøi soáng, naâng noù leân moät möùc cao hôn, phöùc taïp hôn, tinh teá hôn. Tính chaát chôi cuûa ngheä thuaät bieåu hieän treân hai phöông dieän: thöù nhaát, saùng taùc ñoái vôùi ngheä só vöøa laø lao ñoäng, vöøa laø chôi. Vieát, veõ laø chôi. Saùng taïo laø moät cuoäc chôi cuõng mang laïi khoaùi caûm vaø say söa khoâng keùm gì nhöõng troø chôi khaùc. Vieát, veõ nhieàu khi cuõng gioáng nhö chôi, chaúng ñeå laøm gì, coù khi chæ laø ñeå töï giaûi thoaùt, ñeå thoûa moät noãi ñam meâ. Saùng taùc laø chôi vôùi chính mình, chôi trong theá giôùi rieâng tö do mình taïo ra, vaät loän vôùi caûm xuùc, vôùi tö töôûng, vôùi chaát lieäu, ñöôïc hay thua chæ rieâng mình hay, rieâng mình bieát. Thöù hai, thöôûng thöùc ngheä thuaät ñoái vôùi ñoâng ñaûo coâng chuùng laø chôi, laø nghæ ngôi, giaûi trí. Moät cuoäc vui chung bao giôø cuõng coù ngöôøi chôi vaø keû coi chôi. Xem ngöôøi khaùc chôi cuõng laø moät kieåu chôi. Trong sinh hoaït vaên hoùa daân gian ranh giôùi giöõa ngöôøi chôi vaø keû coi chôi raát öôùc leä, deã thay ñoåi. Chôi baèng thöôûng thöùc ngheä thuaät laø moät bieán daïng cuûa naêng löïc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, noù thuï ñoäng hôn saùng taùc nhöng cuõng ñaày say meâ, ñaày chaát saùng taïo vaø söï tinh töôøng. Nhaân loaïi caàn ñeán ngheä thuaät moät phaàn cuõng vì tính chaát chôi cuûa noù; ngöôøi ñôøi quyù troïng ngheä só moät phaàn laø ôû choã anh ta bieát chôi, daùm chôi vì ñoù chính laø bieåu hieän cuûa moät trình ñoä soáng, cuûa khaû naêng ñaït tôùi töï do, tôùi chaát ngöôøi hoaøn chænh. “Con ngöôøi chæ chôi khi noù laø con ngöôøi trong yù nghóa ñaày ñuû cuûa töø naøy vaø con ngöôøi trôû thaønh ngöôøi moät caùch hoaøn toaøn chæ khi chôi” (Schiller). Ngheä thuaät khoâng phaûi chæ ñeå chôi. Ngheä thuaät vaø chôi khoâng ñoàng nhaát, nhöng chôi vaø ngheä thuaät gaén boù voâ cuøng chaët cheõ vôùi nhau. Ngheä thuaät laø moät thöù lao ñoäng ñaëc bieät, moät kieåu “laøm nhö chôi”. Maø “laøm nhö chôi” thì roõ raøng gioûi giang hôn, ngoaïn muïc hôn vaø bao giôø cuõng phoùng khoaùng hôn, töï do hôn. Khoâng coù ñöôïc söï töï do aáy, ngheä thuaät khoâng chæ maát ñi söï caùm doã cuûa troø chôi maø coøn maát ñi khaû naêng taùc ñoäng moät caùch coù hieäu quaû tôùi xaõ hoäi, maát cô may laøm cho con ngöôøi trôû thaønh ngöôøi hôn, vaø do ñoù maø coù theå maát luoân caû chính noù. Luùc aáy saùng taïo ngheä thuaät chæ coøn laø moät coâng vieäc buoàn teû. Duø laø ñeå boäc loä ñieàu gì hay chæ ñeå giaûi trí, ngheä thuaät moät phaàn naøo cuõng vaãn laø chôi vaø cuõng ñeàu coù ích. Mieãn sao chôi phaûi cho ñuùng luaät chôi, chôi cho coù vaên hoùa. Taát nhieân, khoâng phaûi ai cuõng thích chôi thö phaùp. Moãi ngöôøi coù thoùi quen vaø sôû thích rieâng cuûa mình. Nhöng cuõng phaûi coâng nhaän raèng neáu xaõ hoäi caøng coù theâm nhieàu ngöôøi “laáp thôøi gian” baèng ngheä thuaät thì ñoù laø chuyeän raát ñaùng möøng, noù noùi leân trình ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi ñoù. Ngheä thuaät - trong ñoù coù thö phaùp chöõ Vieät - laøm theá naøo ñeå ñaùp öùng nhu caàu thö giaûn ngaøy caøng taêng? Coù ngöôøi nghó raèng phaûi haï thaáp taùc phaåm ngheä thuaät xuoáng moät chuùt, ñöøng vieát cao quaù, phöùc taïp quaù, trieát lyù naëng neà quaù, khoù hieåu quaù, ñoàng thôøi theâm moät ít “Fan” (ngöôøi haâm moä), duøng chaát lieäu keùm moät chuùt ñeå ñaùp öùng thò hieáu cuûa soá ñoâng naøo ñoù. Thaät ra, hieåu taùc duïng thö giaûn cuûa ngheä thuaät nhö vaäy laø quaù phieán dieän vaø ñôn giaûn. Ñeå ñònh hình moät taùc phaåm ngheä thuaät - cuï theå laø taùc phaåm “thö phaùp chöõ Vieät” - nhö chuùng ta ñang baøn, tröôùc heát phaûi naâng cao chaát löôïng cuûa taùc phaåm, phaûi laøm cho taùc phaåm gaàn guõi vôùi quaàn chuùng. Nhöng gaàn guõi vôùi quaàn chuùng khoâng phaûi nhöõng bieän phaùp laøm cho noù taàm thöôøng ñi maø baèng caùch taïo cho noù moät giaù trò thaåm myõ vaø ñaïo ñöùc trôû thaønh nhöõng moùn aên tinh thaàn caàn thieát cho taát caû moïi ngöôøi. Ngoaøi ra ñònh hình moät taùc phaåm thö phaùp gaén lieàn vôùi yeâu caàu khaéc phuïc loái minh hoïa, sô löôïc, coi thö phaùp nhö moät hình thöùc tuyeân truyeàn chính trò, raên daïy ñaïo ñöùc. Thö phaùp khoâng ñoái laäp vôùi chính trò, ñaïo ñöùc nhöng neáu thö phaùp chæ laø söï bieåu hieän khoâ khan cho nhöõng tö töôûng chính trò vaø nhöõng chaân lyù ñaïo ñöùc thì noù khoâng theå coù söùc thu huùt, khoâng theå ñi vaøo hoaït ñoäng thö giaûn cuûa con ngöôøi. Trong khi thuù chôi naøy laø yù nghóa nhaän thöùc, giaùo duïc cuûa ngheä thuaät môùi coù ñieàu kieän phaùt huy aûnh höôûng cuûa noù. Ñieän aûnh, saân khaáu muoán giaùo duïc ngöôøi xem, tröôùc heát haõy laøm cho hoï töï nguyeän mua veù ñeán nhaø haùt ñaõ. Vì caùi hay, caùi ñeïp cuûa taùc phaåm, ngöôøi ta tìm ñeán noù ñeå giaûi trí. Nhöng trong quaù trình tieáp xuùc vôùi noù, con ngöôøi laïi ñöôïc naâng mình leân. Ñoù laø qui luaät cuûa giaùo duïc vaø töï giaùo duïc trong ngheä thuaät. Ñoàng thôøi, quaù trình chôi thö phaùp vaø phoå bieán thuù chôi naøy cuõng ñoøi hoûi môû roäng caùc theå loaïi, chaát lieäu saùng taïo ñeå ñaùp öùng nhu caàu thö giaûn ña daïng cuûa nhieàu taàng lôùp xaõ hoäi thuoäc nhieàu trình ñoä vaên hoùa khaùc nhau. Ngöôøi bình daân hoïc ít khoâng theå thö giaûn baèng tö töôûng cuûa Goethe, cuûa Maïnh Töû, cuûa Trung Dung, Luaän ngöõ... Cuõng nhö ngöôøi hieåu bieát cao saâu ít ai traàm ngaâm tröôùc nhöõng kieán thöùc môû ñaàu: “Tieân hoïc leã haäu hoïc vaên” hoaëc “Coù hoïc phaûi coù haïnh”... Caàn coù nhieàu taùc phaåm thö phaùp töø “nheï” ñeán “naëng”, mieãn loaïi naøo cuõng phaûi coù giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät phuø hôïp trình ñoä nhaän thöùc vaø khoâng phaûi duøng ñeå ñaùp öùng nhöõng thò hieáu thaáp keùm taàm thöôøng. Thôøi ñaïi chuùng ta ñang vaän ñoäng vôùi toác ñoä cao, vì vaäy con ngöôøi raát caêng thaúng vaø meät moûi, khoâng ñöôïc caûnh nhö xöa thö giaûn cuøng tuùi thô baàu röôïu vôùi caùi “Taâm bình nhö thuûy, laïc taïi kyø trung”. Cho neân, ôû thôøi ñaïi môùi, duø chôi thö phaùp vôùi loaïi chöõ gì thì cuõng vöøa “oân coá” vöøa “tri taân”chuû yeáu phaùt xuaát töø caùi Taâm “Nhöùt thieát duy taâm taïo” neân phuø hôïp laø chôi, chaúng phaûi caàn hoâ khaåu hieäu gì cho rình rang. Ngheä thuaät cuõng gioáng nhö chôi côø. Coù ngöôøi goïi côø laø moân theå thao trí tueä, laø hình thöùc reøn luyeän tö duy. Vaø, thö phaùp cuõng vaäy, xeùt veà moät phöông dieän naøo ñoù, chöõ Vieät hay chöõ Haùn, saùng taïo hay tieáp nhaän ngheä thuaät cuõng laø moät thuù “chôi”. Chôi maø laïi boå ích vaø duø boå ích nhöng cuõng vaãn laø chôi - ñoù chính laø baûn chaát cuûa moái quan heä giöõa thuù chôi vaø ngheä thuaät. Chung laïi, chuùng ta nhöõng ngöôøi ñang ñam meâ boä moân ngheä thuaät naøy laø ñang soáng cho nhu caàu cuûa chính mình, cho söï phaùt trieån vaên hoùa xaõ hoäi heát söùc laønh maïnh vaø trí tueä. Neáu ñöøng laøm bieán daïng noù, thì chaúng caàn phaûi loanh quanh ñi tìm caâu traû lôøi “coù hay khoâng thö phaùp chöõ Vieät”. Vì noù ñaõ ñöôïc giaûi maõ ngay ñaàu cuûa moãi ngoïn buùt. Каталог: data data -> HƯỚng dẫn càI ĐẶt và SỬ DỤng phần mềm tạo bài giảng e-learning data -> CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam độc lập Tự do Hạnh phúc data -> Qcvn 81: 2014/bgtvt data -> Trung taâm tin hoïC Ñhsp ñEÀ thi hoïc phaàn access data -> PHỤ LỤC 2 TỔng hợp danh mục tài liệu tham khảO data -> Công ty cổ phần Xây dựng Điện vneco3 data -> Nghiên cứu một số đặc điểm data -> NHỮng đÓng góp mới của luậN Án tiến sĩ CẤP ĐẠi học huế Họ và tên ncs : Nguyễn Văn Tuấn data -> Mẫu 01/hc-sn-dn (Ban hành kèm theo Thông tư số 83/2007/tt-btc ngày 16/7/2007 của Bộ Tài chính) TỜ khai hiện trạng sử DỤng nhà, ĐẤt thuộc sở HỮu nhà NƯỚc và ĐỀ xuất phưƠng án xử LÝ tải về 3.29 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|