Toäi nhö söï töø choái Thieân Chuùa

3. 
   Toäi troïng vaø toäi nheï
   

Laø caàn thieát phaûi phaân bieät giöõa toäi naëng vaø toäi nheï, giöõa nhöõng söï xuùc phaïm nhoû vaø traàm troïng, giöõa nhöõng söï khaùc nhau. Vôùi phaùn ñoaùn thöïc haønh, moïi ngöôøi chuùng ta ñeàu bieát raèng khoâng phaûi taát caû caùc toäi laø thuoäc chính traàm troïng. Tuy nhieân, söï giaûi thích thaàn hoïc veà söï traàm troïng khaùc nhau cuûa nhöõng toäi gaëp phaûi nhöõng söï traùi ngöôïc vaø nhöõng vaán ñeà.

Taân öôùc nhaän bieát nhöõng toäi chaéc chaén traàm troïng maø ñaùng laõnh nhaän caùi cheát¹¹⁶ hoaëc bò khai tröø ra khoûi nöôùc Thieân Chuùa.¹¹⁷ Tin möøng nhaát laõm noùi veà toäi choáng laïi Chuùa Thaùnh Thaàn (Mc 3, 29) vaø Gioan noùi veà toäi maø noù daãn ñeán caùi cheát (1Ga 5, 16tt).

Töø phaàn khaùc, Taân öôùc cuõng nhaän bieát nhöõng toäi nheï hôn maø chuùng khoâng mang laïi chính nhöõng söï baát haïnh.¹¹⁸ Thaùnh Luca noùi trong chöông 11, caâu 4 vaø tieáp theo raèng: “Xin tha toäi cho chuùng con” laø Ngaøi aùm chæ ñeán nhöõng söï vi phaïm nhoû haøng ngaøy maø chuùng ta thöôøn hay sai loãi. Nhö vaäy, Taân öôùc khoâng coù nhaän bieát nhöõng quan nieäm vaø nhöõng töø ngöõ roõ raøng, raønh maïch veà ñieàu maø ngaøy hoâm nay chuùng ta goïi laø “toäi naëng” vaø “toäi nheï”, nhöng chæ chuaån bò nhöõng yù töôûng naøy vaø naém giöõ nhöõng chæ daãn veà söï khaùc nhau naøy.¹¹⁹

Lôøi daïy cuûa Giaùo hoäi luoân luoân coù söï phaân bieät giöõa nhöõng söï vi phaïm traàm troïng choáng laïi Thieân Chuùa vaø coäng ñoaøn giaùo hoäi vaø nhöõng khieám khuyeát nheï hôn. Ñieàu naøy laø hieån nhieân trong lòch söû cuûa bí tích hoøa giaûi. Söï saùm hoái giaùo hoäi vaø bí tích thaùnh ñaõ yeâu caàu ñoái vôùi taát caû nhöõng toäi troïng, trong khi söï tha thöù ñoái vôùi nhöõng toäi nheï thì chæ caàn saùm hoái, caàu nguyeän, aên chay vaø boá thí. Töø Coâng ñoàng Trentoâ, Giaùo hoäi ñaõ phaân bieät giöõa toäi troïng vaø toäi nheï. Coâng ñoàng ñaõ tuyeân boá raèng taát caû nhöõng toäi naëng caàn phaûi ñöôïc xöng thuù, bôûi vì nhöõng con ngöôøi maø phaïm toäi troïng nhö vaäy thì ñaùng laõnh côn thònh noä cuûa Thieân Chuùa vaø hoï laø keû thuø cuûa Thieân Chuùa.¹²⁰ Coøn nhöõng toäi nheï thì khoâng caàn thieát phaûi xöng thuù, bôûi vì toäi nheï khoâng huûy dieät traïng thaùi aân suûng. Tuy nhieân, moät söï vi phaïm nheï moät caùch khaùch quan ñoâi khi laø dòp daáy loaïn kyõ löôõng choáng laïi Thieân Chuùa vaø vì theá noù trôû neân toäi troïng.

Theo caùc nhaø thaàn luaân lyù, ít hay nhieàu, ñeàu ñoàng yù raèng nhöõng toäi nheï khoâng taïo neân moät söï töø choái tröïc tieáp hoaëc hoaøn toaøn loøng muoán cuûa Thieân Chuùa, nhö laø trong tröôøng hôïp toäi troïng, nhöng chuùng chæ laø moät hình thöùc khoâng ñaày ñuû, khoâng hoaøn haûo, töï khuaát phuïc thaùnh yù Thieân Chuùa.

Khi naøo chuùng ta phaïm toäi nheï? Theo giaùo lyù chung cuûa luaân lyù thì chuùng ta phaïm toäi nheï khi:

1) chuùng ta vi phaïm luaät cuûa Thieân Chuùa khoâng traàm troïng;

2) chuùng ta vi phaïm luaät cuûa Thieân Chuùa traàm troïng, nhöng khoâng coù moät lôøi khuyeân hoaëc khoâng laø taát caû söï töï do cuûa loøng muoán.
1.3.2.2. Theá naøo laø toäi naëng?
Toäi naëng laø toäi maø noù taïo neân moät söï töø choái tröïc tieáp vaø hoaøn toaøn loøng muoán cuûa Thieân Chuùa. Vì theá noù laø söï ñoaïn tuyeät vôùi Thieân Chuùa, laø traïng thaùi maát aân thaùnh suûng.¹²²

Nhöng khi naøo chuùng ta phaïm toäi naëng? Theo giaùo lyù luaân lyù chung, chuùng ta phaïm toäi naëng khi chuùng ta vi phaïm luaät cuûa Thieân Chuùa moät caùch traàm troïng, vôùi ñaày ñuû lôøi khuyeân raên vaø vôùi söï öng thuaän roõ raøng, döùt khoaùt.¹²³

Ngöôïc laïi, söï öng thuaän dö ñaày, maïnh meõ tôùi moät söï quyeát ñònh choïn löïa traùi ngöôïc laïi vôùi thaùnh yù cuûa Thieân Chuùa vaø vôùi muïc ñích chính xaùc cuûa con ngöôøi, neáu ñaõ phaïm toäi trong tröôøng hôïp naøy thì laø toäi troïng, bôûi vì noù bao haøm moät söï hieåu bieát roõ raøng veà söï voâ traät töï traàm troïng cuûa söï quyeát ñònh vaø moät söï öng thuaän dö ñaày cuûa loøng muoán.

Traùi laïi, toäi troïng laø moät söï öng thuaän saâu xa, ñöôïc xaùc ñònh chính xaùc töø moät chaát theå quan troïng. Chæ tröø trong nhöõng tröôøng hôïp chaát theå nheï coù theå ñöa ñeán moät toäi troïng.

2) Moät toäi nheï laø moät söï vi phaïm luaät cuûa Thieân Chuùa maø khoâng coù söï daán thaân dö ñaày tôùi quyeát ñònh xaáu, noù xaûy ra moät caùch thoùi quen khi maø ngöôøi ta baát vaâng phuïc luaät cuûa Thieân Chuùa trong traïng thaùi khoâng traàm troïng hoaëc traàm troïng, nhöng vôùi söï hieåu bieát vaø öng thuaän khoâng hoaøn toaøn.

3) Toäi troïng vaø toäi nheï khaùc nhau moät caùch chính yeáu. Vì theá, khoâng bao giôø gom taát caû nhöõng toäi nheï laïi ñeå cho laø moät toäi naëng. Tuy nhieân, giöõa toäi naëng vaø toäi nheï coù moät moái lieân heä ñoäng löïc, bôûi vì toäi nheï chuaån bò con ñöôøng ñöa ñeán toäi naëng. Phaïm nhieàu toäi nheï, con ngöôøi ñang chuaån bò phaïm toäi naëng. Theo caùc nhaø thaàn hoïc kinh vieän, toäi nheï laøm giaûm bôùt loøng meán cuûa chuùng ta ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø thuùc ñaåy chuùng ta daàn daàn ñi tôùi nhöõng toäi traàm troïng hôn.¹²⁵
1.4. Nhöõng tieâu chuaån ñoái vôùi tính caùch traàm troïng khaùch quan cuûa toäi loãi
Tính caùch traàm troïng khaùch quan cuûa moät toäi ñaõ ñöôïc xaùc ñònh bôûi söï traàm troïng hoaëc nheï cuûa söï voâ traät töï vaø söï vi phaïm khaùch quan maø moät haønh ñoäng sinh ra trong laõnh vöïc cuûa nhöõng giaù trò luaân lyù. Söï voâ traät töï khaùch quan naøy ñöôïc goïi laø “chaát theå” cuûa toäi.
1.4.1. Nhöõng tieâu chuaån ngoaïi taïi
Kinh thaùnh cung caáp moät tieâu chuaån ñaàu tieân raèng moät vaán ñeà bò keát toäi naëng traàm troïng neáu Kinh thaùnh xaùc ñònh, veà moät haønh ñoäng chaéc chaén toäi, maø ngöôøi thöïc hieän noù phaûi laø raát xaáu; noù laø kinh tôûm; keâu thaáu leân tôùi trôøi;¹²⁶ ñaùng höôûng caùi cheát hoaëc hình phaït ñôøi ñôøi vaø noù bò khai tröø ra khoûi nöôùc Thieân Chuùa. Thaät vaäy, Kinh thaùnh ñaõ noùi veà boán toäi keâu thaáu lean tôùi trôøi vaø vì vaäy chuùng laø traàm troïng: 1) Toäi gieát ngöôøi;¹²⁷ 2) Toäi Soñoâma;¹²⁸ 3) Söï khi bæ caùc coâ nhi vaø quaû phuï;¹²⁹ 4) AÊn gian vaø löôøng gaït löông cuûa ngöôøi ngheøo.¹³⁰

Tuy nhieân, giöõa nhöõng tieâu chuaån ñöôïc cung caáp töø Kinh thaùnh khoâng phaûi taát caû ñeàu roõ raøng chính xaùc. Chaúng haïn nhö phuï nöõ ñaõ coù choàng trong thôøi kyø coù kinh nguyeät, thì khoâng ñöôïc quan heä tính duïc, neáu keû naøo khoâng tuaân giöõ thì seõ phaûi cheát;¹³¹ hoaëc baát cöù ai laøm vieäc trong ngaøy thöù baûy, duø chæ laø haùi cuûi, cuõng ñeàu bò keát aùn phaûi cheát.¹³² Trong caû hai tröôøng hôïp luaân lyù kitoâ giaùo khoâng coù theå xeáp chuùng vaøo giöõa nhöõng toäi traàm troïng. Duø laø cöïu öôùc duø laø Taân öôùc bao goàm giöõa nhöõng toäi maø ñaùng laõnh nhaän caùi cheát vaø bò loaïi ra khoûi nöôùc trôøi veà nhöõng sai phaïm tuøy ôû nhöõng möùc ñoä, ví duï nhö aên troäm, giaän döõ, ghen gheùt, v.v…¹³³ Hieån nhieân raèng khoâng moïi söï aên troäm nhoû hay giaän döõ laø moät toäi traàm troïng maø ñaùng bò loaïi boû ra khoûi nöôùc Thieân Chuùa.

Nhöõng tieâu chuaån khaùc laø giaùo lyù chính thöùc cuûa caùc Giaùo hoaøng vaø cuûa caùc Coâng ñoàng. Ngöôøi ta phaûi coâng nhaän raèng nhieàu ñònh nghóa khoâng coù theå bò ñoå vôõ veà nhöõng boån phaän luaân lyù laø raát hieám, vaø coù leõ khoâng ai ñònh nghóa roõ raøng ñaëc tính toäi traàm troïng veà moät söï sai phaïm ñaëc bieät. Nhöng cuõng nhö nhöõng quyeát ñònh khaùc veà giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi thì coù moät chuû quyeàn lôùn lao vaø phaûi ñöôïc tuaân theo vôùi ñöùc tin.¹³⁴ Dó nhieân, nhöõng Coâng ñoàng chung ñöôïc höôûng chuû quyeàn toái ña. Sau ñoù laø nhöõng toâng huaán vaø nhöõng lôøi daïy cuûa caùc Giaùo hoaøng.

Nhöõng lôøi daïy chung cuûa caùc Giaùo phuï vaø caùc nhaø thaàn hoïc cuõng laø nhöõng tieâu chuaån quan troïng ñeå xeùt ñoaùn tính caùch traàm troïng cuûa moät toäi

Coù moät söï nhaát trí chung treân ñieàu maø phaûi ñöôïc coi nhö laø vaán ñeà traàm troïng trong laõnh vöïc cuûa nhöõng boån phaän luaân lyù, ví duï nhö nhöõng söï caét xeûo traàm troïng vaät chaát: huûy dieät khaû naêng thò giaùc cuûa moät con ngöôøi, hieáp daâm, aên troäm nhöõng saûn phaåm coù giaù trò lôùn, söï aùm saùt, nhöõng vu khoáng gaây ra toån thong traàm troïng, noâ leä, phaù thai, v.v. ¹³⁵

Truyeàn thoáng phaân bieät ba chuoãi toäi noäi taïi: söï thoûa maõn taâm trí, söï ham thích toäi loãi trong moät haønh ñoäng xaáu ñöôïc thöïc hieän vaø nhöõng öôùc muoán toäi loãi.

Söï ham thích hay ham muoán naøy bao haøm moät söï öng thuaän toäi loãi vaø vì theá noù chính laø toäi loãi. Tuy nhieân, khoâng laø toäi khi vui möøng, hoan hyû ñoái vôùi moät hieäu quaû toát cuûa moät haønh ñoäng xaáu, chaúng haïn nhö vieäc gieát cheát moät keû thoáng trò ñoài baïi hoaëc gieát moät keû cöôùp nhaø baêng… Khoâng laø toäi khi hoan hyû, vui möøng ñoái vôùi moät vaøi söï vieäc maø tröôùc kia laø ñuùng, laø phuø hôïp, laø ñuùng luaät hoaëc seõ trôû neân ñieàu ñieàu ñoù tieáp theo. Nhö vaäy raèng moät baø quaû phuï coù theå suy nghó vôùi söï thoûa maõn nhöõng moái quan heä vôï choàng trong quaù khöù vôùi ngöôøi choàng; hoaëc nhöõng ngöôøi ñaõ ñính hoân coù theå suy nghó vôùi nieàm vui veà söï thi haønh töông lai trong tình yeâu vôï choàng cuûa hoï.¹³⁷

Ngöôïc laïi, moät öôùc muoán xaáu coù hieäu quaû khi maø ngöôøi ta coù moät chuû yù giaûi quyeát chaéc chaén, cho daàu bò hoaøn caûnh beân ngoaøi caûn trôû khoâng thöïc hieän ñöôïc. Öôùc muoán hieäu quaû luoân luoân laø toäi traàm troïng neáu nhö ñieàu xaáu cuõng ñöôïc coi nhö laø toäi traàm troïng.

Moät toäi veà söï thieáu xoùt laø söï sao laõng thi haønh moät haønh ñoäng baét buoäc. Noù taïo neân moät söï vi phaïm choáng laïi moät lôøi daïy xaùc ñònh, nhö “Haõy nhoù thaùnh hoùa ngaøy thöù baûy”; “Haõy yeâu thong tha nhaân nhö chính mình”; v.v.

Nhöõng toäi veà söï khoâng queân xoùt caùch chung laø traàm troïng hôn nhöõng toäi veà söï thieáu xoùt. Tuy nhieân, caû hai ñeàu taïo neân moät söï nguy hieåm ñoái vôùi nöôùc Thieân Chuùa.¹³⁸
2.3. Nhöõng toäi troïng
Truyeàn thoáng kitoâ giaùo, töø thôøi caùc Giaùo phuï, ñaõ soaïn thaûo moät danh saùch caùc toäi chính yeáu, hay coøn goïi laø nhöõng toäi troïng. Chuùng ñöôïc goïi laø troïng toäi khoâng bôûi vì chuùng luoân luoân laø traàm troïng moät caùch caàn thieát, nhö bôûi vì deã daøng thay ñoåi trong nhöõng taät xaáu vaø trôû neân suoái nguoàn cuûa nhieàu toäi khaùc. Thaùnh Giaùo phuï Gregorio Magno (+ 604) ñaõ lieät keâ baûy toäi sau ñaây:
2.3.1. Toäi keâu ngaïo
Söï keâu ngaïo hay töï ñaéc laø öôùc muoán voâ traät töï loøng kính troïng, söï phaân bieät vaø söï ñoäc laäp. Noù choáng laiïi nhaân ñöùc khieâm toán.
2.3.2. Toäi tham lam
Toäi tham lam laø tìm kieám voâ traät töï nhöõng ñieàu toát vaät chaát vaø laø traùi ngöôïc laïi vôùi loøng quaûng ñaïi, tính roäng raõi vaø loøng baùc aùi.¹³⁹
2.3.3. Toäi ghen gheùt
Toäi ghen gheùt laø söï vui möøng xaáu xa veà ñieàu toát cuûa tha nhaân, chuùng ñöôïc xem nhö laø söï huûy hoaïi chính con ngöôøi. Noù khinh bæ tình anh em vaø tính cao thöôïng.
2.3.4. Toäi daâm oâ

Toäi daâm oâ laø öôùc muoán voâ taät töï veà söï thích thuù tình duïc. Noù choáng laïi nhaân ñöùc trong saïch.¹⁴⁰

Söï thoûa maõn theøm khaùt ñoà aên thöùc uoáng töï noù laø ñieàu toát, vì phuïc vuï cho söùc kheûo. Tuy nhieân, trong ñôøi soáng nhieàu khi ñieàu toát naøy laïi daãn con ngöôøi tôùi moät söï voâ traät töï vaø xaáu xa. Chaúng haïn, baûn chaát cuûa röôïu laø toát bôûi vì noù giuùp cho tieâu hoùa thöùc aên, laøm cho con ngöôøi coù söùc kheûo neáu duøng ñuùng möùc, nhöng bò caùm doã bôûi söï theøm khaùt maø nhieàu ngöôøi ñaõ laïm duïng söû duïng noù chæ ñeå thoûa maõn xaùc thòt vaø vì theá sinh ra laøm ñieàu xaáu. Hoaëc tính duïc nôi con ngöôøi baûn chaát cuûa noù laø toát, nhöng söï caùm doã theøm muoán ñaõ ñaåy con ngöôøi ñi tôùi sa ngaõ trong laõnh vöïc naøy…

Xuyeân qua nhöõng söï vaät loän trong ñôøi soáng, con ngöôøi hoïc nhaän bieát chính mình vaø töï tröôûng thaønh hôn. Chính vì theá maø Kinh thaùnh ñaõ khaúng ñònh: “Anh em haõy töï cho mình laø ñöôïc chan chöùa nieàm vui khi gaëp thou thaùch traêm trieàu”.¹⁴² Leõ taát nhieân raèng con ngöôøi khoâng bao giôø ñi tìm kieám söï caùm doã, söï thöû thaùch. Bôûi vì neáu caùm doã thöïc hieän thì ngöôøi ta khoâng coù theå chieán thaéng ñöôïc noù. Nhöng con ngöôøi khoâng sôï noù. Vì theá, ngöôøi tín höõu chuùng ta luoân caàu nguyeän raèng: “Xin ñöøng ñeå chuùng con sa chöôùc caùm doã, nhöng cöùu chuùng con cho khoûi söï döõ”.¹⁴³

Ñeå choáng laïi vaø chieán thaéng chöôùc caùm doã, thieát töôûng con ngöôøi cuõng caàn phaûi luoân luoân soáng tinh thaàn saùm hoái vaø canh taân ñôøi soáng xuyeân qua bí tích hoøa giaûi.

Xeùt veà khía caïch theå chaát, con ngöôøi caàn phaûi coù nhöõng phöông phaùp giuùp cho söùc khoûe theå xaùc cuõng nhö tinh thaàn, nhö vui chôi giaûi trí laønh maïnh, theå duïc theå thao… Bôûi vì cöù söï thöôøng, con ngöôøi coù moät söùc khoûe toát thì deã daøng chieán thaéng ñöôïc caùm doã. Cuõng caàn thieát coù nhöõng moái quan heä xaõ hoäi toát.

Moät ñieàu chaéc chaén raèng ôû baát cöù thôøi ñaïi naøo thì con ngöôøi cuõng caàn phaûi traùnh xa nhöõng dòp toäi. Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi laø phöông tieän choáng laïi taát caû caùc chöôùc caùm doã, bôûi vì khoâng phaûi taát caû caùc söï caùm doã laø ñeàu coù theå traùnh ñöôïc, nghóa laø coù nhöõng söï caùm doã maø chuùng ta khoâng theå naøo traùnh ñöôïc vaø baáy giôø chæ coøn ñoái ñaàu vôùi noù vaø chieán ñaáu ñeå chieán thaéng noù. Nhöng neáu dòp toäi laø traàm troïng, nhö söï caùm doã baát trung thaønh trong hoân nhaân vaø nhö vaäy daãn ñeán phaù vôõ haïnh phuùc gia ñình vaø neáu nhöõng dòp toäi coù theå traùnh, thì baáy giôø ngöôøi ta phaûi traùnh xaù noù.

Cuoái cuøng, ngöôøi ta phaûi tìm kieám lieân tuïc thanh taåy nhöõng yù höôùng vaø khaùt voïng trong con tim cuûa mình. Moät caây toát bao giôø cuõng sinh ra quaû toát vaø töø loøng ngöôøi phaùt sinh ra nhöõng tö töôûng xaáu xa, ñoài baïi.¹⁴⁴

3.2. Duï doã vaø Göông xaáu
3.2.1. Söï duï doã
Söï duï doã laø söï coá gaéng lieân tuïc daãn ngöôøi khaùc tôùi toäi loãi. Noù laø toäi choáng laïi baùc aùi vaø choáng boån phaän luaân lyù. Ngaøy hoâm nay, soáng trong theá giôùi naøy coù bieát bao nhieâu laø duï doã trong moïi laõnh vöïc cuûa cuoäc soáng. Tình traïng duï doã treû em ñeå quan heä tính duïc baát chính laø cuõng khaù phoå bieán, trong ñoù khoâng loaïi tröø chính haøng nguõ linh muïc. Chuùng ta vaãn ñang coøn vuï xì-caêng-ñan cuûa Giaùo hoäi Hoa kyø naêm ngoaùi. Leõ taát nhieân khoâng phaûi laø taát caû ñaõ laøm nhö vaäy, chæ moät soá raát ít, nhöng duø sao noù cuõng noùi leân vaán ñeà duï doã ngöôøi khaùc daãn tôùi phaïm toäi baát chính, nhaát laø ñoái vôùi löùa tuoåi vò thaønh nieân. Hoaëc moät tröôøng hôïp ñôn giaûn laø ngöôøi ta xem nhöõng boä phim “ñen”, ñoïc nhöõng saùch baùo gôïi tình vaø khieâu daâm, thì dó nhieân con ngöôøi töï daãn duï mình tôùi phaïm toäi hay coøn goïi laø duï doã giaùn tieáp.
3.2.2. Côù vaáp phaïm
Côù vaáp phaïm laø söï cö xöû hoaëc haønh ñoäng laøm cho ngöôøi khaùc ñi ñeán thi haønh ñieàu xaáu.¹⁴⁵ Noù taïo neân moät toäi traàm troïng, neáu nhö choáng laïi ñöùc aùi, noù laø raát traàm troïng.¹⁴⁶

Côù vaáp phaïm aùm chæ ñeán nhöõng haønh ñoäng beân ngoaøi, nhö moät lôøi noùi, moät vieäc laøm, moät loãi queân soùt, moät thoùi quen… nhöõng ñieàu naøy laøm côù cho ngöôøi khaùc sa ngaõ phaïm toäi naëng hay nheï tuøy ôû möùc ñoä vi phaïm. Trong Tin möøng, Chuùa Gieâsu ñaõ khieån traùch maïnh meõ ñoái vôùi nhöõng ai laøm côù vaáp phaïm cho ngöôøi khaùc: “Nhöng ai laøm côù cho moät trong nhöõng keû beù moïn ñang tin Thaày ñaây phaûi sa ngaõ, thì tha treo coái ñaù lôùn vaøo coå noù maø cho chìm xuoáng ñaùy bieån coøn hôn”.¹⁴⁷

Ngöôøi ta cuõng phaân bieät côù vaáp phaïm haønh ñoäng vaø côù vaáp phaïm thuï ñoäng. Loaïi thöù nhaát laø haønh ñoäng cuûa ai laøm côù vaáp phaïm. Chaúng haïn nhö moät thieáu nöõ aên maëc loõa loà coù yù kheâu gôïi tình duïc ngöôøi khaùc ñi ñeán phaïm toäi, haønh ñoäng ñoù cuûa coâ ta laø côù vaáp phaïm thuoäc loaïi thöù nhaát. Loaïi thöù hai laø côù vaáp phaïm thuï ñoäng. Noù aùm chæ ñeán toäi ñaõ phaïm döôùi söï aûnh höôûng cuûa loaïi thöù nhaát.

Côù vaáp phaïm haønh ñoäng theo yù nghóa roäng laø baát kyø moät söï cö xöû naøo gaây ra toäi cho ngöôøi khaùc, cuõng nhö söï cö xöû naøy laø hôïp lyù vaø coù theå baøo chöõa. Theo yù nghóa naøy, Taân öôùc ñaõ noùi veà côù vaáp phaïm cuûa CK vaø cuûa Tin möøng. Tieân tri Simeon ñaõ noùi raèng CK laø côù vaáp phaïm cho daân Do thaùi.¹⁴⁸ Chuùa Gieâsu laø moät vieân ñaù vaáp phaïm.¹⁴⁹

Caùc moân ñeä cuûa CK khoâng tìm kieám ñeå traùnh côù vaáp phaïm cuûa Tin möøng vaø cuûa Thaäp giaù. Ñoái vôùi thaùnh Phaoloâ, thaäp giaù cuûa Ck laø côù vaáp phaïm cho ngöôøi Do thaùi, laø ñieân roà ñoái vôùi daân ngoaïi.¹⁵⁰ Vaø chính caùc kitoâ höõu cuõng vaäy ñaõ khoâng heà baän taâm vôùi nhöõng côù vaáp phaïm nhö vaäy cho ngöôøi khaùc.