Dự báo kim ngạch và mặt hàng xuất nhập khẩu

+ Đối với các sản phẩm nông nghiệp, thủy sản của tỉnh: thị trường chủ yếu sẽ là Hoa Kỳ, Trung Quốc, ASEAN (chủ yếu là Lào và Thái Lan), Đài Loan và Nhật Bản, tuy nhiên, cơ cấu kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ sẽ giảm tương đối.

+ Đối với sản phẩm dệt, may: triển vọng thị trường xuất khẩu chính của tỉnh sẽ là Hoa Kỳ, Đài Loan và các nước châu Âu. Triển vọng thị trường xuất khẩu cho sản phẩm dệt may của Quảng Trị hiện nay có thể được nâng lên nhưng có thể phải phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu của đối tác đặt gia công.

+ Đối với các sản phẩm công nghiệp khác như sắt, thép, xi măng và các vật liệu xây dựng khác. Thị trường chủ yếu vẫn là Lào, Thái Lan.

Dự báo, các mặt hàng nhập khẩu của tỉnh vẫn chủ yếu là các mặt hàng vật tư, nguyên liệu và thiết bị phục vụ trực tiếp cho nhu cầu đầu tư sản xuất và tư liệu tiêu dùng của địa phương. Trong đó, chủ yếu là các mặt hàng nhập khẩu phục vụ cho sản xuất công nghiệp như máy móc, trang thiết bị và phương tiện vận tải, các loại nguyên liệu cho phát triển ngành sản xuất vật liệu xây dựng, dệt may, nguyên liệu cho chế biến nông sản và sản xuất các sản phẩm tiểu thủ công nghiệp khác trên địa bàn tỉnh.

Về thị trường nhập khẩu: với tính chất của nhu cầu nhập khẩu, khả năng nguồn vốn đầu tư không lớn và quy mô sản xuất tương đối nhỏ, thì các thị trường nhập khẩu của Quảng Trị trong giai đoạn dự báo chủ yếu là các thị trường giá thấp, trình độ công nghệ trung bình và điều kiện thương mại tương đối đơn giản hay được ưu đãi... Do đó, các thị trường nhập khẩu thích hợp với tỉnh sẽ là thị trường các nước NICs, các nước ASEAN và đặc biệt là thị trường Trung Quốc.

Biểu 3.5. Dự báo kim ngạch nhập khẩu của Quảng Trị

Theo số liệu thống kê, tỷ trọng giá trị tăng thêm của ngành thương mại trong tổng GDP chung của tỉnh tăng đều trong giai đoạn 2005 – 2010, đạt 9,0%/năm, tăng nhanh hơn tốc độ tăng GDP khu vực dịch vụ (8,5%/năm) nhưng vẫn thấp hơn tốc độ tăng GDP chung của tỉnh (10,7%/năm). Dự báo trong thời kỳ từ nay đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, giá trị tăng thêm của ngành thương mại sẽ tăng nhanh hơn GDP chung do tác động của các yếu tố như: cơ cấu kinh tế của tỉnh có sự chuyển dịch nhanh hơn; trình độ phát triển sản xuất hàng hoá được nâng lên cùng với quá trình thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá; nhu cầu tiêu dùng cho sản xuất và cho đời sống của dân cư được mở rộng và nâng cao cùng với tốc độ tăng trưởng nhanh của nền kinh tế tỉnh.

Dự báo giá trị tăng thêm của ngành thương mại tỉnh sẽ đạt tốc độ tăng bình quân khoảng 13%/năm trong giai đoạn từ nay đến 2015, khoảng 15%/năm trong giai đoạn 2016 - 2020 và khoảng 17%/năm trong giai đoạn 2021 – 2025 và các năm tiếp theo đến 2030.

Biểu 3.6. Dự báo GTTT của ngành thương mại tỉnh Quảng Trị

(Giá so sánh)

- Quy hoạch phát triển thương mại trước hết phải bám sát quy hoạch tổng thể phát triển ngành thương mại của cả nước, vùng BTB&DHMT và phù hợp với quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội của tỉnh để đẩy mạnh thương mại, phát huy được tiềm năng và lợi thế so sánh của tỉnh, của vùng BTB&DHMT, đảm bảo phát triển thương mại nhanh, bền vững, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh.

- Khuyến khích phát triển các loại hình thương mại, trong đó thương mại nhà nước giữ vai trò chủ đạo, định hướng, thương mại ngoài quốc doanh là nòng cốt và động lực cho phát triển thương mại, đảm bảo cạnh tranh công bằng và bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng và ổn định thị trường.

- Phát triển đồng bộ các cơ cấu của ngành thương mại bao gồm các phân ngành đại lý uỷ quyền, bán buôn, bán lẻ, nhượng quyền thương mại trên cơ sở khai thác các lợi thế so sánh của tỉnh, trong đó bán buôn là chủ đạo.

- Chú trọng đầu tư xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của ngành, trọng tâm là xây dựng các trung tâm thương mại, chợ đầu mối, hệ thống bán buôn, ứng dụng công nghệ quản lý bán hàng hiện đại, đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao hiệu quả đầu tư của ngành.

- Phát triển thương mại phải gắn liền với phát triển du lịch và dịch vụ, đưa thương mại - dịch vụ trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và có tốc độ phát triển nhanh hơn tốc độ tăng của GDP.

- Phát triển thương mại trên cơ sở phát huy lợi thế các ngành sản xuất các sản phẩm, mặt hàng xuất khẩu có giá trị gia tăng cao, khai thác lợi thế cạnh tranh và chủ động tham gia vào mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu.

2. Những mục tiêu phát triển thương mại chủ yếu

2.1. Mục tiêu

Mục tiêu chung:

+ Xây dựng và phát triển mạnh thương mại nội địa theo hướng hiện đại dựa trên các cơ cấu ngành hợp lý với sự tham gia của các thành phần kinh tế, vận hành trong môi trường cạnh tranh có sự quản lý và điều tiết của Nhà nước. Trên cơ sở đó, nâng cao vai trò của ngành thương mại trong việc tăng giá trị tăng thêm đóng góp vào GDP của tỉnh; thu hút lao động xã hội, tạo việc làm mới; kết nối sản xuất và tiêu dùng, điều khiển và dẫn dắt sản xuất định hướng theo nhu cầu thị trường; nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

+ Đẩy mạnh xuất khẩu của tỉnh Quảng Trị với tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, làm động lực thúc đẩy tăng trưởng GDP và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Tiếp tục duy trì các sản phẩm xuất khẩu có lợi thế cạnh tranh, đồng thời phát triển các sản phẩm xuất khẩu có hàm lượng công nghệ, chất xám và giá trị tăng thêm cao; đẩy mạnh các dịch vụ hỗ trợ xuất khẩu và tăng cường xuất khẩu dịch vụ.

Mục tiêu cụ thể:

+ Tổng mức lưu chuyển hàng hoá bán lẻ và doanh thu dịch vụ xã hội tăng bình quân khoảng 31- 32%/năm trong giai đoạn 2011 - 2015; tăng khoảng 34 - 35%/năm trong giai đoạn 2016 - 2020 và khoảng 36 - 37%/năm trong giai đoạn 2021 - 2025 và đến 2030.

+ Giá trị tăng thêm của ngành thương mại chiếm tỷ trọng khoảng 9 - 10% GDP vào năm 2015, đạt khoảng 10 - 11% GDP vào năm 2020 và khoảng 11,3 -12% vào năm 2025.

+ Tỷ trọng thương mại giai đoạn 2006 - 2010 là 7 - 9%, giai đoạn 2011-2015 khoảng 20%, giai đoạn 2016 - 2020 khoảng 30% và năm 2025 vào khoảng 35%.

+ Kim ngạch xuất khẩu của địa phương đến năm 2015, phấn đấu đạt khoảng 100 - 110 triệu USD; đến 2020 đạt khoảng 200 - 210 triệu USD và đến 2025 đạt khoảng 480 - 490 triệu USD (không tính hàng hóa có nguồn gốc nhập khẩu, hàng tạm nhập tái xuất).

2.2. Các phương án phát triển

Có 3 phương án phát triển thương mại tỉnh Quảng Trị được đề xuất từ nay đến năm 2020 trên cơ sở quán triệt Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Trị, tham khảo báo cáo Qui hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội tỉnh Quảng Trị đến 2020 và phù hợp với Đề án phát triển thương mại nội địa của Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương) và Chương trình phát triển xuất khẩu 2006-2010 đã được Chính phủ phê duyệt và các văn bản liên quan đến cơ chế, chính sách và giải pháp phát triển kinh tế - xã hội vùng BTB&DHMT của Chính phủ.

Tuy nhiên, phải nhìn nhận phương án này không mang tính phấn đấu cao, chưa thể hiện đầy đủ quyết tâm phát triển mang tính đột phá trong tăng trưởng kinh tế thương mại, mặt khác không thể hiện rõ vai trò của tỉnh đối với sự phát triển của toàn vùng BTB&DHMT.

Phương án này tích cực hơn phương án I, không những đạt mục tiêu tăng trưởng và cơ cấu GDP theo Quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Trị với tốc độ tăng trưởng nhanh hơn. Theo phương án này tốc độ tăng trưởng của ngành thương mại cũng nhanh hơn với 12,5 %/năm trong giai đoạn 2011-2015 và 13 %/năm trong giai đoạn 2016 - 2020. TMBLHH&DTDVTDXH đạt mức tăng trưởng 32 – 33 %/năm trong giai đoạn 2011 - 2015 và 35 – 35,5%/năm trong giai đoạn 2016 - 2020.

So với các phương án II và III, phương án I là phương án chủ yếu duy trì và đạt cao hơn một chút so với tốc độ tăng trưởng hiện nay đã đạt được, không mang tính phấn đấu cao, không thể hiện việc tăng tốc mạnh mẽ của Quảng Trị trong các giai đoạn tới. So với phương án III, để đạt được các chỉ tiêu tăng trưởng được dự báo thì phương án II có tính khả thi cao hơn với khả năng có thể đáp ứng về nguồn vốn đầu tư trong các giai đoạn, vì vậy để đạt được các chỉ tiêu tăng trưởng trong điều kiện khả thi thì tỉnh Quảng Trị cần chọn phương án II cho phát triển thương mại để phù hợp với mục tiêu phát triển tỉnh Quảng Trị trong các giai đoạn trước mắt. Trong điều kiện thuận lợi, có thể chuyển sang thực hiện phương án III sau năm 2015.

Mặt khác với mục tiêu nâng mức GDP bình quân đầu người là tiến tới bằng và vượt mức GDP bình quân đầu người của cả vùng và bằng khoảng 95% mức bình quân chung của cả nước vào năm 2020, tỷ trọng GDP dịch vụ khoảng 37% (2015) và 41% (2020) thì các chỉ tiêu tính toán của Phương án II sẽ phù hợp hơn. Do vậy cần lựa chọn phương án II làm cơ sở cho công tác qui hoạch phát triển thương mại trên địa bàn tỉnh thời kỳ từ nay đến năm 2020 nhằm đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng giá trị tăng thêm của khu vực III nói chung và của ngành thương mại nói riêng lên mức cao hơn.

Trên cơ sở phương án II đã được lựa chọn, tiếp tục dự báo các chỉ tiêu của ngành và đặt ra mục tiêu phấn đấu trong giai đoạn từ nay đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030 như sau: