Thay låÌi tæÛa viãÛc daûy vaì hoüc män tháÖN hoüc luán lyï CÄng giaïO hoüC ÅÍ BÁÛC ÂAÛI hoüC


CHÆÅNG VII : HAÌNH VI LUÁN LYÏ SIÃU NHIÃN VAÌ COÏ CÄNG TRAÛNG



tải về 1.51 Mb.
trang10/18
Chuyển đổi dữ liệu17.08.2016
Kích1.51 Mb.
#21221
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   18

CHÆÅNG VII : HAÌNH VI LUÁN LYÏ SIÃU NHIÃN VAÌ COÏ CÄNG TRAÛNG

Ta âaî xeït qua cå cáúu tám lyï vaì luán lyï cuía haình vi nhán linh. Giåì âáy ta seî xeït tåïi caïc haình vi siãu nhiãn vaì háûu quaí cuía caïc haình vi naìy laì caïc cäng traûng.


I. HAÌNH VI SIÃU NHIÃN

Haình vi siãu nhiãn træåïc hãút laì nhæîng haình vi nhán linh, coï sæû can thiãûp cuía lyï trê, tæû do, læång tám vaì yï chê. Kãú âoï chuïng laì nhæîng haình vi coï tênh luán lyï cao vç noï âæåüc thuïc âáøy båíi nhæîng âäüng cå siãu nhiãn, âæåüc thãø hiãûn caïch siãu nhiãn vaì nhàõm tåïi nhæîng cuìng âêch siãu nhiãn. Nhæîng haình vi naìy phuì håüp våïi baín cháút vaì cæïu caïnh cuía con ngæåìi laì taûo váût mang hçnh aính cuía Thiãn Chuïa, âæåüc Thiãn Chuïa måìi goüi tråí vãö hæåíng haûnh phuïc bãn Ngaìi. Tuy nhiãn, vç aính hæåíng cuía täüi täø täng vaì aính hæåíng cuía täüi riãng, chuïng ta khäng thãø tæû mçnh âaût âæåüc cæïu caïnh áúy maì khäng nhåì án suíng cuía Thiãn Chuïa. Do âoï, theo kiãøu noïi cuía nãön luán lyï cäø âiãøn, chuïng ta khäng thãø laì nguyãn nhán taïc thaình, tæïc laì tæû mçnh laìm caïc haình vi siãu nhiãn âãø âaût tåïi ån cæïu âäü maì chuïng ta chè coï thãø laì nguyãn nhán chuáøn bë, laìm caïc haình vi siãu nhiãn âãø cäüng taïc våïi Chuïa vaìo viãûc cæïu âäü chuïng ta.


II. VÁÚN ÂÃÖ CÄNG TRAÛNG

Thäng thæåìng hãù laìm viãûc täút thç coï cäng traûng. Váún âãö âàût ra laì nhæîng cäng traûng do haình vi siãu nhiãn mang laûi coï âuí sæïc cæïu âäü chuïng ta hay khäng. Váún âãö åí âáy khäng phaíi laì váún âãö viãûc laình vaì cäng traûng båíi leî theo leî cäng bçnh thç chuyãûn naìy phaíi coï. Thæ Räma noïi roî laì Thiãn Chuïa seî theo täüi phuïc maì thæåíng phaût mäùi ngæåìi (Rm 2, 5-8). Quan niãûm thæåíng phaût naìy laì bçnh thæåìng trong âåìi säúng haìng ngaìy cuîng nhæ trong âåìi säúng tän giaïo.

Váún âãö chênh yãöu laì nhæîng haình vi siãu nhiãn kia duì coï cäng traûng, liãûu coï âuí sæïc laìm cho chuïng ta tråí nãn cäng chênh vaì âæåüc cæïu âäü hay khäng. Ngæåìi Cäng giaïo quan niãûm ràòng, nhæîng haình vi siãu nhiãn laì khäng thãø thiãúu âæåüc vaì Thiãn Chuïa luän kãu goüi loaìi ngæåìi thæûc hiãûn, coìn anh em Tin laình dæûa trãn cáu noïi trong thæ Räma : “Chuïng täi nghé ràòng : ngæåìi ta âæåüc nãn cäng chênh vç tin chæï khäng phaíi vç laìm nhæîng gç luáût daûy” (Rm 3, 28) âãø khàóng âënh ràòng chè nhåì âæïc tin chæï khäng phaíi nhåì cäng traûng gç cuía chuïng ta maì chuïng ta âæåüc cäng chênh hoïa. Täüi täø täng âaî laìm cho baín tênh cuía con ngæåìi hæ hoaûi âãún näùi noï khäng coìn coï khaí nàng laìm âæåüc gç täút âãø âaïng âæåüc hæåíng cäng traûng træåïc màût Chuïa.

Hai quan niãûm khaïc nhau naìy âaî laì âãö taìi tranh caîi giæîa caïc nhaì tháön hoüc cuía hai Giaïo häüi. Gáön âáy caïc nhaì tháön hoüc âaî xêch laûi gáön nhau åí mäüt láûp træåìng trung dung hån : chuïng ta âæåüc cäng chênh hoïa chuí yãúu laì nhåì án suíng cuía Chuïa, nhæng âiãöu âoï khäng coï nghéa laì chuïng ta khäng cáön thæûc hiãûn nhæîng haình vi siãu nhiãn âãø cäüng taïc vaìo tiãún trçnh cäng chênh hoïa áúy. Ngæåìi Cäng giaïo mäüt âaìng nháún maûnh sæû täút laình vaì loìng nhán tæì cuía Thiãn Chuïa vaì âaìng khaïc cuîng khäng quãn låìi måìi goüi cuía Thiãn Chuïa laì tråí nãn troün laình bàòng caïch laìm nhæîng viãûc håüp våïi yï Chuïa. Âiãöu naìy ta tháúy roî trong Thaïnh kinh.



III. CÄNG ÂÄÖNG TRENTÄ NOÏI GÇ VÃÖ CÄNG TRAÛNG ?

Cäng âäöng Trentä âaî noïi roî láûp træåìng cuía ngæåìi Cäng giaïo trong váún âãö cäng traûng vaì sæû cäng chênh hoïa nguyãn vàn nhæ sau :

"Nãúu ai noïi ràòng caïc viãûc laình phuïc âæïc cuía ngæåìi âaî âæåüc cäng chênh hoïa laì nhæîng án huãû cuía Thiãn Chuïa, âãún näùi chuïng khäng phaíi laì nhæîng cäng traûng cuía chênh ngæåìi âaî âæåüc cäng chênh hoïa, hoàûc noïi ràòng ngæåìi âaî âæåüc cäng chênh hoïa, nhåì caïc viãûc laình phuïc âæïc maì ngæåìi áúy hoaìn thaình do án suíng cuía Thiãn Chuïa vaì cäng traûng cuía Âæïc kitä maì ngæåìi áúy laì mäüt chi thãø säúng âäüng, khäng âaïng âæåüc thæûc sæû tàng thãm án suíng, hæåíng âåìi säúng muän âåìi vaì, nãúu chãút trong tçnh traûng án suíng cuîng khäng âæåüc Thiãn Chuïa ban âåìi säúng muän âåìi vaì khäng âæåüc thãm vinh quang, thç ngæåìi áúy bë dæït pheïp thäng cäng” (Denz 1582/842).

Xin âæåüc phán têch nhæ sau :

Váún âãö âàût ra laì chuïng ta âæåüc cäng chênh hoïa do án suíng hay do cäng nghiãûp cuía chuïng ta. Quyãút âënh cuía Cäng âäöng Trentä cho tháúy láûp træåìng cuía Giaïo häüi laì chuïng ta âæåüc cäng chênh hoïa chuí yãúu nhåì án suíng cuía Chuïa nhæng cuîng do cäng nghiãûp cuía chuïng ta.

Váûy ai baío laì chuïng ta chè âæåüc cæïu âäü nhåì án suíng Chuïa maì thäi, keí âoï khäng âi trong âæåìng läúi cuía Giaïo häüi. Ngæåüc laûi keí naìo baío chuïng ta âæåüc cäng chênh hoïa chè nhåì cäng nghiãûp cuía chuïng ta maì thäi cuîng khäng âi theo âæåìng läúi cuía Giaïo häüi.

Noïi roî hån næîa, Giaïo häüi nhçn nháûn ràòng ngay caí luïc chuïng ta laìm viãûc laình phuïc âæïc thç chuïng ta cáön coï sæû tråü gêup cuía án suíng Chuïa vaì nhåì cäng traûng cuía Chuïa Giãsu. Vaì nãúu chuïng ta coï cäng phuïc træåïc màût Chuïa, chuïng ta âæåüc hæïa ban âåìi säúng muän âåìi vaì âæåüc thãm vinh quang so våïi ngæåìi khäng coï cäng phuïc.
IV. PHÁÖN THÆÅÍNG

Nãúu moüi viãûc laình phuïc âæïc âãöu âæåüc Chuïa án thæåíng thç án thæåíng âoï laì gç vaì âoìi hoíi nhæîng âiãöu kiãûn naìo ?

Pháön thæåíng âoï laì âæåüc säúng kãút hiãûp våïi Chuïa trong yãu thæång åí âåìi naìy vaì âåìi sau âæåüc cuìng chung hæåíng haûnh phuïc bãn Chuïa.

Âãø âaût âæåüc nhæîng pháön thæåíng âoï, âoìi hoíi con ngæåìi phaíi coï nhæîng âiãöu kiãûn thêch âaïng, tæïc laì : phaíi åí trong tçnh traûng án suíng vaì luän luän hæåïng vãö Thiãn Chuïa, quyãút tám laìm sæû thiãûn åí âåìi naìy.


Baìi âoüc thãm

Khi naìo thç con ngæåìi âæåüc án thæåíng


Khi du khaïch tåïi Áu Cháu vaì tham quan caïc Thaïnh âæåìng xáy cáút tæì thåìi Trung Cäø, hoü thæåìng tháúy ngay træåïc cæía nhaì thåì nhæîng bæïc phuì âiãu låïn vãö ngaìy phaïn xeït chung, trong âoï bao giåì cuîng coï hçnh mäüt chiãúc cán.

Qua nhæîng bæïc phuì âiãu naìy, ta tháúy ngæåìi Kitä hæîu thåìi âoï tin vaìo mäüt Thiãn Chuïa thæåíng ngæåìi laình vaì phaût keí dæî tuìy theo täüi phuïc hoü âaî laìm.

Niãöm tin naìy âaî coï tæì thåìi Cæûu Æåïc : ngæåìi laình seî âæåüc án thæåíng bàòng mäüt cuäüc säúng vinh quangû, phuï quyï vaì láu daìi. Chuïa Giãsu xem ra khäng thàõc màõc vãö sæû án thæåíng vç âoï laì sæû cäng bçnh. Thãú nhæng âäúi våïi Ngaìi, nãúu coï sæû án thæåíng bãö ngoaìi thç cuîng coï sæû án thæåíng bãö trong, vaì nãúu coï sæû coï chuïc laình åí âåìi naìy thç cuîng coï sæû án thæåíng åí âåìi sau. NIãöm tin trãn âáy âaî âæåüc Chuïa Giãsu diãùn taí trong cáu noïi : “Phuïc cho caïc ngæåi nhæîng keí hiãön laình, phuïc cho caïc ngæåi nhæîng keí bë baïch haûi...” (Mt 5).

Mäüt niãöm tin nhæ thãú âaî khiãún cho nhiãöu thãú hãû Kitä hæîu lo chuáøn bë vãö “Tråìi”, bàòng caïch thæûc hiãûn nhæîng gç coï thãø mang laûi án thæåíng : chëu thiãúu thäún, àn chay, laìm viãûc baïc aïi, âi haình hæång. Vaì khi Giaïo häüi ban haình caïc án xaï, Giaïo häüi cuîng âaî haình âäüng theo niãöm tin naìy.

Ngæåìi Kitä hæîu häm nay coï veí hoaìi nghi vãö váún âãö án thæåíng. Nhiãöu ngæåìi Kitä hæîu cho ràòng : pháön thæåíng chênh âaïng nháút hoü âæåüc laì âæïc tin vaì caïi may màõn âæåüc säúng gáön Chuïa åí âåìi naìy. Hoü khäng máúy quan tám âãún nhæîng âoaûn Phuïc ám cuía Chuïa Giãsu noïi vãö tæång lai daình cho nhæîng ngæåìi coï loìng tin. Thiãn âaìng, hoía nguûc âäúi våïi hoü laì huyãön hoàûc ! Hoü læu yï chuïng ta laì, theo Chuïa Kitä thç keí coï loìng tin âaî âæåüc sæû säúng âåìi âåìi ngay åí tráön gian naìy. Âæïc tin laì mäüt pháön thæåíng. Âäúi våïi hoü mäüt Thiãn Chuïa âáöy loìng thæång xoït khäng leî Ngaìi laûi phaíi sæí duûng âãún caïi cán tiãøu ly ?

Trong thæûc tãú, nãúu ta âoüc kyî Phuïc Ám, chuïng ta khoï maìï phuí nháûn låìi hæïa cuía Chuïa vãö mäüt tæång lai täút âeûp cho nhæîng ai tin tæåíng vaìo Ngaìi. Coï âiãöu laì caïi tæång lai âoï âaî bàõt âáöu ngay åí dæåïi thãú naìy. Caïi tæång lai âoï cuîng chè phuû thuäüc pháön naìo vaìo cäng traûng cuía chuïng ta. Coìn táút caí laì häöng án cuía Chuïa.


(Viãút theo : Theïo 1993, 785)


PHÁÖN IV

LUÁÛT LÃÛ LUÁN LYÏ

CHÆÅNG I : LUÁÛT CUÍA LÆÅNG TÁM

CHÆÅNG II : LUÁÛT TÆÛ NHIÃN

CHÆÅNG III : LUÁÛT THIÃÚT ÂËNH

CHÆÅNG IV : LUÁÛT TRONG TÁN ÆÅÏC VAÌ CÆÛU ÆÅÏC

CHÆÅNG V : LUÁÛT GIAÏO HÄÜI VAÌ QUYÃÖN TAÌI PHAÏN CUÍA GIAÏO HÄÜI
CHÆÅNG I : LUÁÛT CUÍA LÆÅNG TÁM

I. KHAÏI NIÃÛM VÃÖ LUÁÛT

Luán lyï laì khoa hoüc vãö caïc tæång quan giæîa con ngæåìi vaì Thiãn Chuïa, con ngæåìi vaì tha nhán, con ngæåìi vaì chênh mçnh, trong cuäüc säúng cuû thãø (ãtre) cuîng nhæ trong cuäüc säúng lyï tæåíng (devoir ãtre).

Luán lyï coìn coï thãø âæåüc âënh nnghéa laì khoa hoüc vãö âiãöu täút vaì âiãöu xáúu. Âënh nghéa naìy quaï haûn heûp, nhæng duì sao noï cuîng gåüi cho ta yï tæåíng laì âãø phán biãût täút xáúu, cáön coï nhæîng tiãu chuáøn vaì caïc luáût lãû xaïc âënh caïi täút vaì caïi xáúu.

Træåïc luïc âi sáu vaìo luáût lãû, chuïng ta dæìng laûi åí mäüt vaìi khaïi niãûm.



1. Âënh nghéa luáût lãû

- “Luáût lãû laì khuän pheïp âaî âënh âãø ngæåìi ta theo” (Tæû âiãøn Khai trê tiãún âæïc).

- “Phaïp luáût laì nhæîng quy tàõc cuía chênh phuí hoàûc quäúc häüi âënh ra âãø laìm quy tàõc haình vi cho quäúc dán, hoàûc nhæîng quy tàõc theo táûp quaïn cuía nhán dán maì âënh ra” (Haïn Viãût tæì âiãøn cuía Âaìo Duy Anh).

- “Phaïp luáût laì sæû bàõt buäüc (ordinatio) cuía lyï trê, nhàòm phuûc vuû låüi êch chung, âæåüc ban haình do ngæåìi coï traïch nhiãûm vãö xaî häüi” (Thomas Aquino I. II, 9. 90, a. 4).

- Theo tæì nguyãn, luáût lãû dëch tæì chæî lex, bãn tiãúng La-tinh. Chæî lex do âäüng tæì ligare coï nghéa laì raìng buäüc.

2. Âàûc tênh

Caïc âënh nghéa trãn, mäùi âënh nghéa laìm roî neït mäüt âàûc tênh cuía luáût lãû. Noïi chung : - Tênh bàõt buäüc cuía lyï trê (Thomas)

- Låüi êch chung (Thomas, Âaìo Duy Anh)

- Phaíi âæåüc tuyãn bäú cäng khai (Thomas)

Dæûa trãn caïc âàûc tênh nãu åí pháön trãn, ta coï thãø noïi :

- Luáût lãû phaíi håüp lyï, cäng bçnh, liãm chênh.

- Luáût lãû vç xaî häüi, vaì låüi êch chung, khäng âæåüc vç luáût lãû maì laìm haûi xaî häüi.

- Phaíi âæåüc tuyãn bäú cäng khai vaì âæåüc aïp duûng cho nhiãöu ngæåìi. Âáy khäng phaíi laì váún âãö caï nhán.



3. Phán loaûi

Coï nhiãöu caïch phán loaûi luáût lã û:

Nãúu láúy thåìi gian laìm chuáøn, ta coï luáût taûm thåìi, láu daìi vaì vénh cæíu.

Nãúu láúy nguäön gäúc laìm chuáøn, ta coï luáût maûc khaíi vaì luáût thiãút âënh.

Nãúu láúy giai âoaûn hçnh thaình luáût lãû laìm chuáøn, ta coï :

- Luáût tæû nhiãn (luáût læång tám).

- Luáût Maûc khaíi (trong Cæûu Æåïc vaì Tán Æåïc).

- Luáût thiãút âënh (do con ngæåìi âàût ra, trong âoï coï luáût Giaïo häüi).


II. LUÁÛT LÆÅNG TÁM

1. Caïc lyï thuyãút vãö læång tám

Coï nhiãöu chuí thuyãút vãö baín cháút cuía læång tám.

- Coï thuyãút cho ràòng læång tám laì mäüt bäü “caím æïng” phuï báøm, âæåüc âàût vaìo loìng con ngæåìi âãø thu tháûp caïc sæû kiãûn täút, xáúu vaì coï nhæîng phaín æïng tæång xæïng.

- Cuîng coï thuyãút cho ràòng læång tám chè laì mäüt hiãûn tæåüng. Noï laì mäüt táûp håüp gäöm nhiãöu kinh nghiãûm chäöng cháút lãn nhau vaì tæû âäüng phán loaûi theo caïc tiãu chuáøn: låüi - haûi, âuïng - sai, dãù chëu - khoï chëu, täút - xáúu. Khi coï mäüt sæû kiãûn måïi xuáút hiãûn, noï liãön âæåüc phán loaûi vaì âæåüc âaïnh giaï theo caïc tiãu chuáøn trãn tuìy theo noï thuäüc vaìo loaûi kinh nghiãûm naìo. Theo thuyãút naìy thç læång tám ráút tæång âäúi : phong phuï åí ngæåìi naìy vaì ngheìo naìn åí ngæåìi kia tuìy theo mæïc âäü kinh nghiãûm.

- Âäúi våïi ngæåìi Kitä hæîu tin thç læång tám khäng do con ngæåìi maì laì do Chuïa ban âãø giuïp con ngæåìi phán biãût phaíi traïi vaì âi âuïng hæåïng, trãn con âæåìng âæa tåïi haûnh phuïc muän âåìi. Thãm vaìo âoï, tiãúng noïi cuía læång tám mang tênh phäø quaït. Thäng thæåìng thç mäùi læång tám phaín æïng mäüt caïch, nãn coï veí chuí quan. Tuy nhiãn træåïc nhæîng váún âãö låïn, chàóng haûn nhæ giãút ngæåìi, chiãún tranh hoàûc giuïp âåî tha nhán vaì cäø vuî cho hoìa bçnh...thç caïc læång tám thæåìng coï nhæîng phaín æïng giäúng nhau, tæïc laì gheït sæû dæî vaì yãu mãún sæû laình. Do âo læång tám coï tênh khaïch quan vaì phäø quaït.
III. TÊNH CAÏCH BÀÕT BUÄÜC CUÍA LUÁÛT LÆÅNG TÁM

1. Phaíi tuán theo

Nãúu vç låüi êch cuía con ngæåìi maì Thiãn Chuïa ban cho con ngæåìi chiãúc “la baìn” laì læång tám âãø âënh hæåïng moüi âæåìng âi næåïc bæåïc trong cuäüc âåìi, thç con ngæåìi phaíi biãút ån Thiãn Chuïa vaì vç låüi êch cuía chênh mçnh, coï bäøn pháûn phaíi tuán theo nhæîng chè dáùn cuía chiãúc la baìn áúy. Coï ba træåìng håüp.

- Træåìng håüp læång tám cuía täi åí trong tçnh traûng trung thæûc vaì täúi haío, täi bàõt buäüc phaíi tuán theo.

- Træåìng håüp noï luïc âuïng, luïc sai, täi bàõt buäüc phaíi tháûn troüng trong khi theo caïc chè dáùn cuía noï. Chè haình âäüng khi tháût chàõc chàõn.

- Trong træåìng håüp, do nháûn xeït caï nhán hoàûc do nháûn xeït cuía keí khaïc, täi biãút læång tám täi hoaìn toaìn lãûch laûc, täi khäng âæåüc pheïp tuán theo.

2. Chuáøn mæûc

Âiãöu quan troüng laì täi phaíi coï nhæîng chuáøn mæûc âãø dæûa theo âoï maì qui chiãúu hoàûc âiãöu chènh læång tám cuía täi. Nhæîng yãúu täú áúy phaíi laì :

- Håüp våïi lyï trê : læång tám chè âoïn nháûn nhæîng gç håüp lyï trê.

- Håüp phaïp, håüp hiãún, håüp caïc luáût lãû khaïch quan khaïc.

- Håüp thaïnh yï cuía Thiãn Chuïa, diãùn taí trong Thaình Kinh vaì trong Giaïo huáún cuía Giaïo häüi.
IV. NHÆÎîNG TRÆÅÌìNG HÅüP ÂÀÛC BIÃÛT

1. Nghe theo tiãún læång tám

Thäng thæåìng ai cuîng phaíi nghe theo tiãúng læång tám. Trong lëch sæí âaûo, âåìi âaî coï nhæîng træåìng håüp âàût con ngæåìi træåïc nhæîng choün læûa âàûc biãût quan troüng, nhæ træåìng håüp caïc thaïnh tæí âaûo. Caïc Ngaìi laì nhæîng ngæåìi âaî nghe tiãúng læång tám, vç âæïc tin vaì vç xaïc tên cuía mçnh maì hy sinh maûng säúng. Thaïnh Thomas More63 vaì thaïnh John Fischer thæåìng âæåüc nhàõc tåïi vç caïc ngaìi âaî khäng thãø âäöng loîa våïi vua Henri VIII, ngæåìi Anh, trong viãûc âäúng yï cho nhaì vua li dë våïi hoaìng háûu Catherine Aragon, khäng coï con, âãø kãút hän våïi Anne Boleyn. Hai ngæåìi cuîng âaî mäüt mæûc trung thaình våïi Giaïo häüi, phaín âäúi vua Henri, vç vua naìy tæû taïch råìi khoíi Giaïo häüi vaì láûp ra Giaïo häüi Anh giaïo.



2. Taïng táûn læång tám

Âáy laì træåìng häüp cuía nhæîng ngæåìi maì âa mã vaì caïc thoïi quen phaûm täüi âaî boïp chãút læång tám. Hoü giãút ngæåìi khäng thæång xoït. Hoü noïi däúi khäng chuït ngáûp ngæìng. Hoü tæû cho pheïp laìm moüi sæû, miãùn sao daình âæåüc caïi danh, caïi låüi, hoàûc caïi sàõc duûc. Træåìng håüp cuía mäüt Táön Thuíy Hoaìng64 taûi Trung Hoa, vaì cuía mäüt Hitler65 åí Âæïc cho ta tháúy roî âiãöu âoï.



V. SÄÚNG THEO LÆÅNG TÁM VAÌ ÅN CÆÏU ÂÄÜ

1. Læång tám trung thæûc, ngay laình

Trong cuäüc säúng hàòng ngaìy coï nhæîng ngæåìi säúng khäng ngay thàóng. Bë cháút váún, hoü phaín æïng laûi. Lyï do cuäúïi cuìng cuía hoü laì : “Täi laìm theo læång tám ngay laình cuía täi”. Phaín æïng naìy cáön âæåüc phán têch kyî caìng. Theo nguyãn tàõc thç traïch nhiãûm chè âæåüc giaím thiãøu âäúïi våïi nhæîng ngæåìi thæûc sæû âaî coï yï ngay laình, âaî tra hoíi læång tám caïch tháûn troüng vaì âaî haình âäüng âuïng theo luáût læång tám.



2. Haình âäüng theo læång tám

Saïch Giaïo lyï Giaïo Häüi Cäng giaïo, säú 1178, buäüc moüi ngæoìi theo tiãúng læång tám vaì tuán theo mäüt caïch trung thaình nhæîng gç mçnh biãút laì ngay chênh. Lyï do laì vç læång tám chênh laì tiãúng noïi cuía Thiãn Chuïa, thãø hiãûn qua mäüt con ngæåìi vaì læång tám laì “vë âaûi diãûn thæï nháút” trong säú caïc vë âaûi diãûn cuía Chuïa Kitä. (Newman)66

Baín Tuyãn ngän vãö tæû do tän giaïo cuía Cäng âäöng Vaticanä II cuîng nháún maûnh : “Nhåì læång tám con ngæåìi nháûn thæïc vaì hiãøu biãút nhæîng mãûnh lãûnh cuía lãö luáût Chuïa. Hoü phaíi trung thaình tuán theo læång tám áúy trong moüi hoaût âäüng cuía mçnh, háöu tiãún tåïi Thiãn Chuïa laì cuìng âêch. Vç váûy khäng ai bë cæåîng baïch haình âäüng traïi våïi læång tám , cuîng nhæ khäng ai bë ngàn cáúm haình âäüng theo tiãúng læång tám, nháút laì trong laînh væûc tän giaïo”. (säú 3)

3. Ån cæïu âäü âäúi våïi ngæåìi ngoaìi giaïo häüi

Ngoaìi Giaïo Häüi, khäng coï ån Cæïu âäü”. Cáu noïi naìy cuía Giaïo phuû Origãnã, âæåüc Giaïo phuû Cyprianä láúy laûi. Theo bäúi caính lëch sæí thç caí hai Giaïo phuû âãöu muäún noïi tåïi nhæîng Kitä hæîìu thåìi báúy giåì âaî tin vaìo Chuïa Kitä, âaî âæåüc ræía täüi vaì tæû yï taïch råìi khoíi Giaïo häüi, säúng ngoaìi Giaïo häüi. Nhæîng ngæåìi naìy coï läùi våïi Giaïo häüi laì con thuyãön tråí ån cæïu âäü âãún våïi nhán loaûi. Tæì chäúi, khäng âoïn nhán con thuyãön naìy thç chàóng khaïc gç giaïn tiãúp tæì khæåïc ån cæïu âäü. Âáy khäng phaíi laì træåìng håüp cuía nhæîng ngæåìi ngoaûi, hiãøu theo nghéa thäng thæåìng laì chæa nghe noïi vãö Chuïa, chæa tin vaìo Chuïa caïch toí tæåìng, chæa âæåüc ræía täüi vaì do âoï chæa phaíi laì thaình pháön chênh thæïc cuía Giaïo häüi. Nhæîng ngæåìi naìy nãúu hoü cæï theo tiãúng læång tám ngay laình maì säúng mäüt cuäüc âåìi laình thaïnh, hoü coï thãø âæåüc cæïu räùi, nãúu thæûc sæû laì hoü chæa âæåüc nghe rao giaíng Tin mæìng vaì khäng bao giåì tæì chäúi Tin mæìng.67


TAÌI LIÃÛU THAM KHAÍO
. Peschke : Christian Ethics, Moral Theology in the light of Vatican II, Alcester, 1989, 108 - 245.

. Gioan Phaolä II : Giaïo lyï Giaïo häüi Cäng giaïo, sâd, säú 1178.

. Theïo, sâd, 544b, 544c

Baìi âoüc thãm


THÁÖN HOÜC HIÃÛN ÂAÛI VÅÏI NGUYÃN TÄÜI

Giai âoaûn âáöu tiãn trong cuäüc suy tæ cuía tháön hoüc hiãûn âaûi vãö nguyãn täüi mang laûi hai kãút quaí chênh sau âáy :



1. Mäüt säú - noïi cho âuïng hån laì âa säú - caïc tháön hoüc gia âãöu âaî khai triãøn mäüt hãû thäúng giaíi thêch laûi giaïo lyï vãö nguyãn täüi laìm sao âãø æïng âaïp cho thoía âaïng caí caïch hiãøu theo quan niãûm hiãûn âaûi láùn nhæîng yãu cáöu cuía truyãön thäúng Kinh Thaïnh vaì Tên lyï. Coï leî caïch giaíi thêch laûi cuía nhaì tháön hoüc Haì lan Piet Schoonenberg laì xem ra thaình cäng nháút. Giaíi thuyãút naìy âaî âæåüc âàng ngay trong bäü Mysterium Salutis, laì bäü täøng håüp tên lyï cäng giaïo quaíng baïc nháút trong giai âoaûn tiãúp ngay sau Cäng âäöng (Vaticanä II) , vaì âæåüc dëch ra nhiãöu thæï tiãúng. Cha Schoonenberg âaî thæíí quan niãûm nguyãn täüi nhæ laì mäüt mäúi liãn âåïi trong täüi läùi, sàôn coï træåïc moüi haình âäüng täüi phaûm, vaì âàût quan hãû liãn âåïi áúy vaìo nåi bçnh diãûn luán lyï cuìng caï nhán, chæï khäng coìn phaíi laì åí nåi bçnh diãûn baín tênh nhán loaûi. Âãø hoaìn thaình phæång aïn áúy, taïc giaí âaî phaíi âãö xuáút mäüt yï niãûm måïi, yï niãûm “åí trong caính huäúng” (Situirt Sein). Chung qui, nguyãn täüi laì khäng gç khaïc ngoaìi sæû kiãûn con ngæåìi “åí trong caính huäúng täüi läùi”. “ÅÍ trong caính huäúng” laì, træåïc hãút, háûu quaí cuía giai âoaûn lëch sæí træåïc âoï, tæïc cuû thãø maì noïi, laì háûu quaí cuía caính huäúng gáy ra do nhæîng haình âäüng tæû do täüi läùi cuía nhæîng ngæåìi khaïc ; caính huäúng áúy khäng phaíi laì háûu quaí cuía täüi riãng caï nhán mçnh, cuîng chàóng phaíi laì mäüt thaïi âäü caï nhán. Âoï laì mäüt tçnh traûng sàôn coï. Thæï âãún, “åí trong caính huäúng” laì tçnh traûng con ngæåìi bë näüi taûi quyãút âënh do caính huäúng áúy, chæï khäng phaíi chè bë thäi thuïc mäüt caïch maïy moïc båíi mäüt âäüng læûc âãún tæì mäi træåìng bãn ngoaìi. Chênh vç váûy maì tçnh traûng áúy tháût sæû mang tênh cháút quaïi aïc vaì täüi läùi. Vaì coìn næîa, “åí trong caính huäúng” laì sæïc quyãún ruî cho duì khäng laìm máút âi tæû do caï nhán, thç cuîng läi cuäún caïc caï nhán âi âãún chäù laìm nhæîng haình âäüng täüi phaûm - phaûm täüi - trong âåìi säúng riãng cuía mçnh.

2. Coï nhæîng tháön hoüc gia khaïc - mäüt thiãøu säú - thç bàòng caïch naìy hay caïch khaïc, viãûn cåï âãø chäúi boí nguyãn täüi, coi âoï nhæ laì saín pháøm cuía mäüt bæåïc nháöm láùn trong tháön hoüc. Laìm thãú, laì vç hoü chëu sæïc eïp cuía quan niãûm cho laì khäng coï âuí lyï do lëch sæí vaì Kinh Thaïnh laìm càn baín cho nguyãn täüi, cuîng nhæ sæïc eïp cuía tæ tæåíng duy nhán baín, cæïng nhàõc thæåìng âi âäi våïi mäüt läúi nhçn laûc quan vãö thãú giåïi con ngæåìi.
(Trêch baìi : “Nhæîng caïch giaíi thêch âaïng læu yï nháút trong tháön hoüc hiãûn âaûi vãö nguyãn täüi” Siegfried Widenhofer, trong Håüp Tuyãøn Tháön Hoüc, säú 11, trang 4-6)
CHÆÅNG II : LUÁÛT TÆÛ NHIÃN
I. LUÁÛT TÆÛ NHIÃN LAÌ GÇ ?

1. Âënh nghéa

Bãn La ngæî tæì Natura coï nghéa laì thiãn nhiãn. ÅÍ âáy noï laûi coï nghéa laì nhæîng gç ngæåìi ta coï sàôn luïc sinh ra, khaïc våïi nhæîng gç ngæåìi ta coï thãø hoüc hoíi thãm hoàûc giaí taûo.

Tãn goüi “luáût tæû nhiãn” muäún noïi tåïi mäüt thæï luáût lãû phaït xuáút tæì baín tênh con ngæåìi.

Vê duû : Ai cho täi váût gç, täi caím ån. Täi mua cuía ai váût gç, täi traí tiãön. Luáût tæû nhiãn vãö leî cäng bàòng âoìi täi phaíi laìm nhæ thãú. Trong Cæûu æåïc coï luáût “màõt âãön màõt, ràng âãön ràng”. Luáût naìy cuîng dæûa trãn luáût tæû nhiãn laì leî cäng bçnh.

Luáût tæû nhiãn laì luáût âæåüc Chuïa ban cho mäüt loaìi thuû taûo coï lyï trê (Täøng luáûn tháön hoüc .l,II q 91, a 27). Luáût naìy mang tênh vénh cæíu, chênh Thiãn Chuïa âaî âàût ra do sæû khän ngoan vaì sæû quan phoìng âáöy yãu thæång cuía Ngaìi. Luáût naìy coï tênh phäø quaït vaì báút di báút dëch âäöng thåìi laì nguäön gäúc cuía moüi luáût lãû khaïc. Cäng âäöng Vatican II trong Hiãún chãú Vui mæìng vaì Hy voüng, khi noïi tåïi hoìa bçnh âaî nháún maûnh “Hoìa bçnh laì mäüt âoìi hoíi cuía luáût vénh cæíu”. Âáy cuîng laì mäüt caïch Cäng âäöng giaïn tiãúp nhçn nháûn sæû hiãûn hæîu cuía luáût tæû nhiãn vaì tênh vénh cæíu cuía noï.
II. NGUÄÖN GÄÚC, NÄÜI DUNG VAÌ TÊNH CAÏCH PHÄØ QUAÏT

1. Nguäön gäúc

Theo tæì ngæî thç “luáût tæû nhiãn” bàõt nguäön tæì baín tênh cuía con ngæåìi laì mäüt taûo váût coï lyï trê, tæû do vaì tinh tháön traïch nhiãûm. Luáût naìy, theo thaïnh Thomas Aquinä phaït xuáút tæì Thiãn Chuïa, Âáúng dæûng nãn con ngæåìi vaì cuîng laì Âáúng láûp ra moüi luáût lãû.



2. Näüi dung

Vãö luáût tæû nhiãn, chuïng ta coï nhæîng nháûn âënh sau :



- Luáût tæû nhiãn âaî âæåüc Thiãn Chuïa ghi sáu vaìo baín tênh cuía con ngæåìi.

- Lyï trê cuía con ngæåìi coï thãø khaïm phaï ra luáût tæû nhiãn.

- Luáût tæû nhiãn khuyãún khêch âiãöu laình, ngàn cáúm âiãöu dæî. Luáût naìy hæåïng dáùn cho con ngæåìi biãút âáu laì täüi, âáu laì phuïc.

- Luáût tæû nhiãn coï nhiãöu loaûi : gáön våïi baín tênh con ngæåìi nháút thç goüi laì âãû nháút cáúp, xa hån goüi laì âãû nhë cáúp, vaì tháût xa goüi laì âãû tam cáúp. Vê duû û: “Phaíi laìm laình, laïnh dæî” (âãû nháút cáúp). “Chåï giãút ngæåìi”, aïp duûng luáût phaíi laìm laình laïnh dæî nãn âæåüc goüi laì âãû nhë cáúp. “Khäng âæåüc phaï thai” laì nguyãn tàõc âãû tam khai triãøn nguyãn tàõc âãû nháút laì laìm laình laïnh dæî, vaì nguyãn tàõc âãû nhë laì chåï giãút ngæåìi.

Каталог: wp-content -> uploads -> downloads -> 2011
2011 -> CÔng đỒng vatican II qua bốn thập niêN
2011 -> TÒa giám mục xã ĐOÀi chỉ nam giáo phận vinh lưỢC ĐỒ TỔng quáT
2011 -> 1. phép lạ thánh thể ĐẦu tiên khoảng năm 700 Tại làng Lanciano, nước Ý (italy)
2011 -> Thiên chúa giáo và tam giáO Đường Thi Trương Kỷ
2011 -> Tác giả Võ Long Tê chưƠng I bối cảnh lịch sử
2011 -> LỊch sử truyền giáo tại việt nam quyển II lm. Nguyễn hồng chưƠng I: MỘt cha dòng têN Ở việt nam tới rôMA
2011 -> Các mẫu thức MẠc khải lm. Lê Công Đức
2011 -> Một lời nói đầu không phải là nơi nhiều chỗđể tóm lược lập luận của một cuốn sách cũng như định vị hoặc phát biểu về sựquan trọng của nó. Đây quả thực là một cuốn sách rất quan trọng
2011 -> LỜi giới thiệu suy tư ban đẦu về MẦu nhiệm giêSU

tải về 1.51 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   18




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương