THÖÏC HAØNH CHUYEÂN MOÂN THÖ PHAÙP

PHAÀN V

Tröôùc khi ñi vaøo phaàn thöïc haønh, chuùng ta khoâng queân phöông phaùp coå ñieån laø “nhaéc laïi, nhaéc laïi, nhaéc laïi” söï daøy coâng, vaø nhöõng thaønh töïu cuûa coå nhaân khi tieáp caän boä moân ngheä thuaät thö phaùp. Dó nhieân, khoâng phaûi laø söï thöïc hieän raäp khuoân, maø laø vieäc taùi hieän coù choïn loïc vaø thoâng minh, theo ñuùng chöùc naêng cuûa ngheä thuaät, laø bieåu hieän saùng taïo coù yù thöùc. Noù khoâng chæ ñaït ñeán baûn chaát (khaùi nieäm), khoâng chæ ñaït ñeán moâ hình, maø coøn ñaït ñeán tính cuï theå, tröïc tieáp cuûa hieän töôïng (hình töôïng), vaø ñöôïc nhaän thöùc trong thöïc theå caù nhaân, vaø chuû theå.

Phaùt xuaát töø Trung Quoác, chuùng ta cuõng neân ñieåm qua moät soá danh buùt vaø danh taùc, veà thö phaùp cuûa nöôùc naøy, ñeå baïn ñoïc yeâu thích boä moân ngheä thuaät thö phaùp coù theâm taøi lieäu tham khaûo⁽¹⁾:

Moät trong nhöõng daïng Haùn töï ñeå vieát thö phaùp laø Nguïy bi theå. Ñoù laø daïng chöõ vieát theo kieåu kyù töï khaéc treân bia ñaù töø thôøi Baéc Nguïy, Ñoâng Nguïy vaø Taây Nguïy. Ñaõ ñöôïc caùc thö phaùp gia caän - hieän ñaïi nhö Löông Khaûi Sieâu, Khang Höõu Vi, Bao Theá Thaàn taâm ñaéc nghieân cöùu, söû duïng. Ngay caû khaûi thö (chöõ chaân) ñöùng ñaén, chuaån möïc, döôùi tay caùc thö gia taøi hoa cuõng trôû thaønh “phöôïng muùa, roàng bay”. Veà chöõ chaân, thieân haï vaãn nhaéc ñeán töù ñaïi thö gia laø Lieãu Coâng Quyeàn, Nhan Chaân Khanh vaø AÂu Döông Tuaân (caû ba ñeàu soáng ñôøi Ñöôøng) cuøng Trieäu Maïnh Phuû (ñôøi Nguyeân). Moãi ngöôøi taïo neân moät phong caùch chöõ chaân, ñöôïc goïi laø Lieãu theå, Nhan theå, AÂu theå, Trieäu theå. Boä Töï ñieån thö phaùp (sñd nhaän xeùt: “Lieãu theå cöùng coûi quaät cöôøng, Nhan theå moäc maïc maïnh meõ, AÂu theå thanh tuù trang nghieâm, Trieäu theå yeåu ñieäu kieàu leä. Moãi phong caùch moät caù tính”.

Tuy nhieân, phaàn ñoâng löïc löôïng thö gia löu taâm ñaëc bieät ñeán caùc kieåu chöõ thaûo vì thö theå naøy boäc loä caù tính ñaày ñuû, roõ raøng nhaát. Nhôø naêng löïc baåm sinh coäng vôùi coâng phu reøn taäp, trong lòch söû ñaõ xuaát hieän nhöõng ngoïn buùt ñöôïc haäu theá toân phong laø thaûo thaùnh.

Tröông Chi soáng vaøo Ñoâng Haùn, ñaõ trôû thaønh baäc thaûo thaùnh ra sao? Bao nhieâu naêm tröôøng, ngaøy cuõng nhö ñeâm, hoï Tröông mieät maøi vieát vaø vieát. Moãi laàn vieát xong, ñem buùt ra caùi ao caïnh nhaø ñeå röûa. Daàn daàn, nöôùc ao ñen ngoøm maøu möïc! Vì theá coù caâu: “Laâm trì hoïc thö, trì thuûy taän maëc”. Töø ñoù, ngöôøi ta duøng chöõ laâm trì ñeå chæ coâng phu khoå luyeän thö phaùp.

Trong tieåu thuyeát YÛ thieân Ñoà long kyù sau naøy, Kim Dung coøn cho raèng chöôûng moân phaùi Voõ Ñang laø Tröông Tam Phong ñaõ moâ phoûng thieáp buùt Lan Ñình, duøng ngoùn tay vieát “Taùn loaïn thieáp” vaøo khoaûng khoâng, taïo neân moät moân... voõ coâng lôïi haïi! Thöïc teá töø ñôøi Ñöôøng, vua Thaùi Toâng (Lyù Theá Daân) heã roãi laø taäp vieát vaøo khoâng khí. Ñoù laø coâng phu “Tröøu khoâng luyeän töï”. Tröôùc ñaáy, ñôøi Tuøy, thieàn sö Thích Trí Vónh laø chaùu 7 ñôøi cuûa Vöông Hy Chi, cuõng noåi tieáng vôùi coâng phu luyeän thö phaùp: “ñaêng laâu baát haï töù thaäp nieân”. Nghóa laø oâng leân laàu chuøa Vónh Haân, ôû ñoù khoâng xuoáng suoát 40 naêm, mieät maøi taäp vieát. Buùt cuøn, vöùt caïnh laàu, daàn noåi leân thaønh “thoaûi buùt truûng” (goø buùt cuøn). Cuøng vôùi chöõ laâm trì, chöõ buùt truûng cuõng ñöôïc duøng ñeå chæ coâng phu daønh cho thö phaùp.

Ñôøi Ñöôøng coù hai vò thaûo thaùnh ñöôïc goïi laø Ñaïi thaûo nhò tuyeät. Moät laø Hoøa thöôïng Thích Hoaøi Toá. Moät laø Tröông Huùc. Moãi ngöôøi coù moät phong caùch ñaëc dò, ñaày saùng taïo vaø cöïc kyø phoùng tuùng. Xem chöõ vieát, theá nhaân raát kinh ngaïc, cho raèng: “Ñieân Tröông, tuùy Toá” (Tröông ñieân Toá say). Theá nhöng, khi vua Ñöôøng Vaên Toâng saéc chieáu choïn tam tuyeät, sau nhieàu laàn baøn baïc thì trieàu ñình choïn ñöôïc ba göông maët xöùng ñaùng: “Lyù thi, Buøi kieám, Tröông thö” (thô ca Lyù Baïch, kieám phaùp Buøi Maân vaø thö phaùp Tröông Huùc).

Töông truyeàn, Tröông Huùc ngoài uoáng röôïu tì tì, xem Buøi Maân muùa kieám, nghe Lyù Baïch ñoïc thô, oâng vöøa duøng buùt loâng chaám möïc vieát... nhaùp. Ñeán luùc thaät say, hoï Tröông quaêng buùt, nhuùng ñaàu vaøo nghieân möïc roài duøng ñaàu vieát ñaïi töø leân giaáy khoå lôùn hoaëc taám luïa baïch treo saün. Chöõ ñeïp ñeán noãi töôûng chöøng... xeù luïa bay leân!

Ñoù laø nhöõng chuyeän hay, haáp daãn veà lòch söû thö phaùp chöõ Haùn. Coøn chuyeän ôû nöôùc ta?⁽²⁾ Taïi Vieän Baûo taøng Lòch söû Vieät Nam, hieän tröng baøy doøng chöõ “Ñaïi Tuøy Cöûu Chaân quaän Baûo An ñaïo traøng chi bi vaên” ñaép loái “trieän” treân traùn bia ôû laøng Tröôøng Xuaân, xaõ Ñoâng Minh, huyeän Ñoâng Sôn, Thanh Hoùa döïng naêm Maäu Daàn nieân hieäu Ñaïi Nghieäp 14 nhaø Tuøy - töùc naêm 618 tröôùc Coâng nguyeân - ñöôïc coi laø taùc phaåm thö phaùp coù sôùm nhaát tìm thaáy ôû nöôùc ta. Ñeán nay, ñöôïc bieát coù caû thaûy 27 vaên baûn ñôøi Lyù trôû veà tröôùc khaéc chöõ treân ñaù, (bia, moä chí vaø coät kinh), treân ñoàng (chuoâng). Laàn theo 82 bia ñaù Tieán só ñeà danh trong Vaên Mieáu (Haø Noäi), ta coù theå sô boä laäp ñöôïc danh saùch cuûa haøng chuïc caây buùt taøi hoa ôû theá kyû 15 ñöôïc trieàu ñình nhaø Leâ tuyeån choïn vaø ngöôøi ñöông thôøi thöøa nhaän, trong ñoù coù nhieàu vò coøn ñöôïc ghi roõ caû queâ quaùn.

Cuøng vôùi vieäc khoâng ngöøng phaùt trieån tieáng Vieät, traûi qua haøng nghìn naêm, caùc theá heä tieàn boái cuûa chuùng ta ñaõ tieáp nhaän loaïi chöõ töôïng hình ñoäc ñaùo naøy; cuøng ñoù coøn saùng taïo ra chöõ Noâm vaø duøng noù laøm coâng cuï giao tieáp baèng vaên töï, truyeàn baù tri thöùc naâng cao daân trí, tuyeån choïn nhaân taøi... taïo neân dieän maïo cuûa neàn vaên hoùa truyeàn thoáng, goùp phaàn xaây döïng neàn vaên hieán daân toäc.

GS Vuõ Khieâu nhaän ñònh: “Trong kho taøng chöõ Haùn aáy, coù caùi voû beà ngoaøi laø vaên töï vaø ngoân ngöõ Trung Hoa nhöng noäi dung beân trong cuûa noù laø vaên hoùa Vieät Nam, xaõ hoäi Vieät Nam, con ngöôøi Vieät Nam...”.

Caùc baäc trí thöùc lôùn ôû nöôùc ta raát xem troïng thö phaùp. Chuùng ta töï haøo veà neùt buùt cuûa cha oâng qua caùc vaên bia caùc “saéc” taïi ñình mieáu, caùc “chæ”, “duï” cuûa nhaø vua, caùc hoaønh phi, caâu ñoái... Nhöõng taøi naêng thö hoïa (thö phaùp ñaït ñeán trình ñoä cao veà thaåm myõ) cuûa Thieàn sö Maõn Giaùc, Maïc Ñónh Chi, Cao Baù Quaùt, Nguyeãn Khuyeán... laáy caùi tinh dieäu cuûa neùt buùt maø truyeàn ñaït nhöõng tö töôûng, tình caûm cao ñeïp cuûa con ngöôøi Vieät Nam, trôû thaønh nhöõng di saûn vaên hoùa phi vaät theå quyù cuûa daân toäc.

Keát laïi, traûi qua maáy ngaøn naêm lòch söû, thö phaùp Trung Quoác cuõng chæ ghi laïi soá danh taùc vaø danh buùt coù theå ñeám ñöôïc treân ñaàu ngoùn tay. Thöïc traïng naøy, ñoái vôùi Vieät Nam ta coøn khieâm toán hôn nhieàu.

Vì vaäy, theo thieän yù cuûa vaøi vò coù thaâm nieân luyeän buùt nhieàu naêm, ñaõ phaùt bieåu raèng: “Vôùi tình traïng xuaát hieän nhieàu nguôøi vieát thö phaùp khaù ñaïi traø hieän nay, cöù ñeå tình hình ñoù phaùt trieån töï nhieân, nhö vieäc nuoâi döôõng haøng loaït caùc con trai. Thôøi gian seõ loïc daàn ñi, môùi tìm ñöôïc nhöõng con trai coù ngoïc!”.