Các ảnh hưởng của biến đổi khí hậu trên địa bàn huyện Bắc Quang

3.3.2. Các ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến đời sống;

1. 
   Ảnh hưởng của BĐKH đến đời sống sinh hoạt của người dân
   

Hiện nay dân tộc Kinh và dân tộc Tày trên địa bàn chiếm đa số, và phân bố hầu hết tại trung tâm huyện thị. Các dân tộc ít người với tỷ lệ phân bố nhỏ, địa bàn sinh sống chủ yếu tại các xã vùng sâu, tập tục sinh hoạt gắn liền với rừng, khai thác và sử dụng tài nguyên từ rừng. Theo báo cáo của phòng thống kê huyện Bắc Quang, cho đến cuối năm 2011 đầu năm 2012 dân số của huyện có 105.828 người. Toàn huyện có khoảng 19 dân tộc sinh sống, trong đó chiếm tỷ lệ nhiều nhất là các dân tộc Tày, Kinh, Dao, Mông, Nùng; các dân tộc khác có khoảng 3.890 người, chiếm 3,68 % dân số toàn huyện.

Đối với tất cả các dân tộc thiểu số ở nước ta nói chung, ở địa bàn nghiên cứu nói riêng, tự nhiên chính là nền tảng quan trọng nhất để hình thành nên không gian văn hóa xã hội của tộc người. Mọi hoạt động kinh tế truyền thống của người dân đều được hình thành và phát triển trên cơ sở của các đặc điểm môi trường tự nhiên nơi họ cư trú. Họ luôn cố gắng tìm hiểu để có giải pháp thích ứng, khai thác các nguồn lực tự nhiên. Quá trình đó được lặp đi lặp lại hàng năm theo chu kỳ đắp đổi mùa vụ của thời tiết khí hậu.

Hiện nay các dân tộc trên địa bàn sinh sống chủ yếu dựa vào các ngành nông, lâm ngư nghiệp. Với tổng số lao động chiếm đến 46.758 người giá trị sản xuất nông nghiệp luôn đứng đầu so với các ngành khác trên địa bàn. Theo niên giám thống kê năm 2012 của từng huyện thì thu nhập bình quân đầu người của huyện Bắc Quang đạt 10,4 triệu đồng/người/năm, mức thu nhập của người dân còn thấp. Hình thức canh tác của các dân tộc trên địa bàn huyện Bắc Quang hầu như là canh tác thủ công, sử dụng sức lao động tại chỗ và công cụ thô sơ. Các máy móc thiết bị công nghiệp hiện đại chưa được đưa vào sử dụng nhiều trên thực tế.

Trong những năm gần đây các tác động ngoại cảnh nảy sinh tương đối nhiều, điển hình là hiện tượng thay đổi thất thường của thời tiết, thay đổi nền nhiệt độ, gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan đã làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất nông, lâm phương thức canh tác và phong tục tập quán của người dân trên địa bàn. Các thiệt hại điển hình như:

• 
  Năm 2006 mưa lũ đã làm mất đi 28,76 ha lúa, 3,34 ha hoa màu trên địa bàn huyện Bắc Quang.
  
• 
  Đợt rét đậm kéo dài cuối năm 2010, đầu năm 2011 càn qua vùng trồng cao su, khiến gần như toàn bộ diện tích cao su trên địa bàn huyện Bắc Quang bị xoá sổ (97% số cây cao su chết).
  

• 
  Không chỉ khai thác ven rừng và các khu vực rừng trồng, người dân tiến sâu vào các khu vực rừng già, nơi chứa đựng nhiều tài nguyên thiên nhiên để khai thác lương thực thực phẩm và dược liệu.
  
• 
  Thiếu nước canh tác nông nghiệp, diện tích đất hiện đang sử dụng để canh tác bị sạt lở, mưa xói lở làm giảm chất lượng đất khiến một bộ phận dân cư phải thay đổi địa điểm canh tác, chuyển sang vùng canh tác mới.
  

Nhóm người dân tộc thiểu số vùng cao chiếm tỷ lệ nghèo cao nhất trong cả nước. Đa số cộng đồng này sống phụ thuộc chính vào nông nghiệp nhưng họ dễ bị ảnh hưởng của nguy cơ thiểu đất canh tác, thiên tai, công nghệ lạc hậu. Thu nhập từ sản xuất là nguồn thu nhập chính mặt khác họ lại không đủ khả năng tiếp cận các dịch vụ cơ bản, dễ bị tác động bởi các yếu tố về mặt tâm linh. Không chỉ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài, cộng đồng dân cư các dân tộc thiểu số huyện Bắc Quang còn chịu áp lực từ đói nghèo và áp lực từ chính hạn chế về mặt nhận thức. Có thể thấy nhóm các dân tộc thiểu số trên địa bàn nghiên cứu là một trong những đối tượng nhạy cảm, bị tác động nhiều trước sự biến đổi khí hậu.

2. 
   Ảnh hưởng thu nhập và mức sống của người dân
   

Đối với huyện Bắc Quang nói riêng thu nhập và mức sống của người dân phân hoá không đồng đều, hiện nay nông lâm nghiệp là ngành phát triển kinh tế chủ yếu trên địa bàn. Công nghiệp trên địa bàn chủ yếu phân bố tại thị trấn tập trung chủ yếu ở những nơi có điều kiện giao thông, mặt bằng thuận lợi, gần nguồn nguyên liệu và nguồn nhân lực với các sản phẩm công nghiệp như: Vật liệu xây dựng, khai thác khoáng sản, công nghiệp chế biến. Các sản phẩm có tốc độ tăng trưởng cao: Gạch nung, đá khai thác, điện thương phẩm, quặng các loại.

Thu nhập và mức sống của người dân có quan hệ mật thiết với phát triển kinh tế, do vậy một cách gián tiếp biến đổi khí hậu cũng có những ảnh hưởng nhất định đối với thu nhập và mức sống của người dân. Biến đổi khí hậu đã tác động đến tất cả các ngành kinh tế tại khu vực như nông lâm nghiệp, công nghiệp, dịch vụ tuy nhiên nông lâm nghiệp là ngành bị tác động nhiều nhất trong số các ngành kinh tế. Vốn là ngành chịu tác động trực tiếp từ sự biến đổi của thời tiết, nông lâm nghiệp là ngành phát triển kinh tế rất dễ bị tổn thương bởi các tác động bên ngoài như nhiệt độ, hạn hán, lũ lụt, mưa bão, thay đổi độ ẩm.... Nền nông nghiệp trên địa bàn hiện nay chỉ chủ yếu là lao động thủ công, chưa công nghiệp hoá hiện đại hoá trong canh tác và sản xuất mặt khác lao động nông lâm nghiệp phần lớn là lao động phổ thông, trình độ thấp, do vậy tác động đến hoạt động sản xuất nông lâm nghiệp chính là tác động gián tiếp đến kinh tế và đời sống của người dân. Theo điều tra tại địa bàn có thể thấy nông _ lâm nghiệp là mang lại thu nhập chính của đa số hộ gia đình trên địa bàn. Tổng sản lượng hàng năm tại địa phương vẫn tăng theo chu kỳ tuy nhiên những thiệt hại về nông lâm nghiệp sau các hiện tượng thời tiết bất thường là không hề nhỏ. Kinh tế và thu nhập của người lao động ngành nông lâm nghiệp là không cao, do vậy tác động dù nhỏ nhưng cũng làm ảnh hưởng lớn đến mức sống và thu nhập của người lao động nhất là đối với đồng bào các dân tộc thiểu số và các hộ nghèo, những người hiện có thu nhập trực tiếp từ hoạt động canh tác nông_lâm nghiệp.

3. 
   Ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng và dịch vụ chăm sóc sức khoẻ
   

Sự thay đổi về chế độ nhiệt, các đợt nóng (lạnh) kéo dài làm tăng nguy cơ bệnh tật và tử vong đối với những người làm việc ngoài trời, người già, người bệnh, người bị tiểu đường, người bị tim mạch, trẻ em và trẻ sơ sinh, người nghèo. Nhiệt độ tăng cao có nguy cơ xảy ra các dịch bệnh cao hơn đặc biệt là các bệnh mùa hè như bệnh tiêu chảy, bệnh tả, bệnh sốt xuất huyết, cúm,…

BĐKH còn góp phần làm tăng 9 bệnh truyền nhiễm: Cúm A/H1N1, cúm A/H5N1, sốt xuất huyết, sốt rét, bệnh tả, thương hàn, tiêu chảy, viêm não do vius, viêm đường hô hấp cấp tính do vius (SARS).

Các hiện tượng thời tiết bất thường làm ảnh hưởng đến đường xá, cầu cống, giao thông đi lại của người dân. Với mật độ các cơ sở y tế lớn là không nhiều, giao thông bị cản trở, việc tiếp cận với các dịch vụ y tế trên địa bàn của người dân gặp rất nhiều khó khăn. Hiện nay trên hầu hết các các xã đều có trạm y tế nhưng cơ sở vật chất và đội ngũ y bác sỹ hiện có vẫn chưa thể đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh của người dân nhất là đối với các bệnh mới, cần có sự can thiệp của khoa học kỹ thuật hiện đại. Sức khỏe cộng đồng là một trong những lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất do BĐKH. Thiên tai và các hiện tượng khí hậu cực đoan gây ra các thảm hoạ về môi trường, làm gia tăng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, làm đảo lộn đời sống dân cư.

4. 
   Ảnh hưởng hoạt động giao thông.
   

Bảng 3.9. Chiều dài đường bị thiệt hại do lũ ống, lũ quét, trượt, sạt lở trên địa bàn nghiên cứu năm 2010 - 2012

Các hiện tượng cực đoan trên làm gia tăng sự thoái hóa và hư hại của các công trình giao thông vận tải các loại và tăng chi phí bảo trì, tu bổ các công trình và phương tiện giao thông vận tải.

Tăng nguy cơ rủi ro đối với giao thông vận tải, ảnh hưởng đến nhiều hoạt động giao thông bao gồm thiết bị, động cơ và phương tiện. Tăng chi phí điều hòa nhiệt độ, nhất là trong vận chuyển hành khách. Ngoài ra hiện tượng thời tiết bất lợi cộng với địa hình hiểm trở tại địa bàn là nguyên nhân làm gia tăng tai nạn giao thông, gây ra nhiều thiệt hại về người và của trên địa bàn.

5. 
   Ảnh hưởng đến phát triển giáo dục đào tạo
   

6. 
   Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến phân bố dân cư
   

Sự phân bố dân cư tỷ lệ thuận với chênh lệch mức sống của người dân. Tại các khu vực dân cư tập trung đông đúc (tại các trung tâm huyện lỵ, thị trấn, thị xã…) chất lượng cuộc sống dân cư được nâng cao, các dịch vụ cấp điện, cấp nước, giáo dục y tế được đẩy mạnh, mức sống, nhận thức và thu nhập cá nhân của người dân được nâng cao, đối với các khu vực vùng sâu vùng xa cơ sở hạ tầng còn thấp kém, các dịch vụ cơ sở hạ tầng chưa được xây dựng thì mức sống, nhận thức và thu nhập của người dân còn rất thấp. Biến đổi khí hậu tác động đến tất cả các khu vực dân cư trên địa bàn tuy nhiên đối với các nhóm dân tộc ít người, đặc biệt là nhóm cộng đồng dân cư sinh sống tại các khu vực các xã vùng sâu vùng xa lại càng bị tổn thương nhiều hơn.

Với sự phân bố dân cư không đồng đều gây khó khăn cho công tác quản lý và phát triển kinh tế xã hội mặt khác còn tạo áp lực lên tài nguyên thiên nhiên, môi trường như làm tăng áp lực tiêu thụ tài nguyên tại các khu đông dân cư, tăng số lượng chất thải và giảm sự tiếp nhận, chứa đựng của môi trường sống. Đây không chỉ là vấn đề của huyện Bắc Quang mà còn là một vấn đề của toàn tỉnh Hà Giang hiện nay do vậy trong thời gian tới, cần có những biện pháp cụ thể để giảm sự chênh lệch về tỷ lệ dân số giữa các vùng, tạo điều kiện để phát triển đồng thời kinh tế, xã hội, môi trường ở các địa phương.

Trên thực tế cộng đồng dân cư thường có xu hướng di chuyển địa điểm sống, tới những địa bàn sinh sống thuận lợi, nhiều tài nguyên thiên nhiên, dễ khai thác và ít chịu tác động của thiên tai. Vấn đề di cư mang đến rất nhiều hệ quả, ngoài việc tìm ra được những không gian sống phù hợp di cư còn tạo điều kiện để các dân tộc giao lưu văn hoá, phong tục tập quán nhưng những tác động của làn sóng di dân đến môi trường cũng không nhỏ.

Với tập tục sinh hoạt lâu đời của người dân đồng bào miền núi là du canh du cư, cộng thêm tác động của biến đổi khí hậu làm gia tăng các thiên tai, lụt lội, xói lở, làm thay đổi và ô nhiễm nguồn nước dẫn đến việc đồng bào các dân tộc thiểu số cần phải di chuyển nơi sống để tìm địa bàn có điều kiện sống thích hợp hơn.

Việc di dân dẫn đến nhiều hậu quả về mặt môi trường như phá huỷ môi trường để lấy tài nguyên thiên nhiên, đốt nương làm rẫy, gây tác động xấu đến bảo vệ môi trường sinh thái và ảnh hưởng lớn đến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Trên thực tế di dân có thể là một trong những điều kiện để giao lưu văn hoá, để các dân tộc tiếp thu những kinh nghiệm và tinh hoa trong sản xuất, xây dựng nhưng bên cạnh đó có thể xảy ra những xung đột về văn hoá, xã hội, sử dụng tài nguyên thiên nhiên….

Dự kiến số lượng dân di cư trên toàn địa bàn sẽ tăng theo thời gian và số lượng thiên tai.

3.3.3. Ảnh hưởng của BĐKH đến kinh tế - hoạt động sản xuất

Sự thay đổi của nền nhiệt độ, lượng mưa và các hiện tượng thời tiết cực đoan đã tác động không nhỏ, gây ra những ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động kinh tế tại huyện Bắc Quang và tác động lớn nhất đến hoạt động sản xuất nông nghiệp (theo bảng 3.10). Bắc Quang là một trong số những huyện có điều kiện thuận lợi để phát triển nông_lâm nghiệp tại tỉnh Hà Giang, đặc biệt trong lĩnh vực trồng lúa và hoa màu. Theo số liệu thống kê tại phòng kinh tế huyện Bắc Quang ( hình 3.9) cho thấy nông_lâm nghiệp là ngành chiếm tỷ lệ lớn nhất trong cơ cấu các ngành kinh tế tại địa phương.

1. 
   Ảnh hưởng đến nông nghiệp
   

• 
  Suy giảm diện tích và chất lượng đất canh tác
  

Ngoài hạn hán, hiện tượng lũ quét và trượt lở đất cũng diễn ra với số lượng ngày một nhiều, cường độ ngày càng lớn. Trong những năm trở lại đây, hiện tượng lũ ống, lũ quét và trượt sạt lở đất diễn ra thường xuyên và có nguy cơ tăng về số lượng cũng như cường độ tại một số xã trọng điểm như: xã Liên Hiệp, xã Việt Vinh, xã Tân Thành,… Lượng mưa lớn và tập trung vào mùa mưa là nguyên nhân gây ra các trận lũ quét và trượt lở đất. Lũ quét làm cuốn trôi hoặc xói lở các khu đất nông nghiệp dọc theo bờ sông suối. Diện tích đất nông nghiệp bị mất do lũ quét và trượt lở tuy chiếm tỷ lệ nhỏ so với đất nông nghiệp nhưng hầu hết là các khu vực có giá trị sản xuất cao vì chúng phân bố ở các vị trí có thể chủ động được nguồn nước tưới. Các khu vực bị ảnh hưởng và thiệt hại lớn do lũ quét trên địa bàn huyện là đoạn chảy qua huyện Bắc Quang. Trong các khu vực trên, khu vực sản xuất lúa hai bên dòng chảy sông Con và sông Lô là vùng chịu các ảnh hưởng lớn do lũ lụt hàng năm tại các vùng thấp, vùng trũng. Các khu vực chịu thiệt hại lớn bao gồm xã Hùng An, xã Quang Minh, xã Việt Lâm và Nông Trường Việt Lâm, xã Đạo Đức.

• 
  Tác động đến năng suất cây trồng, vật nuôi.
  

• 
  Trong lĩnh vực trồng trọt
  

Khi nhiệt độ giảm mạnh, tình trạng rét đậm, rét hại tác động trên địa bàn toàn tỉnh và kéo dài trong nhiều năm. Vụ Đông - Xuân năm 2007-2008, trận rét lịch sử 46 ngày nhiệt độ dưới 13^oC đã làm cho ngành nông nghiệp Bắc Quang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Cũng năm 2007-2008, lúa Xuân, mạ Xuân bị chết rét và cây trồng khác bị thiệt hại do rét đậm, rét hại kéo dài. Đợt rét hại cũng đã làm chết hơn 1.368 ha lúa đã cấy trước Tết Nguyên đán, hơn 1.200 kg giống mạ, gần 400 ha ngô, hơn 70 ha lạc. Đầu năm 2011, tính đến cuối tháng 1, do thời tiết rét đậm rét hại kéo dài, trong tổng số 281,2 tấn thóc giống đã được bà con nông dân trong tỉnh gieo đã bị chết rét mất gần 67,2 tấn, chưa kể số diện tích hàng trăm ha lúa bà con cấy sớm cũng bị chết rét, trong đó huyện bị thiệt hại nặng nhất là huyện Bắc Quang 34 tấn.

Bắc Quang là một trong những huyện được tỉnh quy hoạch trồng 10 nghìn ha cây cao su vào năm 2011. Tuy nhiên, đợt rét đậm kéo dài cuối năm 2010, đầu năm 2011 càn qua vùng trồng cao su, khiến gần như toàn bộ diện tích cao su trên địa bàn huyện Bắc Quang đã bị xoá sổ (97% số cây cao su chết). Thiệt hại do thiên tai gây ra đối với sản xuất nông nghiệp, trong đó có cây cao su là rất nghiêm trọng.

Năng suất cây trồng bị hạn chế do thay đổi về nhu cầu nước và chế độ nhiệt trong từng thời điểm của cây trồng. Mặt khác nhiệt độ thay đổi cũng là nguyên nhân làm cho tình trạng dịch bệnh phát triển thành dịch và bùng phát trên quy mô rộng. BĐKH làm thay đổi điều kiện sinh sống của các loài sinh vật dẫn đến tình trạng biến mất của một số loài và ngược lại xuất hiện nguy cơ gia tăng các loại sâu bệnh có hại. Những năm gần đây với trình độ ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật về giống mới, gắn với trình độ thâm canh tăng vụ đã được bà con nhân dân áp dụng vào sản xuất ngày càng phát triển mở rộng. Song đồng thời cũng làm xuất hiện dịch hại sâu bệnh phát sinh đa dạng và trên nhiều phương diện, đặc biệt trên nhiều loại cây trồng và xuất hiện nhiều lần trên một vụ. Tình hình dịch bệnh gia tăng, sâu bệnh kéo dài như: dịch rầy nâu, rầy trắng, vàng lùn, lùn xoắn lá… Ngoài dịch trên cây lúa, cây ngô thì dịch bệnh trên các loại cây như cây đậu tương, cây cam, cây chè là những loại cây trồng trọng tâm của tỉnh hiện cũng đã bắt đầu xuất hiện sâu bệnh ở ngưỡng thấp, tình trạng sâu bệnh xảy ra cục bộ ở một số nơi. Những năm gần đây điều kiện khí hậu, thời tiết có sự biến đổi phức tạp, đây cũng là một trong những nguyên nhân làm cho một số loại cây trồng chính của tỉnh có nguy cơ phát sinh dịch bệnh, trong khi đó trên thực tế nhận thức về biện pháp phòng chống dịch hại trên cây trồng của bà con nông dân trong tỉnh thực sự chưa cao.

Về tác động lâu dài, sự suy giảm chất lượng đất sản xuất nông nghiệp do các quá trình rửa trôi, xói mòn do mưa lũ, quá trình hoang hóa, giảm lượng nước trong đất do hạn hán… làm giảm độ phì, giảm khả năng cung cấp nước, chất dinh dưỡng cho cây trồng từ đó ảnh hưởng tới năng suất sau thu hoạch.

• 
  Trong lĩnh vực chăn nuôi
  

Nền nhiệt độ và độ ẩm biến đổi thất thường là nguyên nhân làm tăng nguy cơ về dịch bệnh như dịch lợn tai xanh, dịch lở mồm long móng hay dịch cúm H5N1 gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Các loại côn trùng gây hại và dịch bệnh đang di chuyển đến nhiều vùng mới, khi nhiệt độ tăng sẽ thúc đẩy cho việc lan truyền mầm bệnh đến những vùng lạnh hơn, cả những hệ thống chăn nuôi ở vùng cao (như bệnh tụ huyết trùng) hoặc đến những vùng có khí hậu ôn hòa hơn. Thay đổi lượng mưa cũng có thể ảnh hưởng rộng đến sự di chuyển dịch bệnh trong những năm ẩm ướt. Trong khi đó người nghèo sống ở vùng cao không có khả năng tiếp cận được với các dịch vụ thú y dẫn đến bùng nổ dịch bệnh trên vật nuôi và kết quả tăng tỷ lệ chết gia súc, gia cầm. Thời tiết khắc nghiệt cũng khiến dịch lở mồm long móng bùng phát. Tại Bắc Quang, chỉ riêng giai đoạn 2006÷2010 số gia súc mắc bệnh đã gần 2.000 con và bị chết do bệnh lên đến gần 900 con; số gia cầm dịch bệnh ít xảy ra hơn, nhưng bình quân hàng năm cũng có hàng nghìn con bị gia cầm các loại bị ốm chết. Đầu năm 2011 dịch hoành hành khiến hơn 78 con trâu, bò ốm và hàng chục con chết. Dịch bệnh diễn biến phức tạp tại các ổ dịch cũ. Ngoài ra, thời tiết khắc nghiệt khiến sức đề kháng của trâu bò rất kém.

Khi lượng mưa gia tăng và kéo dài sẽ gây ảnh hưởng đến diện tích đất chuồng trại chăn nuôi và diện tích thảm cỏ, tác động tới cả nguồn thức ăn đầu vào cho chăn nuôi, tác động đến sức khỏe, sự tăng trưởng của vật nuôi.

• 
  Tác động đến cơ sở hạ tầng sản xuất.
  

Số trận lũ ống - lũ quét hàng năm trên địa bàn huyện có tần suất và mức độ thiệt hại ngày càng gia tăng. Hàng năm xuất hiện khoảng 4-5 trận, các công trình thủy lợi, kênh mương phục vụ nông nghiệp và rất nhiều khu vực đường giao thông bị hư hại, cản trở các hoạt động sản xuất của người dân. Trọng điểm là những đợt lũ năm 1993, 2004, 2008 và nhiều nhất vào năm 2010. Các loại hình thiên tai trên đã gây thiệt hại cho tỉnh ước tính trên 27 tỷ đồng. Mưa lớn kéo dài cũng là nguyên nhân chính hình thành các điểm sạt lở đất đe dọa trực tiếp đến cuộc sống người dân, đặc biệt những hộ gia đình sống trên và ven các sườn đồi, các lưu vực sông suối lớn.

2. 
   Ảnh hưởng đến lâm nghiệp
   

Nhiệt độ tăng và tính biến động của nhiệt độ lớn hơn, kể cả các nhiệt độ cực đại và cực tiểu, cùng với biến đổi của các yếu tố thời tiết khác và thiên tai làm tăng khả năng phát triển sâu bệnh, dịch bệnh, dẫn đến giảm năng suất và sản lượng, tăng nguy cơ rủi ro đối với lâm nghiệp. Có nhiều loài sâu, bệnh hại rừng như: Bệnh khô xám thông, bệnh rơm lá thông, bệnh khô ngọn thông, bệnh thối cổ rễ thông, bệnh vàng lá sa mộc… đã ảnh hưởng nghiêm trọng hàng trăm ha rừng và ảnh hưởng đến sản xuất lâm nghiệp của huyện Bắc Quang.

BĐKH làm tăng nguy cơ chuyển dịch diện tích đất lâm nghiệp sang đất dành cho các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác là tác động gián tiếp, song có thể coi là tác động lớn nhất đối với sản xuất lâm nghiệp. Diện tích và chất lượng đất canh tác lâm nghiệp bị suy giảm chủ yếu do các hiện tượng chính như nắng nóng gây hạn hán, mưa nhiều kéo dài gây xói mòn, lũ quét vùng núi cao và trượt sạt lở đất.

Bảng 3.10. Sự thay đổi diện tích rừng trồng

Nhiệt độ và sự chênh lệch nhiệt độ trong năm tăng dần qua các giai đoạn làm xuất hiện các hiện tượng khô hạn, cháy rừng, suy giảm chất lượng đất sản xuất lâm nghiệp… Nắng nóng làm tăng lượng bốc hơi nước của đất đặc biệt là đất không có thảm thực vật che phủ. Những vùng có nguy cơ bị hạn hán thiếu nước nghiêm trọng thường có các đặc điểm: Địa hình cao, dốc, sông ngắn, dòng mặt thoát khá nhanh; đất đá có khả năng chứa nước kém và không đều, lượng mưa nhỏ và lượng bốc hơi rất lớn hoặc nguồn nước đang bị khai thác quá mức. Xã Liên Hiệp – Huyện Bắc Quang là khu vực vùng cao có khả năng bị ảnh hưởng hạn hán trên địa bàn.

Khí hậu ấm lên và hậu quả là mùa hè trở nên khô hanh hơn, là một trong những yếu tố chính dẫn đến hàng loạt các vụ cháy rừng diễn ra trên diện rộng.

Tại huyện Bắc Quang, đã xảy ra cháy rừng trên địa bàn xã Vĩnh Phúc, Liên Hiệp, Đức Xuân (với tổng diện tích cháy 15 ha). Trong năm 2012, ngày 1/5 vụ cháy rừng trên đỉnh núi thôn Lâm, xã Vô Điếm, huyện Bắc Quang đã thiêu trụi hơn 12 ha rừng. Số liệu thống kê về tài nguyên rừng cho thấy trong những năm gần đây diện tích rừng tăng lên, nhưng chất lượng rừng lại có chiều hướng suy giảm, nguy cơ cháy rừng ngày càng tăng lên.

Bảng 3.11. Tác động của BĐKH đến các tiểu khu vực tại huyện Bắc Quang

Thành phần bị tác động	Tác nhân	Tác động	Mức độ tác động	Khu vực tác động điển hình
Trồng lúa	Mưa lũ	- Ngập úng - Trượt lở vùi lấp ruộng	Lớn	Các xã: Quang Minh, Việt Lâm
	Hạn hán	- Thiếu nước	Lớn	Liên Hiệp, Đức Xuân, Hữu Sản (Bắc Quang),
	Nhiệt độ tăng	- Tăng năng suất trồng trọt, giảm hiện tượng sương muối.	Tăng năng suất	Vùng núi đất phía Tây của huyện Bắc Quang
	Sâu bệnh	- Ảnh hưởng đến sự phát triển của cây	Lớn	Huyện Bắc Quang
Trồng ngô	Hạn hán	- Thiếu nước	Lớn	Xã Tiên Kiều, Vĩnh Phúc
	Sương muối	- Ảnh hưởng đến sinh lý của cây	Nhỏ	Xã Hữu Sản, Đức Xuân.
	Gió và lốc xoáy	- Làm đổ, gãy cây	Trung bình	Xã Đồng Tiến, Thượng Bình
	Sâu bệnh	- Hạn chế sự phát triển của cây	Trung bình	Toàn bộ diện tích đất trồng trọt
Trồng cây ăn quả	Hạn hán	- Thiếu nước	Trung bình	Xã Hùng An, Vĩnh Tuy, Vĩnh Hảo
	Ngập lụt	- Úng rễ	Trung bình	Thị trấn Vĩnh Tuy, Đông Thành
	Gió và lốc xoáy	- Đổ, gãy và rơi cành, quả..	Lớn	Thị trấn Vĩnh Tuy, xã Vĩnh Hảo, Hồng An
Trồng cây công nghiệp	Hạn hán và cháy rừng	- Hạn chế sự phát triển - Giảm năng suất	Nhỏ	Xã Tân Thành
	Rửa trôi, xói mòn đất dốc	- Suy thoái đất	Trung bình	Toàn bộ diện tích trồng trọt đặc biệt là khu địa hình dốc
	Tăng nền nhiệt độ trung bình	- Tăng năng suất sinh khối	Lớn	Toàn bộ diện tích cây trồng
	Rét đậm, sương muối	Hạn chế sự phát triển, chết cây	Lớn	97% diện tích cây cao su trên đại bàn bị chết

Nguồn. Phòng Nông nghiệp huyện Bắc Quang