Dieãn giaûi moät maãu beänh phaåm teá baøo qua choïc huùt baèng kim nhoû

Dieãn giaûi keát quaû

Khoâng coù baèng chöùng cuûa beänh khoâng phaûi laø baèng chöùng khoâng ñaét beänh. Keát quaû choïc huùt aâm tính vaãn khoâng loaïi tröø ñöôïc beänh aùc tính vì coù theå khaûo saùt chöa ñuùng choã toån thöông. Keát quaû aâm tính phaûi phoái hôïp vôùi beänh caûnh laâm saøng. Neáu laâm saøng coù baèng chöùng aùc tính roõ, phaûi laøm theâm caùc khaûo saùt khaùc. Neáu laâm saøng coù chaån ñoaùn laønh tính, luùc ñoù keát quaû aâm tính môùi ñöôïc xem laø chaéc chaén.

Chaån ñoaùn döông tính coù theå ñöôïc xem laø moät chaån ñoaùn xaùc ñònh. Tuy nhieân khi laâm saøng coøn nghi ngôø tính aùc tính cuûa toån thöông, neân laøm theâm caùc xeùt nghieäm khaùc.

TEÁ BAØO HOÏC - LAÂM SAØNG^(2,5)

Trong khi laøm choïc huùt, ngöôøi ta seõ thu ñöôïc nhöõng thoâng tin veà kích thöôùc, vò trí vaø maät ñoä cuûa böôùu. Moät khoái ung thö vuù thöôøng taïo caûm giaùc qua ñaàu kim coù maät ñoä cöùng, gioáng nhö moät traùi leâ chöa chín.

Phöông phaùp choïc huùt coù veû ñôn giaûn nhöng thöïc söï ñoøi hoûi phaûi coù kyõ naêng vaø kinh nghieäm. Phaûi laøm ñöôïc khoaûng 100 - 200 tröôøng hôïp trong moät thôøi gian ngaén (vaøi thaùng), döôùi söï giaùm saùt cuûa moät ngöôøi coù kinh nghieäm. Sau ñoù trung bình 1-2 tröôøng hôïp / ngaøy ñeå quen daàn. Chæ coù ñöôïc keát quaû toát khi phöông phaùp ñöôïc thöïc hieän bôûi moät ngöôøi coù nhieàu kinh nghieäm.

Khi moät baùc só teá baøo hoïc tieán haønh thaêm khaùm beänh nhaân, sau ñoù laøm choïc huùt teá baøo, vaø dieãn giaûi treân lam, luùc ñoù keát quaû seõ toát hôn. Cuõng vaäy, khi baùc só laâm saøng laøm moät cô quan ôû saâu, neáu coù moät baùc só teá baøo hoïc ôû caïnh beân, chaån ñoaùn seõ chính xaùc hôn.

Sai laàm trong chaån ñoaùn thöôøng laø do baùc só laâm saøng khoâng cho bieát caùc thoâng tin laâm saøng hoaëc thoâng tin khoâng chính xaùc. Baùc só teá baøo hoïc thaêm khaùm beänh nhaân, nghi ngôø aùc tính treân laâm saøng, khi choïc huùt ra ñöôïc moät ít teá baøo laønh tính, seõ gaây ra moät moái nghi ngôø ngay. Tính chính xaùc cuûa phöông phaùp döïa chuû yeáu treân kyõ naêng vaø söï taäp luyeän haøng ngaøy. Moät ngöôøi khoâng coù höùng thuù vaø khoâng ñöôïc huaán luyeän laøm choïc huùt baèng kim nhoû thì khoâng coù nhieäm vuï thöïc hieän kyõ thuaät vaø ñoïc keát quaû teá baøo hoïc.

Teá baøo hoïc laâm saøng khoâng chæ laø ngaønh teá baøo hoïc truyeàn thoáng, maø coøn goàm ngaønh giaûi phaãu beänh keát hôïp vôùi laâm saøng.

Chaån ñoaùn cuoái cuøng khoâng chæ döïa treân hình aûnh quan saùt treân kính hieån vi. Moät boä ba chaån ñoaùn teá baøo hoïc, laâm saøng vaø nhöõng quan saùt coù ñöôïc trong luùc choïc huùt seõ laøm taêng tính chính xaùc cuûa chaån ñoaùn cuoái cuøng.

GIEO RAÉC BÖÔÙU TREÂN ÑÖÔØNG KIM CHOÏC HUÙT^(2,3,4,8)

Naêm 1940, treân Y vaên xuaát hieän baøi baùo sau:

“Choïc huùt sinh thieát ... nguy hieåm, bôûi vì coù theå gaây gieo raéc teá baøo aùc tính treân ñöôøng choïc kim”. “Phöông phaùp khoâng theå thöïc hieän vì söï nguy hieåm do gieo raéc teá baøo böôùu vaøo moâ maø kim ñi qua”....

Cho ñeán nay, khoâng coù baèng chöùng naøo chöùng toû roõ raøng choïc huùt coù theå laøm giaûm khaû naêng soáng coøn cuûa beänh nhaân hoaëc laøm taêng khaû naêng di caên ung thö. Nhöõng ngöôøi uûng hoä sinh thieát baèng dao cho raèng choïc huùt gaây nhieàu chaán thöông hôn. Nhöng thöïc teá ñaõ cho thaáy raèng choïc huùt baèng kim nhoû seõ ít gaây nguy haïi hôn laø sinh thieát caét vaøo böôùu, caét qua maïch maùu, maïch baïch huyeát.

Nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 50, Crile thoâng baùo veà moät tröôøng hôïp gieo raéc teá baøo böôùu ñaàu tieân xaûy ra treân beänh nhaân 62 tuoåi, ñöôïc choïc sinh thieát tuyeán giaùp baèng kim Silverman. Beänh nhaân bò taùi phaùt taïi da vuøng gaàn nôi sinh thieát, cuoái cuøng cheát vì di caên xöông vaø phoåi. Do ñoù, Crile chæ trích raát nhieàu phöông phaùp choïc huùt baèng kim nhoû cuûa Martin vaø Ellis ñöa ra. Haäu quaû laø haøng ngaøn beänh nhaân chæ vì coù moät noát nhoû ôû tuyeán giaùp phaûi chòu phaãu thuaät caét boû vôùi nhöõng moái lo laéng khoâng caàn thieát, nhöõng khoù chòu, toán keùm vaø chòu nhieàu nguy cô khaùc.

Nguy cô gieo raéc böôùu giaûm haún khi choïc huùt baèng kim nhoû. Thöôøng nguy cô naøy ñi keøm vôùi vieäc duøng kim lôùn hoaëc kim coù noøng ñeå sinh thieát. Nhieàu naêm qua, raát nhieàu tröôøng hôïp ñaõ ñöôïc laøm choïc huùt baèng kim nhoû nhöng chæ moät ít tröôøng hôïp coù gieo raéc teá baøo böôùu treân ñöôøng choïc huùt. Söï thaät laø trong moät soá ca, ngöôøi ta duøng caû hai loaïi kim lôùn vaø nhoû khi choïc huùt, coù khi duøng caû kim sinh thieát coù noøng.

Sinh thieát baèng khoan toác ñoä cao, vôùi kim ñöôøng kính loøng 1,5 mm, quay vôùi toác ñoä 20000 voøng/phuùt cuõng lieân quan tôùi vieäc gieo raéc böôùu. Moät soá ung thö tieán trieån nhö phoåi, gan, tuïy deã bò gieo raéc hôn.

Gieo raéc vaø lan traøn teá baøo ung thö coù theå xaûy ra khi gheùp da, môû khí quaûn, môû thaän, môû baøng quang, môû daï daøy, choïc huùt nang, daãn löu...Gieo raéc cuõng xaûy ra khi chuïp nhuõ aûnh (coù theå do eùp tuyeán vuù), töø chæ may, keàm, keïp, gaêng phaãu thuaät vieân.

Nhöng moät soá u laønh cuõng coù theå gieo raéc nhö u laønh tuyeán caän giaùp, u hoãn hôïp, u laønh ñaïi tröïc traøng, böôùu gai vuù, u tuyeán öùc. Ngay caû nhöõng tröôøng hôïp khoâng phaûi u cuõng coù theå gieo raéc nhö taêng saûn tuyeán caän giaùp, laïc noäi maïc töû cung. Xaâm laán thaàn kinh sau sinh thieát cuõng coù theå do caùc teá baøo bieåu moâ khoâng taân sinh. Coù leõ khi gaây meâ hoaëc khi truyeàn maùu tröôùc phaãu thuaät, cô theå bò giaûm mieãn dòch do ñoù deã bò taùi phaùt hoaëc di caên. Cuoái cuøng, cuõng coù theå laây nhieãm teá baøo böôùu do beänh nhaân hít vaøo qua ñöôøng hoâ haáp.

Teá baøo böôùu thöôøng ñöôïc tìm thaáy taïi vò trí choïc huùt vaø ñöôøng choïc kim. Teá baøo böôùu coù theå hieän dieän trong maùu sau khi choïc huùt nhöng cuõng bieán maát nhanh choùng. Teá baøo böôùu thænh thoaûng coù theå taùch rôøi ra vaø ñi vaøo maùu, maïch lymphoâ sau khi choïc huùt. Sau ñoù, teá baøo böôùu coù theå töï taùch ra vaø ñi vaøo maùu. Phaãu thuaät thoâ baïo cuõng laøm gieo raéc teá baøo böôùu. Phaãu thuaät, thaêm khaùm laâm saøng, caùc kyõ thuaät chaån ñoaùn khaùc vaø ngay caû vieäc lau röûa da maïnh baïo tröôùc khi phaãu thuaät cuõng lieân quan tôùi vieäc gieo raéc böôùu. Khi phaãu thuaät coù nhieàu yeáu toá giuùp lan traøn teá baøo böôùu nhö coät caét vaøo böôùu. Ngay caû vieäc gaây teâ taïi choã vaøo vuøng moâ gaàn böôùu cuõng laøm lan traøn böôùu. Treân thöïc nghieäm, thao taùc phaãu thuaät treân böôùu aùc laøm taêng söï lan traøn cuûa böôùu, nhöng bieåu hieän laâm saøng thöôøng ít hoaëc khoâng coù.

Gieo raéc böôùu treân ñöôøng choïc huùt vaø vaøo maïch maùu vaø baïch maïch do choïc huùt baèng kim nhoû coù xaûy ra nhöng khoâng gaây bieåu hieän laâm saøng ñaùng keå naøo. Nguy cô cuûa choïc huùt so vôùi sinh thieát baèng dao ít hôn raát nhieàu. Thöïc nghieäm treân suùc vaät khoâng cho thaáy choïc huùt sinh thieát laøm taêng tæ leä di caên xa cuõng khoâng cho baèng chöùng gieo raéc böôùu treân ñöôøng choïc huùt. Moät thí nghieäm gaàn ñaây tieán haønh treân hai loâ suùc vaät. Moät laø nhoùm chöùng vaø moät laø nhoùm coù duøng heparin ñeå ngaên ngöøa di caên. Sau khi choïc huùt sinh thieát 2 tuaàn, chuùng cheát. Ngöôøi ta tìm thaáy chæ coù hai con coù di caên, moät cuûa loâ chöùng vaø moät cuûa loâ duøng heparin. Caùc taùc giaû keát luaän raèng choïc huùt sinh thieát khoâng laøm taêng tæ leä di caên. Tuy nhieân, moät nghieân cöùu khaùc cho thaáy coù söï taêng tæ leä di caên theo sau sinh thieát baèng dao vaø cuõng coù moät tæ leä nhoû xaûy ra treân nhöõng tröôøng hôïp choïc huùt.

Teá baøo böôùu aùc tính ñöôïc caáy vaøo nhöõng ngöôøi tình nguyeän (beänh nhaân ung thö vaø ngöôøi khoûe maïnh). Caû hai nhoùm ñeàu coù phaûn öùng vieâm. Nhoùm ngöôøi ung thö coù phaûn öùng vieâm maïnh hôn vaø keùo daøi hôn. Hieän töôïng gheùp teá baøo böôùu coù theå xaûy ra ôû caû hai nhoùm. Trong nhoùm ung thö, neáu khoâng caét boû ngay böôùu, böôùu seõ nhoû daàn vaø heát haún sau 4 - 6 tuaàn, moät soá beänh nhaân coù theå bò taùi phaùt, coù moät tröôøng hôïp bò di caên. Trong nhoùm coøn laïi, taát caû caùc toån thöông maát ñi sau 4 tuaàn vaø khoâng taùi phaùt.

Chæ caàn 1 trong 100000 ñeán 1000000 teá baøo böôùu ñi vaøo heä tuaàn hoaøn cuõng ñuû gaây di caên. Thöôøng thì teá baøo böôùu seõ bò huûy hoaïi do phaûn öùng mieãn dòch hoaëc do nhöõng cô cheá khaùc. Khi duøng kim lôùn, khoâng chæ böôùu maø moâ ñeäm cuûa noù cuõng coù theå bò troâi vaøo maïch maùu. Di caên do lan traøn qua ñöôøng maùu ôû ngöôøi ñaõ ñöôïc chöùng minh.

Khi tieâm tröïc tieáp vaøo cô theå, caàn phaûi coù khoaûng moät trieäu teá baøo böôùu môùi coù theå gheùp thaønh coâng. Trong khi ñoù, khi ñeám tröïc tieáp treân ñöôøng choïc kim, ngöôøi ta chæ thu ñöôïc khoaûng vaøi ngaøn teá baøo (2000 - 3000 hoaëc hôn). Do ñoù, löôïng teá baøo böôùu gieo raéc thöôøng khoâng ñuû ñeå gheùp.

Noùi chung, choïc huùt baèng kim nhoû khoâng laøm giaûm thôøi gian soáng coøn cuõng nhö khoâng laøm khoái ung thö di caên sôùm hôn hoaëc nhieàu hôn. Ngöôïc laïi, nhöõng beänh nhaân ñöôïc choïc huùt coù thôøi gian soáng coøn toát hôn, coù leõ laø do hoï ñöôïc phaùt hieän beänh sôùm hôn.

Böôùu gieo raéc khoâng coù caùc bieåu hieän laâm saøng roõ reät. Beänh nhaân bò gieo raéc böôùu ña soá laø nhöõng ngöôøi ñaét beänh naëng hoaëc khoái u coù ñoä moâ hoïc cao. Gieo raéc böôùu do choïc huùt khoâng phaûi laø tieán trieån töï nhieân cuûa beänh. Nhieàu tröôøng hôïp sau khi caét boû khoái böôùu gieo raéc, beänh nhaân tieáp tuïc soáng khoûe maïnh. Nhöng ngöôïc laïi, coù nhöõng tröôøng hôïp tình traïng beänh naëng theâm khi coù gieo raéc böôùu. Coâng baèng maø noùi, gieo raéc böôùu laø moät daáu hieäu khoâng toát cho tieân löôïng.

Noùi toùm laïi, chaån ñoaùn baèng choïc huùt teá baøo laø moät phöông phaùp an toaøn, raát ít nguy cô lan traøn khoái u. Neáu duøng kim nhoû, gieo raéc teá baøo böôùu treân ñöôøng choïc huùt chæ khoaûng 1 tröôøng hôïp treân 20000 tröôøng hôïp, nghóa laø ít hôn 0,0045% (thay ñoåi töø 0,003% ñeán 0,009% ñoái vôùi choïc huùt cô quan naèm saâu, ít hôn nhieàu khi choïc huùt cô quan naèm noâng). Ngöôïc laïi, khi sinh thieát vôùi kim coù noøng, tæ leä gieo raéc böôùu laø 0,4% (100 laàn nhieàu hôn) (soá lieäu töø sinh thieát tieàn lieät tuyeán). Trong choïc huùt, di caên gaëp ít hôn chaûy maùu hay nhieãm truøng ít nhaát laø 10 laàn.

Ña soá caùc tröôøng hôïp gieo raéc teá baøo böôùu treân ñöôøng choïc huùt gaëp khi thöïc hieän treân moät cô quan naèm saâu. Kích thöôùc kim caøng lôùn, soá ñöôøng choïc huùt caøng nhieàu, queân khoâng traû laïi aùp suaát ban ñaàu trong oáng chích tröôùc khi ruùt kim ra khoûi böôùu, hoaëc bôm ngöôïc chaát sinh thieát trôû vaøo trong loøng böôùu laø nhöõng yeáu toá laøm taêng khaû naêng gieo raéc böôùu. U trung moâ, u tuïy hay gieo raéc nhaát. Ñoái vôùi u trung moâ, gieo raéc böôùu lieân quan vôùi kích thöôùc kim duøng sinh thieát. Neân caét boû ñöôøng choïc kim khi laøm phaãu thuaät ñieàu trò böôùu. Xaï trò coù theå laøm giaûm nguy cô gieo raéc ung thö, ñieàu trò caùc khoái u gieo raéc vaø laøm giaûm nhöõng khoù chòu cho beänh nhaân.

Ñieàu cuoái cuøng muoán noùi ôû ñaây laø khi thöïc hieän kyõ thuaät naøy, nguy cô cho baùc só cuõng ngang baèng nhö nguy cô cho beänh nhaân. 