Thay låÌi tæÛa viãÛc daûy vaì hoüc män tháÖN hoüc luán lyï CÄng giaïO hoüC ÅÍ BÁÛC ÂAÛI hoüC
tải về 1.51 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- TAÌI LIÃÛU THAM KHAÍO
- Váún âãö thæï 1
- Váún âãö thæï 8
- CHÆÅNG V : NÄÜI DUNG CUÍA MÄN THÁÖN HOÜC LUÁN LYÏ CÀN BAÍN I. TÃN GOÜI
- II. CAÏCH TRÇNH BAÌY
- III. NÄÜI DUNG CUÍA MÄN THÁÖN HOÜC LUÁN LYÏ CÀN BAÍN
- BAÌI ÂOÜC THÃM Saïu chuí træång luán lyï måïi
- Láûp træåìng cuía chuïng ta
- Láûp træång cuía chuïng ta
2. Hoüc thuyãút Toma âäøi måïi Cuîng taûi Âæïc, tæì 1850 tråí vãö sau, âaî coï phong traìo âäøi måïi hoüc thuyãút Thaïnh Toma. Mausbach vaì Schillling âaî láúy sæû hoaìn thiãûn cuía con ngæåìi vaì vinh quang cuía Thiãn Chuïa laìm lyï tæåíng luán lyï. Schilling nháún maûnh âãún Âæïc AÏi vaì xem âoï laì linh häön cuía moüi haình âäüng luán lyï. Taûi Phaïp coï Sertillanges vaì Maritain âaûi diãûn cho phong traìo naìy. 3. Cäú gàõng âäøi måïi khoa luán lyï cuía Tillmann Taûi Âæïc, træåïc thãú chiãún thæï II, nhaì tháön hoüc Tillmann âaî cäú gàõng âæa luán lyï ra khoíi ngoî bê. Äng xuáút thán laì nhaì chuï giaíi Thaïnh Kinh. Theo äng, khoa luán lyï phaíi âàût cå såí trãn Thaïnh Kinh vaì sæû hoaìn thiãûn Kitä giaïo nàòm åí chäù bàõt chæåïc Chuïa Kitä. Caìng giäúng Chuïa Kitä, caìng thaïnh thiãûn. Nhiãöu nhaì tháön hoüc âaî näúi goït äng, måí ra cho nãön luán lyï nhæîng chán tråìi måïi. 4. Cäng âäöng Vaticanä II Nhæ chênh Cäng âäöng khàóng âënh, tám thæïc cuía con ngæåìi cuîng nhæ cå cáúu täø chæïc xaî häüi thæåìng laìm cho con ngæåìi báút âäöng yï kiãún vãö nhæîng giaï trë âaî âæåüc cháúp nháûn. Caïc âënh chãú, luáût phaïp, nhæîng läúi suy tæ vaì caím nghé cuía ngæåìi xæa truyãön laûi hçnh nhæ khäng phaíi luïc naìo cuîng phuì håüp våïi tçnh thãú hiãûn taûi... (VM vaì HV säú 7). Do âoï caïc vàn kiãûn Cäng âäöng nháút laì Hiãún Chãú Vui Mæìng vaì Hy Voüng âaî âãö ra mäüt säú nguyãn tàõc luán lyï, noïi roî pháøm giaï, hoaût âäüng vaì cuìng âêch cuía âåìi säúng con ngæåìi.24 Âi vaìo cuû thãø, Cäng âäöng âaî giaíi quyãút mäüt säú váún âãö kháøn thiãút nhæ Hän Nhán vaì Gia âçnh,25 âåìi säúng vàn hoïa,26 kinh tãú, xaî häüi,27 chênh trë,28 hoìa bçnh, hoìa håüp caïc dán täüc29. Mäüt säú låìi daûy cuía Hiãún Chãú liãn quan tåïi con ngæåìi vaì hoaût âäüng cuía con ngæåìi seî âæåüc baìn tåïi trong luán lyï cå baín. Sau Cäng âäöng, Giaïo Häüi têch cæûc hæåïng dáùn âåìi säúng luán lyï cuía con ngæåìi qua mäüt säú Thäng Âiãûp nhæ Sæû säúng con ngæåìi,30 Pháøm giaï phuû næî,31 Âåìi säúng våü chäöng,32 Lao âäüng,33 Baïch chu niãn,34 gáön âáy nháút laì cuäún Giaïo lyï Giaïo Häüi Cäng Giaïo vaì Thäng âiãûp “AÏnh raûng ngåìi chán lyï”. Thäng âiãûp naìy noïi roî quan âiãøm cuía Giaïo Häüi trong nhæîng váún âãö luán lyï cå baín. 5. Âæïc Gioan Phaolä II våïi thäng âiãûp AÏnh raûng ngåìi chán lyï AÏnh raûng ngåìi chán lyï laì thäng âiãûp thæï 10 cuía Âæïc Giaïo Hoaìng Gioan Phaolä II vaì laì thäng âiãûp âáöu tiãn trong lëch sæí cäng giaïo trçnh baìy sáu räüng vãö caïc yãúu täú nãön taíng cuía luán lyï cäng giaïo. Quaí váûy, sau khi noïi qua vãö tçnh traûng häùn âäün trong nãúp säúng luán lyï vaì trong mäüt säú lyï thuyãút vãö luán lyï, Âæïc Giaïo Hoaìng âaî khàóng âënh laì chè coï Thiãn Chuïa, qua Âæïc Giãsu Kitä måïi coï thãø giuïp nhán loaûi thoaït khoíi chäù bãú tàõc häm nay. Trong chæång 2 laì chæång daìi nháút, ngaìi noïi tåïi 4 váún âãö thuäüc luán lyï cå baín : Tæû do vaì lãö luáût,35 Læång tám vaì luán lyï36 - Læûa choün cå baín vaì nhæîng haình vi æïng xæí cuû thãø.37 Haình vi luán lyï xáúu.38 Âãø hiãøu roî thäng âiãûp, xin âoüc thãm baìi viãút cuía Âæïc Häöng Y Danneels åí pháön phuû træång. KÃÚT LUÁÛN Trong 20 thãú kyí qua, nãön Luán lyï Kitä giaïo âaî traíi qua nhiãöu thåìi kyì khaïc nhau, coï luïc nháún maûnh khêa caûnh luáût lãû, coï luïc nháún maûnh khêa caûnh âåìi säúng, coï luïc hæåïng vãö con ngæåìi maì cuîng coï luïc chè hæåïng vãö Chuïa Kitä. Coï âiãöu chàõc chàõn laì räöi âáy noï seî qui hæåïng vãö Chuïa Kitä vaì vãö Thaïnh Kinh nhiãöu hån træåïc.
Bernard Haring : La loi du Christ, Descleïe, Tournai 1996, 12-59 ----------o0o---------- PHÁÖN ÂOÜC THÃM BAÌI VIÃÚT CUÍA ÂÆÏC HÄÖNG Y DANNEELS VÃÖ THÄNG ÂIÃÛP “AÏNH RAÛNG NGÅÌI CHÁN LYÏ” Thåìi gian khäng cho pheïp chuïng ta âi vaìo tæìng chi tiãút. Täi xin dæûa trãn baìi viãút cuía ÂHY Danneels, ngæåìi Bè mang tæûa âãö “L’enjeu de l’Encyclique Veritatis Splendor” taûm dëch laì “Caïi âæåüc thua cuía thäng âiãûp AÏnh raûng ngåìi chán lyï” âãø trçnh baìy dæåïi daûng âäúi thoaûi nhæ sau : Váún âãö thæï 1 : Coï ngæåìi baío : Giaïo Häüi chè khuyãn ràn, huáún quyãön chè gåüi yï hay huáún quyãön coï thãø aïp âàût vaì bàõt buäüc ? - Thäng âiãûp khàóng âënh laì huáún quyãön coï thãø âi xa hån laì gåüi yï. Váún âãö thæï 2 : Coï ngæåìi baío : Giaïo Häüi coï nãn tæû giåïi haûn trong laînh væûc Âæïc Tin maì khäng nãn dáún thán vaìo laînh væûc luán lyï. Luán lyï phaíi âæåüc phán biãût våïi Âæïc Tin, tháûm chê coìn phaíi caïch ly våïi noï. - Thäng âiãûp khàóng âënh laì giæîa Âæïc Tin vaì luán lyï coï mäüt dáy liãn laûc máût thiãút. Tin vaì säúng âi âäi våïi nhau. Váún âãö thæï 3 : Coï ngæåìi baío : Chênh täi phaíi âënh âoaût caïi gç täút caïi gç xáúu. Chuïa cho täi tæû do âãø laìm viãûc naìy. Moüi chuyãûn åí âåìi, con ngæåìi coï quyãön tæû do quyãút âënh. - Thäng âiãûp khàóng âënh laì con ngæåìi khäng âæåüc àn cáy “biãút laình biãút dæî” : Chuïa thæång con ngæåìi, ban lãö luáût cho con ngæåìi vaì con ngæåìi cáön âi theo sæû hæåïng dáùn khän ngoan cuía Ngaìi diãùn taí qua luáût vénh cæíu, luáût tæû nhiãn, caïc Giåïi ràn cuía Chuïa, Låìi daûy cuía Phuïc Ám, låìi truyãön âaût cuía Giaïo Häüi. Váún âãö thæï 4 : Coï ngæåìi baío : Tråìi laì cuía Chuïa, âáút laì cuía ta, ta laìm nhæîng gç ta muäún. Noïi caïch khaïc, coï 2 thæï luáût lãû, luáût lãû tráön gian, do con ngæåìi quyãút âënh vaì luáût lãû Næåïc Tråìi liãn quan tåïi pháön räùi, thuäüc quyãön Thiãn Chuïa quyãút âënh. - Thäng âiãûp chäúng laûi quan âiãøm naìy vç con ngæåìi chè laì mäüt vaì tæång quan våïi Chuïa chi phäúi tæång quan våïi con ngæåìi vaì ngæåüc laûi. Váún âãö thæï 5 : Coï ngæåìi baío luán lyï Kitä giaïo laì mäüt thæï luán lyï räüng raîi, mãöm deío. Moüi ngæåìi âãöu âæåüc måìi goüi tiãún lãn nhæng khäng bàõt buäüc mäùi ngæåìi phaíi tiãún lãn âãún mäüt âäü nhæ nhau. Cuîng thãú, täút hay xáúu laì tuìy thuäüc mäùi ngæåìi. - Thäng âiãûp âi vaìo chi tiãút vaì khàóng âënh ràòng : âãø tiãún lãn thç khäng âënh mæïc, nhæng âãø luìi laûi âaìng sau thç coï mæïc hàón hoi. Roî raìng hån næîa, coï nhæîng giåïi ràn têch cæûc, khuyãn laìm âiãöu têch cæûc thç ta cæï thi haình khäng giåïi haûn, coìn âäúi våïi nhæîng giåïi ràn tiãu cæûc, cáúm laìm âiãöu naìy, âiãöu noü thç dæït khoaït coï giåïi haûn. Ta phaíi dæìng laûi træåïc nhæîng haình âäüng tæû noï laì xáúu, khäng thãø naìo biãûn minh âæåüc. Váún âãö thæï 6 : Coï ngæåìi cho ràòng khäng ai coï thãø quyãút âënh thay ai caí. Coï nhæîng hoìan caính cuû thãø maì chè læång tám cuía täi måïi biãút roî, caïi gç täút, caïi gç xáúu, taûi âáy vaì báy giåì. Nhæ thãú thç coï læång tám måïi quyãút âënh âæåüc. - Thäng âiãûp khàóng âënh ràòng : täi phaíi haình âäüng theo læång tám, nhæng læång tám khäng phaíi laì mäüt hæîu thãø âäüc láûp. Læång tám nhæ äng quan toìa phaïn quyãút vãö caïi täút vaì caïi xáúu theo nhæîng bäü luáût coï sàôn. Váún âãö thæï 7 : Coï ngæåìi baío ràòng mäüt haình vi täút hay xáúu laì tuìy theo yï hæåïng vaì hoaìn caính, khäng coï mäüt luáût tæû nhiãn báút di báút dëch naìo caí vaì khäng coï gç tæû noï laì xáúu. - Thäng âiãûp cho tháúy traïch nhiãûm cuía mäüt haình vi gia giaím theo yï hæåïng vaì hoaìn caính. Tuy nhiãn coï nhæîng haình vi maì yï hæåïng ngay laình cuîng nhæ caïc hoaìn caính âàûc biãût cuîng khäng biãûn minh âæåüc båíi tæû noï laì xáúu. Thäng âiãûp säú 80 kãø ra mäüt säú haình vi tæû noï laì xáúu nhæ nhæîng gç chäúng laûi sæû säúng (giãút ngæåìi, diãût chuíng, phaï thai, chãút ãm dëu, tæû tæí). Nhæîng gç vi phaûm sæû nguyãn veûn cuía chênh con ngæåìi (càõt xeïn caïc bäü pháûn, tra táún vãö thãø lyï hay tám lyï, cæåîng bæïc tám lyï), nhæîng gç phaûm âãún pháøm giaï cuía con ngæåìi (nä lãû hoïa, maûi dám, thuû thai nhán taûo)... Váún âãö thæï 8 : Coï ngæåìi baío yï hæåïng laìm nãn haình vi. Nãúu yï hæåïng laì täút thç haình vi khäng thãø xáúu âæåüc. - Thäng âiãûp traí låìi laì âãø cho mäüt haình vi tråí nãn täút buäüc phaíi coï yï hæåïng täút. Tuy nhiãn mäüt yï hæåïng täút khäng biãûn minh cho mäüt haình vi tæû taûi laì xáúu. Váún âãö thæï 9 : Coï ngæåìi cho ràòng täút hay xáúu laì tuìy theo mäüt læûa choün càn baín. Nãúu tæû càn baín täi choün haình âäüng cho Chuïa, thç duì coï nhæîng haình âäüng sai traïi riãng leí, sæû choün læûa kia vaì nháút laì thaïi âäü âæïc tin cuía täi cuîng khiãún cho chuïng tråí nãn khäng máúy quan troüng træåïc màût Chuïa. - Thäng âiãûp nhçn nháûn laì coï sæû choün læûa càn baín âoï, nhæng cuîng khàóng âënh ràòng nhæîng haình âäüng sai traïi riãng leí, nãúu khäng âæåüc häøi caíi seî tæì tæì âæa con ngæåìi âi xa Chuïa, âi âãún sæû chãút. Âáy laì âiãöu maì luán lyï cäø âiãøn goüi laì täüi troüng hay täüi âæa âãún sæû chãút (peïcheï mortel). Váún âãö thæï 10 : Coï ngæåìi baío : giaï trë luán lyï cuía mäüt haình vi tuìy thuäüc vaìo caïc háûu quaí cuía noï. Phaíi xem noï âi tåïi âáu. Kãút quaí seî biãûn minh cho haình âäüng. - Thäng âiãûp xem läúi lyï luáûn naìy laì läúi lyï luáûn thäng thæåìng cuía con ngæåìi thåìi âaûi vë låüi, thæûc tiãùn, khäng tän giaïo. Nãúu háûu quaí täút, nhæng âãø âaût háûu quaí âoï, ngæåìi ta phaíi duìng tåïi phæång tiãûn xáúu thç haình vi áúy váùn xáúu, cæïu caïnh khäng biãûn minh cho phæång tiãûn. Noïi chung, thäng âiãûp xoay quanh váún âãö tæû do, âäüc láûp cuía con ngæåìi âäúi våïi Thiãn Chuïa. Con ngæåìi häm nay, bë tuûc hoïa, muäún haình âäüng theo yï cuía mçnh, âaïnh giaï caïc haình vi theo báûc thang giaï trë mçnh âàût ra. Trong luïc thäng âiãûp thç nhçn con ngæåìi lãû thuäüc vaìo Thiãn Chuïa vaì luáût lãû cuía Ngaìi. Âáy âoï, Thäng âiãûp trêch dáùn mäüt vaìi âoaûn Thaïnh kinh tháût tiãu biãøu cho tinh tháön cuía bæïc thäng âiãûp : - Âæïc Giãsu Kitä, aïnh saïng âêch thæûc chiãúu soi moüi ngæåìi (Tâ säú 1) - Nãúu anh muäún tiãún vaìo sæû säúng, haîy tuán giæî caïc giåïi ràn (Tâ säú 11). - Âäúi våïi Thiãn Chuïa, moüi sæû âãöu coï thãø (Tâ säú 21). - Giaíng daûy nhæîng gç phuì håüp våïi âaûo lyï laình maûnh (Tâ säú 27). - Ngæåi chåï àn traïi nåi cáy biãút laình biãút dæî (Tâ säú 35). - Thiãn Chuïa âaî muäún âãø cho con ngæåìi tæû baìn baûc våïi chênh mçnh (Tâ säú 37). - Lãö luáût âaî âæåüc ghi khàõc trong loìng hoü (Tâ säú 45). - Æåïc chi tæû do âæìng nãn cåï cho ngæåìi ta thoía maîn xaïc thët (Tâ säú 64). - Âiãöu tæû noï laì dæî : khäng âæåüc pheïp laìm âiãöu dæî nhàòm muûc âêch âaût tåïi âiãöu thiãûn (Tâ säú 78).
So saïnh mäüt säú saïch viãút vãö Tháön hoüc luán lyï càn baín gáön âáy ta tháúy caïc taïc giaí goüi män hoüc naìy bàòng nhæîng tãn goüi khaïc nhau : - Nguyãn tàõc (luán lyï) hoüc : Prinzipienlehre - H. Jones, 1959. - Vãö caïc nguyãn tàõc (luán lyï) : De Principiis - H. Noldin, 1962. - Tháön hoüc luán lyï täøng quaït : Theïologie morale geïneïrale - B. Haring, 1966. - Luán lyï càn baín : Fundamental Morale - F. Bockle, 1985. - Tháön hoüc luán lyï täøng quaït : Allgemeine Morale - Theïologie. H. Weber, 1991. Qua caïc tãn goüi trãn, ta biãút âáy laì män tháön hoüc luán lyï chuí yãúu noïi vãö caïc nguyãn tàõc mang tênh täøng quaït vaì coï tênh nãön taíng. II. CAÏCH TRÇNH BAÌY So saïnh caïc saïch trãn âáy ta tháúy män tháön hoüc naìy coï nhiãöu chuyãøn biãún, ngay trong caïch trçnh baìy. Âäúi våïi caïc taïc giaí viãút træåïc Cäng âäöng Vaticanä II, män Tháön Hoüc Luán Lyï càn baín chè laì mäüt pháön nhoí cuía män Tháön Hoüc Luán Lyï (H. Jones, H, Noldin). Âäúi våïi caïc taïc giaí viãút sau Cäng âäöng, män Tháön Hoüc Luán Lyï càn baín tråí nãn mäùi ngaìy mäüt quan troüng hån (B. Häring) vaì tæì 1980 tråí vãö sau, noï tråí nãn nhæ mäüt män hoüc ngang haìng våïi män Tháön Hoüc Luán Lyï chuyãn biãût (F. Bockle, H. Weber). Trong luïc caïc saïch viãút træåïc Cäng âäöng coï veí ráûp khuän våïi läúi trçnh baìy cäø âiãøn, xem luán lyï nhæ mäüt hãû luáûn cuía Âæïc tin, vaì nhæ mäüt di saín cäú âënh cuía Giaïo Häüi truyãön thäúng, thç caïc saïch viãút sau Cäng âäöng caìng ngaìy caìng âàût thãm nhiãöu váún âãö, tháûm chê âàût caí váún âãö vãö chênh baín cháút cuía män Tháön Hoüc luán lyï càn baín. Tæì caïch nhçn åí goïc âäü cuía mäüt ngæåìi coï Âæïc tin sáu xa, ngæåìi ta âaî tæì tæì âi sang mäüt läúi nhçn måïi, tæì goïc âäü cuía mäüt nhaì khoa hoüc, säúng trong mäüt thãú giåïi bë tuûc hoïa. Ngæåìi ta âàût cáu hoíi liãûu coï thãø xáy dæûng mäüt nãön luán lyï khäng Thæåüng Âãú trong âoï con ngæåìi sæí duûng lyï trê, kinh nghiãûm säúng, vaì nhæîng qui æåïc håüp lyï âæåüc moüi ngæåìi tæû do cháúp nháûn, âãø laìm nãn mäüt nãön luán lyï tæû láûp, hoaìn toaìn nhán baín khäng. Cuîng coï nhæîng ngæåìi khäng âi xa nhæ thãú. Hoü váùn chuí træång mäüt nãön luán lyï hæîu tháön, nhæng nãön luán lyï phaíi tän troüng âãún mæïc täúi âa lyï trê, sæû tæû do, mäi træåìng säúng cuû thãø cuía tæìng caï nhán. Hoü âoìi phaíi cáûp nháût hoïa män Tháön Hoüc Luán Lyï, sao cho àn khåïp våïi táút caí nhæîng khaïm phaï måïi vãö con ngæåìi do caïc khoa nhæ Sinh hoüc, Di truyãön hoüc,39 Tám lyï hoüc, Xaî häüi hoüc, Bãûnh hoüc, Täüi phaûm hoüc40... âem laûi, âäöng thåìi âoìi cáûp nháût hoïa män Tháön Hoüc Luán Lyï sao cho thêch håüp våïi con ngæåìi thåìi âaûi, khäng muäún bë eïp buäüc, nhæng laûi coï thãø thuyãút phuûc âæåüc. Trong tçnh traûng khaï häùn âäün áúy cuía nãön Tháön Hoüc Luán Lyï Kitä giaïo âaî xuáút hiãûn mäüt khuynh hæåïng måïi, chuí træång phaíi tçm cho âæåüc nhæîng neït âàûc thuì cuía nãön luán lyï Kitä giaïo. Neït âàûc thuì chênh yãúu laì tênh caïch Thaïnh Kinh vaì Thaïnh Truyãön. Quaí váûy, luán lyï laì mäüt hãû luáûn cuía Âæïc tin maì näüi dung Âæïc tin laì do Chuïa Màûc khaíi qua caïc ngän sæï, qua caïc biãún cäú lëch sæí vaì nháút laì qua giaïo lyï vaì con ngæåìi Âæïc Kitä. Trong âæåìng hæåïng suy luáûn naìy, nhaì tháön hoüc luán lyï ngæåìi Âæïc laì B. Häring âaî giaín læåüc näüi dung cuía män Tháön Hoüc Luán Lyï càn baín thaình hai pháön : Chuïa Kitä måìi goüi säúng luán lyï (Pháön I) vaì tiãúng âaïp traí cuía con ngæåìi (Pháön II) hoàûc nhæ nhaì tháön hoüc F. Böckle, äng naìy cuîng chia Tháön Hoüc Luán Lyï càn baín thaình hai pháön, nhæng âi vaìo chi tiãút hån : con ngæåìi giæîa låìi måìi goüi säúng luán lyï vaì caïch con ngæåìi âaïp traí (Pháön I), váún âãö luáût lãû trong Cæûu Æåïc, Tán Æåïc vaì trong Giaïo Häüi (Pháön II). Hoàûc nhæ gáön âáy, taïc giaí H. Weber, sau pháön giåïi thiãûu män Tháön Hoüc Luán Lyï càn baín, âaî âi ngay vaìo mäüt chæång maì äng cho laì coï tênh quyãút âënh âäúi våïi cuäún saïch cuía äng. Âoï laì chæång noïi vãö nãön taíng Thaïnh Kinh cuía nãön luán lyï Kitä giaïo (Das Biblische Fundament). Nhæ thãú, neït âäüc âaïo luán lyï Kitä giaïo laì Thaïnh Kinh, âæåüc giaíng daûy qua caïc thãú hãû trong Giaïo Häüi. Khuynh hæåïng trãn âáy âaî âæåüc Cäng âäöng Vaticanä II âãö xæåïng khi noïi vãö viãûc caíi täø män Tháön Hoüc Luán Lyï. Cäng âäöng viãút : "Nhæîng bäü män tháön hoüc khaïc cuîng phaíi âæåüc canh tán nhåì tiãúp xuïc linh âäüng hån våïi máöu nhiãûm Chuïa Kitä vaì lëch sæí cæïu räùi. Phaíi âàûc biãût chuï yï caíi thiãûn män luán lyï tháön hoüc, våïi läúi trçnh baìy coï khoa hoüc vaì tháúm nhuáön giaïo lyï Thaïnh Kinh nhiãöu hån, seî minh giaíi veí cao âeûp cuía ån thiãn triãûu tên hæîu trong Chuïa Kitä, cuîng nhæ nhiãûm vuû cuía hoü phaíi mæu cáöu låüi êch cho âåìi säúng thãú giåïi trong Âæïc AÏi" (SL.ÂTLM säú16). Caïc vàn kiãûn khaïc gáön âáy cuía Toìa Thaïnh nháút laì thäng âiãûp "AÏnh raûng ngåìi chán lyï" cuîng nháún maûnh âiãöu naìy. Tháön Hoüc Luán Lyï phaíi dæûa trãn Kinh Thaïnh vaì phaíi qui hæåïng vãö Chuïa Kitä.
Taïc giaí H. Jones âaî khaïi quaït näüi dung män Tháön Hoüc Luán Lyï càn baín nhæ sau : Âãø âaût âæåüc muûc âêch täúi háûu (haûnh phuïc bãn Chuïa) con ngæåìi, xeït vãö màût luán lyï, phaíi haình âäüng (haình vi luán lyï) phuì håüp våïi caïc luáût lãû khaïch quan (luáût lãû) vaì luáût lãû chuí quan (læång tám). Vi phaûm luáût lãû laì coï läùi (täüi). Muäún giæî luáût lãû caïch dãù daìng phaíi táûp taình caïc nhán âæïc (nhán âæïc). Nhæ thãú váún âãö âáöu tiãn phaíi âàût ra laì váún âãö cæïu caïnh cuía con ngæåìi. Vç muûc âêch täúi háûu cuía con ngæåìi laì säúng haûnh phuïc bãn Chuïa, nhæng khäng phaíi ai cuîng xem âoï laì cæïu caïnh cuía âåìi mçnh. Kãú âoï laì váún âãö con ngæåìi, chuí thãø cuía moüi haình vi luán lyï. Theo Thaïnh Kinh, con ngæåìi laì ai, con ngæåìi phaíi laìm gç ? Coï mäüt máùu ngæåìi nhæ thãú hay khäng ? Vaì phaíi coï nhæîng âiãöu kiãûn gç âãø tråí nãn mäüt con ngæåìi luán lyï ? Lyï trê, tæû do, læång tám. Haình âäüng cuía con ngæåìi vaì haình vi luán lyï khaïc nhau åí chäù naìo ? Thãú naìo laì mäüt haình vi luán lyï Kitä giaïo ?
Vi phaûm luáût lãû phaíi chàng laì màõc läùi vaì coï thãø âi âãún sæû chãút ? Coï caïch naìo âãø qui âënh traïch nhiãûm caïch khaïch quan ? Chè coï kãút aïn maì thäi hay coìn coï con âæåìng tråí vãö ? Nhán âæïc laì kãút quaí cuía mäüt nãúp säúng luán lyï ? Hay nhán âæïc laì phæång tiãûn giuïp ta âaût tåïi mäüt nãúp säúng luán lyï troün veûn ? Trãn âáy chè laì nhæîng váún âãö âàût ra laìm mäúc, giuïp ta coï mäüt caïi nhçn täøng quaït. Coìn nhiãöu váún âãö khaïc næîa cuîng seî âæåüc trçnh baìy xen keî våïi caïc váún âãö chênh yãúu âaî âæåüc âãö ra. BAÌI ÂOÜC THÃM Saïu chuí træång luán lyï måïi Hiãûn nay taûi Áu Cháu vaì Bàõc Myî, nãön luán lyï Kitä giaïo bë nhiãöu ngæåìi âàût thaình váún âãö. Coï nhiãöu nãúp säúng luán lyï cuía con ngæåìi hiãûn âaûi thæûc sæû âe doüa nãúp säúng luán lyï kitä giaïo, âaî mäüt thåìi læìng danh. Sau âáy laì mäüt säú chuí træång luán lyï ta cáön quan tám. 1. Chuí træång cho ràòng “moüi sæû âãöu laì tæång âäúi”, khäng cháúp nháûn nhæîng luáût lãû mang tênh tuyãût âäúi cuía luán lyï Kitä giaïo. Theo chuí træång naìy thç moüi luáût lãû âãöu tæång âäúi, phaíi aïp duûng tuìy luïc tuìy nåi, phaíi mãöm deío maì khäng cæïng nhàõc. Phaíi theo læång tám cuía tæìng ngæåìi ... chæï khäng coï gç bàõt buäüc caïch tuyãût âäúi caí. Láûp træåìng cuía chuïng ta : âaình ràòng coï nhæîng træåìng håüp âoìi phaíi uyãøn chuyãøn khi âaïnh giaï. Nhæng âiãöu âoï khäng coï nghéa laì trong moüi træåìng håüp âãöu phaíi haình xæí nhæ thãú. Cáön phaíi haình xæí theo nhæîng tiãu chuáøn khaïch quan. Khi khäng haình xæí theo tiãu chuáøn khaïch quan, con ngæåìi dãù âi tåïi chäù chuí quan, tháûm chê âi âãún chäù âäüc âoaïn, âäüc taìi. “Âáy laì chuí træång moüi sæû âãöu tæång âäúi” (Relativisme moral). 2. Chuí træång cho ràòng : “Caïi gç cuìng tuìy hoaìn caính” Khäng coï luáût lãû aïp duûng chung cho moüi hoaìn caính, maì chè coï luáût lãû aïp duûng cho tæìng hoaìn caính. Khäng coï hoaìn caính naìo giäúng hoaìn caính naìo, nãn chè phaíi càn cæï theo tæìng hoaìn caính maì haình xæí. Láûp træåìng cuía chuïng ta : âäöng yï ràòng traïch nhiãûm cuía con ngæåìi trong mäüt haình vi luán lê nháút âënh coï thãø gia giaím. Nhæng âiãöu âoï khäng coï nghéa laì khäng coï nhæîng luáût lãû chung cho moüi hoaìn caính. Trong sán váûn âäüng, mäùi cáöu thuí âaï boïng mäüt caïch, nhæng táút caí moüi cáöu thuí âãöu phaíi tuán thuí mäüt säú luáût chåi âæåüc caí âäüi âäöng yï træåïc, vaì âæåüc Täø chæïc boïng âaï quäúc gia hay quäúc tãú áún âënh træåïc. Âáy laì chuí træång luán lyï hoaìn caính (Morale de situation). 3. Chuí træång “Cäút laì chiãöu ngang” : luán lyï laì khoa hoüc vãö caïc tæång quan. Tæång quan ngæåìi våïi ngæåìi laì tæång quan chiãöu ngang. Tæång quan ngæåìi vaì Thæåüng Âãú laì tæång quan chiãöu doüc. Tæång quan mçnh våïi chênh mçnh laì tæång quan chiãöu sáu. Mäüt säú nhaì luán lyï chuí træång nháún maûnh tæång quan chiãöu ngang vaì cho ràòng toaìn bäü cäú gàõng luán lyï cuía chuïng ta phaíi nhàõm tåïi tha nhán vaì xem âoï laì chuí yãúu. Láûp træåìng cuía chuïng ta : caí ba tæång quan doüc, ngang, sáu cáön âæåüc kãút håüp haìi hoìa. Coï chiãöu ngang maì khäng coï chiãöu doüc, tçnh ngæåìi seî thiãúu âáûm âaì, coï chiãöu ngang khäng coï chiãöu sáu, tçnh ngæåìi seî håìi håüt vaì khäng täön taûi láu daìi âæåüc. Âáy laì chuí træång cäút chiãöu ngang (Horizontalêsme). 4. Chuí træång “Nháút nháút phaíi giæî luáût lãû” : Chuí træång naìy âaî coï tæì thåìi Chuïa Giãsu nåi ngæåìi Biãût Phaïi. Hoü gàõn boï våïi luáût Mäsã âãún âäü xem âoï laì cuìng âêch. Trong luïc luáût lãû vç con ngæåìi, chæï khäng phaíi con ngæåìi vç luáût lãû. Hoü chuï troüng âãún màût chæî maì khäng chuï troüng âãún tinh tháön åí âaìng sau màût chæî. Láûp træåìng cuía chuïng ta : Luáût lãû laì cáön thiãút âãø duy trç tráût tæû caï nhán cuîng nhæ xaî häüi. Thãú nhæng luáût lãû khäng thãø nä lãû hoïa con ngæåìi. Thaïnh Phaolä âaî viãút : “Âaî coï luïc xaíy ra laì luáût lãû thay vç âæa con ngæåìi âãún sæû säúng laûi âæa con ngæåìi âãún sæû chãút” (Rm 7,10). Âáy laì thuyãút “Duy luáût lãû” (Leïgalêsme). 5. Chuí træång “Caï nhán chuí nghéa” : Tæì thåìi Cäø âaûi âãún cuäúi âåìi Trung cäø, åí Táy phæång êt khi ngæåìi ta taïch råìi caï nhán khoíi xaî häüi. Tæì thåìi Phuûc hæng tråí laûi âáy caï nhán laûi âæåüc âãö cao nhæ mäüt nhán vë coï quyãön låüi vaì nghéa vuû. Láûp træåìng cuía chuïng ta : Viãûc âãö cao nhán vë laì âuïng âàõn. Viãûc âãö cao caï nhán vaì nháút laì “caï nhán chuí nghéa” laì sai traïi. Noï væìa êch kyí, væìa kheïp kên, væìa càõt âæït caï nhán våïi xaî häüi. Ta khäng âæåüc quãn ràòng con ngæåìi âæåüc haûnh phuïc tháût trong tæång quan våïi ngæåìi khaïc vaì con ngæåìi chè coï thãø phaït huy täúi âa chênh mçnh khi säúng trong xaî häüi. Âáy laì chuí træång caï nhán chuí nghéa (Individualisme). 6. Chuí træång säúng theo leî tæû nhiãn : Theo chuí træång naìy thç con ngæåìi luán lyï laì con ngæåìi biãút säúng theo leî tæû nhiãn. Thãø xaïc, tinh tháön cuía mçnh thãú naìo thç cæï tæû nhiãn maì säúng nhæ thãú, khäng cáön phaíi eïp mçnh, eïp xaïc gç caí. Nãúu cáön cæï tuán theo moüi âoìi hoíi cuía thán xaïc vaì cuía baín nàng. Láûp træång cuía chuïng ta : Khäng thãø cháúp nháûn chuí træång naìy vç noï âi ngæåüc laûi våïi luán lyï Kitä giaïo, laì luán lyï âoìi ta phaïi säúng nhæ Chuïa Kitä. Khäng phaíi âåìi säúng tæû nhiãn nhæng laì âåìi säúng nhæ Chuïa Kitä, mäüt âåìi säúng âæåüc âaïnh dáúu bàòng sæû quãn mçnh, cháúp nháûn hy sinh... vaì chênh Ngaìi âaî kãu goüi : “Ai muäún theo Ta haîy vaïc tháûp giaï mçnh maì theo Ta”. Âáy laì chuí træång “Duy tæû nhiãn” (Naturalisme). Nhæîng chuí træång trãn âáy seî bë Thäng Âiãûp : “AÏnh raûng ngåìi chán lyï” baìn tåïi vaì kãút aïn. (Viãút theo Theïo 1993, trang 795-796) Каталог: wp-content -> uploads -> downloads -> 2011 2011 -> CÔng đỒng vatican II qua bốn thập niêN 2011 -> TÒa giám mục xã ĐOÀi chỉ nam giáo phận vinh lưỢC ĐỒ TỔng quáT 2011 -> 1. phép lạ thánh thể ĐẦu tiên khoảng năm 700 Tại làng Lanciano, nước Ý (italy) 2011 -> Thiên chúa giáo và tam giáO Đường Thi Trương Kỷ 2011 -> Tác giả Võ Long Tê chưƠng I bối cảnh lịch sử 2011 -> LỊch sử truyền giáo tại việt nam quyển II lm. Nguyễn hồng chưƠng I: MỘt cha dòng têN Ở việt nam tới rôMA 2011 -> Các mẫu thức MẠc khải lm. Lê Công Đức 2011 -> Một lời nói đầu không phải là nơi nhiều chỗđể tóm lược lập luận của một cuốn sách cũng như định vị hoặc phát biểu về sựquan trọng của nó. Đây quả thực là một cuốn sách rất quan trọng 2011 -> LỜi giới thiệu suy tư ban đẦu về MẦu nhiệm giêSU tải về 1.51 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|