Điều kiện tự nhiên và KTXH của khu vực nghiên cứu

2.3. Phương pháp nghiên cứu

2.3.1. Phương pháp luận: Nghiên cứu được thực hiện dựa trên: (1)- Lý luận về tiếp cận hệ thống, (2)- Quan điểm bảo tồn – phát triển, (3)- Tiếp cận hệ sinh thái, (4)- Tiếp cận có sự tham gia.

2.3.2. Thu thập và kế thừa thông tin, số liệu có chọn lọc: Thu thập, tổng hợp các thông tin, số liệu thứ cấp về điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội của dải núi đá vôi phía Tây Nam tỉnh Hòa Bình từ năm 2004 đến 2011. Kế thừa cơ sở dữ liệu của các tổ chức trong và ngoài nước đã và đang triển khai dự án như: dự án Ngọc Sơn- Ngổ Luông, dự án Pù Luông- Cúc Phương mà tác giả là cán bộ dự án.

2.3.4. Phương pháp nghiên cứu nguyên nhân suy giảm ĐDSH: sử dụng phương pháp đánh giá nhanh nông thôn có sự tham gia (PRA) để xác định nguyên nhân làm giảm ĐDSH, xác định tình hình khai thác gỗ, các loại lâm sản ngoài gỗ và săn bắt động vật. Đánh giá nhận thức và thái độ của cộng đồng người dân trong việc bảo vệ nguồn tài nguyên rừng. Đề tài chọn 3 trong số 10 xã (Ngọc Sơn, Nam Sơn, Vạn Mai) là đại diện của 3 huyện trong khu vực để tiến hành điều tra các loài cây gỗ, loài động vật rừng thường bị khai thác, săn bắt. Ở mỗi xã tiến hành chọn 3 thôn theo phương pháp lựa chọn ngẫu nhiên, mỗi thôn chọn 15 hộ để tiến hành phỏng vấn. Sự chính xác của thông tin được kiểm chứng bằng cách tiến hành họp dân lấy ý kiến tập thể của các thôn trong xã.

2.3.5. Đánh giá nhanh nông thôn có sự tham gia (PRA): Phỏng vấn, bảng hỏi: Phỏng vấn người dân địa phương, đặc biệt những thợ săn hay những người thường xuyên đi rừng, trong quá trình phỏng vấn có sử dụng các ảnh màu hoặc hình vẽ màu trong các tài liệu, sách về động thực vật rừng, đồng thời tiến hành tìm hiểu các di vật của các loài động vật còn lại trong nhân dân như các sọ, các phần xương, cặp sừng, tấm da lông, đuôi, lông và cả những con vật còn sống mà người dân còn nuôi nhốt,…Cùng với việc phỏng vấn hộ, tác giả sử dụng các bảng hỏi để tiến hành phỏng vấn chính quyền và người dân trên 10 xã. Phân tích ảnh hưởng của cộng đồng địa phương đến ĐDSH và tình hình sử dụng tài nguyên thiên nhiên bằng phương pháp PRA, đánh dấu các điểm, khu vực cần quan tâm do cộng đồng cung cấp như: khu vực săn bắt, khu vực chăn thả, khu vực thu hái lâm sản ngoài gỗ, khu vực canh tác; Lát cắt: Đi theo lát cắt thôn bản và đường mòn trong rừng với sự tham gia của người dân địa phương, điều tra tình hình sử dụng đất và sử dụng tài nguyên rừng. Từ đó vẽ bản đồ lát cắt khu vực nghiên cứu và đề xuất biện pháp quản lý; Quan sát và chụp ảnh: Quan sát hiện trạng tài nguyên trong khu vực để mô tả cấu trúc rừng, thu thập mẫu lá, hoa,… và chụp hình theo lát cắt các kiểu trạng thái rừng. Đối với động vật, thu thập số liệu và mẫu vật thực địa bằng cách quan sát trực tiếp vào ban ngày (dùng ống nhòm, máy ảnh, nghe tiếng kêu, tiếng hót, quan sát bằng mắt thường); dùng đèn pin quan sát vào ban đêm (quan sát điểm mắt, vết phân, dấu chân,…) dựa theo kinh nghiệm của chuyên gia của 2 dự án Ngọc Sơn – Ngổ Luông, Pù Luông – Cúc Phương và người dân địa phương thông thạo địa hình, tập tính của các đối tượng nghiên cứu.

2.3.6. Phương pháp tiếp cận HST và giải pháp quản lý tổng hợp ĐDSH: Tổng hợp tình hình quản lý trong khu vực qua các báo cáo, kiến nghị của địa phương, tổ chức các cuộc họp, hội thảo để trao đổi đối thoại, phân tích các văn bản pháp quy về kế hoạch xây dựng, phát triển và công tác quản lý đầu tư, quy hoạch của địa phương và các ban ngành hữu quan, phân tích kinh nghiệm từ các mô hình phát triển kinh tế xã hội, mô hình quản lý ĐDSH, các dự án đầu tư, phát triển đã thành công hoặc thất bại ở địa phương; Nghiên cứu cơ cấu bộ máy tổ chức và nguồn nhân lực, tìm hiểu những bất cập trong công tác quản lý, nhất là sự chồng chéo về trách nhiệm và thẩm quyền, phân tích rõ tầm quan trọng và hiệu quả mang lại của từng chủ trương chính sách cụ thể làm cơ sở cho việc đề xuất giải pháp, đặc biệt quan tâm đúng mức đến nguyện vọng chính đáng của cộng đồng trong vấn đề phát triển KTXH kết hợp với công tác bảo tồn ĐDSH, thẩm định thông tin qua các đợt khảo sát thực địa. Từ đó xác định vấn đề khó khăn, bất cập trong công tác quản lý bảo tồn ĐDSH, phương thức triển khai, thực thi các dự án để từ đó đề xuất các giải pháp quản lý hiệu quả ĐDSH tại dải núi đá vôi phía Tây Nam tỉnh Hòa Bình.