UỶ ban thưỜng vụ quốc hội ban dân nguyện kỳ HỌp thứ BẢY quốc hội khoá XII

Theo Nghị quyết của Quốc hội số 31/2009/NQ-QH12 ngày 17/6/2009 về Chương trình xây dựng Luật, Pháp lệnh của Quốc hội năm 2010 thì Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật tố tụng dân sự sẽ được Quốc hội khóa XII thông qua tại kỳ họp thứ 8, Bộ luật tố tụng hình sự sửa đổi đã được đưa vào Chương trình chuẩn bị. Tiếp thu kiến nghị của cử tri, Ủy ban tư pháp sẽ phối hợp, đôn đốc cơ quan soạn thảo Bộ luật tố tụng hình sự sửa đổi để nếu đủ điều kiện sẽ chuyển thành chương trình chính thức

Hoàn thiện chế định giám định tư pháp là một trong những nội dung quan trọng của chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 và đã được chỉ rõ tại Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị. Vì vậy, việc ban hành Luật giám định tư pháp như kiến nghị của các cử tri là hết sức cần thiết. Tiếp thu ý kiến của cử tri, Ủy ban tư pháp sẽ kiến nghị cơ quan có thẩm quyền đưa dự án Luật này vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh trong thời gian tới, đồng thời sẽ đặc biệt lưu ý đến những nội dung mà cử tri quan tâm trong quá trình thẩm tra.

Ủy ban Tư pháp nhận thấy, hiện nay Bộ luật hình sự (BLHS) của nước ta mới quy định về trách nhiệm hình sự đối với cá nhân. Với tư cách cá nhân, nếu chủ doanh nghiệp - người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp có hành vi phạm bất cứ tội nào được quy định trong BLHS thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đó. Do đó, theo BLHS hiện hành đã có đủ cơ sở để xử lý trách nhiệm hình sự đối với chủ doanh nghiệp - người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp. Còn về trách nhiệm hình sự của doanh nghiệp hay của chủ doanh nghiệp với tư cách là một pháp nhân thì hiện nay BLHS của nước ta chưa quy định. Vấn đề này sẽ được tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc khi sửa đổi toàn diện BLHS trong thời gian tới.

Việc chiếm đoạt tiền nộp bảo hiểm xã hội trong thực tế có thể được thực hiện bằng nhiều hành vi, thủ đoạn khác nhau và những hành vi, thủ đoạn đó có thể là yếu tố cấu thành nhiều tội phạm khác nhau tùy trường hợp cụ thể (tội lừa đào chiếm đoạt tài sản; tội sử dụng trái phép tài sản; tội tham ô; tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản...). Vì vậy, nếu cơ quan tiến hành tố tụng chứng minh được hành vi chiếm đoạt tiền nộp bảo hiểm xã hội đủ yếu tố cấu thành tội phạm nào được quy định trong BLHS thì người thực hiện hành vi sẽ bị xử lý về các tội danh tương ứng. Do đó, theo quy định của BLHS hiện hành đã đủ cơ sở để xử lý trách nhiệm hình sự đối với hành vi chiếm đoạt tiền bảo hiểm xã hội của người lao động.

Ủy ban Tư pháp nhận thấy, việc thu hẹp khoảng cách khung hình phạt trong các điều luật của BLHS sẽ tạo thuận lợi cho việc áp dụng pháp luật và góp phần hạn chế sự tùy tiện trong quyết định hình phạt. Tuy nhiên, việc xây dựng khung hình phạt trong các điều luật cần được nghiên cứu kỹ lưỡng trên cơ sở tổng kết, đánh giá thực tiễn. Vì vậy, Ủy ban Tư pháp xin tiếp thu ý kiến này, tổ chức nghiên cứu và sẽ xem xét có ý kiến khi Quốc hội quyết định sửa đổi toàn diện BLHS.

Việc từng bước hạn chế áp dụng hình phạt tử hình đối với một số tội phạm là nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng được đề ra trong Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/5/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020: “hạn chế áp dụng hình phạt tử hình theo hướng chỉ áp dụng đối với một số ít loại tội đặc biệt nghiêm trọng” và yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới. Việc bỏ hình phạt tử hình tại một số điều luật, một mặt góp phần hạn chế hình phạt tử hình trên thực tế, mặt khác cũng phù hợp với xu thế chung của quốc tế là tiến tới xóa bỏ áp dụng hình phạt tử hình. Trong lần sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS vừa qua, trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, Quốc hội đã quyết định bỏ hình phạt tử hình tại 08 điều luật trong số 17 điều luật có hình phạt cao nhất là tử hình vì xét thấy việc quy định hình phạt tù chung thân đối với các tội này là đủ nghiêm khắc, vẫn bảo đảm để trừng trị, răn đe, phòng ngừa chung.

1. Về đề nghị sửa Luật phòng, chống tham nhũng theo hướng Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng thuộc Quốc hội; Tỉnh ủy hoặc Hội đồng nhân dân cấp tỉnh thành lập Ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng cấp tỉnh, trong đó đồng chí Phó bí thư Tỉnh ủy hay Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh làm Trưởng ban

Ủy ban Tư pháp nhận thấy, khi Quốc hội quyết định về việc thành lập Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng và Ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng thì đã cân nhắc và xác định chức năng, nhiệm vụ của của Ban chỉ đạo là giữ vai trò chỉ đạo, phối hợp, kiểm tra, đôn đốc đối với hoạt động của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc phòng,chống tham nhũng. Để thực hiện nhiệm vụ này, với vai trò là người đứng đầu cơ quan quản lý Nhà nước ở Trung ương và địa phương, chịu trách nhiệm trong việc chỉ đạo, điều hành, quản lý nhà nước đối với mọi hoạt động kinh tế - xã hội trên cả nước và trên địa bàn từng tỉnh. Do đó, Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có đủ các điều kiện cần thiết để tổ chức triển khai tốt công tác chỉ đạo về phòng, chống tham nhũng. Hơn nữa, qua thực tiễn triển khai thực hiện các quy định của Luật phòng, chống tham nhũng và qua kết quả giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội năm 2009 cho thấy, bước đầu hoạt động của Ban chỉ đạo Trung ương và Ban chỉ đạo cấp tỉnh hiện nay là có hiệu quả, góp phần nâng cao hiệu quả phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng. Bên cạnh đó, mô hình này mới thực hiện được 2 năm; việc đánh giá sự hợp lý và tính hiệu quả của mô hình này đòi hỏi phải có thời gian và phải được nghiên cứu, tổng kết kỹ lưỡng mới có cơ sở xem xét sửa đổi. Do đó, tiếp thu ý kiến của cử tri, Ủy ban Tư pháp sẽ tổ chức nghiên cứu kỹ lưỡng và có ý kiến khi Quốc hội quyết định sửa đổi Luật phòng, chống tham nhũng.

2. Về việc tăng thẩm quyền cho Ban chỉ đạo cấp tỉnh trong việc xử lý cán bộ tham nhũng

Theo quy định của Luật phòng, chống tham nhũng, Ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng có trách nhiệm “chỉ đạo, phối hợp, kiểm tra, đôn đốc hoạt động phòng, chống tham nhũng của các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương” (khoản 2 Điều 74). Về nguyên tắc, Ban chỉ đạo không làm thay chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc phát hiện, xử lý hành vi tham nhũng. Đối với những cán bộ có hành vi tham nhũng thì tuỳ theo tính chất và mức độ của hành vi vi phạm sẽ bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc xử lý trách nhiệm hình sự. Nếu giao thẩm quyền xử lý cán bộ tham nhũng cho Ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng sẽ dẫn đến chồng chéo trong việc thực hiện nhiệm vụ.

3. Về việc Ban chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng và Ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng có kinh phí hoạt động riêng

Theo quy định tại khoản 2 Điều 12 Nghị quyết số 1039/2006/NQ-UBTVQH11 ngày 28/8/2006 của Ủy ban thường vụ Quốc hội về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng thì “Kinh phí hoạt động của Ban chỉ đạo là một khoản độc lập trong ngân sách nhà nước, do Văn phòng Ban chỉ đạo lập dự toán và đề nghị Chính phủ trình Quốc hội quyết định”.

Theo quy định tại khoản 2 Điều 7 Nghị quyết 294A/2007/NQ-UBTVQH12 ngày 27/9/2007 của Ủy ban thường vụ Quốc hội về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về phòng, chống tham nhũng thì “Kinh phí hoạt động của Ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng và bộ phận giúp việc là một khoản riêng trong tổng kinh phí của Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do ngân sách địa phương cấp theo đề nghị của Ban chỉ đạo. Văn phòng Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm bảo đảm các điều kiện vật chất cho hoạt động của Ban chỉ đạo và bộ phận giúp việc”. Đồng thời, theo quy định tại điểm a Mục 3 Phần II của Thông tư số 20/2008/TT-BTC ngày 19/02/2008 của Bộ Tài chính hướng dẫn về kinh phí bảo đảm hoạt động của Ban chỉ đạo tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về phòng, chống tham nhũng và bộ phận giúp việc thì “.. bộ phận giúp việc Ban chỉ đạo lập dự toán kinh phí bảo đảm hoạt động của Ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng và bộ phận giúp việc gửi bộ phận tài chính của Văn phòng Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh tổng hợp gửi Sở Tài chính để tổng hợp trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và giao dự toán thành một mục riêng trong dự toán giao cho Văn phòng Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo quy định”.

Như vậy, theo quy định của pháp luật, nguồn kinh phí để bảo đảm hoạt động cho các Ban chỉ đạo đã được quy định là những khoản kinh phí riêng, không bị phụ thuộc vào ngân sách của các cơ quan, tổ chức khác.

6. Cử tri tỉnh Lai Châu kiến nghị: Đề nghị Quốc hội sớm sửa đổi, bổ sung quy định về chức danh Kiểm sát viên vào Luật tổ chức viện kiểm sát nhân dân năm 2002.

Trả lời (Tại Công văn số 3431/UBTP12 ngày 30/12/2010)

Chức danh Kiểm sát viên được quy định tại Pháp lệnh Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân năm 2004. Thời gian qua, Ủy ban tư pháp đã phối hợp với lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan hữu quan trong việc chuẩn bị dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân, trong đó quy định cụ thể các vấn đề về chức danh Kiểm sát viên. Dự án Pháp lệnh này dự kiến sẽ được Ủy ban thường vụ Quốc hội thông qua trong năm 2010. Về Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân sửa đổi, theo Nghị quyết của Quốc hội số 31/2009/NQ-QH12 ngày 17/6/2009 về Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh của Quốc hội năm 2010 thì dự án Luật này được đưa vào Chương trình Chuẩn bị.

Đối với việc sửa đổi Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, theo Nghị quyết của Quốc hội số 31/2009/NQ-QH12 ngày 17/6/2009 về Chương trình xây dựng Luật, Pháp lệnh của Quốc hội năm 2010 thì dự án Luật này được đưa vào Chương trình Chuẩn bị. Tiếp thu kiến nghị của cử tri, Ủy ban tư pháp sẽ phối hợp, đôn đốc cơ quan soạn thảo để nếu đủ điều kiện sẽ chuyển thành chương trình chính thức.

Đối với việc sửa đổi Pháp lệnh Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân, Ủy ban tư pháp đang phối hợp với lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan hữu quan trong việc chuẩn bị dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân trình Ủy ban thường vụ Quốc hội thông qua trong năm 2010.

8. Cử tri tỉnh Thanh Hoá kiến nghị: Cử tri ngành tư pháp đề nghị Quốc hội sớm sửa đổi bổ sung Luật tố tụng hình sự, Luật tố tụng dân sự và xây dựng Luật các cơ quan điều tra nhằm đáp ứng yêu cầu đấu tranh nhằm phòng chống tội phạm trong điều kiện hội nhập quốc tế, xây dựng và phát triển nến kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trả lời (Tại Công văn số 3431/UBTP12 ngày 30/12/2010)

Theo Nghị quyết của Quốc hội về Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh của năm 2010 thì Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật tố tụng dân sự sẽ được Quốc hội khóa XII thông qua tại kỳ họp thứ 8, Bộ luật tố tụng hình sự sửa đổi và Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự đã được đưa vào Chương trình chuẩn bị. Tiếp thu kiến nghị của cử tri, Ủy ban tư pháp sẽ phối hợp, đôn đốc cơ quan soạn thảo để nếu đủ điều kiện sẽ chuyển thành chương trình chính thức

Việc tăng cường cơ sở vật chất cho các cơ quan tư pháp là một nhiệm vụ quan trọng, nhằm thực hiện có hiệu quả chiến lược cải cách tư pháp từ nay đến năm 2020. Kiến nghị nêu trên của các cử tri tỉnh Thanh Hóa đồng thời là mối quan tâm lớn của các cử tri trong cả nước. Đây là một nội dung cơ bản nằm trong công tác giám sát của Ủy ban tư pháp đối với hoạt động của các cơ quan tư pháp. Tiếp thu kiến nghị của các cử tri, trong thời gian tới, Ủy ban tư pháp sẽ tăng cường hơn nữa công tác giám sát về nội dung này.

Tiếp thu ý kiến này, Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp sẽ tăng cường giám sát công tác phòng, chống tham nhũng và việc phát hiện, xử lý hành vi tham nhũng, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan có thẩm quyền trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng; xử lý nghiêm minh người có hành vi tham nhũng.

Trong điều kiện khủng hoảng kinh tế toàn cầu diễn ra mạnh mẽ trong các năm vừa qua, nền kinh tế của nước ta cũng chịu những ảnh hưởng nhất định. Để ngăn chặn suy giảm kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, cải thiện đời sống nhân dân, Chính phủ đã thực hiện các gói kích cầu đầu tư và tiêu dùng.

Khi Chính phủ có chủ trương ban hành gói kích cầu, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đã tiến hành xây dựng Báo cáo giám sát về quản lý, sử dụng vốn kích cầu có nguồn gốc từ NSNN để góp phần ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội (BC số 817/BC- UBTCNS12 ngày 15/5/2009 gửi ĐBQH) trong đó nhấn mạnh vào việc đánh giá cơ sở pháp lý, tác động của chính sách kích cầu và đề xuất các kiến nghị với Chính phủ.

Để có cơ sở đánh giá về tình hình thực hiện và hiệu quả của các gói kích cầu của Chính phủ, đánh giá hiệu quả và tác động của chính sách hỗ trợ lãi suất vốn vay cho doanh nghiệp trong thời gian qua nhằm kịp thời xử lý những tồn tại, vướng mắc trong thực tiễn, bảo đảm việc sử dụng các gói kích cầu của Chính phủ đúng đối tượng, kịp thời và có hiệu quả; Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đã tổ chức Đoàn giám sát chuyên đề về “Tình hình thực hiện chính sách kích cầu của chính phủ đối với việc hỗ trợ lãi suất cho các tổ chức, cá nhân vay vốn ngân hàng để sản xuất kinh doanh”.

Trong quá trình giám sát, Đoàn giám sát của Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đã tập trung làm rõ một số nội dung cụ thể như sau: (1) mục tiêu, hiệu quả của việc thực hiện chính sách kích cầu thông qua việc hỗ trợ lãi suất tiền vay cho các doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh; (2) đối tượng, phạm vi cho vay, mục đích sử dụng vốn vay; (3) các thủ tục liên quan đến kế hoạch vay vốn (cung cấp thông tin, hỗ trợ về thủ tục của các ngân hàng thương mại; việc xây dựng dự án, tiếp cận vốn vay và triển khai thực hiện dự án,...); (4) tính công bằng trong việc thực thi chính sách đối với các đối tượng là cá nhân, doanh nghiệp, ngân hàng thương mại; (5) hiệu quả của dòng tiền khi chảy vào các lĩnh vực khác nhau trong chương trình hỗ trợ lãi suất của Chính phủ,...

Triển khai hoạt động giám sát, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đã tổ chức Đoàn giám sát đến làm việc với NHNN, một số ngân hàng thương mại (Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam và chi nhánh của các ngân hàng này tại một số địa phương); một số doanh nghiệp thuộc các loại hình sở hữu khác nhau, hộ kinh doanh trên địa bàn một số tỉnh, thành phố trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam.

Đoàn giám sát đã xây dựng và hoàn chỉnh báo cáo, trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khoá 12 (Báo cáo gửi đến các vị ĐBQH số 1038/BC- UBTCNS12 ngày 16/10/2009).

Hiện nay, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đang tiến hành giám sát việc sử dụng trái phiếu Chính phủ nằm trong gói kích cầu của Chính phủ. Đồng thời, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đã kiến nghị Kiểm toán Nhà nước đưa vào kế hoạch kiểm toán năm 2010 việc kiểm toán gói kích thích kinh tế.

Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao trong lĩnh vực tài chính - ngân sách, nhằm bảo đảm nguồn vốn NSNN được sử dụng hiệu quả, tránh thất thoát, lãng phí; trong Chương trình công tác, chương trình giám sát hàng năm của Ủy ban Tài chính - Ngân sách đều có nội dung giám sát liên quan đến tình hình thực hiện Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; tình hình thực hiện dự toán NSNN.

Trong năm 2009, Uỷ ban cũng đã tiến hành giám sát chuyên đề về việc chấp hành pháp luật trong mua sắm, trang bị, sử dụng tài sản, trang thiết bị bằng nguồn vốn NSNN năm 2007- 2008.

Mục tiêu của chuyên đề giám sát tập trung vào việc đánh giá thực trạng mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản nhà nước trong năm 2007 và năm 2008; Đánh giá những kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế, nguyên nhân khách quan, chủ quan; trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân trong công tác mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản nhà nước đồng thời kiến nghị các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong việc mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản nhà nước đối với cơ quan nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang và đơn vị sự nghiệp công lập.

Đoàn giám sát của Ủy ban đã trực tiếp làm việc và nghe báo cáo của một số bộ, ngành, địa phương. Song song với việc tổ chức Đoàn đến làm việc trực tiếp với một số Bộ, ngành, địa phương, Đoàn giám sát đã gửi công văn đến Bộ Tài chính, các bộ, ngành ở trung ương, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các cơ quan hữu quan ở trung ương và địa phương yêu cầu chuẩn bị báo cáo theo nội dung giám sát. Đồng thời gửi công văn đến Kiểm toán nhà nước, Thanh tra Chính phủ yêu cầu báo cáo, cung cấp các văn bản pháp luật và thông tin liên quan đến nội dung giám sát.

Đoàn giám sát đã xây dựng, hoàn chỉnh báo cáo, trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khoá 12 (Báo cáo gửi tới các vị ĐBQH số 1032/BC- UBTCNS12 ngày 13/10/2009).