THÔng 3 LÁ LÂM ĐỒNG

VII. CÁC ĐIỀU KIỆN ĐỂ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
1. Vật tư kỹ thuật:

TT	Thiết bị	Mã hiệu nước SX	Đặc điểm K.thuật		SL		Năm dùng	Nơi cung cấp
01	Cưa xăng	Partner T.Điển	P.50 P.70		01 01		1984 1984	VIE 76/015, 016
02	Máy kéo bánh bơm  lưỡi cày  Pơmoóc	Zeotr (Tiệp)			01		1984	''
03	Máy tính điện tử	Rocket F.72	F.64		02		1984	''
04	Lều bạt đệm hơi		2 người		02		1983
05	Nhà kính  T/bị				01		1984	''
06	Phòng bảo quản lạnh		20 - 30m3		01		1984	''
2.Kinh phí: (giá trị tiềm năm 1981)
TT	Nguồn kinh phí	Tổng số	PHÂN BỐ NĂM
			1983	1984		1985			1986	1987
01	Bộ LN (nội dung 1 - 9)	440	90	120		120			70	40
02	Bộ LN (nội dung 10)	320	90	100		80
03	UBND tỉnh Lâm Đồng (nội dung 11 - 12) 3,6a,6c,9b)

3.Nhu cầu cán bộ: Bộ LN chỉ định các chủ nhiệm đề tài, Viện chỉ định chủ trì các nước.

4. Hợp tác quốc tế:

NỘI DUNG HỢP TÁC	Hình thức HT	Ở đâu	Thời gian
Học tập kinh nghiệm	Tham quan	Ấn Độ Philippin	1985 1986
Trao đổi kinh nghiệm	Tham quan	Lào	1987

5. Các yêu cầu khác:

- Đề nghị Bộ củng cố và tăng cường cán bộ khoa học kỹ thuật, trang thiết bị cho trại thí nghiệm để đảm bảo thi công các đề tài của Trung ương và địa phương về thông 3 lá.

"CÁC TIẾN BỘ KỸ THUẬT TRONG KINH DOANH RỪNG THÔNG 3 LÁ"

LÂM ĐỒNG 5 - 9 / 1983

*

Để lập kế hoạch nghiên cứu toàn diện các tiến bộ kỹ thuật trong việc kinh doanh rừng thông 3 lá Lâm Đồng cần kiểm điểm một cách có hệ thống toàn bộ quá trình kinh doanh rừng thông và đánh giá hiện trạng kỹ thuật của từng khâu sản xuất đó, ngày 05-05-1983 bộ Lâm nghiệp đã ra chỉ thị số 1348/KTh quy định mục tiêu, trách nhiệm, hình thức và thời gian tổng kết các tiến bộ kỹ thuật trong kinh doanh rừng thông 3 lá Lâm Đồng cho tới năm 1983.
Theo chỉ thị này có ba mục tiêu phải đạt được là:
1. Tổng kết nắm vững được các tiến bộ kỹ thuật trong nghiên cứu và sản xuất đã đạt được đến năm 1983.
2. Trên cơ sở những tiến bộ kỹ thuật đã đạt, xây dựng hoặc bổ sung các quy trình tạm thời để sản xuất áp dụng.
3. Xây dựng một chương trình nghiên cứu những vấn đề còn tồn tại trong kinh doanh rừng thông 3 lá.
Chỉ thị cũng phân rõ trách nhiệm cho các cục, vụ, viện ở Bộ Lâm nghiệp và Sở Lâm nghiệp Lâm Đồng.
Trước đó Bộ Lâm nghiệp đã có công văn số 432/VLN ngày 22-08-1983 gửi UBND tỉnh Lâm Đồng đề nghị tỉnh Lâm Đồng phối hợp, tham gia và hỗ trợ cho việc tổ chức nghiên cứu để xây dựng các quy trình công nghệ trong kinh doanh rừng thông 3 lá.
Cuối tháng 05-1983 Bộ đã cử đoàn cán bộ khoa học kỹ thuật gồm các cán bộ của vụ kỹ thuật, vụ lâm nghiệp, viện lâm nghiệp và có sự tham gia của cán bộ vụ nông sinh y (thuộc Uỷ ban Khoa học và kỹ thuật Nhà nước) đến Lâm Đồng để triển khai việc tổng kết này.
Tiếp nhận công văn của bộ lâm nghiệp đề nghị phối hợp và hỗ trợ cho việc tổ chức nghiên cứu toàn diện rừng thông 3 lá phục vụ sản xuất trực tiếp cho địa bàn Lâm Đồng. UBND tỉnh Lâm Đồng sau khi nghe báo cáo của đoàn về mục tiêu và nội dung tổng kết các tiến bộ kỹ thuật trong kinh doanh rừng thông Lâm Đồng. UBND tỉnh và Sở Lâm nghiệp cho rằng đó cũng là yêu cầu của tỉnh và hội nghị liên tịch của UBND tỉnh với đoàn cán bộ của Bộ Lâm nghiệp ngày 19 - 5 - 1983 đã thảo luận các biện pháp tổ chức cụ thể để thực hiện nhiệm vụ tổng kết.
Ngày 25 - 5 - 1983 UBND tỉnh ra quyết định số 92/QĐ - UB về việc thành lập

ban tổng kết các tiến bộ kỹ thuật trong lĩnh vực nghiên cứu và sản xuất kinh doanh rừng thông Lâm Đồng. (gọi tắt là Ban Điều Hành Tổng Kết). Ban này gồm 12 người do đồng chí Nguyễn Thanh Bình - Uỷ viên UBND tỉnh, Giám đốc Sở Lâm nghiệp làm trưởng Ban, ngoài ra có đại diện các cơ quan:

- Đợt 2: Từ 15 - 3 đến 17 - 9 1983: Hội nghị tổng kết đánh giá cá tiến bộ kỹ thuật và xây dựng đề án nghiên cứu khoa học tiếp theo.

TỔNG LUẬN

1,1. Lịch sử.

1,2. Giá trị kinh tế và vị trí của rừng thông 3 lá.

1,2,1. Cung cấp nguyên liệu.

1,2,2. Tác dụng phòng hộ, bảo vệ môi trường sống.

1,2,3. Phong cảnh, du lịch, an dưỡng.

1.3. Tình hình tài nguyên rừng thông 3 lá Lâm Đồng.
II. TÌNH HÌNH QUẢN LÝ KINH DOANH VÀ CÁC TIẾN BỘ KỸ THUẬT ĐÃ ĐẠT ĐƯỢC

2,1. Trước 1975.

2,2. Giai đoạn hiện nay (tới 1983).

2,2,1. Những hiểu biết cơ bản về cây thông, rừng thông và môi trường sinh trưởng phát triển của chúng.

2,2,2. Sản xuất giống và chọn giống.

2,2,3. Gây trồng rừng.

2,2,4. Khai thác gỗ, đảm bảo tái sinh.

2,2,5. Nuôi dưỡng, làm giàu và cải tạo rừng.

2,2,6. Lĩnh vực khai thác và chế biến nhựa.

2,2,7. Phòng chống lửa rừng.

2,2,8. Điều chế rừng.

III. KẾT LUẬN

I. SƠ LƯỢC VỀ RỪNG THÔNG 3 LÁ LÂM ĐỒNG

1,1. Lịch sử: Rừng thông nói chung và thông 3 lá nói riêng ở các cao nguyên Trung bộ đã có từ lâu đời, nhưng cho tới nay chưa ai biết tường tận chúng đã phát sinh, phát triển như thế nào. Có thể lịch sử phát triển và diễn thế của chúng đã gắn liền với sự tồn tại và thay đổi của các nhân tố đất đai, khí hậu, địa hình, sinh cảnh và đặc biệt là sự hoạt động của con người từ các bộ lạc xa xưa tới các dân tộc hiện nay trên địa bàn địa lý này.

Từ tháng 7 - 1890 lần đầu tiên Bác sỹ người Pháp A.YERSIN (1863 - 1943) mở cuộc thám hiểm theo tuyến từ Nha Trang qua Phan Rí, rồi qua hai ngày đường chui rừng leo núi tới một làng người Thượng (xưa kia người Pháp và người Kinh gọi các dân tộc Thượng là Mọi) trên một cao nguyên khá bằng phẳng có nhiều thông và cây lá rộng, đó là Di Linh ngày nay; từ đó ông lại trở về Phan Thiết. Sau nhiều lần thám hiểm liên tiếp, tháng 6 - 1893 ông tới cao nguyên Langbian - vùng thông 3 lá thuần loại tập trung trên diện tích lớn, từ đó đã xuất hiện những tài liệu ghi chép, mô tả đầu tiên về rừng thông Lâm Đồng.

Sự phát sinh các quần thu thông 3 lá ở đây có hai giả thuyết. Giả thuyết thứ nhất do B.ROLLET (1969), R.SCHNELL (1962) cho rằng đây là một trong các cái nôi phát sinh. Từ các hang hốc trên núi đá cao, nơi mà rừng cây lá rộng không xâm chiếm được, nhờ những nhân tố sinh thái đặc biệt mà các tác giả cho rằng lửa rừng do con người canh tác lặp đi lặp lại có mức độ chính là nhân tố chủ đạo khiến cho loài cây tiên phong chịu lửa này tồn tại, phát triển và chiến thắng rừng cây lá rộng.

Giả thiết thứ hai do M.SCHNID (1964) cho rằng từ xa xưa có sự di cư, khởi đầu là Hy mã Lạp sơn qua Miến Điện, Vân Nam, Lào, dọc trường sơn rồi ngưng tụ và định cư tại cao nguyên Langbian nhờ các nhân tố sinh thái là đất đai, khí hậu, độ cao và nạn cháy rừng.

Các nhà Lâm học Việt Nam hoặc tán thành giả thiết này hoặc tán thành giả thiết kia, hoặc nêu cả hai giả thiết mà không có chính kiến. Chúng tôi thấy rằng có lẽ đây là một trong những cái nôi phát sinh của thông 3 lá do những nhận xét về sự thích nghi của loài này với hoàn cảnh sống, về khả năng tự tái sinh hết sức mãnh liệt và khả năng chống trả các bất lợi của ngoại cảnh thay đổi kể cả sự chặt phá và nạn lửa rừng do con người gây ra. Tuy vậy, hãy còn quá sớm để nêu thành kết luận.

Theo các tài liệu thống kê, thông 3 lá trên thế giới phân bố ở các vùng cao, khí hậu mát của các vùng nhiệt đới. Tại Đông Nam Á, chúng sinh sống ở vùng đồi núi Khasi, vùng từ Naga đến Manipur thuộc Hy mã Lạp sơn (Ấn Độ) nơi có độ cao bình quân 2500 m và lượng mưa 1000 - 2000 m/năm. Được ROMLE đặt tên là Pinus Khasya Royle.

Ở Miến Điện và Bắc Thái Lan, thông 3 lá mọc thành quần thụ rộng lớn, nơi thì thuần loại, nơi thì hỗn loại với cây lá rộng đặc biệt là với giẻ và thường là trên các độ cao từ 800 - 2300 m. Tại Hoa Nam Trung Quốc, thông 3 lá mọc ở vùng núi tỉnh Vân Nam. Lào có vùng thông 3 lá mọc tập trung trên cao nguyên Trấn Ninh. Thông 3 lá mọc tập trung và thuần loại ở đảo LUZON thuộc Philippin trên các đồi núi độ cao 100 - 2000 m.

Ngày nay người ta đã nhập vào trồng và sinh trưởng tốt ở các núi cao thuộc Madagascar, Cameroun và một vài nước Trung và Nam Mỹ châu. Thông 3 lá đã trở thành một loài nhiều người biết đến và được các tác giả sắp xếp trong các hệ thống phân loại theo mục đích kinh doanh.

Ở Việt Nam, từ những ghi chép mô tả của Yersin, tới nay đã có nhiều tác giả nghiên cứu về cây thông và rừng thông 3 lá. Trương Hồ Tố (1983) đã thống kê danh mục trên 40 tác phẩm sách báo nói về thông 3 lá Lâm Đồng của các tác giả trong và ngoài nước, Lâm Đồng có cao nguyên Langbian (Lâm Viên) đôi khi có tác giả gọi là cao nguyên ĐàLạt là trung tâm phân bố của thông 3 lá, ngoài ra chúng còn mọc tập trung, thuần loại diện tích nhỏ hơn ở Đắc Tây, Đắc Tô (Gia Lai - Kontum), Hoàng su Phì (Hà Tuyên) và đang được trồng nhiều ở Đắc Lắc, Bình Trị Thiên. Những năm đầu rừng có tỷ lệ sống cao, cây con sinh trưởng tốt.

Về mặt phân loại học, đa số các tác giả cho rằng thông 3 lá ở Ấn Độ, Miến Điện, Thái Lan, Vân Nam, Việt Nam, Philippin đều là một loài và chấp nhận tên chung ngày nay là Pinus Khasya Royle, còn các tên khác nhau có nguồn gốc do sự phát hiện ra chúng tại các địa danh, thời gian và quan điểm khác nhau nên đặt tên khác nhau. Ví dụ H.GAUSSEN (trong Les Gymnospermes Actuelles et Fossiles Fasc. VT - Le genre Rinus - 1960) không thấy sự khác nhau giữa Pinus Insularis ở Philippin và Pinus Khasya Royle ở Ấn Độ và ông cho rằng sự khác nhau về hình thái giữa Pinus Khasya Royle ở Ấn độ chỉ do môi trường sinh trưởng mà thôi. Chính H.GAUSSEN cũng đặt giả thuyết cho rằng loại thông mọc ở Vân Nam so với thông Lâm Đồng cũng chỉ là một mà thôi.

Thật ra cho dù chúng có cùng một loài đi chăng nữa thì các variétée (thứ) của một loài vẫn có khả năng cho các đặc điểm của gỗ, nhựa và giá trị kinh tế khác nhau. Điều này có liên quan với việc loại thông 3 lá ở Lâm Đồng, thực tế khách quan cho thấy thông 3 lá Lâm Đồng khi khai thác có hai loại gỗ khác nhau, loại phổ thông màu trắng, mềm và nhẹ hơn, gặp ở khắp cao nguyên. Loại đỏ nặng và cứng hơn, Nhật Bản ưa thích nhập cảng loại đỏ này; chúng mọc nhiều ở Đa Chay và một vài nơi khác.

Đinh Minh Thái (1983) đã mô tả hai loại thông 3 lá gặp ở Định An, loại bình thường có gỗ trắng và một loại khác gỗ và nhựa vàng , gỗ cứng hơn, vỏ dày hơn, cành ít, trái to và dù mọc trên đất lẫn đá cũng vẫn cho nhựa nhiều hơn và lỏng hơn loại thông bình thường. Vậy những khác nhau này là do hoàn cảnh sinh trưởng hay do đặc điểm sinh học của mỗi thứ trong loài thông 3 lá Lâm Đồng.

Sỡ dĩ chúng tôi nêu vấn đề này vì nếu giá trị kinh tế của hai thức khác nhau thì các nhà kinh doanh rừng sẽ vô cùng lý thú khi chọn thứ có giá trị cao để phát triển sản xuất và đầu tư nghiên cứu đặc điểm di truyền và chọn giống cho chúng.

1,2,1. Cung cấp nguyên liệu:

 Cung cấp gỗ:

- Gỗ lớn.- Gỗ thông là loại mềm, thẳng, dễ cưa xẻ, có giá trị cho nhiều ngành kinh tế quốc dân như xây dựng, giao thông... và đáp ứng nhu cầu khá lớn của nhân dân về đóng đồ gia dụng.

Gỗ lớn theo các quy cách và chất lượng nhất định được thị trường Nhật Bản và Singaport ưa thích. Theo tài liệu của Trần Bá Hồng Minh (Viện Đại học ĐàLạt 1974) thì các năm chính quyền Saigòn xuất sang Nhật nhiều nhất là:

năm 1971 xuất 10.500m³

- 1972 xuất 79.300 m³ -

- 1973 xuất 90.300 m³ -

- Gỗ cột điện. - Sau khi ngâm tẩm, gỗ thông kích thước nhỡ dùng làm cột điện bền và nhẹ.

- Gỗ cho công nghiệp lạng, ván ép, ván sợi hoặc dăm.

- Gỗ làm bột giấy. - theo tài liệu Trung tâm kỹ thuật Lâm nghiệp nhiệt đới Pháp (Nguyễn Hữu Hài - 1971) thì sợi gỗ thông 3 lá là sợi dài, chiều dài thớ 3,6 - 4,0 mm, chiều rộng 150 - 250 m, dùng làm nguyên liệu giấy rất tốt.

 Cung cấp nhựa. - Nhựa thông 3 lá có thành phần 80% Cô - lô - phan và 15% tinh dầu thông; Côlôphan có chỉ số acid 176 mg KOH/1g Colophan và điểm chảy mềm 65⁰C; tinh dầu thông có tỷ trọng 0,8577 ở 20⁰C và hệ số triết quang 1,4672 ở 25⁰C, do đó hoàn toàn có giá trị xuất khẩu (Tài liệu của Lương Văn Tiến, 1983) và là nguồn xuất khẩu quan trọng nhất của ngành Lâm nghiệp Lâm Đồng hiện nay.

 Cung cấp củi.- Củi tận thu từ ngọn, cành trong, khai thác gỗ hoặc sản phẩm tỉa rừng khi chăm sóc nuôi dưỡng.

 Tùng tiêu.- Gốc, rễ thông sau khai thác nhiều năm tích luỹ nhiều nhựa được đào lên gọi là nguyên liệu để chế biến tùng tiêu.

Từ những công dụng cung cấp nguyên liệu kể trên, cây thông 3 lá xứng đáng được xếp vào hàng cùng những cây công nghiệp quan trọng. Nhiều đồng chí cán bộ lãnh đạo đã đánh giá vị trí của cây thông 3 lá tương đương với cây cao su. Chúng ta có thể dễ dàng làm một bài toán kinh tế để so sánh giá trị của 1 Ha cao su và của 1 Ha thông về sản lượng mũ và nhựa thu hoạch được, về giá trị xuất khẩu thu ngoại tệ của chúng, gỗ cao su không thể so sánh với gỗ thôngvề giá trị và sản lượng vì gỗ cao su có sợi ngắn chỉ làm nguyên liệu phụ cho bột giấy, không làm gỗ tạo tác được.

Ngoài tác dụng cung cấp nguyên liệu, giá trị của cây thông đã vượt ra khỏi bản thân của nó, khi chìm xuống đất nó có tác dụng phòng hộ, khi hoà vào không khí nó làm thành phong cảnh và môi sinh tuyệt vời mà ta phải tiếp tục trình bày dưới đây.

1,2,2. Tác dụng phòng hộ, bảo vệ môi trườngsống:

- Rừng thông 3 lá sinh trưởng phát triển trên độ cao 1000 - 2000 m là đầu nguồn của nhiều sông suối, hồ nước tự nhiên và nhân tạo đó là hệ thống đầu nguồn các sông Krongxnô, Đanhim, Đại đờn, Đại Ngà, Đa Hoa, Đà Tư, Đồng Nai, các hồ nước trong đó đặc biệt quan trọng là hồ Đanhim.

1,2,3. Phong cảnh, du lịch và an dưỡng:

- Rừng thông 3 lá sinh trưởng trên cao nguyên có địa hình phong phú, phức tạp tạo nên các phong cảnh tuyệt đẹp phối hợp với các hồ nước, thác nước thành một hệ thống cảnh quan gắn liền với ngành du lịch ĐàLạt, Lâm Đồng.

- Khi hô hấp rừng thông sản ra khí Ozon (O₃) có tác dụng sát trùng, làm cho không khí trong lành và có lợi cho sức khoẻ, vì vậy các khu nghỉ ngơi, an dưỡng cũng thường đặt ở trong hoặc gần rừng thông.

1,3.Tình hình tài nguyên rừng thông 3 lá Lâm Đồng:

Tài nguyên rừng là một chỉ tiêu động, nó gắn liền với lịch sử phát triển của rừng thông qua nhiều giai đoạn và chịu sự tác động từ từ của quá trình thay đổi, diễn thế đo các nhân tố sinh thái, và đặc biệt nó bị thay đổi rất nhanh do tác động của con người, lúc đầu là những tác động vô ý thức và càng về sau chuyển sang có ý thức. Để nắm được sự biến đổi của tài nguyên rừng thông 3 lá cần xem xét vùng phân bố, diện tích, trữ lượng của chúng qua các giai đoạn lịch sử và nhất là hiện nay.

Đã từ lâu người ta coi cao nguyên Langbian có độ cao 1500 - 2000 m là trung tâm phân bố của loài thông 3 lá, còn cao nguyên Di Linh cao 900 - 1000 m là trung tâm phân bố của thông 2 lá (Nguyễn Hữu Dính, Trương Dấu). Ngày nay phạm vi phân bố của thông 3 lá đã vượt xa trung tâm phân bố của chúng. Về phía Nam, nó vượt qua Di Linh xuống cao nguyên Bảo Lộc và là loài cây chủ yếu để Bảo Lộc xây dựng vốn rừng. Về phía Đông, nó tràn xuống Đơn Dương, vượt qua đèo Ngoạn mục. Kết quả kiểm tra của Hồ Quốc Thạnh (1983), Nguyễn Huy Dắc (1983) cho thấy rừng trồng thông 3 lá ở Di Linh, Bảo Lộc những năm đầu có tỷ lệ sống cao và sinh trưởng tốt, tăng trưởng chiều cao bình quân 0,6 - 1,0 m, đường kính gốc 0,7 - 2,0 cm, không kém gì tăng trưởng của chúng ở Đà Lạt. Số liệu này trùng hợp với quan sát của cúng tôi đối với thông 3 lá đem trồng Buôn Ma Thuột, Buôn Ea Vằm, Thuần mẫn (Đắc Lắc). Như vậy, những năm đầu quan sát thấy những hiện tượng bất bình thường trong sinh trưởng và phát triển của thông 3 lá khi đưa ra ngoài vùng phân bố tự nhiên của chúng. Tuy vậy cũng còn phải lâu dài theo dõi mới kết luận được chúng có thích hợp với những điều kiện mới hay không.