Thành Phố Đà Nẵng

Đà Nẵng là một thành phố cảng. Cảng Đà Nẵng lớn thứ ba cả nước và là thành phố lớn thứ tư trong cả nước. Trước đây thành phố Đà Nẵng có diện tích 90 km2, dân số 450000 người. Nhưng hiện nay dân số Đà Nẵng là 665000 người, diện tích 942 km2 vì có mặt của huyện Hòa Vang và quần đảo Hoàng Sa nên diện tích đã tăng lên gấp 10 lần. Thành phố Đà Nẵng có 5 quận: Hải Châu, Thanh Khê, Sơn Trà, Ngũ Hành Sơn và Liên Chiểu; có hai huyện: Hòa Vang và quần đảo Hoàng Sa-cách Đà Nẵng 170 hải lý-gồm 120 đảo nhỏ; tổng diện tích 305 km2. Đà Nẵng cách Hà Nội khoảng 760 km và cách Sài Gòn 963 km. Nhiệt độ trung bình 270C. Đà Nẵng là cửa ngõ thông thương với bên ngoài không chỉ của vùng đất miền Trung mà Lào cũng quá cảnh Đà Nẵng để xuất khẩu hàng hóa bằng đường biển. Đà Nẵng có ba mặt được biển bao quanh. Thành phố được núi bao bọc, trước mặt là núi Sơn Trà cao 693 m, sừng sững như một bức tường thành chắn sóng to gió lớn. Núi Sơn Trà còn gọi là núi Khỉ, trên có căn cứ quân sự của Mỹ để bảo vệ thành phố trong thời gian chiến tranh. Vì vậy, Đà Nẵng là một hải cảng kín gió, nên vịnh chính được gọi là vịnh Hàn, ngày nay đã đổi tên là vịnh Đà Nẵng. Thành phố Đà Nẵng nằm bên bờ sông Hàn. Một thời Đà Nẵng được đặt tên là Cửa Hàn, có cả chợ Hàn, sông Hàn.

Cơ sở hạ tầng: Đà Nẵng có một bệnh viện đa khoa cấp tỉnh, bệnh viện C trực thuộc trung ương hiện đại. Có trường Đại Học Kỹ Thuật, trường Đại Học Kinh Tế và trường Đại Học Ngoại Ngữ, nhiều trung tâm ngoại ngữ, trung tâm đào tạo nghề cơ sở nghiên cứu và ứng dụng khoa học kỹ thuật.

• Diện tích là 423,5ha. Diện tích đất dùng cho đầu tư trong giai đoạn đầu: 92,5ha. Diện tích đất cho các công ty mới: 150ha. Cách sân bay Đà Nẵng 10km về phía đông, cách cảng biển Tiên Sa 20km và cách cảng sông Hàn 13km về phía đông.

- Cảng sâu Tiên Sa có 728 m cầu cảng, 15800 m2 bãi, độ sâu 11 m. Cùng một lúc có thể tiếp nhận 4 tàu trọng tải từ 20000-25000 tấn.

Bảo tàng được thành lập năm 1915 dưới sự giúp đỡ của trường Viễn Đông Bác Cổ của Pháp ở Hà Nội. Đến năm 1916 bảo tàng hình thành dãy nhà chính. Năm 1927-1928, khi người ta khai quật ở Trà Kiệu, di tích kinh đô Champa cổ, người ta thu được nhiều hiệnvật và mang về đây trưng bày. Đến năm 1934-1935, người ta khai quật ở Bình Định, kinh đô cuối cùng của vương quốc Champa, thu được rất nhiều hiện vật nên đã xây thêm hai dãy hai bên ở bảo tàng để trưng bày những hiện vật tìm được này. Bảo tàng chính thực được khánh thành năm 1939. Bảo tàng gồm 4 phòng và 6 hành lang, trưng bày 294 bản sao. Các hiện vật có niên đại từ thế kỷ VII đến thế kỷ XV.

Trước mặt là bàn thờ Mỹ Sơn, niên đại thế kỷ VII. Đây cũng là tác phẩm cổ nhất ở bảo tàng. Phía trên bệ thờ nguyên là bộ Linga-Yoni, nhưng hiện nay bộ Linga-Yoni đó hiện vẫn còn lại ở Mỹ Sơn. Khi người Pháp sắp xếp, người ta đặt lên đó tượng thần Skanda-vị thần chiến tranh-con trai của thần Siva và nữ thần Uma. Ông đã có công tiêu diệt ác quỷ Takara đem lại bình yên cho thần Indra. Xung quanh Skanda là các vị thần chỉ phương hướng. Còn đây là bức múa lụa dâng cúng cho thần linh, hai bên là hai con hổ. Xung quanh mô tả cảnh đời sống của các tu sĩ trong rừng sâu: luyện thuốc, thuyết pháp, chữa bệnh….

Siva được mệnh danh là thần hủy diệt và sáng tạo. Thần có 3 mắt để có thể nhìn thấu hiện tại, quá khứ và tương lai. Tượng Siva đặt giữa phòng.
Bức phù điêu mô tả sự hạ sanh của thần Brahma, vị thần sáng tạo. Thần Brahma được sinh ra từ rốn của thần Vishnu. Một đóa sen mọc ra từ rốn thần Vishnu, từ đóa sen đó thần Brahma. Lúc đó thần Vishnu đang nằm trên con rắn 7 đầu. Thần Brahma có bốn đầu. Theo truyền thuyết thần có 5 đầu. Ông lấy chất nguyên nhiễm trong người sinh ra một con gái. Sau đó ông bị mũi tên của thần Kama bắn vào tim. Chính vì vậy ông đem lòng yêu con gái của mình. Để tìm thấy cô ta khắp mọi nơi, ông đã mọc ra nhiều đầu. Brahma bị thần Siva dùng con mắt thứ ba chiếu vào cái đầu thứ 5 và hủy diệt nó. Từ đó thần chỉ còn lại 4 đầu và biết sám hối.

Thần Ganesa: là con trai của thần Siva. Ông là vị thần hạnh phúc và may mắn. Thần có đầu voi, mình người. Truyền thuyết kể rằng khi thần Siva đi xa vì những cuộc chiến tranh, thần đã để vợ ở nhà mà không biết rằng bà đang có mang khi thần ra đi. Mười tám năm sau quay trở về, thần nổi cơn ghen tức khi thấy một đứa con trai hoàn toàn xa lạ mà người vợ bảo là con mình. Thần đã giận dữ chém phăng cái đầu của đứa con ấy đi. Chẳng lâu sau đó, khi đã hiểu nguồn cơn, thần Siva cảm thấy vô cùng ân hận và thề rằng khi ông đi vào rừng, người đầu tiên ông gặp sẽ phải hy sinh cái đầu cho đứa con tội nghiệp của ông. Lúc vào rừng chẳng thấy ai, chỉ thấy một con voi, ông đành chặt đầu voi và hóa phép cho liền vào đầu con trai mình. Hàng năm người Chăm tổ chức lễ hội tưởng nhớ thần Ganesa và mùa xuân.

Tấm bia kí ở Mỹ Sơn: Ở Mỹ Sơn có nhiều bia ký được viết bằng tiếng Phạn cổ. Thông thường trên bia ký người ta ghi thời gian xây đền tháp và thờ cúng những vị vua nào, thần nào. Hiện nay chữ viết của người Chăm có nhiều thay đổi. Cách đây 50 năm, một số các nhà nghiên cứu có thể đọc hiểu các chữ ghi trên bia ký nhưng bây giờ người có thể đọc hiểu chẳng còn ai.
Bộ nhóm 7 Linga tượng trưng cho 7 vì sao trên trời. Phía dưới là hình ảnh của một buổi múa nhạc cung đình: Nhà vua cầm kiếm ở chính giữa, hai bên là những nhạc công và vũ nữ.

Hành lang:

Trà Kiệu cách Đà Nẵng 50km về phía Tây Nam, cách Mỹ Sơn 20km. Trà Kiệu từng là kinh đô của vương quốc Champa cổ vào thế kỷ IV. Hiện nay Trà Kiệu chẳng để lại chút dấu vết gì cả.

Trước mắt chúng ta là bộ Linga-Yoni. Người Chăm thờ thần Siva dưới hai hình thức: tượng thần Siva hoặc Linga. Người Chăm có lễ tắm Linga: người ta bọc Linga bằng Cosha bằng vàng, sau đó họ đổ lên đó sữa hoặc nước, rồi đi xung quanh cầu nguyện. Có thể uống một chút nước đó để cầu sự may mắn. Khắp nơi, trong khu vực cư trú của người Champa, ta đều có thể gặp Linga: ở trên bệ thờ trong tháp, ở vị trí có tính cách trang trí, ở cả trên đỉnh tháp (tháp Bà Nha Trang). Người Chàm thuộc khu vực nông nghiệp, nghĩa là từ trước khi Balamôn giáo xâm nhập, đã có tục thờ sinh thực khí rồi. Và miền Trung là vùng mang tính cách thiên về dương tính, cho nên dễ hiểu là tục thờ sinh thực khi nam (Linga) sẽ phổ biến hơn. Về hình dáng Linga Chàm có ba loại:

• Một loại Linga chỉ có một phần hình trụ tròn. Linga vào loại cổ nhất tìm được ở Oc Eo (Ấn Giang) thuộc loại này. Linga loại này có khi gặp cả hàng chục cái được dựng thành hàng. Loại này ở Ấn Độ không thấy có. Nó mang dấu ấn đậm nét của tính cách bản địa Chàm.

Ngoài các Linga thông thường, trong các đền tháp Chăm, ta còn gặp loại Linga hình mặt người (gọi là mukhalinga). Đó là một khối tượng hình Linga mà nửa phần trước tạc tượng phù điêu hình ông vua Chăm với những dấu hiệu rã rệt của Siva như hình bò thần Nandin….

Trên tường có bức phù điêu thần Vishnu ngồi trên rắn Naga 13 đầu. Rắn Naga khác rắn Sesa ở phòng Mỹ Sơn. 13 đầu tượng trưng cho sự bất diệt. Thần Vishnu ngồi đây có 4 cánh tay. Mỗi tay có 4 yếu tố tạo nên vũ trụ là: đất, lửa, nước và không khí. Vishnu có vật cưỡi là chim thần Garuda.

Chính giữa phòng là bàn thờ Trà Kiệu. Trên có đặt một bộ Linga và Yoni. Bốn mặt xung quanh bàn thờ là bức phù điêu mô tả trường ca Ramayana, đoạn hoàng tử Rama cưới công chúa Shita. Mặt 1 là cảnh nhà vua hứa gả công chúa Shita cho hoàng tử Rama. Rama là người cao nhất-cầm cung. Theo truyền thuyết thần Vishnu có 12 hóa thân, trong đó có hóa thân thành hoàng tử Rama. Năm người khiêng một thanh kiếm tượng trưng cho 50.000 người. Mặt 2: cảnh các sứ giả của nhà vua đem lễ vật đến để cưới hoàng tử Rama. Nhà vua ngồi giữa. Mặt 3: mô tả cảnh đám cưới có nhiều người tham dự, có các anh chị em họ của công chúa và hoàng tử. Mặt 4: mô tả vũ nữ Apsara từ trên trời xuống để chúc mừng đám cưới.

Phía góc phòng, bên phải là tác phẩm điêu khắc được đánh giá là tác phẩm đẹp nhất của bảo tàng. Hình các vũ nữ đứng trước một đóa sen cách diệu. Các vũ nữ này mang đậm nét của phụ nữ Chàm: trang phục, nét mặt, đồ trang sức.

Phòng Đồng Dương

Vương triều Đồng Dương-một khu vực nổi tiếng ở Đông Nam Á thời bấy giờ về Phật giáo. Vua Indravarmanha là người rất sùng đạo Phật, đã tích cực cho xây dựng kinh đô-Đồng Dương đồng thời xây dựng Đồng Dương là một tu viện Phật giáo rất lớn trong khu vực. Vào thời điểm này Phật giáo (Phật giáo đại thừa) ở Champa phát triển cao độ. Đồng Dương cách Đà Nẵng 60km về phía Nam. Nay đã bị phá hủy hoàn toàn.

Bàn thờ Đồng Dương trên cùng có vị Bồ Tát bảo hộ cho nhà vua, nhưng người ta không trưng bày hình tượng này và thay vào đó là một tượng Siva, vì điểm đặc biệt là ở Champa, Phật giáo và Balamôn không xung khắc nhau. Kế bên là tượng vua. Xung quanh bàn thờ mô tả đời sống của Phật Thích Ca trước khi xuất gia. Người ta mới phát hiện ra một số hình ảnh như khi hoàng tử cắt tóc đi tu, cảnh ông thành chánh quả, các tín đồ đến cúng dường, cảnh ông bị quỳ vương cánh dỗ…. Hai tượng lớn hai bên là tượng thần bảo vệ, có khuôn mặt hung dữ, đang đứng trên một con bò (hoặc trâu), trong miệng nó có ngậm một người chiến sĩ. Điều đó là hình ảnh tượng trưng cho sức mạnh.

Tượng Phật Phái Đại Thừa

Kinh đô lúc đó là Trà Kiệu, mà sử sách gọi là Sinhapura (thành sư tử), bên bờ sông Thu Bồn, nay thuộc xã Duy Sơn, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng. Trà Kiệu là một khu di tích nổi tiếng đã được nhà nước ta xếp hạng, ở đó có 10 công trình kiến trúc tuyệt hảo, tiêu biểu cho nền văn hóa phát triển cao của người Chăm đã tồn tại hơn ngàn năm trước.

Đồng Dương là nơi tập hợp cả cung điện và đền chùa, chứ không tách ra như Trà Kiệu và Mỹ Sơn trước đây. Trong số gần 30 công trình hiện nay đã tìm thấy ở Đồng Dương có cả các đền chùa Phật giáo và các tháp Ấn Độ giáo.

• Vương triều Vijaya (thế kỷ X-giữa XV)

Vương triều này kéo dài trong vòng 5 thế kỷ với nhiều biến động và thực tế đã có nhiều lần dời đô về phương Nam. Trong thời kỳ này, lãnh thổ Champa đã bắt đầu thu hẹp dần.

Như vậy trong lịch sử phát triển, vương quốc Champa có 4 trung tâm lớn:

Hành lang bên hông phòng Trà Kiệu:

Hành lang phía trước phòng Trà Kiệu:

Phù điêu Vishnu-hóa thân của thần Vishnu-đang nâng một ngọn núi. Theo truyền thuyết khi thần khi thần Vishnu lấy lễ vật của thần Indra, Indra là vị thần tối cao trên trời, nên Indra nổi giận hóa phép làm mưa trút xuống nơi thần Vishnu đang ở. Trời mưa bảy ngày liền, Vishnu dùng ngón tay út của mình nâng núi lên để bảo vệ mọi người và súc vật. Sau bảy ngày, thấy không thể thắng nổi thần Vishnu, thần Indra cỡi voi bay xuống thán phục thần Vishnu.

Điêu khắc thời kỳ này tinh xảo hơn qua hình tượng các con vật.