Sử dụng phương pháp sơ đồ đường chéo để nhẩm nhanh
một số bài toán hóa học
Tr¬ng ThÞ Thóy V©n - Phã Ch¸nh Thanh tra, Së GD&§T
Ho¸ häc lµ mét m«n khoa häc thùc nghiÖm ®Ò cËp ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò cña khoa häc, sÏ gãp phÇn rÌn luyÖn t duy cho häc sinh. Bµi tËp ho¸ häc kh«ng nh÷ng cã t¸c dông rÌn luyÖn kü n¨ng vËn dông, ®µo s©u vµ më réng kiÕn thøc ®· häc mét c¸ch sinh ®éng, phong phó mµ cßn th«ng qua ®ã ®Ó «n tËp, rÌn luyÖn mét sè kü n¨ng cÇn thiÕt vÒ hãa häc. Sử dụng phương pháp sơ đồ đường chéo để nhẩm nhanh một số bài toán hóa học để qua đó rÌn tÝnh tÝch cùc, tù lùc, trÝ th«ng minh, s¸ng t¹o cho häc sinh, gióp häc sinh høng thó trong häc tËp. MÆt kh¸c còng lµ thíc ®o thùc chÊt việc n¾m v÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng hãa häc cña häc sinh. Giới thiệu bốn dạng bài tập hóa học đơn giản nhất có thể sử dụng phương pháp sơ đồ đường chéo để nhẩm tính.
Dạng 1: Tính toán hàm lượng các đồng vị
VD1: Nguyên tử khối trung bình của Brom (kí hiệu hóa học là: Br) là 79,91. Brom có 2 đồng vị bền là 79Br và 81Br . Tính thành phần % số nguyên tử của 81Br?
Hướng dẫn giải:
Áp dụng phương pháp đường chéo ta có:
-
ChÊt 1:
|
79Br (M=79)
|
|
1,09 → 0,545 → 54,5%
|
|
|
79,91
|
|
ChÊt 2:
|
81Br (M=81)
|
|
0,91 → 0,455 → 45,5%
|
VD2: Khối lượng nguyên tử trung bình của Bo (B) là 10,812. Hỏi mỗi khi có 94 nguyên tử 10B thì có bao nhiêu nguyên tử 11B?
Hướng dẫn giải:
Áp dụng phương pháp đường chéo ta có:
-
ChÊt 1:
|
10B (M=10)
|
|
0,188 → 94
|
|
|
10,812
|
|
ChÊt 2:
|
11B (M=11)
|
|
0,812 → 406
|
VD3: Trong tự nhiên đồng (kí hiệu hóa học là: Cu) có 2 đồng vị là 63Cu và 65Cu. Nguyên tử khối trung bình của Cu là 63,54. Tính thành phần % khối lượng của 63Cu trong CuSO4?
Hướng dẫn giải:
Áp dụng phương pháp đường chéo ta có:
-
ChÊt 1:
|
63Cu : 63
|
|
1,46 → 73%
|
|
|
63,54
|
|
ChÊt 2:
|
65Cu : 65
|
|
0,54 → 27%
|
=> CuSO4 có % 63Cu =
Dạng 2: Tính tỷ lệ thành phần của hh khí qua tỉ khối
VD1: Một hỗn hợp khí gồm O2, O3 ở đktc có tỉ khối hơi với H2 là 18. Tính TP % về thể tích của O3 trong hỗn hợp?
Hướng dẫn giải:
Áp dụng phương pháp đường chéo ta có: =36
-
ChÊt 1:
|
O2 32
|
|
12 → 3 → 75%
|
|
|
36
|
|
ChÊt 2:
|
O3 48
|
|
4 → 1 → 25%
|
VD2: Cho hỗn hợp gồm H2 , N2 và NH3 có tỉ khối hơi so với H2 là 8 đi qua dung dịch H2SO4,đăc dư thì thể tích khí còn lại 1 nửa. Tính % theo thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp ?
Hướng dẫn giải:
Gọi khối lượng phân tử trung bình của N2 và H2 trong hh là
→Ta có:
Áp dụng phương pháp đường chéo ta có:
-
ChÊt 1:
|
H2 2
|
|
13→1→25%
|
|
|
15
|
|
ChÊt 2:
|
N2 28
|
|
13→1→25%
|
VD3: Cho 8,96 lit hh CO2 và NO2(đktc) hấp thụ vào 1 lượng dung dịch NaOH vừa đủ tạo thành các muối trong hỗn hợp sau đó đem cô cạn dung dịch thu được 36,6g muối khan. Tính thành phần % V mỗi khí trong hỗn hợp ban đầu? 2NaOH + 2NO2 → NaNO3 + NaNO2 + H2O
Hướng dẫn giải:
2NaOH + 2NO2 → NaNO3 + NaNO2 + H2O
2NaOH + CO2 → Na2CO3 + H2O
Từ phản ứng ta thấy:
Cứ 1mol NO2 tạo ra 1mol hỗn hợp 1 muối có:
Cứ 1 mol CO2 tạo ra 1 mol muối Na2CO3 có: M =106
hỗn hợp muối =
Áp dụng phương pháp đường chéo:
-
ChÊt 1:
|
Na2CO3 106
|
|
14,5 → 1 → 50%
|
|
|
91,5
|
|
ChÊt 2:
|
=77
|
|
14,5 → 1 → 50%
|
Dạng 3: Thành phần hỗn hợp muối trong phản ứng giữa đơn bazơ với đa axit
VD1: Thêm 250ml dung dịch NaOH 2M vào 200ml dung dịch H3PO4 1,5M. Xác định muối tạo thành và khối lượng tương ứng?
Hướng dẫn giải:
Xét tỉ lệ ta có
=> tạo ra hỗn hợp 2 muối NaH2PO4 và NaHPO4
Áp dụng phương pháp đường chéo ta có:
-
ChÊt 1:
|
NaH2 PO4 (n=1)
|
|
1/3 → 1 → 0,1 mol
|
|
|
5/3
|
|
ChÊt 2:
|
Na2 HPO4 (n=2)
|
|
2/3 → 2 → 0,2 mol
|
Dạng 4: Tính toán trong pha chế dung dịch
VD1: Tính V dung dịch HCl 10M và V (H2O) cần dùng để pha thành 400ml dung dịch HCl 2M.
Hướng dẫn giải: Áp dụng phương pháp đường chéo
-
ChÊt 1:
|
HCl 10
|
|
2 → 1 → 80ml
|
|
|
2
|
|
ChÊt 2:
|
H2O 0
|
|
8 → 4 → 320ml
|
VD2: Cần lấy bao nhiêu lít dung dịch H2SO4 (d=1,84) & H2O (d=1) để pha thành 9 lít dung dịch H2SO4 (d=1,28)?
Hướng dẫn giải:
Áp dụng phương pháp đường chéo:
-
ChÊt 1:
|
H2O 1
|
|
0,56 → 2 → 6lít
|
|
|
1,28
|
|
ChÊt 2:
|
H2SO4 1,84
|
|
0,28 → 1 → 3lít
|
VD3: Hoà tan 200g SO3 vào m gam H2SO4 49% ta được dung dịch H2 SO4 78,4 % , tìm giá trị của m.
Hướng dẫn giải:
SO3 + H2O → H2 SO4
Áp dụng phương pháp đường chéo có:
-
ChÊt 1:
|
SO3 122,5
|
|
29,4 → 2 → 200
|
|
|
78,4
|
|
ChÊt 2:
|
H2SO4 49
|
|
44,1 → 3 → 300
|
-----------------------
Trư¬ng ThÞ Thóy V©n - Phã Ch¸nh Thanh tra, Së GD&§T
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |