Tu luật thánh biểN ĐỨc ngày 1 tháng 1

1. Với thánh Biển Đức, viện phụ không chỉ giảng dậy bằng lời nói, nhưng bằng cả lời nói lẫn việc làm. Thánh Biển Đức hy vọng rằng ai không chịu nghe lời sẽ được cảm hóa nhờ gương sáng. Nhưng phải làm sao đây khi một đan sĩ không muốn nghe cũng chẳng muốn nhìn? Vì trong một cộng đoàn lúc nào cũng có thể có những đan sĩ không chịu nghe cũng chẳng chịu nhìn. Họ cứ sống theo cách của họ, bất chấp cộng đoàn nơi họ đang ở.

3. Thánh Biển Đức mở ra cho ta một nhãn giới khác qua trích dẫn Thánh Kinh ở c.15: đó là bản văn Mt 7,3 trong dụ ngôn cọng rơm và cái xà. Chúa Giêsu không nói: con không thể làm gì được cho người anh em vì con chưa hoàn hảo. Vì như thế sẽ mâu thuẫn với đoạn Phúc âm khác khi ngài bảo nhắc nhở người anh em có lỗi, trước hết riêng mình với họ rồi có thêm người làm chứng. Không, Chúa Giêsu không bảo cứ để mặc, nhưng ngài lưu ý tới thái độ tâm hồn của người có trách nhiệm nhắc nhở. Phải chăng họ sẽ làm như người pharisiêu muốn bắt kẻ khác giữ luật? Hay như người môn đệ Chúa muốn cho anh em mình thăng tiến, muốn cho cộng đoàn nên hoàn hảo hơn? Yêu thương vẫn khó hơn là áp dụng kỷ luật. Nhưng tình yêu cũng không kém đòi hỏi. Trái lại, như chúng ta biết, vấn đề thực sự là vấn đề con tim. Vì chỉ con tim mới có thể nói với con tim và đánh động được con tim người khác.

 ¹⁶ Trong đan viện, viện phụ đừng thiên vị ai. ¹⁷ Đừng thương người này hơn người nọ, trừ khi nhận thấy kẻ ấy trội hơn về các việc lành và sự vâng phục. ¹⁸ Không được ưu đãi người tự do hơn người xuất thân từ giai cấp nô lệ, trừ khi có lý do chính đáng. ¹⁹ Nhưng nếu vì lẽ công bằng mà viện phụ xét là cần phân biệt như thế thì ngài cứ việc làm, bất kể người được ưu đãi thuộc giai cấp nào; ngoài ra, ai nấy cứ giữ thứ vị của mình. ²⁰ Vì dù nô lệ hay tự do, tất cả chúng ta là một trong Chúa Kitô, cùng chiến đấu để phụng sự một Chúa, vì Thiên Chúa không thiên vị ai. ²¹ Mà nếu nơi Chúa có sự phân bịệt nào, thì duy ở chỗ chúng ta hơn nhau về việc lành và lòng khiêm tốn. ²² Vì thế, viện phụ phải thương yêu mọi người như nhau, áp dụng một quy tắc chung cho mọi người, tùy theo công trạng của họ.

1. “Ngài hãy yêu thương mọi anh em và xử với mọi người như nhau”. Chỉ thị này ở c.22 xem ra khó mà dung hòa được với điều thánh Biển Đức nói ở c.32: “ngài sẽ thích ứng với mọi anh em tùy theo cá tính và tâm thức của mỗi người”. Làm sao xử với mọi người như nhau mà vẫn thích ứng được với từng người? Làm sao giữ được sự công bằng trong khi vẫn quan tâm tới sự khác biệt về tính khí? Viện phụ phải làm một điều không thể thực hiện được sao?

3. Thực ra thánh Biển Đức có lý. Có những người cần xử mạnh tay, có những người lại phải êm ái nhẹ nhàng, nhưng luôn luôn vẫn chỉ bằng cùng một tình yêu thương. Sửa dậy, khiển trách, khích lệ, như thánh Phaolô nói, là dấu chỉ của tình thương, dấu chỉ cho thấy rằng mỗi người đều có giá trị của họ, rằng mọi người đều đáng giá như nhau. Cách làm có thể khác nhau, nhưng tình thương vẫn chỉ là một. Đôi khi, nhìn những cách xử sự khác nhau như thế người ta có thể hoài nghi. Nhưng có lẽ phải cần đến một trái tim con trẻ để nhận ra được tình thương đích thực.

1. “Con sẽ cứu linh hồn nó khỏi chết” (Cn 23,14). Khi trích dẫn lời sách Châm ngôn để kết thúc đoạn Tu luật chúng ta vừa đọc, thánh Biển Đức đưa ra định hướng cho hành động của viện phụ. Nếu viện phụ khiển trách, khích lệ, răn đe, tỏ ra vừa dịu dàng vừa nghiêm khắc, sửa phạt người chểnh mảng và quanh co, thì không phải vì sự ổn định của đan viện, cũng không vì muốn duy trì kỷ cương, nhưng để làm nảy sinh và tuôn trào sự sống đích thực.

3. Những nẻo đường dẫn tới cái chết thì dễ đi và rộng rãi. Và đôi khi chúng ta bị lôi cuốn bởi một thứ bản năng muốn chết. Lời mắng nhiếc của bà vợ ông Gióp là một thí dụ: “Hãy nguyền rủa Thiên Chúa rồi chết đi!” Nhưng ông Gióp chọn sự sống, ông chọn đối diện với Thiên Chúa, ông muốn trở thành một người sống khi thân thưa với Thiên Chúa của những người sống, Thiên Chúa của các tổ phụ Abraham, Isaác, Giacóp. Vì Chúa là Thiên Chúa của kẻ sống. Con đường dẫn tới sự sống đòi ta phải chịu nhiều đau khổ, nhưng Thiên Chúa lại chờ đợi ta trên con đường này để ta trở nên những kẻ sống.

1. Thánh Biển Đức nhắc lại câu ngài đã nói ở đầu chương 2 này: “Viện phụ phải luôn luôn nhớ mình là ai”. Động từ “nhớ” sẽ còn trở lại một lần nữa ở cuối chương.

2. Ta có thể tự hỏi tại sao thánh Biển Đức lại nhấn mạnh nhiều như thế đến việc viện phụ phải nhớ đến danh hiệu của mình. Như chúng ta đã biết, danh hiệu ấy nói lên một ơn gọi mà thánh Biển Đức xác định bằng hai động từ trong bản văn tiếp theo: -viện phụ phải “quản trị” (bản latinh là “regere”, từ này có gốc là “rex” nghĩa là vua); -viện phụ phải “phục vụ” (bản latinh là “servire”, có gốc là “servus” nghĩa là nô lệ, tôi tớ).

3. Hai từ này, vua và tôi tớ, diễn dịch hoàn hảo ý tưởng được khi triển ở đầu chương: “Trong đan viện, người ta tin ngài đại diện Chúa Kitô, đấng mà ngài mang danh hiệu”. Danh hiệu này chính là “vua và tôi tớ”.

4. Ở đây ta thấy có sự mâu thuẫn giữa hai từ này. Ta dễ hình dung được thế nào là một ông vua và thế nào là một người tôi tớ. Nhưng một ông vua tôi tớ của mọi người? Sự mâu thuẫn này nhắc ta nhớ đến Chúa Kitô, chỉ duy mình ngài là Vua và Tôi Tớ đích thực.

5. Khi tỏ mình ra là tôi tớ hơn cả chính là lúc Chúa Kitô  mạc khải cho chúng ta vương quyền của ngài. Đó là nghịch lý lớn lao của Mạc khải: vinh quang và thập giá. Nơi nghịch lý này ta thấy được trọn vẹn quyền bính trong Giáo hội. Trái với quyền bính trong thế gian, được xây dựng trên sức mạnh, uy thế và giầu sang, quyền bính trong Giáo hội xây dựng trên việc từ bỏ chính mình. Thánh Phaolô diễn tả điều đó khi quả quyết: “Chính khi tôi yếu là lúc tôi mạnh”. Như vậy là “quản trị” và “phục vụ” đã trở nên đồng nghĩa với nhau.



Ngày 15 tháng 1

 ³³ Trước hết, ngài đừng sao lãng hoặc coi nhẹ phần rỗi các linh hồn Chúa ủy thác mà quá bận tâm đến của cải phù vân thế tục và chóng tàn. ³⁴ Nhưng ngài phải xác tín ngài đã nhận việc hướng dẫn các linh hồn, thì tất nhiên phải trả lẽ về các linh hồn ấy. ³⁵ Để khỏi phải vịn cớ tài chính eo hẹp, ngài hãy nhớ lời Thánh Kinh: “Trước hết, hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và đức công chính của Người, còn tất cả những thứ khác, Người sẽ thêm cho”. ³⁶ Và có lời: “Kẻ kính sợ Người chẳng thiếu thốn chi”.

1. Trong đoạn ngắn này bốn lần thánh Biển Đức nhắc nhở viện phụ trước hết phải quan tâm đến “phần rỗi các linh hồn” (c.33,34,37,38), kể cả linh hồn mình. Với thánh Biển Đức, trong cuộc sống thường nhật, phần rỗi các linh hồn phải được chăm lo hơn mọi thứ bận tâm khác.

3. Mối bận tâm thứ hai có thể gây tổn hại cho lợi ích các linh hồn không thuộc phạm vi vật chất nữa nhưng thuộc cách sống. Viện phụ không mong gì sửa dậy được người khác nếu ngài không tự sửa mình (c.39-40). Và đó là một điểm cốt yếu khác trong trách nhiệm của viện phụ: ngài không mong dẫn dắt anh em mình trên đường ngay nẻo chính được nếu ngài lại không đi vào đó.

4. Như vậy, trong việc hướng dẫn cộng đoàn, viện phụ phải làm hai điều. Trước hết là chú tâm tới trật tự các giá trị trong cuộc sống cụ thể hằng ngày của cộng đoàn, sau đó chính ngài phải đi vào con đường ngài muốn dẫn anh em đi. Nói về cầu nguyện, về việc đọc sách thiêng liêng, về khó nghèo, thinh lặng v.v mà chính mình lại không thực hiện thì đó là cái bẫy nguy hiểm nhất cho một cộng đoàn đan tu. Muốn nâng đỡ anh em thì trước hết phải coi xem mình có sống như mình nói không.

Chương 3

 

Ngày 16 tháng 1

 1. Dưới cái nhìn của thánh Biển Đức, cuộc nhóm họp của cộng đoàn đan viện không hề giống với một hội nghị dân chủ dựa trên nguyên tắc mỗi người một lá phiếu. Nhưng theo ngài, đây là một tiến trình phân định, trong đó mỗi người đi tìm để nhận ra ý Chúa.

2. Để nhận ra ý Chúa, cần có một số điều kiện: a) Phải triệu tập toàn thể cộng đoàn (c.1), cả những anh em nhỏ nhất (c.3). b) Mỗi người phải nêu ý kiến, nhưng với lòng khiêm tốn và tùng phục, không bảo thủ ý mình (c.4). Vì đây không phải là lúc để áp đặt ý kiến riêng, nhưng để cộng đoàn cùng nhau suy tư, nhờ thế mà trong suốt cuộc trao đổi các ý kiến sẽ phát sinh, sẽ thay qua đổi lại và làm phong phú cho nhau.

3. Tiến trình này đòi hỏi nơi anh em cũng như nơi viện phụ một khả năng cốt yếu, tức là khả năng tìm kiếm điều tốt nhất, như c.3 nói, và để được vậy thì phải cùng nhau đi tìm, phải chấp nhận rằng mình chưa biết được điều gì là tốt nhất. 

4. Vai trò của viện phụ là hỗ trợ tiến trình tìm kiếm, hướng nó tới đích, cho đến khi có được quyết định sau cùng. Tức là mang tới cho kinh nghiệm thuộc lãnh vực tinh thần của cộng đoàn một bộ mặt, một nội dung xác định. Mỗi người không còn dè giữ nữa nhưng mạnh bạo đi tìm điều tốt nhất mà Thiên Chúa muốn cho chúng ta. Đó thực là công việc của Giáo hội, chứ không của riêng ai.

1. “Trong đan viện không ai được làm theo ước muốn của lòng mình”. Nếu chúng ta không làm chủ được những ước muốn nảy sinh và trào ra trong ta, thì có thể chúng ta sẽ chiều theo những ước muốn đó. Thánh Biển Đức biết rõ lòng người, và ở đây ngài chỉ lặp lại kiểu nói đã được sử dụng lâu đời trong truyền thống đan tu: “ý riêng”.

3. Công việc phân định mà thánh Biển Đức đòi chúng ta thực hiện thật không hề đơn giản. Chúng ta thường lẫn lộn ước muốn riêng của mình với điều gì tốt cho chúng ta và cho người khác, và chỉ nghe theo lời khuyên khi hợp với khuynh hướng của mình. Vậy bước đầu tiên là chấp nhận rằng mình không thấy. Cần điều trị cái nhìn để có thể thấy được. Việc điều trị này là một đề tài trọng yếu nơi các linh phụ. Nếu Thiên Chúa đã làm người là để chúng ta có thể nhìn thấy ngài, và khi nhìn ngài cái nhìn của chúng ta dần dần được biến đổi, vì sau cùng ta sẽ nên giống như đấng mà ta mến yêu ngắm nhìn. Chính khi nhìn ngắm Chúa Giêsu mà chúng ta sẽ dần dần được giải thoát khỏi ý riêng hằng gây trở ngại cho ta, nhờ thế ta nhận ra được ý ngài.

Chương 4

 Ngày 18 tháng 1

1. Sách Sáng thế nói: “Thiên Chúa phán… và đã xẩy ra như vậy” (St 1,11). Nơi Thiên Chúa không có ngắt quãng giữa lời nói và hiệu quả. Nói tức là làm, cả hai chỉ là một. Khi đọc lại toàn bộ Thánh Kinh ta có thể nhận thấy khoảng cách ngày càng xa nơi con người giữa lời Chúa nói và việc họ làm.

3. Chính trong bối cảnh này mà chúng ta phải đọc và suy tư về chương 4 của Tu Luật. Trước hết không phải như một bản liệt kê các điều luật để tuân giữ, nhưng như lời nhắc nhở về sự xâu xé làm biến dạng cuộc sống chúng ta: chúng ta nói nhưng lại không làm. Vì từ kinh nghiệm ban đầu của kitô giáo con người vừa ý thức được sự mỏng dòn và nỗi cùng khổ của thân phận mình vừa cảm nhận được bàn tay Chúa Kitô đưa ra để cứu thoát mình.

4. Ai không còn nhận ra được sự chênh lệch giữa lời nói và việc làm của mình, hay viện lẽ là Thiên Chúa nhân từ, sẽ không hiểu được điều thánh Biển Đức muốn nói ở đây. Thực vậy, chính ý thức về sự chênh lệch đó trong cuộc sống chúng ta sẽ là nguồn phát sinh và động lực cho mọi ơn gọi đan tu. Các linh phụ sa mạc đã hiểu như thế, và những cách ngôn của các ngài là giải đáp cho yêu cầu của người môn đệ: “Thưa viện phụ, xin nói cho con một lời để con được cứu” khi thực hành lời đó.



Ngày 19 tháng 1

 ²² Đừng thỏa cơn giận. ²³ Đừng tích lòng thù oán. ²⁴ Đừng thủ mưu gian. ²⁵ Đừng chúc bình an giả dối. ²⁶ Đừng mất lòng bác ái. ²⁷ Đừng thề kẻo bội thề. ²⁸ Nói thật trong lòng cũng như ngoài miệng. ²⁹ Đừng lấy ác báo ác. ³⁰ Đừng lăng nhục ai. Còn điều người ta lặng nhục mình hãy kiên nhẫn chịu dựng. ³¹ Yêu thương thù địch. ³² Đừng nguyền rủa kẻ nguyền rủa ta, nhưng tốt hơn hãy chúc lành cho họ. ³³ Vui chịu bách hại vì công lý. ³⁴ Đừng kiêu căng. ³⁵ Đừng rượu chè. ³⁶ Đừng mê ăn. ³⁷ Đừng mê ngủ. ³⁸ Đừng bịếng nhác. ³⁹ Không lẩm bẩm kêu ca. ⁴⁰ Không gièm pha. ⁴¹ Hãy đặt hy vọng nơi Thiên Chúa. ⁴² Thấy gì tốt nơi mình, hãy quy về Chúa, chứ đừng gán cho mình. ⁴³ Còn điều gì xấu, hãy luôn nhìn nhận là do mình làm và quy trách cho mình.

2. Nhưng đối thánh Biển Đức, con đường trở về với Thiên Chúa khởi đầu bằng việc giữ mình cho khỏi điều xấu. Trước khi bước vào con đường hành thiện: “làm cho người khác điều mình muốn họ làm cho mình”, thánh Biển Đức yêu cầu đan sĩ “đừng làm cho người khác điều ta không muốn họ làm cho ta” (c.9). Như vậy, con đường tình yêu, con đường trở về với Thiên Chúa khởi đầu bằng việc giữ mình cho khỏi điều dữ, như ta nhận thấy trong đoạn luật này.

3. Nếu sự dữ là vắng bóng sự thiện, một sự khiếm khuyết, thì con đường trở về với sự thiện phải đi qua việc kiêng giữ mình khỏi những gì hủy hoại, những sai lạc và khiến cho cuộc sống con người trở nên cằn cỗi. Làm điều tốt khởi đầu bằng cách tránh làm điều xấu.

4. Điều đó xem ra quá sơ đẳng khiến ta tự hỏi tại sao thánh Biển Đức còn phải nhắc lại trong một bản luật dành cho các đan sĩ. Có thực sự đáng ngạc nhiên không? Chỉ cần đọc tiểu sử thánh Biển Đức do thánh Grêgôriô viết ta sẽ hiểu. Một số đan sĩ không những chỉ lăng mạ ngài mà còn tìm cách đầu độc ngài nữa. Thánh Biển Đức cũng đã phải giáp mặt với mầu nhiệm của Giuđa, của phản bội. Ngài biết rằng điều đáng ngạc nhiên không phải là sự dữ nhưng là sự lành. Ngài biết rằng điều làm nên phép lạ đó là “người không lỗi lời hứa và cho vay không đặt lãi”, như Thánh vịnh nói, chứ không phải ngược lại. Ngài hiểu rằng tình thương và lòng trung tín là phép lạ đích thực. Chính điều đó làm chúng ta phải ngạc nhiên.

 ⁴⁴ Sợ ngày phán xét. ⁴⁵ Kinh khiếp hoả ngục. ⁴⁶ Hết lòng khao khát sự sống vĩnh cứu. ⁴⁷ Ngày ngày đinh ninh mình sẽ chết. ⁴⁸ Canh chừng hành động của mình trong từng giây phút. ⁴⁹ Hãy xác tín Chúa nhìn ta mọi nơi. ⁵⁰  Những tà ý phát khởi trong lòng, hãy vội đập tan vào Chúa Kitô, và hãy bộc lộ với vị linh hướng. ⁵¹ Hãy canh giữ miệng khỏi lời xấu xa hay ác độc. ⁵² Đừng ham nói nhiều. ⁵³ Đừng nói chuyện phù phiếm diễu cợt. ⁵⁴ Đừng ham cười nhiều hoặc cười ầm ĩ. ⁵⁵ Thích nghe đọc sách thánh. ⁵⁶ Siêng năng cầu nguyện. ⁵⁷ Hằng ngày trong giờ cầu nguyện hãy khóc lóc than van, xưng thú cùng Chúa mọi lỗi lầm  quá khứ. ⁵⁸ Rồi sửa chữa những lỗi lầm ấy. ⁵⁹ Đừng thỏa mãn những ham muốn xác thịt. ⁶⁰ Gớm ghét ý riêng. ⁶¹ Vâng lời viện phụ trong mọi điều, cho dù Ngài có ngôn hành bất nhất - mong đừng có như thế - lúc ấy hãy nhớ lệnh Chúa truyền: “Điều họ nói, các ngươi hãy làm; còn điều họ làm, các ngươi chớ theo”. ⁶² Khi chưa thánh đừng muốn người ta gọi mình là thánh; nhưng hãy thánh trước đi để lời người ta nói được xác thực.

1. Sợ hãi, ước mong. Có lẽ hai từ đó đã tóm lược cả đoạn luật này. Hẳn là tình yêu xua đuổi sợ hãi, như thánh Gioan nói. Nhưng ai trong chúng ta dám cho rằng mình đã yêu cách hoàn hảo? Có thứ sợ rất lành mạnh, đôi khi lúc đầu có thể giống như nhút nhát hay quị lụy, nhưng sẽ mau chóng trở thành nỗi sợ vì yêu mến.

2. Thoạt tiên, nỗi sợ ấy giống như là sợ làm sai, sợ bị bắt, sợ bị lừa. Một nỗi sợ có tính cách nô lệ. Nhưng nếu có thêm tình yêu, nỗi sợ ấy sẽ dần dần nhường chỗ cho một nỗi sợ khác, sợ không biết hiến mình trọn vẹn, sợ không biết phải nói sao cho đúng, sợ không yêu thương cách chân thành.

3. Bước chuyển biến từ nỗi sợ cách nô lệ sang nỗi sợ vì yêu mến không xẩy ra tức khắc. Đôi khi, nếu chỉ nhìn từ bên ngoài, cả hai giống nhau tới độ ta không thấy được sự khác biệt giữa chúng. Tuy nhiên, chúng ta đều có thể quan sát thấy nơi anh em mình, nhất là nơi các vị cao niên, bước chuyển biến đó đang hình thành, dù đương sự không nhận ra.

4. Điều gì đã giúp cho sự biến chuyển ấy, tác động ấy của ơn thánh xẩy ra trong tâm hồn con người? Có lẽ chỉ là một điều rất đơn giản, rất nhỏ bé, nhưng lại đảo lộn cái nhìn của chúng ta. Người trong cuộc không nhận thấy. Điều đó diễn ra qua những cái nhỏ mọn nhất của cuộc sống hằng ngày. Có thể nói rằng ơn thánh hoạt động khi mà, trước một yêu cầu  nào đó, điều ta nghĩ đến trước hết không còn phải là bản thân mình nữa, nhưng là lợi ích, nhu cầu, nỗi khổ hay niềm vui của người khác. Tóm lại, khi ta từ bỏ chính mình là lúc bắt đầu có nỗi sợ vì yêu mến.