Tp hồ chí minh, tháng 10 năm 2010 LỜi cảm tạ

• 
  Cạnh tranh trong chiếm lĩnh thị phần
  

Tháng 3/2009, Vietnam Mobile - tên mới của HT Mobile trước đây - khai trương hoạt động. Tuy nhiên, cửa phát triển cho các mạng di động mới như Vietnam Mobile sẽ hẹp hơn khi một số mạng cũ cho biết sẽ chấp nhận một tỷ suất lợi nhuận thấp hơn trong năm 2009, để đẩy mạnh chính sách ưu đãi giá và khuyến mại.

Ngoài việc khuyến mại lớn và rầm rộ cho các thuê bao trả trước từ phía các mạng di động, ngay chính các đại lý cũng cạnh tranh quyết liệt. Nếu như một bộ kit di động trả trước có mệnh giá là 65.000 đồng thì mức giá bán thực tế trên thị trường rất hiếm khi là 65.000 đồng dù số tiền trong tài khoản lên tới 160.000 đồng. Trên thực tế, mức giá bán bộ kit này đã giảm thậm chí chỉ còn có 45.000 đồng/bộ.

Với việc bán các bộ kit trả trước với giá như trên, về bản chất, giá cước di động trả trước đã giảm xuống gần 4 lần so với mức giá danh nghĩa hiện tại. Chính vì thế, một mạng di động mới ra đời có mức giá cước hấp dẫn hơn sẽ rẻ cỡ nào đủ hấp dẫn các khách hàng hiện tại là một dấu hỏi lớn.

Với lượng thuê bao áp đảo hiện nay, các mạng di động GSM lớn vẫn tham vọng trong việc tiếp tục mở rộng thị phần, kích thích sự bùng nổ của thị trường thông tin di động, thu hẹp khả năng chiếm lĩnh của các mạng mới.

Một lãnh đạo của MobiFone mới đây cho biết: “Với việc là mạng di động có năng suất và hiệu quả cao nhất trong toàn ngành, chúng tôi sẵn sàng chấp nhận một tỷ suất lợi nhuận thấp hơn trong năm 2009 để đẩy mạnh chính sách ưu đãi cho khách hàng của mình, đồng thời kích thích hơn nữa sự bùng nổ của thị trường thông tin di động ngay cả trong bối cảnh khó khăn như hiện nay”.

Trong số các mạng di động, MobiFone và Viettel là hai mạng có năng suất và hiệu quả hoạt động cao nhất và được công bố công khai. Năng suất tính theo doanh thu năm của mỗi nhân viên MobiFone năm 2008 là 4,918 tỷ đồng/người/năm, trong khi của Viettel là 2,73 tỷ đồng/người/năm. Về mặt tỷ suất lợi nhuận, năm 2008 Viettel đạt mức 26% trên tổng doanh thu, còn MobiFone đạt tới 33,2% trên doanh thu.

• 
  Cạnh tranh về giá cước
  

1. 
   Giảm giá cước
   

Viettel lâu nay luôn là mạng có số lượng thuê bao đông đảo nhất, lý do là giá cước của Viettel luôn thấp hơn VinaPhone, MobiFone và một số mạng di động khác. Nhưng, đầu tháng 6/2009 , một sự kiện lớn trong lĩnh vực viễn thông, cả ba nhà mạng trên đều giảm mạnh giá cước, với mức giảm cao nhất tới lên 30%. Với chính sách giảm trên, cả ba nhà mạng đều tính toán đến chiến lược hàng đầu là “hốt” nốt hoặc càng nhiều càng tốt số thuê bao còn lại (khách hàng chưa hòa mạng và chưa đăng ký theo quy định), để phân định diện phủ sóng, khống chế thị phần.

Trong thời gian gần đây, dường như cùng lúc, 3 đại gia mạng viễn thông di động đều đưa ra mức giảm cước từ 10-15%. Với mức giảm này, các thuê  bao trả trước và trả sau của mạng Viettel có thể giảm từ 100 đồng tới 200 đồng mỗi phút thoại. Về phía 2 anh em VNPT gồm VinaPhone và  MobiFone, cũng có mức giảm tương đương nhưng một số gói cước sẽ thấp hơn Viettel khoảng 10 đồng. Nhìn chung mức giảm cước vừa công bố là không lớn và bản thân giá cước viễn thông di động tại Việt Nam hiện nay đã ở mức rất thấp.

VinaPhone “hiện thực hóa” ngay cùng đợt giảm giá cước của mạng này bằng “mẻ lưới” tung gói cước di động nội tỉnh MyZone tại 36 tỉnh, thành phố trên toàn quốc. Gói cước này thấp hơn 40% so với mức cước di động trả trước và đã “kéo” được hơn 1 triệu người sử dụng sau một thời gian ngắn mà nhà mạng này cung cấp và mức cuộc gọi dự định sẽ tăng khoảng 5%.

Trong thời gian vừa qua, Viettel đã châm ngòi cho cuộc chạy đua giảm cước với mức giảm khoảng 15% từ 1/6/2009. Sau đó MobiFone tuyên bố giảm giá tới 20% để trở thành mạng có giá cước lần đầu tiên “qua mặt” Viettel để có giá cước hấp dẫn nhất từ ngày 3/6. Đến ngày 5/6, VinaPhone cũng tuyên bố giảm cước với mức cước tương tự như MobiFone.

Các mạng nhỏ như Vietnamobile cũng tham gia cuộc đua giảm cước, Vietnamobile chính thức thông báo về chương trình giảm giá cước đầu tiên với giá cước thấp hơn 6% so với mức cước trung bình của các mạng di động khác.

Chương trình giảm giá lần này sẽ tiết kiệm cho các thuê bao của Vietnamobile 100 đồng trên mỗi phút gọi, từ 1.600 đồng/phút xuống còn 1.500 đồng/phút đối với các thuê bao trả trước và từ 1.100 đồng/phút xuống còn 1.000 đồng/phút đối với các thuê bao trả sau.

Từ khi chính thức đi vào hoạt động, Vietnamobile đã đưa ra thị trường gói cước cơ bản duy nhất - VM One, áp dụng cách tính bloc theo từng giây chưa từng có tại Việt Nam với một mức cước duy nhất cho tất cả các cuộc gọi nội mạng và ngoại mạng.

Cho đến thời điểm này chỉ còn S-Fone và EVN Telecom chưa tuyên bố có tham gia cuộc đua giảm cước hay không. Theo phân tích của các chuyên gia, trong cuộc chạy đua giảm cước thì ưu thế luôn thuộc về các mạng di động lớn bởi các mạng di động này đã có thời gian khấu hao thiết bị và nắm trong tay lợi thế quy mô.  

2. 
   Tăng khuyến mãi
   

Theo quy định, khuyến mãi của các nhà mạng thống lĩnh thị trường nếu dưới giá thành sẽ bị coi là bán phá giá. Mà Viettel, Mobifone và Vinaphone là ba nhà mạng đứng đầu thị trường.

Đầu tháng 5/2010, thị trường viễn thông đột ngột lên “cơn sốt” bởi các chiêu khuyến mãi "khủng" đồng loạt được tung ra của cả ba đại gia di động Viettel, MobiFone và Vinaphone. Với "anh em" nhà VNPT là Vinaphone và MobiFone, đặc biệt nhất là việc cho phép khách gọi miễn phí trong vòng một năm tới các thuê bao nội mạng của VNPT, cả di động và cố định. Mỗi tháng, người sử dụng chỉ phải trả mức phí 50.000 - 90.000 đồng và dưới 50.000đồng cước thuê bao.

Tỏ ra không hề thua kém, mạng di động có số lượng thuê bao lớn nhất Việt Nam là Viettel cũng công bố chương trình đại giảm giá. Theo đó, khách hàng tham gia chương trình VT200 của Viettel, nếu bỏ ra 5.000 đồng đăng ký dịch vụ mỗi ngày, sẽ được hưởng mức cước di động ngang với cố định, còn các thuê bao thuộc 12 tỉnh thành, bao gồm cả Hà Nội và TP HCM thực hiện các cuộc gọi nội mạng chỉ mất mức phí 200 đồng mỗi phút.

Từ nhiều tháng nay, ba mạng di động lớn trên luôn duy trì một tháng hai lần tặng thưởng 50% giá trị thẻ nạp cho thuê bao trả trước khi nạp tiền vào tài khoản. Thậm chí, có không ít lần một số nhà mạng còn nâng mức tặng thưởng vượt quy định, lên tới 100%, 170% giá trị thẻ nạp. Bên cạnh đó, Viettel, Vinaphone và MobiFone tung ra chính sách gọi nội mạng được miễn phí từ phút thứ 4 đến phút thứ 10, hay gọi mười phút tính tiền một phút. Các chương trình khuyến mãi này còn kéo dài tới hết quý 2/2010.

Sau khoảng 2 tháng xuất hiện trên thị trường, vào tháng 6, Vietnamobile đã tung ra chương trình khuyến mãi lớn trong lịch sử ngành viễn thông, tặng 200% giá trị thẻ nạp. Tiếp đó là sự xuất hiện của Beeline với gói cước rẻ nhất thị trường - Big Zero. Với sự xuất hiện của Vietnamobile và Beeline, thị trường di động Việt Nam bắt đầu bước vào cuộc cạnh tranh khốc liệt.

Thị trường dịch vụ di động giờ đã có đủ 6 nhà cung cấp, với thế cân bằng. Mặc dù vậy, sự cạnh tranh thị phần dịch vụ đang diễn ra rất quyết liệt giữa các doanh nghiệp, đặc biệt là thế chân kiềng của ba nhà mạng GSM là VinaPhone, MobiFone và Viettel§ Mobile. “Cuộc chiến” này chủ yếu nhằm vào yếu tố khuyến mại.

Các chương trình khuyến mại liên tục phát triển như “nấm mọc sau mưa”. Nhiều chương trình khuyến mại không chỉ mang tới nhiều ưu đãi mà còn áp dụng trong những thời gian khá dài có thể kể tới như tặng máy miễn phí§ của SFone, chọn số miễn phí của Viettel, mua máy với giá ưu đãi của EVN Telecom, hoà mạng được số đẹp của HT Mobile, hoà mạng trúng ô tô của VinaPhone, MobiFone...

• 
  Cạnh tranh với nhiều hình thức cung cấp dịch vụ khác nhau
  

VinaPhone bắt đầu một chiến dịch thực sự hướng tới khách hàng như các gói cước thông minh, tiết kiệm Talk 24 cho cả các thuê bao trả sau. VinaPhone đã đưa ra những chương trình CSKH để "giữ chân" thuê bao và củng cố lại vị trí của mình cho cả thuê bao trả trước và thuê bao trả sau bằng hình thức tích luỹ điểm theo thời gian sử dụng, cước phát sinh, gói cước đăng ký hoặc giá trị thẻ nạp khách hàng

Viettel§ dành một nguồn kinh phí khá lớn cho công tác CSKH, nhất là thuê bao trả sau với khoảng 20% doanh thu mà khách hàng mang lại cho nhà mạng với khá nhiều hình thức như 100% khách hàng được chăm sóc gián tiếp qua các hình thức trừ tiền vào thông báo cước và gần 30% trong tổng số gần 30 triệu khách hàng được chăm sóc trực tiếp tại nhà bằng hình thức tặng quà.

Dịch vụ "Viettel Privilege" của Viettel hướng tới khách hàng thân thiết là thuê bao trả sau. Tất cả các khách hàng đang sử dụng dịch vụ di động của Viettel sẽ được tích luỹ điểm để xếp hạng hội viên và được hưởng ưu đãi đặc biệt.

Ngoài ra, Viettel còn có gần 10.000 nhân viên trên toàn quốc tham gia vào công tác CSKH, chiếm tới 3/4 tổng nhân viên của toàn tổng công ty.

MobiFone là mạng di động đi tiên phong với hàng loạt các chương trình CSKH. Đặc biệt, trong định hướng của hoạt động CSKH, mặc dù số lượng thuê bao trả sau của mạng chỉ chiếm khoảng 10% nhưng mạng lại dành tới 90% nguồn lực đầu tư cho đối tượng khách hàng này.

Có thể kể ra hàng loạt những chương trình CSKH của MobiFone như chúc mừng sinh nhật, kết nối dài lâu, hội nghị khách hàng hàng năm, chương trình hỗ trợ khách hàng...  Chương trình “Kết nối dài lâu” dành cho cả thuê bao trả sau và trả trước được triển khai ngay từ năm 2006, MobiFone cũng là người tiên phong trong việc tích điểm thưởng cho khách hàng. Cho tới nay chương trình này đã có tới hơn 2 triệu thuê bao tham gia.

Những động thái CSKH của các mạng di động cho thấy, cuộc chạy đua trên thị trường di động đã không còn là cuộc chạy đua thuần tuý là thu hút thuê bao mới bằng các chương trình siêu khuyến mãi, mà chất lượng dịch vụ và CSKH cũng đang là tiêu chí để khách hàng lựa chọn. Và lẽ dĩ nhiên, người dùng sẽ được hưởng lợi nhiều hơn từ những cuộc chạy đua lành mạnh này.

• 
  Cạnh tranh giữa các nhà cung cấp dịch vụ nhỏ
  

Vietnamobile tung gói cước siêu rẻ, S-Fone cũng dùng chiêu giảm giá cho người tiêu dùng. Dù đang gặp khó khăn về tài chính, Beeline cũng bấm bụng miễn phí tin nhắn cho các thuê bao di động.

Vietnamobile tung ra gói cước gọi nội mạng “siêu khủng” Biz30 cho phép khách hàng được gọi và nhắn tin miễn phí cả tháng chỉ với 30.000 đồng. Còn gói Maxi Talk Plus với mức phí cho cả ngày buôn điện thoại là 6.500 đồng mỗi phút. Hãng cho biết việc áp dụng mức cước giá rẻ thể hiện quyết tâm phát triển thuê bao, chiếm lĩnh phân khúc thị trường còn lại.

Chỉ vài giờ sau khi Vietnamobile tung ra thị trường gói cước siêu rẻ, hãng viễn thông S-Fone cũng quyết định áp dụng chính sách khuyến mãi mới cho thuê bao hòa mạng gói cước eCo. Gói cước này cho phép khách hàng hòa mạng trọn bộ gói eCo gồm sim và điện thoại với giá 290.000 đồng có sẵn 300.000 đồng trong tài khoản.

Chưa hết, để hút khách, hãng viễn thông này còn mở kho số, cho phép khách hàng được thỏa thích lựa chọn sim đẹp theo quan niệm phong thủy của mình. Khách hàng lựa các sim tứ quý, lộc phát… phải cam kết sử dụng dịch vụ của hãng trong một năm. Đại diện S-Fone chia sẻ rằng do những bất đồng với đối tác ngoại đã khiến hãng bỏ lỡ nhiều cơ hội thu hút thuê bao trong thời gian khá dài. “Chúng tôi quyết giành lại thị phần lẽ ra đã thuộc về mình”, vị đại diện này tuyên bố. Ông này cho hay 3 ông lớn di động là VinaPhone, Viettel và MobiFone đã “làm mưa làm gió” trên thị trường viễn thông suốt thời gian qua. Các hãng viễn thông này có đủ cách để hạ giá đến mức “bóp chết doanh nghiệp nhỏ” nên việc chạy đua với các đại gia này là không thể. Do đó, không riêng gì S-Fone các hãng viễn thông nhỏ sẽ đưa ra các chiến lược để cạnh tranh nhau trong phân khúc thị trường còn lại.

Trong vài tháng trở lại đây, mạng di động Beeline gần như bỏ xa các đối thủ khác trong cuộc chiến giành thị phần. Khó khăn về mặt tài chính đã khiến hãng gần như không còn đủ sức tung ra các chiêu sốc như thời điểm bắt đầu cung cấp dịch vụ. Tuy nhiên, trước sức ép cạnh tranh từ 2 tiểu gia Vietnmaobile và S-Fone, hãng này cũng vừa “bấm bụng” tung ra chương trình khuyến mãi cho các thuê bao có nhu cầu nhắn tin. Theo đó, khách hàng khi nhắn một tin sẽ được tặng một tin nhắn miễn phí.

Từ những phân tích trên, có thể tóm tắt lại những đặc điểm cơ bản của thể trường mạng di động Việt Nam hiện nay. Dựa vào các đặc điểm này, ta nhận thấy thị trường điện thoại di động mà cụ thể là thị trường cạnh tranh giữa 3 nhà mạng lớn kể trên hiện nay là cạnh tranh không hoàn hảo – độc quyền nhóm, do :

• 
  Một lượng nhỏ các công ty, số lượng cạnh tranh ít (chỉ 3 nhà mạng lớn)
  

Beeline: Công ty Cổ phẩn Viễn thông Di Động Toàn Cầu (GTEL Mobile JSC.)

Vietnammobile: Công ty Thông tin Di động Việt Nam (Vietnam Mobile Telecom Services Company – VMS

EVN Telecom: Công ty Thông tin Viễn Thông Điện Lực

• 
  3 mạng MobiFone, Vinaphone và Viettel chiếm phần lớn thị phần với 90% thuê bao
  
• 
  Nhu cầu người mua và số lượng cung ứng lớn
  

• 
  Thông tin kinh tế : còn thiếu, không chuẩn. Người tiêu dung khó khăn trong việc nắm bắt thong tin chính xác. Cũng như các nhà cung cấp dịch vụ khó khăn trong việc tìm hiểu thị trường, thông tin từ phía người mua.
  
• 
  Cạnh tranh phi giá cả:
  

Các hình thức khuyến mãi, chế độ ưu đãi, giá cước của nhà mạng này đều có ảnh hưởng đến nhà mạng kia, vì vậy luôn thống nhất với nhau theo một số tiêu chí nhất định.

Bên cạnh đó, tỷ lệ thuê bao di động ngừng hoạt động chưa được xác định rõ ràng, tạo ra sự không minh bạch trên thị trường di động

Sự gia tăng cạnh tranh có thể dẫn đến chiến tranh về giá cước, quá đó có thể làm giảm nghiêm trọng chất lượng dịch vụ

Các nhà khai thác di động đang cạnh tranh mạnh mẽ để giành thị phần bằng các chương trình khuyến mãi hấp dẫn và kéo dài liên tục. Cuộc chiến về giá cước dẫn đến sự suy giảm chất lượng dịch vụ, tắc nghẽn mạng lưới và gia tăng khiếu kiện khách hàng. Điều này buộc cơ quan quản lý nhà nước vào cuộc qua việc công bố tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ bắt buộc và các cuộc kiểm tra, giám sát quy trình cung cấp dịch vụ để đảm bảo quyền lợi khách hàng.

Các nhà mạng mới như (như beeline, vietnammobile, sfone, Evn) Chưa thể chen chân vào ngang tầm cạnh tranh với 3 nhà mạng lớn này.

• 
  Sản phẩm cung ứng được tiêu chuẩn hóa, dần có sự đồng bộ, thống nhất
  

Các dịch vụ hổ trợ của các nhà cung cấp dịch vụ ngày càng giống nhau.

• 
  Các nhà cung cấp dịch vụ mới khó gia nhập ngành, các nhà cung cấp dịch vụ hiện tại thừa nhận sự tồn tại phụ thuộc lẫn nhau.
  

Với ưu thế về số lượng thuê bao, thời gian khấu hao thiết bị, độ phủ rộng của mạng lưới, Viettel, MobiFone và VinaPhone gần như đang nắm “ưu thế tuyệt đối” trong cuộc đua này. Vì vậy, tuyên bố giảm cước của các “đại gia” này là tín hiệu vui đến hàng chục triệu khách hàng, nhưng khiến cho các mạng nhỏ “choáng váng”….sẽ gặp nhiều khó khăn, bởi trên thực tế mức cước hiện nay đã gần sát với giá thành...

Sự tồn tại của các mạng viễn thông Việt Nam có sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các tính năng then chốt. Các khách hàng của mỗi dịch vụ mạng riêng biệt liên kết với nhau thông qua mô hình dịch vụ của của từng mạng viễn thông.

Ví dụ: Một người sử dụng dịch vụ mạng Viettel gọi hay gửi tin nhắn cho những đối tượng khác sử dụng dịch vụ mạng khác nhau như Mobifone, Vinaphone, S-fone...

Vốn riêng của từng mạng sẽ là chất lượng dịch vụ, giá trị của các dịch vụ gia tăng... Vấn đề là đặt trên nền móng hạ tầng chung đó, các mạng di động thay vì chạy theo trào lưu khuyến mại, hút khách mà đầu tư vào mạng lưới theo hướng liên kết với đối tác, thì người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi ích bền lâu, và yên tâm ’’không rời mạng’’. 
C. KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ
Sau khi nghiên cứu lý luận đã học được, cùng với tình hình thực tiễn hiện nay đã cho thấy được tổng quát về Thị trường mạng điện thoại di động ở Việt Nam hiện nay : bao gồm cả cạnh tranh lẫn độc quyền.

Qua đó có thể thấy rằng mạng điện thoại di động ở Việt Nam mang những đặc điểm rất phù hợp với thị trường độc quyền nhóm-một loại độc quyền đang được học trong giáo trình : Thị trường có rất ít người cung cấp dịch vụ, một vài mạng đã chiếm thị phần khá lớn và có quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, các doanh nghiệp mới rất khó gia nhập thị trường và hầu hết các sản phẩm dịch vụ có nét tương đồng, khó phân biệt….

Từ đó chúng em đã quyết định nghiên cứu đề tài theo những tính chất của loại thị trường này.

Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài cũng đặt ra cho chúng ta nhiều thách thức cũng như tìm hiểu nguyên nhân và các giải pháp : như làm thế nào để hạn chế tình trạng độc quyền trên thị trường mạng điện thoại di động, trách đi nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh và làm cho chất lượng dịch vụ giảm xuống, tạo ra thế cân bằng và lơi ích thuộc về người tiêu dùng