3.1. §èi tîng nghiªn cøu
- Níc s«ng T« LÞch - ®îc dïng lµm níc tíi cho rau ë B»ng B - phêng Hoµng LiÖt - quËn Hoµng Mai - thµnh phè Hµ Néi
- §Êt trång rau t¹i ®Þa ph¬ng (xem B¶n ®å hiÖn tr¹ng ®Êt)
- Hµm lîng mét sè KLN trong rau ë B»ng B - phêng Hoµng LiÖt - quËn Hoµng Mai - thµnh phè Hµ Néi.
H×nh 2. B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt
3.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. Ph¬ng ph¸p thu thËp, tæng hîp vµ ph©n tÝch tµi liÖu, sè liÖu
* C¬ së cña ph¬ng ph¸p nµy lµ thu thËp, nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c tµi liÖu cã liªn quan tíi vÊn ®Ò nghiªn cøu, c¸c quy ®Þnh, c¸c tiªu chuÈn m«i trêng cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau.
* Môc ®Ých cña ph¬ng ph¸p:
- HÖ thèng c¸c tµi liÖu, sè liÖu rêi r¹c s½n cã vÒ ®Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cña khu vùc nghiªn cøu (B»ng B - phêng Hoµng LiÖt - quËn Hoµng Mai - Hµ Néi), c¸c nguån g©y « nhiÔm vµ ®Æc ®iÓm níc th¶i s«ng T« LÞch, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn chÊt lîng níc s«ng níc s«ng t¹i ®o¹n qua B»ng B vµ c¸c tµi liÖu kh¸c cÇn thiÕt cho ®Ò tµi.
- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c sè liÖu s½n cã. Víi nh÷ng sè liÖu vÒ chÊt lîng níc th¶i, viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ cã kÌm theo so s¸nh víi tiªu chuÈn m«i trêng t¬ng øng. Tõ ®ã ®a ra nh÷ng nhËn xÐt vÒ tÝnh phï hîp cña viÖc sö dông níc th¶i ®« thÞ ®Ó trång rau t¹i B»ng B.
2. Ph¬ng ph¸p pháng vÊn trùc tiÕp ngêi d©n
Chñ yÕu lµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n cã sù tham gia cña ngêi d©n. Trong ®ã ®îc b¾t ®Çu b»ng viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch dùa trªn lý thuyÕt vµ th«ng tin ®· cã, tiÕp ®ã lµ söa ch÷a kÕ ho¹ch dùa trªn tiÕp thu vµ gãp ý cña c¸c chuyªn gia. Sau khi xuèng ®Þa ph¬ng kh¶o s¸t thùc ®Þa vµ pháng vÊn ngêi d©n, chóng t«i ®· ph©n tÝch kÕt qu¶ vµ bæ sung c¸c th«ng tin cÇn thiÕt. Cuèi cïng th¶o luËn víi ngêi d©n, kiÓm tra vµ tæng hîp th«ng tin.
Néi dung pháng vÊn liªn quan ®Õn: c¬ cÊu c¸c ho¹t ®éng n«ng nghiÖp mµ ngêi d©n ®ang sö dông hiÖn nay, chÊt lîng níc tíi vµ c¸ch thøc sö dông níc th¶i cho trång trät, nhËn thøc cña ngêi d©n vÒ c¸c biÖn ph¸t phßng tr¸nh cho b¶n th©n vµ ®Ó ®¶m b¶o cho s¶n phÈm n«ng nghiÖp, c¸c bÖnh xuÊt hiÖn nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®èi víi ngêi d©n do tiÕp xóc trùc tiÕp víi níc th¶i còng nh mét sè hiÖn tîng ¶nh hëng ®Õn rau.
H×nh thøc pháng vÊn lµ pháng vÊn b¸n chÝnh thøc. C¸c ®èi tîng ®îc pháng vÊn mét c¸ch ngÉu nhiªn hoÆc cã chuÈn bÞ tríc. Qu¸ tr×nh pháng vÊn diÔn ra b»ng c¸ch ®Æt c©u hái th«ng qua c¸c buæi trß chuyÖn víi ngêi d©n, c¸c c©u hái kh«ng ®a tríc cho c¸c ®èi tîng pháng vÊn. Tuú thuéc vµo møc ®é cëi më ®Ó ®Æt ra nhiÒu c©u hái h¬n.
3. Ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t thùc ®Þa, lÊy mÉu níc, ®Êt vµ rau a) Ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t thùc ®Þa
Ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t thùc ®Þa lµ rÊt cÇn thiÕt gióp ngêi nghiªn cøu cã c¸i nh×n tæng qu¸t vµ s¬ bé vÒ ®èi tîng nghiªn cøu ®ång thêi kiÓm tra l¹i tÝnh chÝnh x¸c cña nh÷ng tµi liÖu, sè liÖu ®· thu thËp tõ ®ã xö lý tèt h¬n trong bíc tæng hîp vµ ph©n tÝch. Tõ kh¶o s¸t thùc tÕ ®ã ®a ra nhËn xÐt chung cho t×nh tr¹ng « nhiÔm cña toµn vïng vµ nh÷ng ¶nh hëng m«i trêng kh¸c nhau.
b) Ph¬ng ph¸p lÊy mÉu níc, ®Êt vµ rau:
MÉu níc, ®Êt vµ rau ®îc lÊy ë tÊt c¶ c¸c khu thuéc th«n cã trång rau tíi níc cña s«ng T« LÞch lµ: Tr¹m b¬m, níc giÕng, níc ma, ®êng Ngang Trong, ®êng Ngang Ngoµi, Trung §ång, X· Can, M¶ C¶, Sau §ång, M¶ MÐt vµ Thanh Oai. MÉu ®îc lÊy 4 lÇn vµo c¸c th¸ng 1, th¸ng 4,5 vµ th¸ng 9.
LÊy mÉu níc vµ ®Êt:
- LÊy mÉu níc t¹i ®Çu nguån tr¹m b¬m
- T¹i c¸c ruéng trång c¸c lo¹i rau kh¸c nhau nhËn níc trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp tõ kªnh tíi, ®ång thêi mÉu ®Êt lÊy t¹i nh÷ng ruéng trång rau c¹n
- MÉu níc lÇn 1®îc lÊy trong t×nh tr¹ng ®· l¾ng trong. Ba lÇn sau (lÇn 2, 3 vµ 4) mÉu níc ®îc lÊy trong t×nh tr¹ng khÊy níc tõ c¸c tÇng díi
- MÉu ®Êt ®îc lÊy ë tÇng 0 - 20 cm ®èi víi ruéng trång rau c¹n, tÇng bïn ë nh÷ng ruéng trång rau cã chÕ ®é tíi ngËp, ghi ®é dµy tÇng bïn.
LÊy mÉu rau:
- C¸c lo¹i rau kh¸c nhau ë nh÷ng vÞ trÝ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp nhËn níc tíi tõ kªnh
- C¸c lo¹i rau chia ra: Rau níc (rau muèng, rau cÇn rau rót, rau c¶i xoong); Rau c¹n (rau muèng, rau ng¶i cøu, rau diÕp c¸, rau mïng t¬i)
- Mçi mÉu rau lÊy 500 g tõ 3 ®iÓm kh¸c nhau trong ruéng råi gép l¹i lÊy mÉu chung, cho vµo tói nilon råi göi ®Õn phßng ph©n tÝch ®Ó b¶o qu¶n trong tñ l¹nh.
c) C¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch
1. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch mÉu níc
TT
|
ChØ tiªu
|
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch
|
M« t¶ ph¬ng ph¸p
|
ThiÕt bÞ sö dông
|
1
|
Hg
|
Quang phæ hÊp thô nguyªn tö
|
Bay h¬i l¹nh. Dïng HNO3 ®Æc vµ SnSO4 20%
|
MVU-AAS, bíc sãng 253,7 nm
|
2
|
As
|
Ph¬ng ph¸p hydrua ho¸ trªn m¸y AA 6501S
|
Dïng KI 20% vµ HCl ®Æc ®un ph©n huû
|
HVG-AAS, bíc sãng 193,7 nm
|
3
|
Pb, Cd
|
Ph¬ng ph¸p furnace
|
Kü thuËt lß graphÝt
|
GFA-AAS, bíc sãng 283,3 nm vµ 228,8 nm
|
4
|
Nts
|
Ph¬ng ph¸p Kjeldahl.
|
Ph¸ mÉu b»ng H2SO4 + HClO4
|
|
5
|
Kts
|
Quang kÕ ngän löa
|
Ph¸ mÉu b»ng H2SO4 + HClO4
|
Jenway PFP.7 Anh
|
6
|
Pts
|
So mµu quang ®iÖn
|
Ph¸ mÉu b»ng H2SO4 vµ HClO4
|
600 - 800 nm
| -
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®Êt
TT
|
ChØ tiªu ph©n tÝch
|
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch
|
M« t¶ ph¬ng ph¸p
|
ThiÕt bÞ sö dông
|
1
|
N%
|
Kjeldahl
|
H2SO4 + HClO4
|
Bé cÊt Gerhard §øc
|
2
|
P2O5 %
|
So mµu
|
H2SO4 + HClO4
|
Spectronic 21D Mü
|
3
|
K2O %
|
Quang kÕ ngän löa
|
H2SO4 + HClO4
|
Jenway PFP.7 Anh
|
4
|
N dt
|
Triurin vµ Kononova
|
10g/50ml H2SO4 0,5N
|
Bé cÊt Gerhard §øc
|
5
|
P2O5 dt
|
Oniani
|
1g/25ml H2SO4 0,1N
|
Spectronic 21D Mü
|
6
|
K2O dt
|
Quang kÕ ngän löa
|
1g/25ml H2SO4 0,1N
|
Jenway PFP.7 Anh
|
7
|
Pb, Cd
|
Quang phæ hÊp thô nguyªn tö víi kü thuËt lß graphÝt
|
ChiÕt b»ng HNO3 dïng lß vi sãng ®Ó ph©n huû
|
GFA-AAS, bíc sãng 283,3 nm vµ 228,8 nm
|
8
|
As
|
Quang phæ hÊp thô nguyªn tö víi kü thuËt Hydrua ho¸ mÉu
|
ChiÕt b»ng HNO3 dïng lß vi sãng ®Ó ph©n huû sau ®ã dïng KI, HCl ®Ó khö As (V) vÒ As (III)
|
HVG-AAS, bíc sãng 193,7 nm.
|
9
|
Hg
|
Quang phæ hÊp thô nguyªn tö
|
§un ®Êt cïng bét Fe, CaO råi ngng tô Hg sau ®ã hoµ tan b»ng HNO3 ®Æc nãng
|
MVU-AAS, bíc sãng 253,7 nm
|
3. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch mÉu rau
* Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch kim lo¹i nÆng trong rau (As, Hg, Pb, Cd):
- MÉu rau lÇn 1 vµ lÇn 2 ph©n tÝch theo ph¬ng ph¸p sau:
V« c¬ ho¸ mÉu b»ng ph¬ng ph¸p ít, ®o b»ng AAS (quang phæ hÊp thô nguyªn tö) theo tiªu chuÈn NhËt B¶n n¨m 1991. LÊy 5 - 10g rau t¬i, 20 ml H2SO4 + 10 ml HNO3 cho vµo b×nh Kendan. §un nãng b×nh cho ®Õn khi mÊt mµu n©u.
§Ó nguéi sau ®ã cho thªm tiÕp 5 - 10 ml HNO3 vµ ®un nãng cho ®Õn hÕt mµu n©u. Cho thªm vµo 10 ml amoni sunfat ®Ó b·o hoµ cho hÕt khãi tr¾ng. §Þnh møc ®Õn 100 ml b»ng níc cÊt deion, läc qua giÊy läc. LÊy dung dÞch sau khi läc ®Ó ®o kÕt qña. Hg ®o b»ng m¸y ASS víi chÕ ®é kh«ng ngän löa, As, Cd, Pb ®o b»ng m¸y ASS víi chÕ ®é ngän löa.
- LÇn 3 mÉu rau c¸c chØ tiªu KLN ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p:
LÊy mÉu trung b×nh tõ 3 mÉu gép l¹i. Lµm ph©n tÝch lÆp l¹i 2 lÇn.
Rau lÊy vÒ ®îc ®em x¸c ®Þnh ®é Èm ngay. PhÇn mÉu cßn l¹i (9/10) ®em ph¬i kh« råi sÊy ë 70 ®é C. §em nghiÒn råi c«ng ph¸ b»ng dung dÞch cêng toan ngîc. Läc råi göi ®i ph©n tÝch b»ng ph¬ng ph¸p AAS-GF. Sau khi nhËn ®îc sè liÖu ph©n tÝch b»ng mg/lÝt sÏ ®îc qui ®æi sang ®¬n vÞ mg/kg chÊt kh« råi qui sang mg/kg chÊt t¬i.
* Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ion:
Theo ph¬ng ph¸p cña Bé Y tÕ vµ søc khoÎ NhËt B¶n (Analytical methods of Food additives - 1989 by Ministry of Health and Welfare) (Japan). LÊy kho¶ng 5 - 10 g rau t¬i ®em ®ång ho¸, råi chiÕt víi níc deion nãng + 5 ml peclorre axit 1%. Läc qua giÊy läc, dung dÞch thu ®îc cho qua cét C18, mµng läc 0. mµng läc 0.ic. tÝch mÉu níc:1,45m vµ ®o b»ng m¸y HPLC (s¾c ký láng hiÖu n¨ng cao).
C¸c mÉu ph©n tÝch ®îc tiÕn hµnh t¹i c¸c phßng thÝ nghiÖm cña ViÖn ho¸ c«ng nghiÖp, ViÖn quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ n«ng nghiÖp, ViÖn N«ng ho¸ Thæ nhìng, vµ ViÖn C«ng nghiÖp thùc phÈm.
4. Ph¬ng ph¸p lÊy vµ ph©n tÝch mÉu kh«ng khÝ
§Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng m«i trêng kh«ng khÝ trong khu vùc nghiªn cøu, c¸c chØ tiªu ®Æc trng ®· ®îc ®o ®¹c vµ lÊy mÉu ph©n tÝch.
- Dïng GPS ®Ó ®Þnh vÞ c¸c vÞ trÝ lÊy mÉu vµ c¸c vÞ trÝ cña c¸c nhµ m¸y xung quanh.
- Dïng m¸y Integrating Sound Leven Meter Type 6226 - Mü ®Ó ®o tiÕng ån.
- LÊy mÉu bôi b»ng c¸ch sö dông m¸y DESAGA - 212 hiÖn sè trùc tiÕp cña NhËt.
- LÊy mÉu khÝ ®éc b»ng m¸y DESAGA - 212 - §øc ®Ó hót khÝ theo c¸c TCVN
- LÊy mÉu khÝ b»ng ph¬ng ph¸p hÊp thô víi c¸c dung dÞch thÝch hîp theo c¸c tiªu chuÈn TCVN 5975-1995, ISO 7934-1998; TCVN 5978-1995, ISO 4221-1980; TCVN 5968-1995; TCVN 5971-1995, ISO 6767-1990. Sö dông H2O2 30% lµm dung dÞch hÊp phô khÝ SO2; Paladi clorua ®Ó hÊp thô CO; NaOH 0,5M ®Ó hÊp thô NOx ; KI 1% ®Ó hÊp thô O3 …
- Ph©n tÝch chÊt lîng kh«ng khÝ theo c¸c chØ tiªu CO, CO2, NO2, H2S, O3 vµ SO2 b»ng c¸c ph¬ng ph¸p cã ®é chÝnh x¸c cao nh ph¬ng ph¸p s¾c kÝ khÝ, quang phæ hÊp thô nguyªn tö vµ so mµu quang ®iÖn. Cô thÓ c¸c ®Þnh SO2 theo ph¬ng ph¸p tr¾c quang dïng thorin ; x¸c ®Þnh CO b»ng ph¬ng ph¸p Paladi clorua; x¸c ®Þnh NO2 b»ng ph¬ng ph¸p Griess-Ilesvay ; x¸c ®Þnh O3 b»ng ph¬ng ph¸p Iot/dimetyl –p-phenylendiamin.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |