TI£u chuèN xy dùng ViÖt Nam tcxdvn 293 : 2003 Bé xy dùng céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam

Gãc m­a r¬i 

7.2.1. ¤ v¨ng : Cã thÓ dïng mét, hai, ba tÇng n»m ngang hay xiªn.

- ¤ v¨ng ngang mét tÇng, che ®­îc n¾ng khi mÆt trêi ë vÞ trÝ cao (gãc che ®øng   30^o); dïng cho cöa h­íng B¾c.

- NÕu cÇn che n¾ng khi mÆt trêi ë vÞ trÝ thÊp (  30^o), nªn dïng « v¨ng xiªn, hoÆc nhiÖt tÇng, kÕt hîp víi tÊm ch¾n chÝnh diÖn (xem c¸c h×nh trong phô lôc D)

- Ýt ¶nh h­ëng ®Õn th«ng giã vµ chiÕu s¸ng tù nhiªn.

- ¤ v¨ng ®Æc chØ nªn cã chiÒu dµi  60cm, v× khi lín qu¸ sÏ ¶nh h­ëng ®Õn vi khÝ hËu vïng gÇn cña sæ.

- Víi vïng m­a nhiÒu, cÇn dïng « v¨ng lín ®Ó tr¸nh h¾t m­a, h¹n chÕ dïng lo¹i « v¨ng nan chíp mau.

- Tõ 15^o ®Õn 8^o vÜ B¾c, dïng « v¨ng ë c¶ 2 h­íng B¾c vµ Nam ®Òu rÊt tèt.

- §èi víi c¸c h­íng §«ng vµ T©y, còng nh­ c¸c h­íng l©n cËn, « v¨ng chØ cã t¸c dông che m­a, chèng chãi, kh«ng ®ñ che trùc x¹. Ph¶i kÕt hîp víi c¸c ph­¬ng thøc che n¾ng kh¸c, tèt nhÊt lµ dïng c¸c d¹ng tÊm che ch¾n hçn hîp; còng nh­ c¸c lo¹i tÊm che ch¾n ®øng, ngang di ®éng ®­îc (xoay ®øng hoÆc xoay ngang) ®iÒu khiÓn b»ng thñ c«ng hoÆc b»ng ®iÖn tù ®éng cã thiÕt bÞ c¶m biÕn nhiÖt.

7.2.2. TÊm ®øng cè ®Þnh :

- Nªn dïng tÊm ®øng cè ®Þnh vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng cöa sæ lµ hîp lý nhÊt ( = 20⁰ -25⁰) ®Ó ®¶m b¶o che trùc x¹ s¸ng vµ chiÒu, võa ®¶m b¶o th«ng giã - chiÕu s¸ng tù nhiªn. Kh«ng nªn s¬n mÇu qu¸ s¸ng, cã thÓ lµ nguån g©y chãi lo¸.

- ë mÆt §«ng - T©y, nÕu dïng tÊm ch¾n ®øng cè ®Þnh vu«ng gãc víi mÆt nhµ th× mÆc dï gãc che rÊt lín còng kh«ng cã t¸c dông che trùc x¹ mµ cßn g©y c¶n trë th«ng giã vµ chiÕu s¸ng tù nhiªn vµ g©y tÝch nhiÖt lín, v× vËy nªn dïng tÊm ch¾n ®øng xiªn cã hiÖu qu¶ h¬n.

.

7.2.3. T­êng tho¸ng : (t­êng hoa, t­êng thë).

- ¦u ®iÓm : gi¶m trùc x¹ vµ t¸n x¹ ®¸ng kÓ, chèng nãng, chèng chãi, che m­a, ®¶m b¶o yªu cÇu kÝn ®¸o mµ vÉn th«ng giã vµ chiÕu s¸ng tù nhiªn tèt. Chi phÝ gi¶m, t¹o h×nh phong phó, ®¸p øng c¸c nhu cÇu thÈm mü.

- NÕu t­êng lç hoa b»ng vËt liÖu g¹ch, gèm bª t«ng cã hÖ sè hµm nhiÖt lín th× chØ nªn dïng ë hµnh lang, lång cÇu thang, t­êng rµo...

- NÕu chÕ t¹o tõ c¸c vËt liÖu míi : c¸c tÊm kim lo¹i nhÑ ph¶n x¹ nhiÖt th× cã thÓ dïng cho h­íng nhµ nÕu do yªu cÇu thÈm mü.

- ë h­íng §«ng vµ T©y nªn dïng lo¹i t­êng hoa víi vËt liÖu cã hÖ sè tÝnh nhiÖt nhá; ®¶m b¶o nhËn trùc x¹ vµo mïa §«ng; che n¾ng ®­îc mïa hÌ, th«ng giã vµ chiÕu s¸ng tù nhiªn tèt. Cã thÓ phèi hîp víi dïng cöa kÝnh di ®éng.

- Kh«ng nªn dïng t­êng hoa ë h­íng B¾c nÕu kh«ng cã cöa kÝnh chèng rÐt mïa ®«ng.

7.2.4. Hµnh lang :

a) Hµnh lang bªn cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng trong kiÕn tróc nhiÖt ®íi Èm; nã cã nhiÒu t¸c dông ngoµi chøc n¨ng giao th«ng :

- T¸c dông che n¾ng, chèng nãng, chèng chãi, chèng h¾t n­íc m­a víi gãc che trùc x¹   40  45^o. (Khi chiÒu réng = 1,6m  1,8m).

- ë c¸c vÜ ®é 23⁰27’ ®Õn 15^o vÜ B¾c bè trÝ hµnh lang bªn h­íng nam lµ hîp lý nhÊt.

- Hµnh lang h­íng §«ng - T©y nªn kÕt hîp hÖ thèng ch¾n n¾ng kh¸c t¨ng hiÖu qu¶ chèng h¾t m­a cña hµnh lang.

- Hµnh lang nªn cã lan can tho¸ng hë ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ ®ãn giã vµ lµm nguéi c¸c bÒ mÆt sµn nhanh vÒ ®ªm.

7.2.5 C¸c h×nh thøc cöa che n¾ng linh ho¹t kh¸c.

a) Cöa chíp : Cè ®Þnh hoÆc di ®éng.

- CÇn dïng nh÷ng cöa chíp b»ng vËt liÖu míi : tr¸nh nÆng nÒ, cã hÖ sè ph¶n x¹ nhiÖt lín, hÖ sè tr÷ nhiÖt nhá. Bªn trong còng cÇn ph¶i cã cöa kÝnh, chèng giã l¹nh mïa ®«ng.

- ¦u ®iÓm : che m­a n¾ng, chèng chãi, ®¶m b¶o ®iÒu hoµ th«ng giã vµ chiÕu s¸ng tù nhiªn ë mäi thêi tiÕt.

- Trong nhµ ë nªn dïng cöa chíp di ®éng c¶i tiÕn víi c¸c vËt liÖu míi .

- Cã thÓ dïng cöa chíp l¸ nh«m hoÆc l¸ kim lo¹i, lµ nhùa d©y cã thÓ cuén trßn hay xÕp l¹i ë phÝa trªn cöa sæ.

b) Cöa sËp :

- Dïng lo¹i cöa sËp khung kim lo¹i cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc ®é më xiªn theo yªu cÇu vµ cã thÓ biÕn ®æi gãc che  tõ 10^o - 90^o, tuú theo cao ®é mÆt trêi c¸c h­íng

7.3.1. B­íc 1 : X¸c ®Þnh yªu cÇu che n¾ng ®èi víi vÞ trÝ c«ng tr×nh trong vÞ trÝ ®Þa lý vµ ph­¬ng h­íng cña c«ng tr×nh.

- CÇn lÊy sè liÖu trong tiªu chuÈn sè liÖu khÝ hËu x©y dùng vÒ : giê cÇn che n¾ng trong ngµy, th¸ng trong n¨m hoÆc che n¾ng hoµn toµn v.v.

- Trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu phÝa B¾c (trõ vïng nói cao) thêi ®iÓm che n¾ng trong phßng khi cã c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y :

a) Khi nhiÖt ®é hiÖu qu¶ t­¬ng ®­¬ng kh«ng khÝ vµ bøc x¹ mÆt trêi chiÕu trªn mÆt nhµ > 27^oC.

b) Khi c­êng ®é bøc x¹ mÆt trêi chiÕu vµo phßng

I  230 Kcal/m²h.

c) Khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ trong phßng v­ît qu¸ nhiÖt ®é kh«ng khÝ cho phÐp (khi cã ®iÒu kiÖn cÇn x¸c ®Þnh nhiÖt ®é kh«ng khÝ trong phßng lín nhÊt cho phÐp, cho tõng vïng).

d) Che t¸n x¹ chãi cña bÇu trêi trong ph¹m vi tõ 10^o ®Õn 20^o quanh thiªn ®Ønh cña bÇu trêi phÝa B¾c (dï kh«ng cã mÆt trêi) vµ tham kh¶o thªm phÇn : §iÒu kiÖn che n¾ng.

e) Tuú theo c¸c phßng chøc n¨ng, ®iÒu kiÖn tiÖn nghi lµm viÖc vi khÝ hËu tù nhiªn hay vi khÝ hËu nh©n t¹o cÇn tæ chøc c¸c thiÕt bÞ che n¾ng hç trî thªm : rÌm, mµnh, mµnh chíp.

g) CÇn x¸c ®Þnh sè giê chiÕu n¾ng buåi s¸ng nhÊt lµ vµo mïa m­a, ®«ng, xu©n.

h) §iÒu kiÖn kü thuËt vµ vËt liÖu còng h¹n chÕ kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c yªu cÇu che n¾ng, v× vËy nh÷ng c«ng tr×nh nhµ ë cao cÊp, víi kh¶ n¨ng vèn ®Çu t­ cho phÐp cÇn sö dông c¸c kÕt cÊu ®Æc biÖt ®Ó thùc hiÖn.

k) ViÖc lùa chän h×nh thøc, kÝch th­íc kÕt cÊu che n¾ng cÇn phèi hîp lùa chän c¸c yÕu tè ®Þa lý khÝ hËu vµ c¸c yªu cÇu vÒ nghÖ thuËt t¹o h×nh. NÕu khi kiÓm tra, kh«ng ®¹t yªu cÇu che n¾ng, ph¶i dïng c¸c biÖn ph¸p bæ trî kh¸c.

l) CÇn lùa chän h×nh d¹ng kÕt cÊu, vËt liÖu phï hîp - lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ che n¾ng cña h×nh lùa chän.

7.3.2. B­íc 2 : X¸c ®Þnh kÝch th­íc hîp lý cña kÕt cÊu che n¾ng : H×nh thøc vµ cÊu t¹o kÕt cÊu kh«ng cho phÐp kÝch th­íc lín tuú ý; v× vËy ë ®©y ph¶i dung hoµ gi÷a phÇn che n¾ng tÝch cùc vµ che n¾ng bæ sung ®Ó ®¹t ®­îc sù hîp lý.

+ Lùa chän kÝch th­íc kÕt cÊu che n¾ng ®Ó ®¶m b¶o mét phÇn hay phÇn lín yªu cÇu che n¾ng

+ Chän h×nh d¹ng kÕt cÊu che n¾ng, phô thuéc vµo :

a) Yªu cÇu che n¾ng cña c«ng tr×nh, thÓ hiÖn trªn biÓu ®å mÆt trêi t¹i ®Þa ®iÓm x©y dùng, h×nh d¹ng ®­îc coi lµ hîp lý nÕu d¹ng cña cïng cÇn che n¾ng trªn biÓu ®å mÆt trêi gÇn gièng víi vïng hiÖu qu¶ che n¾ng cña kÕt cÊu lùa chän (xem môc : §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ che n¾ng).

b) Trªn h×nh 7 thÓ hiÖn c¸c d¹ng kÕt cÊu che n¾ng cã hiÖu qu¶ nh­ nhau ®Ó lùa chän c¸c h×nh thøc che n¾ng.

Khi chän kÕt cÊu che n¾ng ®øng, vïng che n¾ng cã thÓ ®èi xøng hoÆc kh«ng ®èi xøng. C¸c gãc _ vµ _p cÇn x¸c ®Þnh ®óng t­¬ng øng bªn tr¸i vµ bªn ph¶i cöa sæ. (xem h×nh 8).

a) gãc  t­¬ng ®èi lín

b) gãc  t­¬ng ®èi nhá

c) kÕt cÊu che n¨ng ®øng

H×nh 7. C¸c d¹ng kÕt cÊu che n¾ng cã hiÖu qña nh­ nhau

H×nh 8- vïng che n¾ng phô thuéc gãc _T vµ _p

c) X¸c ®Þnh kÝch th­íc cña mét sè h×nh thøc kÕt cÊu che n¾ng:

1. Tr­êng hîp kÕt cÊu che n¾ng n»m ngang (h×nh 9)

H×nh 9. x¸c ®Þnh kÝch th­íc kÕt cÊu che n¾ng n»m ngang

2. Tr­êng hîp kÕt cÊu che n¾ng ®øng (h×nh 10)

3. C¸c gãc ;  x¸c ®Þnh nhê biÓu ®å c¸c ®­êng giíi h¹n che n¾ng, chiÕu n¾ng kÕt hîp víi biÓu ®å mÆt trêi t¹i ®Þa ph­¬ng .

4. Nguyªn lý tæ hîp che n¾ng ngang b»ng h×nh häa

Xem h×nh 11 vµ 12.

5. Tr­êng hîp kh«ng muèn dïng ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n, cã thÓ dïng ph­¬ng ph¸p h×nh häc, x¸c ®Þnh trùc tiÕp trªn b¶n vÏ.

§©y lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c c«ng tr×nh nhµ ë nh»m ®¶m b¶o c¸c chØ tiªu vÖ sinh nhiÖt Èm trong phßng - chèng nÊm mèc, diÖt khuÈn...

7.4.1. Bµi to¸n chiÕu n¾ng lµ bµi to¸n ng­îc cña bµi to¸n che n¾ng. NghÜa lµ ngoµi nh÷ng giê ®­îc che n¾ng, lµ nh÷ng giê ban ngµy, phßng ë ®­îc chiÕu n¾ng.

7.4.2. §Ó x¸c ®Þnh thêi gian che vµ chiÕu n¾ng, cÇn dïng ph­¬ng ph¸p biÓu ®å mÆt trêi nh­ ë phÇn “x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ che n¾ng”.

8.1.1. Khi thiÕt kÕ nhµ ë, c¨n hé, nhµ ë ®éc lËp, nhµ ë nhiÒu tÇng hay thÊp tÇng, cÇn ph¶i ®­îc tÝnh to¸n ®¶m b¶o th«ng giã tù nhiªn - xuyªn phßng - trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp theo ph­¬ng ngang. §©y lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc vµ ngay tõ khi quy ho¹ch lËp dù ¸n ®· ph¶i xem xÐt c¸c t¸c nh©n ¶nh h­ëng ®Õn th«ng giã tù nhiªn tõng nhµ.

8.1.2. Th«ng giã tù nhiªn cã vai trß hÕt søc quan träng trong c¶i t¹o ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu vµ chÕ ®é vÖ sinh cña c¸c phßng ë. Nã lµ mét trong bèn gi¶i ph¸p chñ yÕu cña kiÕn tróc nhiÖt ®íi Èm.

8.1.3. CÇn ­u tiªn ®ãn giã thÞnh hµnh t¹i ®Þa ph­¬ng, cho dï lµ giã nãng (T©y Nam) b»ng c¸ch h­íng mÆt nhµ cã diÖn tÝch bÒ mÆt lín nhÊt vÒ h­íng giã chÝnh, ®Ó t¹o chªnh lÖch ¸p lùc khÝ ®éng cµng lín cµng tèt, vïng chªnh lÖch ¸p lùc giã cµng lín cµng tèt.

8.1.4. CÇn t¹o ra dßng kh«ng khÝ ®èi l­u, b»ng h×nh thøc më cöa th«ng giã hîp lý c¶ mïa §«ng vµ mïa HÌ.

Chó thÝch: Th«ng giã tù nhiªn nhê ¸p lùc giã th­êng m¹nh h¬n th«ng giã tù nhiªn nhê ¸p lùc nhiÖt, xÐt vÒ mÆt c­êng ®é, v× vËy mµ th«ng giã tù nhiªn nhê ¸p lùc giã cÇn ®­îc ­u tiªn ®èi víi nhµ ë.

8.1.5. Khi ®Þa h×nh phøc t¹p cÇn kÓ ®Õn ¶nh h­ëng cña ¸p lùc giã g©y ra do ®Þa h×nh.

8.1.6. §èi víi nhµ cao tÇng (trªn 8 tÇng) do cµng trªn cao vËn tèc giã cµng lín v­ît qu¸ giíÝ h¹n sinh lý ¶nh h­ëng ®Õn søc kháe nhÊt lµ ng­êi giµ, trÎ em v× vËy cÇn cã gi¶i ph¸p che ch¾n giã ®Ó gi¶m vËn tèc giã trong phßng b»ng c¸ch th«ng giã gi¸n tiÕp (xem h×nh 13).

8.1.7. §èi víi nhµ ë cao tÇng, cÇn tÝnh to¸n gi¶i ph¸p th«ng giã tù nhiªn theo chiÒu ®øng nhê chªnh lÖch ¸p lùc ë tÇng mét víi c¸c tÇng trªn cao (xem h×nh E12 phô lôc E).

VËn tèc giã tuú thuéc vµo ®Þa h×nh mµ gradien vËn tèc giã theo chiÒu cao tõ mÆt ®Êt kh«ng gièng nhau

+ TÝnh ¸p suÊt khÝ ®éng theo c«ng thøc :

. g (Kg/m²) (2)

Trong ®ã : P_V - ¸p suÊt khÝ ®éng g©y ra t¹i diÓm tÝnh to¸n, Kg/m²

₀= Trängl­îng riªng cña kh«ng khÝ ( Kg/m³)

- vËn tèc giã ngoµi nhµ ; (m/s)

k- hÖ sè khÝ ®éng bÒ mÆt ë ®iÓm tÝnh to¸n (kh«ng thø nguyªn).

g- gia tèc träng tr­êng

p_v

+ HÖ sè khÝ ®éng: k = -----------

 , v²

-----------

2

H×nh 13. Minh häa gi¶i ph¸p gi¶m tèc ®é giã trùc tiÕp vµo nhµ (võa che n¾ng võa ch¾n giã m¹nh trùc tiÕp vµo nhµ)

+ Khi tÝnh to¸n, víi nhµ cao tÇng > 10m, cÇn xÐt ®Õn vËn tèc giã t¨ng theo ®é cao, kÓ tõ mÆt ®Êt.

+ Khi tÝnh th«ng giã tù nhiªn, cÇn xÐt ®Õn ¸p lùc trªn toµn bé mÆt nhµ : cÇn sö dông sè liÖu ¸p lùc giã trung b×nh.

+ Trong b¶ng 2 cã tr×nh bµy tû lÖ vËn tèc giã ë c¸c ®Þa h×nh kh¸c nhau, so víi vËn tèc giã n¬i trèng tr¶i : (ë tÇm cao ®Çu ng­êi)

8.3. §¸nh gi¸ th«ng giã tù nhiªn.

§Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña th«ng giã tù nhiªn, cÇn dïng ba yÕu tè sau :

a. L­îng th«ng giã G lµ thÓ tÝch kh«ng khÝ ®­îc th«ng tho¸ng trong mét ®¬n vÞ thêi gian (m³/h hay m³/s). ChØ tiªu nµy nh»m ®¶m b¶o ®é s¹ch cña kh«ng khÝ trong phßng ë khi nång ®é th¸n khÝ cho phÐp theo tiªu chuÈn vÖ sinh cña nhµ ë lµ 0,1% (1ml/l kh«ng khÝ).

b. Béi sè th«ng giã n (sè lÇn thay ®æi kh«ng khÝ b»ng kh«ng khÝ s¹ch ngoµi nhµ).

- Lµ tû sè gi÷a l­îng th«ng giã G vµ thÓ tÝch kh«ng khÝ V cña phßng :

n = (lÇn) (3)

c. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng th«ng giã tù nhiªn cña nhµ ë d­íi t¸c dông cña giã, ®ång thêi lùa chän gi¶i ph¸p kiÕn tróc hîp lý cÇn kÓ ®Õn hÖ sè th«ng tho¸ng cña nhµ (K_th)

K_th = K₁ . K₂ (4)

v_i. V_i

K₁ = -------- (5)

v_n. V

K₂ = (6)

Trong ®ã : v_i - vËn tèc giã trung b×nh

V_i- ThÓ tichs cña ph¹m vi “i” cã kh«ng khÝ chuyÓn ®éng

V_lg - thÓ tÝch ph¹m vi lÆng giã trong phßng;

V- thÓ tÝch phßng. V=  V_i + V _lg

v_n- vËn tèc giã tÝnh to¸n ngoµi nhµ. v_n > 0

- §èi víi nhµ d©n dông khi chiÒu cao h_cöa  0,4H (H- chiÒu cao phßng) cã thÓ x¸c ®Þnh K_1, K₂ nh­ sau:

K₁ =  v_i F_i (7)

K₂ = (8)

Trong ®ã : F_i; F_lg vµ F lµ c¸c diÖn tÝch tiÕt diÖn ngang øng víi c¸c thÓ tÝch V_i; V_lg vµ V

NÕu 0< K_th <1 th× khi K_th gÇn b»ng 1 lµ ®é th«ng tho¸ng tèt nhÊt.

8.4. H­íng giã thæi vµ h­íng nhµ.

8.4.1. HiÖu qu¶ th«ng giã tù nhiªn ®¹t ®­îc cao nhÊt khi h­íng giã lËp víi ph¸p tuyÕn mÆt nhµ mét gãc tõ 15^o - 45^okhi nhµ bè trÝ thµnh c¸c d·y khèi víi kho¶ng c¸ch c¸c d·y hîp lý. . HiÖu qu¶ th«ng giã tù nhiªn phô thuéc vµo h­íng giã vµ kÕt cÊu che n¾ng. V× vËy cÇn phèi hîp víi phÇn lùa chän kÕt cÊu che n¾ng kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn yªu cÇu th«ng giã.

Chän h­íng nhµ cÇn dùa trªn h­íng giã chñ ®¹o vÒ mïa hÌ cña vÞ trÝ n¬i x©y dùng ®Ó c©n ®èi gi÷a th«ng giã- tr¸nh n¾ng- mü quan.

8.4.2. §èi víi khÝ hËu vïng nói cao vµ phÝa B¾c: H­íng nhµ tèt nhÊt lµ h­íng ®¹t hiÖu qu¶ th«ng giã cao trong mïa hÌ vµ tr¸nh giã mïa ®«ng. H­íng giã m¸t lµ §«ng Nam; Nam vµ §«ng.

- §èi víi c¸c vïng khÝ hËu phÝa Nam, nãng gÇn nh­ quanh n¨m: H­íng giã m¸t lÇn l­ît ­u tiªn lµ : §«ng Nam; T©y Nam; §«ng; T©y; ( Xem b¶ng 3 vµ h×nh 14)