TS. thang văn phúc nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cơ sở định hướng

- Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khoá X về tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước trong thời kỳ công nghiệp hoá - hiện đại hoá.

- Dự thảo chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 dự kiến trình Đại hội XI của Đảng thông qua. Trong đó có các giải pháp đột phá ưu tiên để thực hiện chiến lược: hoàn thiện hệ thống thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trọng tâm là tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng và cải cách hành chính.

- Kết quả tổng kết, đánh giá Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2010 và những bài học thực tiễn chỉ đạo thực hiện ở các cấp.

- Phương thức tiếp cận vấn đề luôn phải trên cơ sở khoa học - thực tiễn và hệ thống, do tính chất phức tạp của yêu cầu tiếp tục cải cách toàn diện nền hành chính nhà nước trong điều kiện mới: quản lý nền kinh tế thị trường, xây dựng nhà nước pháp quyền và hội nhập sâu, đầy đủ vào thế giới.

2. Những định hướng lớn về nội dung cải cách hành chính giai đoạn 2011-2020

2.1. Mục tiêu: tiếp tục tập trung xây dựng hệ thống hành chính nhà nước trong sạch, vững mạnh, đảm bảo quản lý thống nhất, thông suốt trên cơ sở phân công, phân cấp hợp lý, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong thời kỳ mới, chuyển thành công nền hành chính sang phục vụ.

2.2. Yêu cầu cải cách hành chính thời gian tới:

- Thực hiện nguyên tắc và nhất quán xây dựng nền hành chính mới phù hợp, một nền hành chính phục vụ nhân dân, phục vụ phát triển theo hướng từng bước hiện đại hoá, chuyên nghiệp hoá.

- Tổ chức bộ máy hành chính gọn nhẹ theo nguyên tắc tổ chức Chính phủ có số lượng bộ nhỏ quản lý nhà nước vĩ mô đa ngành, đa lĩnh vực trong phạm vi cả nước.

- Nâng cao vai trò của Chính phủ, chính quyền các cấp trong tổ chức cung cấp dịch vụ hành chính công và sự nghiệp công có chất lượng và thuận lợi cho dân.

- Đổi mới đồng bộ hệ thống chính trị, trọng tâm là đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng chủ yếu bằng nhà nước và thông qua nhà nước, lấy cải cách hành chính làm trọng tâm.

- Từng bước chuyên nghiệp hoá đội ngũ cán bộ, công chức để nâng cao chất lượng, hiệu quả, gắn với quá trình hiện đại hoá nền hành chính đạt yêu cầu trình độ của khu vực và thế giới.

Chương trình cải cách hành chính giai đoạn 2011-2020 là vấn đề chiến lược, vì vậy, các nội dung cải cách được lựa chọn mặc nhiên phải đảm bảo tính hệ thống, tính khả thi của quá trình xây dựng một nền hành chính mới, một mô hình tổ chức hành chính phù hợp với thời kỳ phát triển mới, hội nhập của đất nước. Do đó, các nội dung cần ưu tiên, tập trung thực hiện là:

3.1. Tiếp tục hoàn chỉnh thể chế quản lý nhà nước mới đảm bảo tính đồng bộ, tính hệ thống, tính khả thi của thể chế pháp luật gắn với mục tiêu cải cách, đơn giản hoá các thủ tục hành chính, đảm bảo công khai, minh bạch và tính dễ áp dụng trong thực hiện các quan hệ nhà nước với dân. Công chức và cơ quan nhà nước chỉ được phép làm những gì mà pháp luật quy định.

- Hai loại thể chế tiếp tục được ưu tiên hoàn chỉnh là: thứ nhất, thể chế nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa - hội nhập kinh tế quốc tế; thứ hai, thể chế tổ chức, vận hành của bộ máy Chính phủ và chính quyền các cấp phù hợp.

- Tiếp tục thực hiện Đề án 30, điều chỉnh hợp lý các quy định về thủ tục hành chính trong các văn bản luật, pháp lệnh và pháp quy của Chính phủ tới năm 2012, kiểm soát chặt chẽ các quy định về thủ tục hành chính trong các văn bản pháp luật mới ban hành. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế "một cửa - liên thông và hiện đại" ở tất cả các cấp.

- Sớm ban hành Luật trưng cầu dân ý; Luật về quyền được cung cấp thông tin của dân; Luật về tổ chức xã hội.

3.2. Tiếp tục cải cách, cơ cấu lại Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ và chính quyền địa phương các cấp.

- Xác định rõ nội dung, quyền, trách nhiệm quản lý hành chính vĩ mô của Chính phủ, làm rõ nhiệm vụ của tập thể Chính phủ, vai trò, nhiệm vụ, thẩm quyền trách nhiệm của cá nhân Thủ tướng Chính phủ trong thực hiện quyền hành pháp - hành chính mới.

- Tổ chức bộ máy Chính phủ nhỏ; các bộ, cơ quan ngang bộ với số lượng khoảng 20 theo mô hình tổ chức bộ đa ngành, đa lĩnh vực có chức năng quản lý nhà nước thống nhất về ngành, lĩnh vực trong phạm vi cả nước và cơ cấu Chính phủ phù hợp để ổn định lâu dài cho quản lý phát triển. Xác định rõ vai trò của bộ trưởng, là người đứng đầu hành chính về ngành, lĩnh vực và trách nhiệm tham gia hoạt động chung của Chính phủ với tư cách thành viên Chính phủ.

- Kiên quyết tách chức năng quản lý hành chính nhà nước của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ, bộ trưởng khỏi chức năng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước, sự nghiệp, dịch vụ công của các tổ chức sự nghiệp theo yêu cầu độc lập và tự chủ theo pháp luật. Chính phủ tổ chức cơ quan chuyên trách quản lý thống nhất các doanh nghiệp nhà nước. Chính phủ không điều hành nền kinh tế thị trường mà giữ vai trò định hướng chiến lược, tạo khuôn khổ thể chế cho kinh tế mọi thành phần phát triển, kiểm soát, điều tiết và can thiệp vào nền kinh tế khi cần thiết. Đây là bản chất quản lý nhà nước phù hợp với nền kinh tế thị trường.

- Thực hiện tổ chức lại chính quyền địa phương theo 2 cấp chính quyền địa phương hoàn chỉnh có HĐND và UBND tại tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và cơ sở xã, thị trấn, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và một cấp hành chính ở huyện, quận, phường có uỷ ban hành chính.

- Tiến hành phân công, phân cấp mạnh hơn cho các cấp chính quyền để phát huy vai trò chủ động, tích cực, sáng tạo và tự chịu trách nhiệm của chính quyền từng cấp trong thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước và phát triển trên địa bàn. Sớm có bộ luật về phân cấp - phân quyền.

3.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đảm bảo chất lượng theo hướng chuyên nghiệp, có chế độ tiền lương tương xứng.

- Tập trung rà soát đội ngũ cán bộ, công chức trong các cơ quan chính quyền các cấp căn cứ vào tiêu chuẩn chức danh công chức mới theo vị trí làm việc của công chức. Tiến hành cơ cấu lại công chức các cấp làm cơ sở cho tiếp tục tinh giản biên chế, đồng thời tuyển chọn, bổ sung lực lượng công chức mới đảm bảo các tiêu chuẩn vị trí công chức.

- Tiến hành cải cách cơ bản tiền lương và thu nhập của công chức có sức cạnh tranh với khu vực tư. Đây là vấn đề có tính đột phá của việc nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, là động lực của công chức trong thực thi công vụ một cách tận tuỵ, trung thành với ý thức trách nhiệm phục vụ cao, thực sự là "công bộc" của dân.

- Thực hiện triệt để thi tuyển cạnh tranh đầu vào công chức và thi tuyển vào các vị trí lãnh đạo, quản lý các cấp để thực sự tuyển chọn được người tài, có năng lực, phẩm chất vào nền công vụ. Chấm dứt việc tuyển chọn, bổ nhiệm vào công chức rồi mới đi học. Thực hiện đào tạo, bồi dưỡng tiền công vụ và trước bổ nhiệm vào chức vụ lãnh đạo, quản lý. Xây dựng quy định về chế độ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức hàng năm trong nền công vụ về nghiệp vụ, về kỹ năng hành chính và các chủ trương, chính sách mới.

3.4. Về cải cách tài chính công.

Vấn đề sử dụng tài chính công có hiệu quả là yêu cầu của cải cách nền hành chính, giai đoạn này cần ưu tiên vào một số nội dung:

- Làm rõ nội dung quản lý ngân sách, thẩm quyền, trách nhiệm cụ thể của từng cấp ngân sách tương ứng với từng cấp chính quyền (bộ, ngành, tỉnh, cơ sở) trong việc tổ chức thu, chi ngân sách.

- Xây dựng được chế độ dự toán ngân sách theo kết quả đầu ra và mục tiêu quản lý của từng đơn vị hành chính, khắc phục việc cấp ngân sách theo biên chế.

- Tiến hành cải cách, cơ cấu lại ngân sách nhà nước theo hướng hợp lý, khoa học, được sử dụng đúng và hiệu quả; điều chỉnh cơ cấu giữa đầu tư cơ sở hạ tầng, nhiệm vụ quốc phòng an ninh, xoá đói giảm nghèo với chi thường xuyên cho bộ máy quản lý và chi tiền lương công chức xứng đáng.

- Hoàn thiện chế độ kiểm toán nhà nước, kiểm soát độc lập và kiểm toán nội bộ bất kỳ cơ quan, tổ chức nào có sử dụng ngân sách nhà nước.

3.5. Hiện đại hoá nền hành chính.

- Chuẩn hoá theo tiêu chuẩn, từng bước hiện đại hóa trụ sở làm việc của các cơ quan, tổ chức nhà nước các cấp. Hoàn chỉnh các mẫu quy hoạch, thiết kế trụ sở từ cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh và bộ, ngành Trung ương theo hướng tổ chức các trung tâm hành chính, tạo thuận lợi cho người dân tới giải quyết công việc, lấy vị trí giao dịch thuận lợi với dân làm trung tâm của các trụ sở - tập trung vào nơi tổ chức giao dịch "một cửa liên thông - hiện đại".

- Áp dụng triệt để việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hành chính các cấp làm cơ sở cho việc tổ chức, chỉ đạo, điều hành kịp thời, chính xác các nhiệm vụ giữa các cấp chính quyền từ trung ương tới cơ sở và được xử lý một cách hệ thống. Mặt khác, ứng dụng công nghệ thông tin để thực hiện công khai, minh bạch các chính sách, pháp luật và quy định hành chính với người dân, tổ chức, doanh nghiệp, tạo điều kiện nhanh nhất trong việc giải quyết các công việc của dân, tránh các biểu hiện sách nhiễu, phiền hà và tham nhũng.

4. Về chỉ đạo điều hành cải cách hành chính giai đoạn 2011-2020

Kinh nghiệm thực tiễn thực hiện Chương trình cải cách hành chính tổng thể giai đoạn 2001-2010 và kinh nghiệm các nước cải cách thành công, cần tập trung chỉ đạo theo hướng:

4.1. Thành lập uỷ ban cải cách nhà nước thống nhất cả cải cách lập pháp - tư pháp - hành pháp để đảm bảo sự chỉ đạo thống nhất, đồng bộ các vấn đề cải cách trong hệ thống chính trị (điều này Hội nghị Trung ương 7 khoá VIII đã xác định, song sau đó không thực hiện đã làm chậm và giảm hiệu quả tiến trình đổi mới, cải cách vừa qua).

4.2. Đầu tư một số nguồn lực cần thiết về tài chính, phương tiện cho tổ chức chỉ đạo cải cách hành chính, cho việc làm thí điểm, tổng kết, tổ chức nhân rộng để tạo khả năng thực hiện nhanh, có trọng điểm các nội dung cải cách.