Tương tác giữa các gen không alen

2. Tương tác giữa các gen không alen:

2.1. Các kiểu tương tác gen:

A-B- ≠ A-bb ≠ aaB- ≠ aabb thuộc tỉ lệ: 9:3:3:1

2.1.1.2. Tương tác bổ trợ gen trội hình thành 3 KH: 9:6:1

A-B- ≠ (A-bb = aaB-) ≠ aabb thuộc tỉ lệ 9:6:1

2.1.1.3. Tương tác bổ trợ gen trội hình thành 2 KH: 9:7

A-B- ≠ (A-bb = aaB- = aabb) thuộc tỉ lệ 9:7

2.1.2. Tương tác át chế có 3 tỉ lệ KH: 9:3:4; 12:3:1; 13:3

2.1.2.1. Tương tác át chế gen trội hình thành 3 KH: 12:3:1

(A-B- = A-bb) ≠ aaB- ≠ aabb thuộc tỉ lệ 12:3:1

2.1.2.2. Tương tác át chế gen trội hình thành 2 KH: 13:3

(A-B- = A-bb = aabb) ≠ aaB- thuộc tỉ lệ 13:3

2.1.2.3. Tương tác át chế gen lặn hình thành 3 KH: 9:3:4

A-B- ≠ aaB- ≠ (A-bb = aabb) thuộc tỉ lệ 9:3:4

2.1.3. Tác động cộng gộp (tích lũy) hình thành 2 KH: 15:1

(A-B- = A-bb = aaB-) ≠ aabb

Tổng quát n cặp gen tác động cộng gộp => tỉ lệ KH theo hệ số mỗi số hạng trong khai triển của nhị thức Newton (A+a)ⁿ.

=> Tương tác bổ trợ kèm theo xuất hiện tính trạng mới

Tương tác át chế ngăn cản tác dụng của các gen không alen.

Tương tác cộng gộp mỗi gen góp phần như nhau vào sự phát triển.

2.2. Dạng toán thuận:

1. 
   tác động cộng gộp C. Tác động ác chế
   
2. 
   Trội không hoàn toàn D. Tác động bổ trợ
   

Theo đề gen A có khả năng đình chỉ hoạt động của gen B, gen B chỉ biểu hện kiểu hình khi không đứng cùng với gen A trong cùng 1 kiểu gen.

Hay nói cách khác là gen A át chế hoạt động của gen trội B

Suy ra, Tính trạng màu lông ngựa là kết quả của hiện tượng tương tác át chế

=> chọn đáp án: C
+ Cho biết kiểu gen (kiểu hình) của bố mẹ tìm tỉ lệ phân li về kiểu gen và kiểu hình ở đời con.

Ví dụ1: Lai hai dòng bí thuần chủng quả tròn được F₁ toàn quả dẹt; F₂ gồm 271 quả dẹt : 179 quả tròn : 28 quả dài. Sự di truyền hình dạng quả tuân theo quy luật di truyền nào?

A. Tương tác át chế B. Tương tác cộng gộp

C. Trội không hoàn toàn D. Tương tác bổ trợ

Giải:

Xét tỉ lệ KH đời con là: 271 quả dẹt : 179 quả tròn : 28 quả dài

Quy luật di truyền chi phối là: Tương tác bổ trợ

=> Chọn đáp án D

Chú ý: Đối với các bài toán dạng này, ta coi số nhỏ nhất như 1 đơn vị, rồi chia các số lớn hơn với nó

Ví dụ2: Cho lai hai dòng vẹt thuần chủng lông vàng với lông xanh, được F₁ toàn màu hoa thiên lý (xanh-vàng).F₂ gồm 9/16 màu thiên lý : 3/16 lông vàng : 3/16 lông xanh : 1/16 lông trắng. Tính trạng này di truyền theo quy luật:

1. 
   Phân li độc lập C.Trội không hoàn toàn
   
2. 
   Tương tác gen D. Liên kết gen
   

Tỉ lệ phân tính về KH ở thế hệ F₂ là: 9:3:3:1

Mà đây là kết quả của phép lai của hai cá thể về một cặp tính trạng tương phản .

Nên suy ra tính trạng này di truyền theo quy luật tương tác gen

Chọn đáp án B
2.3.Dạng toán nghịch: Thường dựa vào kết quả phân tính ở thế hệ lai để suy ra số kiểu tổ hợp giao tử và số loại bố mẹ => số cặp gen tương tác.

Sau khi xác định được số cặp gen tương tác, đồng thời xác định được kiểu gen của bố mẹ và suy ra sơ đồ lai có thể có của phép lai đó để thấy tỉ lệ KG thuộc dạng nào, đối chiếu với kiểu hình của đề bài để dự đoán kiểu tương tác.

Thường thì tổng tỉ lệ chẩn ở thế hệ con bao giờ cũng là một số chẵn bởi nó là tích của một số chẵn với một số nguyên dương khác khi thực hiện phép nhân xác suất trong quần thể. Từ đó, suy ra số loại giao tử của bố mẹ.

+Khi lai F₁ x F₁ tạo ra F₂ có 16 kiểu tổ hợp như: 9:3:3:1; 9:6:1; 9:7; 12:3:1; 13:3, 9:3:4; 15:1. (16 = 4*4 => P giảm phân cho 4 loại giao tử)

+ Khi lai F₁ với cá thể khác tạo ra F₂ có 8 kiểu tổ hợp như: 3:3:1:1; 4:3:1; 3:3:2; 5:3; 6:1:1; 7:1. (8 = 4*2 => một bên P cho 4 loại giao tử, một bên P cho 2 loại giao tử)

+ Khi lai phân tích F₁ tạo ra F₂ có 4 kiểu tổ hợp như: 3:1; 1:2:1; 1:1:1:1.

(4 = 4*1 => một bên P cho 4 loại giao tử, một bên P cho 1 loại giao tử)

Ví dụ 1: Khi lai cây hoa đỏ thuần chủng với cây hoa trắng thuần chủng, F₁ thu được 100% hoa đỏ. Cho lai F₁ với cây hoa trắng thuần chủng ở trên, F₂ thu được 3 hoa trắng : 1 hoa đỏ. Sự di truyền tính trạng trên tuân theo quy luật nào?

Giải:

Pt/c, F₁ thu được 100% hoa đỏ => tính trạng hoa đỏ trội hoàn toàn so với hoa trắng ( theo ĐL đồng tính của Menden).

Mà tính trạng hoa trắng là tính trạng do gen lặn quy định nên hoa trắng chỉ cho 1 loại giao tử. Trong khi đó F₂= 3+1= 4 kiểu tổ hợp, vậy con lai F₁ phải cho 4 loại giao tử => F₁ dị hợp 2 cặp gen (AaBb), lúc đó KG của hoa trắng thuần chủng là aabb, kiểu gen của cây hoa đỏ thuần chủng là AABB.

Sơ đồ lai:

Pt/c: AABB x aabb

hoa đỏ hoa trắng

F₁: AaBb

hoa đỏ
F₁ x Pt/c(hoa trắng): AaBb x aabb

hoa đỏ hoa trắng

F₂: 1AaBb 1Aabb 1aaBb 1aabb

Từ đó ta có thể kết luận 2 KG còn lại là Aabb và aaBb quy định tính trạng hoa trắng.

Kết luận sự di truyền tính trạng trên tuân theo quy luật tương tác gen, kiểu tương tác bổ trợ gen trội.

Ví dụ 2: Ở đậu thơm, sự có mặt của 2 gen trội A, B trong cùng kiểu gen qui định màu hoa đỏ, các tổ hợp gen khác chỉ có 1 trong 2 loại gen trội trên, cũng như kiểu gen đồng hợp lặn sẽ cho kiểu hình hoa màu trắng. Cho biết các gen phân li độc lập trong quá trình di truyền. lai 2 giống đậu hoa trắng thuần chủng, F₁ thu được toàn hoa màu đỏ. Cho F₁ giao phấn với hoa trắng thu được F₂ phân tính theo tỉ lệ 37.5% đỏ: 62,5% trắng. Kiểu gen hoa trắng đem lai với F₁ là:

A. Aabb hoặc aaBb B. Aabb hoặc AaBB

C. aaBb hoặc AABb D. AaBB hoặc AABb

Giải:

F₂ phân tính có tỉ lệ: 37.5% đỏ: 62,5% trắng

= 3 đỏ : 5 trắng = 8 tổ hợp = 4 giao tử x 2 giao tử.

Theo giả thuyết thì những cây hoa trắng có thể có là một trong các kiểu gen sau: AAbb Aabb

aaBB aaBb

aabb

Kiểu gen Aabb, aaBb giảm phân cho 2 loại giao tử

Vậy chỉ có KG Aabb, aaBb là thỏa mãn, để khi lai với cây F₁ cho ra 8 tổ hợp.

Do đó cây đem lai sẽ cho 2 loại giao tử. nên cây đem lai với F₁ sẽ có kiểu gen là: Aabb hoặc aaBb.

=> Chọn đáp án A
Ví dụ 3: Lai 2 dòng bí thuần chủng quả tròn, thu được F­₁ toàn quả dẹt; cho F₁ tự thụ phấn F₂ thu được 271 quả dẹt : 179 quả tròn : 28 quả dài. Kiểu gen của bố mẹ là:

A. Aabb x aaBB C. AaBb x AaBb

B. AaBB x Aabb D. AABB x aabb

Giải:

Xét F₂ có 271 quả dẹt : 179 quả tròn : 28 quả dài

= 9 quả dẹt : 6 quả tròn : 1 quả dài

=>F₂ có 9+6+1 = 16 tổ hợp = 4 giao tử * 4 giao tử

Suy ra F₁ dị hợp 2 cặp gen : AaBb, cơ thể bố mẹ thuần chủng về hai cặp gen.

Quy ước: A-B- : quả dẹt

A-bb và aaB-: quả tròn

Aabb : quả dài

Vậy kiểu gen bố mẹ thuần chủng là: Aabb x aaBB

=> chọn đáp án A

1. 
   A₁A₁A₂A₂A₃A₃ x a₁a₁a₂a₂a₃a₃ B.A₁A₁A₂A₂a₃a₃ x a₁a₁a₂a₂A₃A₃
   

3. 
   A₁A₁a₂a₂A₃A₃ x a₁a₁A₂A₂a₃a₃ D.1 trong 4 trường hợp nói trên.
   

Theo đề bài suy ra, cây có chiều cao thấp nhất có kiểu gen là đồng hợp trội A₁A₁A₂A₂A₃A₃.

Mỗi gen lặn làm cây cao thêm 10cm

• 
  110 = 80+10+10+10
  

Bây giờ, dựa vào dữ kiện đề bài cho:

+ Phép lai: A₁A₁A₂A₂A₃A₃ x a₁a₁a₂a₂a₃a₃ => A₁a₁A₂a₂A₃a₃

+ Phép lai: A₁A₁A₂A₂a₃a₃ x a₁a₁a₂a₂A₃A₃ => A₁a₁A₂a₂A₃a₃

=> chọn đáp án đúng là đáp án D

+ Tính trạng đó được phân li KH ở thế hệ sau theo tỉ lệ 9:3:3:1 hay biến đổi của tỉ lệ này.

+ Tính trạng đó được phân li KH ở thế hệ sau theo tỉ lệ 3:3:1:1 hay biến đổi của tỉ lệ này.

+ Kết quả lai phân tích xuất hiện tỉ lệ KH 1:1:1:1 hay biến đổi của tỉ lệ này.

MỤC LỤC