TRƯỜng đẠi học nha trang viện khoa học và CÔng nghệ khai thác thủy sảN

5. Nghề nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi biển có xu hướng phát triển như thế nào trên thế giới?

Chương 3: NGHỀ CÁ CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN

3.1. Những nét đặc trưng của nghề cá các nước đang phát triển

Nét đặc trưng nhất của các nước đang phát triển là dù ở mức độ này hay mức độ khác, nền kinh tế sau nhiều thập kỷ bị đô hộ của chủ nghĩa thực dân đều nằm trong tình trạng lạc hậu, kém phát triển và bị lệ thuộc. Nền công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải v.v. kém phát triển, kim ngạch buôn bán thấp. Ví dụ, năm 1955 tổng kim ngạch hàng hóa xuất khẩu của các nước đang phát triển chỉ đạt 36,5 tỷ USD.

Sự lạc hậu của nền kinh tế ở đa số các nước đang phát triển đã có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của ngành công nghiệp cá trên bình diện toàn cầu.

Ở giai đoạn những năm thập kỷ 40 đến 60 của thế kỷ XX, nghề cá các nước đang phát triển chủ yếu hoạt động ven bờ với những ngư cụ truyền thống, trang bị kỹ thuật, phương tiện và phương pháp khai thác lạc hậu, cơ sở dịch vụ hậu cần yếu kém, đầu tư cho nghề cá rất thấp. Tất cả các yếu tố trên đã làm cho sản lượng khai thác của các nước đang phát triển tăng trưởng hết sức chậm. Nếu năm 1964 sản lượng đánh bắt của các nước đang phát triển chiếm 37,9% so với thế giới, thì đến năm 1970 chỉ số này là 39,9% (chỉ tăng 2% trong 7 năm).

Chi tiết về chỉ số đánh bắt của các nước đang phát triển ở vùng nước nội địa và biển từ năm 1964 đến năm 1970 được trình bày trong bảng 3.1.

Bảng 3.1: Chỉ số đánh bắt của các nước đang phát triển ở vùng nước nội địa và biển từ 1964 đến 1970

TT	Các chỉ số	Sản lượng đánh bắt ( triệu tấn)
		1964	1965	1966	1967	1968	1969	1970
1	Thế giới	52,9	53,7	57,5	61,1	64,3	62,9	69,3
	Các nước đang phát triển	20,0	18,3	21,0	22,6	24,2	23,2	27,6
	Tỷ trọng %	37,81	34,0	36,5	37,0	37,6	36,9	39,8
2	Nghề cá nội địa	6,7	7,0	7,1	7,2	7,3	7,4	7,6
	Các nước đang phát triển	1,7	2,7	2,8	2,9	3,1	3,2	3,3
	Tỷ trọng %	39,8	39,0	39,7	40,8	42,0	43,2	43,4
3	Nghề cá biển	46,2	46,7	50,4	53,9	57,0	55,5	61,7
	Các nước đang phát triển	17,4	15,5	18,2	19,7	21,1	20,0	24,3
	Tỷ trọng %	37,5	33,3	36,0	36,5	37,1	36,0	39,4

Quá trình phát triển nghề cá của các nước đang phát triển phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế, chế độ chính trị và nguồn tài nguyên thiên nhiên của từng nước. Những nước có nguồn tài nguyên thiên nhiên thuỷ sản phong phú thì điều kiện phát triển nghề cá thuận lợi.

Những con số thống kê về sản lượng đánh của các nước đang phát triển cho thấy gần 80% được thực hiện ở các vùng biển thuộc Thái Bình Dương, 11% ở Ấn Độ Dương và 10% ở Đại Tây Dương.

Trong các yếu tố về mặt kinh tế có tác động mạnh đến sự phát triển nghề cá chính là trình độ phát triển nền công nghiệp (công nghiệp đóng tàu, công nghiệp vật liệu xơ sợi, lưới, công nghiệp lạnh, công nghiệp chế biến v.v.), sự phát triển của giao thông vận tải đặc biệt là khu vực nội địa và vận tải biển, trình độ đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật, thiếu các yếu tố trên thì không thể phát triển nghề cá. Đa số các nước đang phát triển về lĩnh vực này gặp rất nhiều khó khăn nếu thiếu sự trợ giúp của các nước có nghề cá phát triển (các nước công nghiệp). Thực tế đó đã làm cho các nước đang phát triển tuy có giành được độc lập về mặt chính trị, song vẫn chịu sự ảnh hưởng và lệ thuộc vào nước ngoài.

Các nước giàu dựa vào những khó khăn này của các nước đang phát triển để tác động và hướng các nước này đi theo quỹ đạo của mình, phục vụ lợi ích cho các nước giàu.

Ví dụ: Nền công nghiệp đánh cá của Liberia, mặc dù được xếp vào vị trí thứ nhất về đội tàu chuyên chở hàng hóa, song lại không có được một đội tàu đánh cá cơ giới tầm cỡ.

Trên 2.240 tàu mang cờ của Liberia đều là của các công ty ở Anh Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản và các nước khác. Chính sách kinh tế của các nước đế quốc hướng đến củng cố sự ảnh hưởng của mình trong thế giới thứ 3 (các nước đang phát triển). Các chính sách hợp tác giúp đỡ của họ đều không ngoài mục đích trói chặt sự phát triển của nền kinh tế các nước đang phát triển, tạo sự lệ thuộc ngày càng nhiều vào các nước công nghiệp, tất nhiên lệ thuộc về kinh tế sẽ dẫn đến lệ thuộc về chính trị.

Có thể nói do tác động của sự phát triển kinh tế, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, cùng với chính sách đúng đắn đã làm cho nghề cá các nước đang phát triển vào những năm của thập kỷ 80, 90 đã có sự phát triển đáng kể. Nghề cá các nước đang phát triển dần thoát khỏi sự lệ thuộc vào các nước bên ngoài. Ngành kinh tế thủy sản đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của nhiều nước đang phát triển. Sản lượng đánh bắt thủy sản ngày càng tăng và chiếm tỷ trọng lớn so với các nước công nghiệp phát triển.