TuyÓn tËp tiªu chuÈn trång trät 10 tcn 322 2003

Ch­¬ng 2

H¹t s¹ch lµ h¹t cña loµi c©y trång mµ ng­êi göi mÉu yªu cÇu kiÓm tra hoÆc chiÕm ­u thÕ ë trong mÉu ph©n tÝch, bao gåm tÊt c¶ c¸c gièng cña loµi c©y trång ®ã.

H¹t s¹ch gåm c¸c thµnh phÇn sau ®©y:

1) C¸c h¹t gièng nguyªn vÑn (kÓ c¶ c¸c h¹t xanh non, bÐ nhá, teo qu¾t, bÞ bÖnh hoÆc ®· n¶y mÇm nh­ng vÉn cã néi nhò vµ ®­îc x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n lµ cña loµi ®ã nÕu chóng kh«ng bÞ chuyÓn thµnh h¹ch nÊm, côc nÊm hoÆc nèt tuyÕt trïng) vµ c¸c d¹ng h¹t gièng ®Æc biÖt nh­ b«ng chÐt, qu¶ bÕ, qu¶ nÎ, qu¶ dÜnh... ®­îc qui ®Þnh ®èi víi tõng chi (genus) hoÆc tõng loµi (species) ë phÇn ®Þnh nghÜa vÒ h¹t s¹ch trong Phô lôc Ch­¬ng 2 (2.2.1.A.1. vµ 2.2.1.A.2.).

2) C¸c mÈu vì cña h¹t gièng cã kÝch th­íc lín h¬n mét nöa kÝch th­íc ban ®Çu cña chóng.

3) C¸c h¹t cã phÇn phô ®Ýnh cïng: C¸c h¹t cã phÇn phô ®Ýnh cïng ®­îc qui ®Þnh vµ b¸o c¸o nh­ ë Phô lôc (2.2.1..A.5.).

H¹t kh¸c loµi lµ h¹t cña c¸c loµi c©y trång kh¸c víi loµi cña h¹t s¹ch.

§èi víi nh÷ng loµi vµ chi kh«ng cã ®Þnh nghÜa h¹t s¹ch ë Phô lôc Ch­¬ng 2 (2.2.1.A.1 vµ 2.2.1.A.2) th× ¸p dông c¸c ®Þnh nghÜa ë 2.2.1. C¸c d¹ng qu¶ ®Ëu sÏ ®­îc bãc vµ t¸ch riªng h¹t gièng ra, c¸c phÇn nguyªn liÖu kh«ng ph¶i lµ h¹t gièng sÏ ®­îc ®­a vµo t¹p chÊt, trõ mét sè loµi hoÆc chi ®­îc nªu ë phÇn §Þnh nghÜa H¹t s¹ch, Phô lôc Ch­¬ng 2 (2.2.1.A.1 vµ 2.2.1.A.2.).

2.2.3. T¹p chÊt (inert matter)

T¹p chÊt bao gåm c¸c d¹ng h¹t vµ c¸c d¹ng vËt chÊt kh¸c kh«ng ®­îc coi lµ h¹t s¹ch hoÆc h¹t kh¸c loµi, cô thÓ:

1) D¹ng qu¶ bÕ mµ bªn trong râ rµng lµ kh«ng cã h¹t gièng.

2) MÈu vì hoÆc gÉy cña h¹t gièng cã kÝch th­íc hoÆc nhá h¬n mét nöa kÝch th­íc ban ®Çu.

3) Bé phËn kh¸c ë h¹t gièng ®­a vµo phÇn h¹t s¹ch (qui ®Þnh ë Phô lôc Ch­¬ng 2) th× ph¶i t¸ch ra vµ ®­a vµo phÇn t¹p chÊt.

4) H¹t gièng hä ®Ëu (Fabaceae), hä c¶i (Brassicaceae) bÞ mÊt vá hoµn toµn.

5) H¹t gièng hä §Ëu (Fabaceae) bÞ t¸ch ®«i còng ®­îc coi lµ t¹p chÊt, bÊt kÓ cã hoÆc kh«ng cã ph«i vµ/hoÆc cã thÓ cã h¬n mét nöa vá h¹t ®Ýnh cïng.

6) H¹t rçng vá trÊu, l«ng, cäng, l¸, vÈy, c¸nh, vá c©y, hoa, nèt tuyÕn trïng, c¸c thÓ nÊm nh­ cùa gµ, h¹ch nÊm vµ khèi bµo tö nÊm, ®Êt, c¸t, ®¸, sái vµ c¸c d¹ng vËt chÊt kh¸c.

MÉu ph©n tÝch ®é s¹ch ®­îc t¸ch ra 3 thµnh phÇn: h¹t s¹ch, h¹t kh¸c loµi vµ t¹p chÊt. Tû lÖ phÇn tr¨m cña mçi thµnh phÇn ®­îc x¸c ®Þnh theo khèi l­îng cña chóng ë trong mÉu. TÊt c¶ c¸c h¹t kh¸c loµi vµ c¸c d¹ng t¹p chÊt cã mÆt sÏ ®­îc x¸c ®Þnh cµng kü cµng tèt vµ nÕu ®­îc yªu cÇu b¸o c¸o th× ph¶i x¸c ®Þnh tû lÖ cña chóng theo khèi l­îng.

- M¸y thæi h¹t hoÆc sµng, r©y thÝch hîp.

- C©n cã ®é chÝnh x¸c thÝch hîp.

- KÝnh lóp, ®Ìn chiÕu s¸ng, hép petri, panh g¾p h¹t...

MÉu ph©n tÝch ®é s¹ch ®­îc lÊy ra tõ mÉu göi nh­ qui ®Þnh ë 1.7. MÉu ph©n tÝch ®é s¹ch cã thÓ lµ mét mÉu toµn bé cã khèi l­îng tèi thiÓu nh­ qui ®Þnh ë b¶ng 1.A hoÆc cã thÓ lµ hai mÉu gi¶m, mçi mÉu cã khèi l­îng Ýt nhÊt b»ng mét nöa khèi l­îng qui ®Þnh vµ ®­îc lÊy ®éc lËp.

MÉu ph©n tÝch toµn bé (hoÆc tõng mÉu gi¶m) ®­îc c©n ë ®¬n vÞ gam (g), lÊy ®Õn sè lÎ tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó tÝnh tû lÖ phÇn tr¨m c¸c thµnh phÇn cña nã ®Õn mét sè lÎ.

2.5.2. T¸ch c¸c thµnh phÇn trong mÉu

1. 
   MÉu ph©n tÝch toµn bé (hoÆc mÉu gi¶m) sau khi c©n, sÏ ®­îc kiÓm tra ®Ó t¸ch c¸c thµnh phÇn: h¹t s¹ch, h¹t kh¸c loµi vµ t¹p chÊt nh­ ®Þnh nghÜa ë 2.2. Nãi chung, c¸ch lµm lµ quan s¸t b»ng m¾t th­êng hoÆc dïng kÝnh lóp vµ ¸nh s¸ng, kiÓm tra kü tõng h¹t vµ c¸c thµnh phÇn kh¸c cã ë trong mÉu. Trong mét sè tr­êng hîp cã thÓ dïng sµng, r©y hoÆc m¸y thæi ®Ó t¸ch s¬ bé c¸c thµnh phÇn ra khái mÉu. ViÖc t¸ch c¸c h¹t s¹ch ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm bªn ngoµi cña h¹t gièng, khi cÇn thiÕt cã thÓ dïng c¸c biÖn ph¸p c¬ häc nh­ Ên nhÑ tay lªn h¹t ®Ó kiÓm tra nh­ng kh«ng ®­îc lµm ¶nh h­ëng ®Õn kh¼ n¨ng n¶y mÇm cña h¹t gièng.
   
2. 
   Khi t¸ch c¸c h¹t s¹ch ph¶i c¨n cø vµo ®Þnh nghÜa cô thÓ cña h¹t s¹ch ®èi víi tõng loµi ®­îc chØ dÉn ë Phô lôc (2.2.1.A.1 vµ 2.2.1.A.2.).
   
3. 
   Khi mÉu gÆp c¸c loµi kh«ng thÓ hoÆc khã ph©n biÖt víi loµi cña h¹t s¹ch, th× ¸p dông mét trong nh÷ng c¸ch ®­îc m« t¶ ë Phô lôc (2.6.A.1.).
   
4. 
   Khi mÉu gÆp c¸c d¹ng t¹p chÊt lín cã thÓ cã ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ ®é s¹ch, th× ¸p dông c¸ch ph©n tÝch vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ nh­ ë Phô lôc (2.6.A.2.).
   

6. Khi mÉu gÆp c¸c d¹ng c«n trïng cßn sèng th× c¸ch lµm nh­ qui ®Þnh ë 2.5.4.

7. Sau khi t¸ch xong, tõng thµnh phÇn (h¹t s¹ch, h¹t kh¸c loµi vµ t¹p chÊt) sÏ ®­îc c©n khèi l­îng (g) ®Ó tÝnh tû lÖ phÇn tr¨m. Tuú theo khèi l­îng cña mÉu ph©n tÝch, sè lÎ khi c©n ®­îc qui ®Þnh nh­ sau:

Khèi l­îng cña mÉu ph©n tÝch (g) Sè lÎ cÇn lÊy

 1,000 4

1,000 - 9,999 3

10,00 - 99,99 2

100,0 - 999,9 1

 1000 0

2.5.3. C¸ch tÝnh sè l­îng h¹t cá d¹i

- Khi cÇn b¸o c¸o sè l­îng h¹t cá d¹i th× c¸ch tÝnh ¸p dông nh­ qui ®Þnh ®èi víi sè l­îng h¹t kh¸c loµi ë Ch­¬ng 3 (xem 3.6.). KÕt qu¶ ®­îc b¸o c¸o lµ sè l­îng h¹t cá d¹i t×m thÊy trong tæng sè h¹t kiÓm tra hoÆc trong 1kg mÉu ph©n tÝch.

- NÕu ng­êi göi mÉu yªu cÇu x¸c ®Þnh tªn loµi cá d¹i th× ph¶i ghi ®Çy ®ñ tªn vµ sè l­îng h¹t cña c¸c loµi cá d¹i ®­îc yªu cÇu kiÓm tra.

L­u ý: NÕu ph¸t hiÖn trong mÉu cã h¹t cá d¹i thuéc ®èi t­îng kiÓm dÞch th× h¶i ngõng c«ng viÖc ph©n tÝch, ®Ò nghÞ niªm phong l« h¹t gièng ®ã vµ th«ng b¸o ngay cho c¸c c¬ quan kiÓm dÞch thùc vËt xö lý.

2.5.4. C¸ch tÝnh sè l­îng s©u mät sèng

- S©u mät sèng bao gåm tÊt c¶ c¸c d¹ng cßn sèng cña c¸c loµi c«n trïng g©y h¹i cã mÆt trong mÉu.

- Nguyªn t¾c chung còng gièng nh­ ®èi víi h¹t cá d¹i, c¸c d¹ng c«n trïng cßn sèng ®­îc t¸ch ra tõ phÇn mÉu ph©n tÝch ®é s¹ch, dïng tay giÕt chÕt c«n trïng råi ®­a vµo phÇn t¹p chÊt ®Ó tÝnh to¸n khèi l­îng cña t¹p chÊt.

- Khi cÇn b¸o c¸o sè l­îng s©u mät sèng th× ph¶i ®Õm sè l­îng c¸c d¹ng c«n trïng cßn sèng t×m thÊy trong mÉu ph©n tÝch. KÕt qu¶ b¸o c¸o lµ sè l­îng s©u mät sèng t×m thÊy trong khèi l­îng h¹t kiÓm tra hoÆc trong 1kg mÉu ph©n tÝch.

- NÕu ng­êi göi mÉu yªu cÇu x¸c ®Þnh tªn loµi c«n trïng th× ph¶i ghi ®Çy ®ñ tªn vµ sè l­îng cña nh÷ng loµi c«n trïng ®ã.

L­u ý: NÕu ph¸t hiÖn trong mÉu cã s©u mät lµ ®èi t­îng kiÓm dÞch th× còng ph¶i ngõng ngay c«ng viÖc ph©n tÝch, ®Ò nghÞ niªm phong l« h¹t gièng vµ th«ng b¸o cho c¸c c¬ quan kiÓm dÞch thùc vËt xö lý.

2.6. TÝnh to¸n kÕt qu¶

2.6.1. Ph©n tÝch mét mÉu toµn bé

2.6.1.1. KiÓm tra khèi l­îng mÉu t¨ng lªn hay mÊt ®i trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch

Céng khèi l­îng cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn ®· t¸ch ra tõ mÉu ph©n tÝch. NÕu tæng sè chªnh lÖch qu¸ 5% so víi khèi l­îng ban ®Çu cña mÉu ph©n tÝch th× ph¶i lµm l¹i phÐp thö. KÕt qu¶ cña lÇn thö nghiÖm sau sÏ ®­îc dïng ®Ó tÝnh to¸n vµ b¸o c¸o.

Tû lÖ phÇn tr¨m khèi l­îng cña tõng thµnh phÇn sÏ ®­îc tÝnh to¸n dùa trªn tæng khèi l­îng thùc tÕ cña c¸c thµnh phÇn ®­îc t¸ch ra, kh«ng dùa trªn khèi l­îng ban ®Çu cña mÉu ph©n tÝch.

Tû lÖ phÇn tr¨m khèi l­îng cña tõng d¹ng h¹t kh¸c loµi, hoÆc tõng d¹ng t¹p chÊt kh«ng cÇn ph¶i tÝnh to¸n, trõ khi ®­îc yªu cÇu.

2.6.1.3. C¸ch lµm trßn sè

Céng c¸c kÕt qu¶ ®· tÝnh to¸n cña c¸c thµnh phÇn ë trong mÉu ph©n tÝch. NÕu tæng nµy kh«ng b»ng ®óng 100.0% (nghÜa lµ 99.9 hoÆc 100.1%), th× sau ®ã ph¶i céng thªm hoÆc bít ®i 0.1% ë phÇn cã gi¸ trÞ lín nhÊt (th­êng lµ phÇn h¹t s¹ch).

Céng khèi l­îng cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn t¸ch ra tõ mÉu ph©n tÝch. NÕu tæng nµy chªnh lÖch qu¸ 5% so víi khèi l­îng ban ®Çu cña mÉu ph©n tÝch th× ph¶i lµm l¹i phÐp thö. KÕt qu¶ cña lÇn thö nghiÖm sau sÏ ®­îc dïng ®Ó tÝnh to¸n vµ b¸o c¸o.

§èi víi tõng nöa mÉu ph©n tÝch, tÝnh tû lÖ phÇn tr¨m khèi l­îng cña tõng thµnh phÇn ë trong mét mÉu ph©n tÝch, lÊy Ýt nhÊt ®Õn hai sè lÎ. Tû lÖ nµy ph¶i dùa trªn tæng khèi l­îng cña c¸c thµnh phÇn ë tõng nöa mÉu, kh«ng dùa trªn khèi l­îng ban ®Çu cña mÉu ph©n tÝch. Céng c¸c tû lÖ phÇn tr¨m t­¬ng øng ë hai nöa mÉu vµ tÝnh tû lÖ trung b×nh cña tõng thµnh phÇn. (Tû lÖ nµy cã thÓ ®­îc lµm trßn ®Õn hai sè lÎ, nh­ng kh«ng ®­îc ®iÒu chØnh ®Ó thµnh 100,00%). KiÓm tra sai sè cho phÐp vµ lµm trßn nh­ qui ®Þnh ë 2.6.1.3.

Tû lÖ phÇn tr¨m khèi l­îng cña tõng d¹ng h¹t kh¸c loµi, hoÆc tõng d¹ng t¹p chÊt kh«ng cÇn ph¶i tÝnh to¸n, trõ khi ®­îc yªu cÇu.

§Ó x¸c ®Þnh tû lÖ phÇn tr¨m cuèi cïng trong b¸o c¸o th× ph¶i céng tÊt c¶ khèi l­îng cña h¹t s¹ch, t¹p chÊt vµ h¹t kh¸c loµi ë tõng lÇn nh¾c vµ tÝnh to¸n l¹i c¸c tû lÖ nµy dùa trªn tæng khèi l­îng cña tõng phÇn ë c¶ hai lÇn nh¾c.

Sù kh¸c nhau ë tõng thµnh phÇn cña hai nöa mÉu sÏ kh«ng ®­îc v­ît qu¸ sai sè cho phÐp ë B¶ng 2.A.1. T×m gi¸ trÞ trung b×nh cña thµnh phÇn ®ã ë cét 1 hoÆc 2; cét 3 hoÆc 4 sÏ cho kho¶ng sai sè cho phÐp tèi ®a gi÷a hai gi¸ trÞ cña thµnh phÇn ®ã.

LÆp l¹i c¸ch lµm nµy ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn. NÕu tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn ®Òu n»m trong sai sè cho phÐp, th× tÝnh gi¸ trÞ trung b×nh cho tõng thµnh phÇn nh­ qui ®Þnh ë 2.6.2.2.

NÕu cã bÊt kú thµnh phÇn nµo v­ît qu¸ sai sè cho phÐp, th× lµm nh­ sau:

1. 
   Ph©n tÝch tiÕp hai nöa mÉu kh¸c (nh­ng kh«ng qu¸ 4 lÇn) cho ®Õn khi cã mét cÆp nöa mÉu cã c¸c thµnh phÇn n»m trong kho¶ng sai sè cho phÐp.
   
2. 
   Lo¹i bá c¸c cÆp nöa mÉu cã kÕt qu¶ chªnh lÖch v­ît qu¸ hai lÇn sai sè cho phÐp.
   
3. 
   Tû lÖ cña mçi thµnh phÇn ®­îc b¸o c¸o lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña tÊt c¶ c¸c cÆp nöa mÉu cßn l¹i.
   

NÕu tÊt c¶ c¸c lÇn nh¾c cña c¸c thµnh phÇn ®Òu n»m trong kho¶ng sai sè cho phÐp th× céng khèi l­îng cña c¸c thµnh phÇn t­¬ng øng l¹i víi nhau vµ tÝnh to¸n tû lÖ phÇn tr¨m råi lµm trßn sè, lÊy ®Õn mét sè lÎ. C¸ch lµm trßn sè nh­ qui ®Þnh ë 2.6.1.3.

Khi cÇn ph¶i kiÓm tra thªm mét mÉu ph©n tÝch toµn bé n÷a, th× ¸p dông c¸ch lµm sau:

Thùc hiÖn phÐp thö nh­ qui ®Þnh ë 2.5.2. vµ tÝnh to¸n kÕt qu¶ nh­ qui ®Þnh ë 2.6.1.

Khi hai phÐp thö ®· ®­îc thùc hiÖn xong, tiÕn hµnh kiÓm tra sè liÖu vµ tÝnh to¸n nh­ ®èi víi phÐp thö trªn hai nöa mÉu ph©n tÝch (2.6.2), nh­ng dïng cét 3 hoÆc 4 cña B¶ng 2.A.2. ®Ó x¸c ®Þnh sai sè cho phÐp tèi ®a gi÷a hai gi¸ trÞ cña tõng thµnh phÇn.

NÕu sù sai kh¸c gi÷a c¸c kÕt qu¶ cña tõng thµnh phÇn v­ît qu¸ sai sè cho phÐp th× ph¶i ph©n tÝch thªm mét mÉu n÷a. NÕu kÕt qu¶ cao nhÊt vµ thÊp nhÊt kh«ng v­ît qu¸ hai lÇn sai sè cho phÐp, th× b¸o c¸o tû lÖ trung b×nh cña c¶ 3 mÉu (qui ®Þnh ë 2.6.3.3), trõ khi cã mét hoÆc vµi kÕt qu¶ râ rµng lµ do sai sãt chø kh«ng ph¶i lµ sù sai kh¸c ngÉu nhiªn cña mÉu. Trong tr­êng hîp ®ã, ph¶i lo¹i bá phÐp thö cã sai sãt.

2.6.3.3. C¸ch tÝnh to¸n vµ lµm trßn sè

§èi víi nh÷ng mÉu ®­îc ®­a vµo ®Ó tÝnh kÕt qu¶, céng khèi l­îng tõng thµnh phÇn cña tõng mÉu l¹i víi nhau vµ tiÕn hµnh tÝnh to¸n nh­ qui ®Þnh ë 2.6.1.2. vµ lµm trßn sè nh­ qui ®Þnh ë 2.6.1.3. TÝnh trung b×nh kÕt qu¶ cña c¸c mÉu vµ lµm trßn sè nh­ qui ®Þnh ë 2.6.1.3.

KÕt qu¶ ph©n tÝch ®é s¹ch sÏ ®­îc b¸o c¸o tíi 1 sè lÎ vµ tû lÖ phÇn tr¨m cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn ph¶i b»ng 100.00%. Thµnh phÇn nµo d­íi 0.05% sÏ ®­îc ghi lµ “vÕt”.

Tû lÖ phÇn tr¨m cña h¹t s¹ch, h¹t kh¸c loµi vµ t¹p chÊt ®­îc b¸o c¸o ë trªn phiÕu kÕt qu¶ ph©n tÝch. NÕu kÕt qu¶ mét thµnh phÇn nµo ®ã b»ng kh«ng, th× ph¶i ghi lµ “-0.0-“.

Khi cã d¹ng ®Æc biÖt cña t¹p chÊt, cña h¹t kh¸c loµi, hoÆc c¸c h¹t cã c¸c phÇn phô (r©u, c¸nh..) nh­ qui ®Þnh ë phÇn ®Þnh nghÜa h¹t s¹ch vµ qui ®Þnh ë 2.2.1.A.5 trong Phô lôc, ®­îc t×m thÊy v­ît qu¸ 1% vµ trong tr­êng hîp ng­êi göi mÉu yªu cÇu, th× tû lÖ phÇn tr¨m cña tõng loµi, tõng d¹ng t¹p chÊt ph¶i ®­îc b¸o c¸o ë trªn phiÕu kÕt qu¶ ph©n tÝch.

Khi khèi l­îng cña mÉu ph©n tÝch ®é s¹ch kh¸c víi qui ®Þnh ë B¶ng 1.A, th× khèi l­îng kiÓm tra thùc tÕ sÏ ®­îc b¸o c¸o ë trªn phiÕu kÕt qu¶ ph©n tÝch.

Ch­¬ng 3

X¸c ®Þnh sè l­îng c¸c h¹t kh¸c loµi cã trong mÉu thö nghiÖm.

PhÐp thö ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ®Õm vµ thÓ hiÖn b»ng sè l­îng h¹t kh¸c loµi ®­îc t×m thÊy trong tæng sè h¹t hoÆc khèi l­îng h¹t ®­îc kiÓm tra. Khi c¸c h¹t ®­îc t×m thÊy kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n ®Õn møc ®é loµi th× cho phÐp chØ b¸o c¸o tªn chi (genus).

Khi x¸c ®Þnh sè l­îng h¹t kh¸c loµi, nh÷ng ®Þnh nghÜa qui ®Þnh ë ®iÒu 2.2 sÏ ®­îc ¸p dông. Ph¹m vi x¸c ®Þnh h¹t kh¸c loµi ®Ó b¸o c¸o sÏ lµ mét phÐp thö trªn mÉu toµn bé, phÐp thö trªn mÉu h¹n chÕ, phÐp thö trªn gi¶m hoÆc phÐp thö trªn mÉu gi¶m-h¹n chÕ.

3.4. ThiÕt bÞ

Sµng, m¸y thæi, kÝnh phãng ®¹i, ®Ìn vµ c¸c dông cô kh¸c cã thÓ sö dông ®Ó hç trî cho c¸n bé ph©n tÝch trong qu¸ tr×nh kiÓm tra mÉu vµ gi¶m bít nh÷ng c«ng viÖc liªn quan.

(a) Khèi l­îng cña mÉu ph©n tÝch hoÆc lµ mét mÉu cã khèi l­îng ®­îc ­íc tÝnh ®Ó cã Ýt nhÊt 25.000 h¹t, hoÆc kh«ng Ýt h¬n khèi l­îng qui ®Þnh ë B¶ng 1.A.

(b) NÕu c¸c loµi ®­îc yªu cÇu kiÓm tra thuéc lo¹i khã ph©n biÖt th× chØ cÇn kiÓm tra Ýt nhÊt 1/5 khèi l­îng mÉu ph©n tÝch ®­îc qui ®Þnh ë B¶ng 1.A.

3.5.2. KiÓm tra

MÉu ph©n tÝch sÏ ®­îc kiÓm tra ®Ó t×m tÊt c¶ c¸c h¹t kh¸c loµi, hoÆc chØ nh÷ng loµi mµ ng­êi göi mÉu yªu cÇu kiÓm tra. Sè l­îng h¹t kh¸c loµi t×m thÊy sÏ ®­îc ®Õm.

NÕu chØ cÇn t×m mét sè loµi cô thÓ ®­îc yªu cÇu, th× sù kiÓm tra cã thÓ dõng l¹i khi ®· t×m thÊy mét hoÆc vµi h¹t cña mét hoÆc tÊt c¶ nh÷ng loµi ®­îc yªu cÇu (nghÜa lµ, phï hîp víi yªu cÇu cña ng­êi göi mÉu).

3.6. TÝnh to¸n kÕt qu¶

TÝnh sè l­îng h¹t cña tõng loµi yªu cÇu hoÆc tæng sè h¹t t×m thÊy trong tæng sè h¹t kiÓm tra. Ngoµi ra, còng cã thÓ tÝnh sè l­îng h¹t trªn mét ®¬n vÞ khèi l­îng (ch¼ng h¹n, trªn 1kg).

§Ó quyÕt ®Þnh xem sù sai kh¸c cña hai phÐp thö ®­îc thùc hiÖn ë cïng mét phßng kiÓm nghiÖm hoÆc ë c¸c phßng kiÓm nghiÖm kh¸c nhau lµ cã ý nghÜa hay kh«ng th× dïng B¶ng 3.A.1 ë Phô lôc Ch­¬ng 3. Hai mÉu so s¸nh ph¶i cã khèi l­îng gÇn b»ng nhau.

NÕu phÐp thö thø hai hoÆc nhiÒu phÐp thö h¬n ®­îc tiÕn hµnh trªn cïng mét mÉu th× sau ®ã kÕt qu¶ b¸o c¸o lµ tæng sè h¹t t×m thÊy trong tæng khèi l­îng h¹t kiÓm tra.

Khèi l­îng h¹t thùc tÕ kiÓm tra, tªn khoa häc vµ sè l­îng h¹t cña tõng loµi t×m thÊy trong khèi l­îng nµy ®­îc b¸o c¸o trªn phiÕu kÕt qu¶ ph©n tÝch, ngoµi ra kÕt qu¶ còng cã thÓ ®­îc thÓ hiÖn lµ sè h¹t cña tõng loµi hoÆc tæng sè c¸c h¹t kh¸c loµi trªn 1kg.

Trªn phiÕu kÕt qu¶ ghi lµ phÐp thö toµn bé, phÐp thö h¹n chÕ, phÐp thö trªn mÉu gi¶m hoÆc phÐp thö trªn mÉu gi¶m-h¹n chÕ tïy theo tõng tr­êng hîp cô thÓ.

Ch­¬ng 4

KiÓm tra h¹t kh¸c gièng

(Verification of other variety seeds)
4.1. Môc ®Ých

X¸c ®Þnh sè l­îng h¹t kh¸c gièng ë trong mÉu ph©n tÝch ®Ó tÝnh møc ®é lÉn h¹t kh¸c gièng ë trong l« h¹t gièng.

Lµ mÉu h¹t gièng cã c¸c ®Æc ®iÓm ®Æc tr­ng vÒ h×nh th¸i vµ sinh lý phï hîp víi b¶n m« t¶ gièng, ®­îc c¬ quan chuyªn m«n cã thÈm quyÒn c«ng nhËn.

Lµ h¹t cña gièng kh¸c, cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Æc tr­ng vÒ h×nh th¸i cã thÓ ph©n biÖt râ víi h¹t cña gièng mµ ng­êi göi mÉu yªu cÇu thö nghiÖm, ®­îc tÝnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m hoÆc sè h¹t trong mét ®¬n vÞ khèi l­îng.

- PhÐp thö h¹t kh¸c gièng ®­îc tiÕn hµnh tõ phÇn h¹t s¹ch nh­ qui ®Þnh ë ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®é s¹ch (®iÒu 2.2.1) .

- H¹t kh¸c gièng ®­îc ®Õm vµ tÝnh tû lÖ phÇn tr¨m sè h¹t t×m thÊy trong tæng sè h¹t kiÓm tra hoÆc trong mét ®¬n vÞ khèi l­îng h¹t kiÓm tra.

- Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra h¹t kh¸c gièng trong tiªu chuÈn nµy chñ yÕu lµ dùa vµo c¸c ®Æc ®iÓm bªn ngoµi cña h¹t gièng vµ quyÕt ®Þnh cña ng­êi ph©n tÝch, do vËy ng­êi lµm phÐp thö nµy ph¶i cã kinh nghiÖm trong viÖc nhËn biÕt c¸c gièng vµ ph¶i cã s½n c¸c b¶n m« t¶ gièng hoÆc mÉu chuÈn ®Ó so s¸nh.

- Bµn soi h¹t cã ®Ìn vµ kÝnh lóp.

- C©n cã ®é chÝnh x¸c thÝch hîp.

- C¸c thiÕt bÞ vµ dông cô kh¸c: ThiÕt bÞ quang häc, dao g¹t, panh, hép petri, khay...

1. 
   NÕu tû lÖ h¹t kh¸c gièng yªu cÇu b¸o c¸o kh«ng cã sè lÎ th× mÉu ph©n tÝch gåm 2 mÉu gi¶m, mçi mÉu 500 h¹t, ®­îc lÊy ngÉu nhiªn tõ phÇn h¹t s¹ch.
   
2. 
   NÕu tû lÖ h¹t kh¸c gièng yªu cÇu b¸o c¸o cã mét sè lÎ th× mÉu ph©n tÝch gåm 2 mÉu gi¶m, mçi mÉu 2000 h¹t, ®­îc lÊy ngÉu nhiªn tõ phÇn h¹t s¹ch.
   
3. 
   NÕu tû lÖ h¹t kh¸c gièng yªu cÇu b¸o c¸o cã hai sè lÎ th× mÉu ph©n tÝch gåm 2 mÉu gi¶m, mçi mÉu 5000 h¹t, ®­îc lÊy ngÉu nhiªn tõ phÇn h¹t s¹ch.
   

MÉu ph©n tÝch cã khèi l­îng nh­ qui ®Þnh ë B¶ng 1A vµ ®­îc lÊy tõ phÇn h¹t s¹ch.

- MÉu ph©n tÝch ®­îc kiÓm tra kü tõng h¹t nh­ ph©n tÝch ®é s¹ch. Nãi chung, c¸ch lµm lµ quan s¸t b»ng m¾t th­êng hoÆc dïng ®Ìn vµ kÝnh phãng ®¹i ®Ó nhÆt ra nh÷ng h¹t nghi ngê lµ kh¸c gièng.

- KiÓm tra l¹i c¸c h¹t nghi ngê b»ng c¸ch so s¸nh víi mÉu chuÈn cña gièng, hoÆc víi tµi liÖu, h×nh vÏ (nÕu cã), hoÆc tiÕn hµnh nh­ h­íng dÉn ë phÇn phô lôc (4.5.2.A).

4.6. TÝnh to¸n kÕt qu¶

KÕt qu¶ ph©n tÝch tÝnh to¸n b»ng tû lÖ phÇn tr¨m sè h¹t kh¸c gièng trong tæng sè h¹t kiÓm tra hoÆc sè h¹t kh¸c gièng trªn mét ®¬n vÞ khèi l­îng h¹t kiÓm tra.

NÕu hai mÉu gi¶m tiÕn hµnh trªn cïng mét mÉu ph©n tÝch th× kÕt qu¶ b¸o c¸o lµ tæng sè h¹t t×m thÊy trªn tæng khèi l­îng h¹t kiÓm tra, nÕu sè h¹t kh¸c gièng cña 2 mÉu gi¶m kh«ng chªnh lÖch qu¸ sai sè cho phÐp ë b¶ng 4.A.1. NÕu kÕt qu¶ cña 2 mÉu gi¶m chªnh lÖch qu¸ sai sè cho phÐp ë b¶ng 4.A.1 th× ph©n tÝch thªm hai mÉu gi¶m n÷a vµ kÕt qu¶ b¸o c¸o lµ tæng sè h¹t t×m thÊy trªn tæng sè h¹t kiÓm tra cña tÊt c¶ 4 mÉu gi¶m.

4.7. B¸o c¸o kÕt qu¶

KÕt qu¶ kiÓm tra h¹t kh¸c gièng b¸o c¸o lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè h¹t kh¸c gièng trªn tæng sè h¹t kiÓm tra hoÆc sè h¹t kh¸c gièng trªn mét ®¬n vÞ khèi l­îng ®­îc qui ®Þnh trong tiªu chuÈn h¹t gièng cña loµi c©y trång ®ã.

X¸c ®Þnh tû lÖ nÈy mÇm tèi ®a cña mÉu ph©n tÝch vµ cung cÊp kÕt qu¶ ®Ó so s¸nh chÊt l­îng c¸c l« h¹t gièng kh¸c nhau hoÆc ®Ó tÝnh to¸n l­îng h¹t gièng cÇn ®Ó gieo trång.

Sù n¶y mÇm cña h¹t gièng trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm lµ sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña c©y mÇm ë giai ®o¹n mµ c¸c bé phËn chÝnh cña nã cã thÓ hoÆc kh«ng thÓ ph¸t triÓn tiÕp thµnh c©y b×nh th­êng dï ®­îc gieo trång trong c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi ë ngoµi ®ång ruéng

Tû lÖ n¶y mÇm lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè h¹t mäc thµnh c©y mÇm b×nh th­êng trong c¸c ®iÒu kiÖn ®­îc quy ®Þnh ë b¶ng 5A

C¸c bé phËn chÝnh cña c©y mÇm bao gåm: rÔ mÇm, th©n mÇm, l¸ mÇm, chåi mÇm hoÆc bao l¸ mÇm (ë hä Hoµ th¶o-Gramineae).

C©y mÇm b×nh th­êng lµ nh÷ng c©y mÇm cã kh¶ n¨ng tiÕp tôc ph¸t triÓn thµnh c©y b×nh th­êng khi ®­îc trång trong ®iÒu kiÖn thÝch hîp vÒ ®Êt, ®é Èm, nhiÖt ®é vµ ¸nh s¸ng.

C¸c lo¹i c©y mÇm sau ®©y ®­îc coi lµ c©y mÇm b×nh th­êng:

(1) C©y mÇm nguyªn vÑn (intact seedlings): C¸c bé phÇn chÝnh cña c©y mÇm ph¸t triÓn tèt, ®Çy ®ñ, c©n ®èi vµ khoÎ m¹nh.

(2) C©y mÇm cã khuyÕt tËt nhÑ (seedling with slight defects): C©y mÇm cã nh÷ng khuyÕt tËt nhÑ ë c¸c bé phËn chÝnh nh­ng vÉn chøng tá kh¶ n¨ng ph¸t triÓn b×nh th­êng, c©n ®èi so víi c¸c c©y mÇm khoÎ m¹nh trong cïng mét mÉu thö nghiÖm.

(3) C©y mÇm bÞ nhiÔm bÖnh thø cÊp (seedlings with secondary infection): C¸c c©y mÇm nguyªn vÑn khoÎ m¹nh hoÆc cã khuyÕt tËt nhÑ nh­ qui ®Þnh ë (1) vµ (2) nh­ng bÞ l©y bÖnh do nÊm hoÆc vi khuÈn tõ c¸c nguån kh¸c ë bªn ngoµi h¹t gièng x©m nhËp vµo.

5.2.5. C©y mÇm kh«ng b×nh th­êng (abnormal seedlings)

C©y mÇm kh«ng b×nh th­êng lµ nh÷ng c©y mÇm kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thµnh c©y b×nh th­êng dï ®­îc trång trong ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ ®Êt ®é Èm, nhiÖt ®é vµ ¸nh s¸ng. C¸c c©y mÇm sau ®©y sÏ ®­îc coi lµ c©y mÇm kh«ng b×nh th­êng.

- MÉu thö n¶y mÇm ®­îc lÊy tõ phÇn h¹t s¹ch trong phÐp thö ph©n tÝch ®é s¹ch

- Kh«ng xö lý h¹t gièng tr­íc khi ®Æt n¶y mÇm, trõ nh÷ng tr­êng hîp ®­îc qui ®Þnh ë ®iÒu 5.6.3 (xö lý h¹t). Khi gÆp tr­êng hîp ph¶i xö lý th× kÕt qu¶ vµ biÖn ph¸p xö lý ph¶i ghi râ vµo phiÕu kÕt qu¶ ph©n tÝch.

- PhÐp thö nÈy mÇm ®­îc bè trÝ 4 lÇn nh¾c vµ ®Æt nÈy mÇm trong nh÷ng ®iÒu kiÖn qui ®Þnh cô thÓ ®èi víi tõng loµi nh­ ë B¶ng 5A .

- Sau thêi gian ñ mÇm qui ®Þnh th× tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c lÇn nh¾c vµ ®Õm sè l­îng c©y mÇm b×nh th­êng, c©y mÇm kh«ng b×nh th­êng vµ c¸c h¹t kh«ng nÈy mÇm ®Ó tÝnh to¸n vµ b¸o c¸o kÕt qu¶.

5.4. ThiÕt bÞ vµ dông cô

- ThiÕt bÞ ®Õm h¹t: bµn ®Õm h¹t, m¸y ®Õm h¹t ch©n kh«ng hoÆc m¸y ®Õm h¹t ®iÖn tö...

- ThiÕt bÞ ®Æt nÈy mÇm: tñ Êm, tñ nÈy mÇm, phßng nÈy mÇm...

- C¸c thiÕt bÞ vµ dông cô kh¸c: dao g¹t, panh g¾p, khay, hép petri...

C¸c lo¹i vËt liÖu dïng lµm gi¸ thÓ nÈy mÇm cã thÓ lµ: giÊy, c¸t, ®Êt, n­íc... ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu nh­ qui ®Þnh ë Phô lôc 5.5.A.1.

- Dïng ph­¬ng ph¸p lÊy mÉu b»ng th×a, lÊy ngÉu nhiªn mét l­îng h¹t ®ñ ®Ó lËp mÉu ph©n tÝch cho 4 lÇn nh¾c.

- §Õm 400 h¹t cho 4 lÇn nh¾c, måi lÇn 100 h¹t. C¸c lÇn nh¾c cã thÓ ®­îc chia nhá thµnh 50 hoÆc 25 h¹t tïy theo kÝch th­íc cña h¹t, gi¸ thÓ vµ kho¶ng c¸ch cÇn thiÕt gi÷a c¸c h¹t víi nhau.

5.6.2. §Æt nÈy mÇm

Ph­¬ng ph¸p vµ ®iÒu kiÖn ®Æt nÈy mÇm ®èi víi tõng loµi c©y trång ®­îc qui ®Þnh cô thÓ ë B¶ng 5.A. trong Phô lôc.

M«i tr­êng ®Æt nÈy mÇm ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm sinh lý cña loµi c©y trång nh­ h­íng dÉn ë Phô lôc 5.5.A.2.

C¸c ph­¬ng ph¸p ®Æt nÈy mÇm ®­îc h­íng dÉn ë Phô lôc 5.6.2.A.

ViÖc lùa chon ph­¬ng ph¸p vµ®iÒu kiÖn n¶y mÇm lµ tuú thuéc vµo ph­¬ng tiÖn vµ kinh nghiÖm cña phßng kiÓm nghiÖm vµ xuÊt xø cña mÉu. NÕu ph­¬ng ph¸p ®· chän ch­a thËt thÝch hîp víi mÉu thö th× cã thÓ lµm l¹i phÐp thö b»ng ph­¬ng ph¸p kh¸c còng ®­îc qui ®Þnh ë B¶ng 5.A.

5.6.3. Xø lû h¹t

Khi kÕt thóc thö nghiÖm nÕu thÊy cã nhiÒu h¹t cøng, h¹t t­¬i, hoÆc nghi ngê h¹t ®ang ë thêi kú ngñ nghØ th× ph¶i tiÕn hµnh xö lý b»ng mét trong c¸c biÖn ph¸p ®­îc qui ®Þnh cô thÓ ®èi víi tõng loµi c©y trång ë cét 7, B¶ng 5A.

C¸c kü thuËt xö lý ®Ó kÝch thÝch h¹t nÈy mÇm ®­îc h­íng dÉn ë Phô lôc 5.6.3.A.1 vµ 5.6.3.A.2.

Trong tr­êng hîp biÕt ch¾c h¹t ®ang ngñ nghØ th× cã thÓ tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p xö lý tr­íc khi ®Æt nÈy mÇm mµ kh«ng cÇn ph¶i ®îi kÕt qu¶ thö nghiÖm nh­ qui ®Þnh ë trªn.

Thêi gian ñ mÇm cho tõng loµi c©y trång ph¶i ®¶m b¶o nh­ qui ®Þnh ë B¶ng 5A. Trong tr­êng hîp cÇn thiÕt th× cã thÓ kÐo dµi thêi gian ñ mÇm nh­ qui ®Þnh ë phÇn h­íng dÉn kiÓm tra c©y mÇm ë Phô lôc 5.6.5.A.2.

Sau khi ñ mÇm ®ñ thêi gian qui ®Þnh th× tiÕn hµnh kiÓm tra kü tõng c©y mÇm vµ c¸c h¹t kh«ng nÈy mÇm dùa vµo h­íng dÉn cô thÓ ë Phô lôc 5.6.5.A. T¹i lÇn ®Õm thø nhÊt hay c¸c lÇn ®Õm trung gian, nh÷ng c©y mÇm ®· ®­îc ®¸nh gi¸ lµ b×nh th­êng hoÆc bÞ thèi th× ph¶i lo¹i ra khái mÉu thö nghiÖm. C¸c c©y mÇm kh«ng b×nh th­êng vµ c¸c h¹t kh«ng nÈy mÇm th× ®Ó l¹i ®Õn lÇn ®Õm cuèi cïng. Cã thÓ kÕt thóc thö nghiÖm tr­íc thêi gian qui ®Þnh (sau lÇn ®Õm thø nhÊt hoÆc c¸c lÇn ®Õm trung gian) khi toµn bé mÉu thö ®· ®­îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c.

Trong tr­êng hîp mÉu ®Æt nÈy mÇm trong giÊy mµ thÊy khã ®¸nh gi¸ th× ph¶i lµm l¹i phÐp thö b»ng c¸ch ®Æt trong c¸t hoÆc trong ®Êt còng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ khi ®Æt trong giÊy.

5.6.6. Thö nghiÖm l¹i

PhÐp thö nÈy mÇm sÏ ph¶i lµm l¹i trong nh÷ng tr­êng hîp sau:

(a) Nghi ngê h¹t ®ang ë tr¹ng th¸i ngñ nghØ (c¸c h¹t ngñ nghØ).

(b) KÕt qu¶ cña phÐp thö kh«ng ®¸ng tin cËy do bÞ nhiÔm ®éc hoÆc bÞ nhiÔm nÊm vµ vi khuÈn.

(c) Cã mét sè c©y mÇm khã ®¸nh gi¸

(d) Cã sai sãt trong ®iÒu kiÖn ®Æt nÈy mÇm, trong gi¸m ®Þnh hoÆc ®Õm c©y mÇm.

(e) KÕt qu¶ cña 4 lÇn nh¾c (mçi lÇn 100 h¹t) v­ît qu¸ sai sè cho phÐp ë B¶ng 5.A.1.

C¸ch tiÕn hµnh vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ cña c¸c lÇn thö nghiÖm l¹i ®­îc qui ®Þnh ë Phô lôc 5.6.6.A.

KÕt qu¶ cña thö nghiÖm nÈy mÇm lµ tû lÖ phÇn tr¨m trung b×nh c©y mÇm b×nh th­êng, c©y mÇm kh«ng b×nh th­êng, h¹t cøng, h¹t ngñ nghØ vµ h¹t chÕt cña 4 lÇn nh¾c (mçi lÇn 100 h¹t), ®­îc lÊy trßn ®Õn sè nguyªn. Trong tr­êng hîp c¸c lÇn nh¾c lµ 50 h¹t hoÆc 25 h¹t th× gép l¹i thµnh c¸c lÇn nh¾c 100 h¹t ®Ó tÝnh to¸n.

C¸ch tÝnh to¸n vµ lµm trßn sè theo qui ®Þnh ë Phô lôc 5.7.A.

5.8. B¸o c¸o kÕt qu¶

B¸o c¸o kÕt qu¶ nÈy mÇm ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin sau ®©y:

- Sè ngµy ®Æt nÈy mÇm.

- Tû lÖ phÇn tr¨m c©y mÇm bÖnh b×nh th­êng, c©y mÇm kh«ng b×nh th­êng, h¹t cøng, h¹t sèng vµ h¹t chÕt. NÕu mét trong c¸c sè liÖu nµy lµ 0 th× ghi lµ "-0-" .

- Ph­¬ng ph¸p vµ nhiÖt ®é ®Æt nÈy mÇm.

- C¸c biÖn ph¸p xö lý ®Ó kÝch thÝch nÈy mÇm (nÕu cã).

- KÕt qña nÈy mÇm khi thêi gian thö nghiÖm ph¶i kÐo dµi thªm.

- KÕt qu¶ cña lÇn thö nghiÖm thø 2 khi ph¶i tiÕn hµnh thö nghiÖm l¹i.

NÕu ng­êi göi mÉu cã yªu cÇu th× b¸o c¸o thªm c¸c th«ng tin sau ®©y:

- KÕt quat thö nghiÖm bæ sung (nÕu cã).

- Kh¶ n¨ng sèng cña c¸c h¹t kh«ng n¶y mÇm vµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh.

- C¸c h¹t kh«ng n¶y mÇm kh¸c nh­ qui ®Þnh ë ®iÒu 5.2.6.(4).