Fig. 1.3 - Infarct of the middle cerebral artery territory; a-b

ischaemic hypodensities can be seen.

Tắc đoạn gốc động mạch não giữa đưa đến liệt nửa người đối bên tổn thương, mất cảm giác nửa người và bán manh đồng danh, xoay mắt và đầu về bên tổn thương, mất ngôn ngữ toàn bộ nếu tổn thương bán cầu ưu thế, mất nhận thức bệnh, thờ ơ nếu tổn thương bán cầu không ưu thế. Nếu tắc những nhánh trên gây khiếm khuyết vận động cảm giác ở mặt, tay và mức độ nhẹ ở chân, xoay mắt đầu về cùng bên. Mất cảm giác nhận thức đồ vật, mất cảm giác chữ viết hình vẽ trên da, rối loạn cảm giác sâu, khu trú cảm giác sờ và phân biệt hai điểm. Mất thực dụng, mất ngôn ngữ Broca nếu tổn thương bán cầu vượt trội. Tắc những nhành dưới gây mất ngôn ngữ Wernicke, bán manh đồng danh

2.1.4. Tắc động mạch não trước

Rối loạn cảm giác vận động chân đối bên, mức độ nhẹ ở vai cánh tay, đầu mắt xoay về bên tổn thương, tiểu không kiềm chế, phản xạ cầm nắm, rối loạn hành vi như chậm chạp, thiếu sáng kiến, thiếu năng lực, mất ngôn ngữ, vận động xuyên vỏ.

2.1.5. Tắc động mạch mạch mạc trước

Theo Foix và cs., bệnh nhân có liệt nửa người đối bên, giảm cảm giác nửa người và bán manh đồng danh do tổn thương cánh tay sau bao trong và chất trắng sau bên qua đó có bó khe cựa thế gối. Tổn thương bên phải có thờ ơ không gian bên trái và mất thực dụng cấu trúc.

2.1.6. Tắc động mạch não sau

Lâm sàng có thể cho nhiều triệu chứng đa dạng như hội chứng Dejerine-Roussy do tắc nhánh đồi thị - thể gối, mất cảm giác nửa người vế sau tăng cảm, bán manh đồng danh. Tắc nhánh liên cuống gây hội chứng Weber, liệt chức năng nhìn dọc, hôn mê, rối loạn vận động. Tắc nhánh xuyên đồi thị đưa đến rối loạn vận động ngoại tháp múa giật, múa vờn nửa người, múa vung xảy ra khi tổn thương nhân dưới đồi thị, mất cảm giác sâu, hội chứng Korsakoff. Tắc các nhánh vỏ não gây bán manh đồng danh, nếu bán cầu trội gây mù đọc, mất định danh đồ vật.

2.1.7. Tắc động mạch sống

Thường cho hội chứng hành tủy bên hay hội chứng Wallenberg với nystagmus, chóng mặt, buồn nôn, rối loạn cảm giác đau nhiệt đối bên, hội chứng Horner cùng bên, liệt dây IX, X, thất điều cùng bên, rối loạn cảm giác nửa mặt cùng bên.

2.1.8. Tắc động mạch thân nền

Gây tổn thương nhiều cấu trúc bó tháp, bó vỏ hành, tiểu não, cuống tiểu não giữa và trên, bó liềm trong và ngoài bó gai đôi thị, nhân cầu não, bó dọc trong, nhân VIII. Vì vậy trên lâm sàng các triệu chứng rất phong phú. Khởi phát cấp tính và thay đổi thị giác, rối loạn vận động và tổn thương các dây thần kinh sọ hai bên, lú lấn, chóng mặt, bất thường đồng tử và liệt vận nhãn, loạn vận ngôn, liệt nửa người hay tứ chi, rối loạn cảm giác, thất điều.

Bảng 2: Vị trí nhồi máu não (theo A.Geoffrey và cộng sự, 1997)

Khu vực động mạch	Số bệnh nhân	Tỷ lệ (%)
- Động mạch não giữa	38	78
- Động mạch não giữa và não sau	5	10
- Động mạch não giữa và não trước	6	12
- Tổng cộng	49	100

2.1.9. Cận lâm sàng

Hình ảnh học như CT hay MRI thường quan trọng để xác định kích thước ổ nhồi máu. Siêu âm là phương thức chẩn đoán không xâm lấn, siêu âm mạch máu duplex và siêu âm Doppler dòng máu động mạch cảnh và động mạch đốt sống cổ để xác định thương tổn, siêu âm xuyên sọ phát hiện tắc động mạch nội sọ. MRA và CTA giúp đánh giá hình ảnh động mạch ngoài sọ và trong sọ.

Sự thay đổi tinh tế trong nhồi máu não lớn có thể xuất hiện sớm từ giờ thứ 4 trên hình ảnh chụp vi tính cắt lớp như: mất dãy băng thùy đảo, mờ nhân đậu, xóa mờ rãnh các cuộn não, tăng đậm độ động mạch não liên quan như động mạch não giữa, động mạch não sau, động mạch cảnh trong.

2.1.11. Lấp mạch não