PHẦn một lịch sử thế giới hiệN ĐẠi từ NĂM 1945 ĐẾn nay

GV : Sdụng bảng phụ đưa dữ liệu về sự thiệt hại của Liên Xô :

- Hơn 27 triệu người chết

- 1710 thành phố, hơn 70.000 làng mạc bị tàn phá

- Gần 32 nhà máy, xí nghiệp

- Gần 65000 km đường sắt

- Thiệt hại nặng nề .

- HS : Nhận xét bổ sung.

- GV: bổ sung, nhận xét : đây là sự thiệt hại rất lớn về người của nhân dân Liên Xô, những khó khăn tưởng chừng ko vượt qua nổi. Các nước đồng minh mặc dù bị thua nhưng thiệt hại ko đáng kể .

- Tiến hành khôi phục kinh tế

GV: Phân tích sự quyết tâm của Đảng và nhà nước Liên Xô trong việc đề ra và thực hiện kế hoạch, khôi phục kinh tế. Quyết tâm này được sự ủng hộ của nhân dân nên đã hoàn thnàh kế hoạch 5 năm trước thời hạn.

GV: Đưa ra các số liệu (kết quả) SGK

HS: Thảo luận về các số liệu và trả lời

HS: Thảo luận trình bày theo nhóm (đại diện) có bổ sung

GV: nhận xét, bổ sung

- Tốc độ tăng nhanh chóng .

- Do sự thống nhất về tư tưởng, chính trị của XH Liên Xô, tinh thần tự lập, tự cường, tinh thần chịu đựng gian khổ, lao động cần cù, quên mình của nhân dân Liên Xô.

GV: Chuyển

HS hiểu được hoàn cảnh Liên Xô xây dựng CNXH

GV : Giải thích rõ khái niệm : Thế nào là xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của CNXH : Đó là nền SX đại cơ khí với công nghiệp hiện đại, nông nghiệp hiện đại, KHKT tiên tiến nhất .

Lưu ý : đây là xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của CNXH mà các em đã được học từ trước đến 1939 .

GV: cho hs thảo luận nhóm – trả lời

? Liên Xô xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật trong hoàn cảnh nào ?

HS: thảo luận – trình bày ý kiến theo nhóm

GV: gọi hs trình bày

GV: nhận xét, bổ sung

- Ảnh hưởng trực tiếp tới việc xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật làm giảm tốc độ của công cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô .

GV: đọc các số liệu trong SGK về những thành tựu đạt được của Liên Xô trong việc thực hiện kế hoạch trong 5 năm, 7 năm .

GV: Giới thiệu hình trong SGK : Vệ tinh nhân tạo đầu tiên của loài người do Liên Xô phóng lên vũ trụ (năm 1957 nặng 83,6 kg)

? Em hãy cho biết ý nghĩa của những thành tựu mà Liên Xô đạt được ?

- Tạo được uy tín và vị trí quốc tế được đề cao .

- Liên Xô trở thành chỗ dựa cho hoà bình TG

GV: liên hệ với VN, củng cố nội dung T1 của bài học

- Liên Xô chịu tổn thất nặng nề trong CTTG 2

- Kinh tế: Thực hiện và hoàn thành kế hoạch 5 năm lần thứ 4 (1945- 1950) trước thời hạn 9 tháng, công nghiệp tăng 73%, hơn 6000 nhà máy được khôi phục, nông nghiệp vượt trước chiến tranh, chế tạo thành công bom nguyên tử (1949).

- Liên Xô tiếp tục thực hiện các kế hoạch dài hạn với các phương hướng chính là: phát triển kinh tế với ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, đẩy mạnh tiến bộ KHKT, tăng cường sức mạnh quốc phòng.

+ Kinh tế : Sản xuất CN bình quân hằng năm tăng 9,6% là cường quốc CN hàng thứ hai TG sau Mỹ.

+ KHKT: Là nước mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của con người: năm 1957 phóng thành công vệ tinh nhân tạo, năm 1961 phóng tàu “Phương đông” đưa con người lần đầu tiên bay vòng quanh trái đất.

+ Đối ngoại : thực hiện chính sách đối ngoại hoà bình và tích cực ủng hộ phong trào ĐTGP của các DT.

+ KHKT: Là nước mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của con người: năm 1957 phóng thành công vệ tinh nhân tạo, năm 1961 phóng tàu “Phương Đông” đưa con người lần đầu tiên bay vòng quanh trái đất.

- Trước chiến tranh bị lệ thuộc các nước TB Tây Âu.

- Trong chiến tranh bị bọn phát xít chiếm đóng, nô dịch

- Khi Hồng quân Liên xô truy đuổi phát xít Đức, nd các nước Đông Âu đã phối hợp đấu tranh giành chính quyền.

GV: Nhận xét, bổ sung nhấn mạnh vai trò của Hồng quân LX đối với các nước Đông Âu

Sau đó cho hs đọc SGK đoạn nói về sự ra đời của các nước Đông Âu.

GV : Lưu ý : Nước Đức – sau chiến tranh TG 2 để tiêu diệt tận gốc CN phát xít Đức, nước Đức chia thành 4 4 khu vực chiếm đóng của 4 cường quốc : Liên Xô, Mĩ, Anh, Pháp theo chế độ quân quản, thủ đô Bec- Lin cũng bị chia thnàh 4 phần, Khu vực của Liên Xô chiếm đóng sau này trở thành lãnh thổ của CH dân chủ Đức (10/ 1949). Khu vực của Mĩ, Anh, Pháp trở thành lãnh thổ của CHLB Đức (9/1949) thủ đô Béc – lin chia thành Đông và Tây Béc – lin

HS : Trả lời dựa vào SGK

Cho các nhóm bổ xung

GV Nhấn mạnh : Việc hoàn thành nhiệm vụ trên là trong hoàn cảnh cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt, đập tan mọi âm mưu của các thế lực phản động.

GV: Chuyển sang phần 2

HS biết được những thành tựu trong công cuộc xd XHCN ở các nước Đông Âu.

Cho Hs hoạt động các nhân

GV: Nhấn mạnh sự nỗ lực của các nhà nước và nhân dân ở Đông Âu cũng như sự giúp đỡ của Liên Xô trong công cuộc xây dựng CNXH ở nước này .

GV: Các em đọc, theo dõi SGK

- HS : trả lời dựa vào SGK

GV: gợi ý những thành tựu chủ yếu

GV: như vậy sau 20 năm xây dựng CNXH (1950 – 1970) các nước Đông Âu đã đạt được những thành tựu to lớn, bộ mặt KTXH của các nước này đã thay đổi cơ bản.

? Theo em các nước Đông Âu đã xd CNXH trong điều kiện nào ?


Hoạt động: HS biết được việc ra đời của hệ thống XHCN .

HS đọc SGK mục 3

- Đòi hỏi có sự hợp tác cao của LX

- Có sự phân công và chuyên môn hoá trong sản xuất .

? Vậy sơ sở nào khiến CNXH ra đời ?

- Mục tiêu chung

- Tư tưởng Mác, Lê – nin
Hoạt động:

? Sự hợp tác tương trợ giữa LX và Đông Âu được thể hiện ntn - Thể hiện trong 2 tổ chức

GV : Phân tích

+ Hội đống tương trợ KT của LX và Đông Âu gồm các thành viên: Ba Lan, Tiệp khắc, Hung-ga-ry, Bun-ga-ri, An-ba-ni, CHDC Đức (1950), Mông Cổ (1962), Cu ba (1972), Việt Nam (1978)

+ Tổ chức Vác-sa-va là liên minh phòng thủ quân sự và chính trị của các nước XHCN châu âu để duy trì hoà bình, an ninh thế giới.

- Những việc mà các nước Đông Âu tiến hành:

+ XD CQ dân chủ nhân dân

+ Cải cách ruộng đất, quốc hữu hoá xí nghiệp lớn của TB.

+ Ban hành các quyền tự do dân chủ


2. Các nước Đông Âu XD CNXH (từ năm 1950 đến nửa đầu những năm 70 của thế kỉ XX) – Đọc thêm
- Đầu những năm 70 các nước Đông Âu là những nước công – nông nghiệp

- Bộ mặt KTXH thay đổi:

+ An-ba-ni: đã điện khí hoá cả nước, giáo dục phát triển cao nhất châu Âu bấy giờ

+ Ba Lan sản lượng công nông nghiệp tăng gấp đôi

+ Bun-ga-ri: sản xuất CN năm 1975 tăng 55 lần so với năm 1939

+ Tiệp khắc xếp vào hàng các nước CN phát triển .

KL: Các nước Đông Âu xd CNXH trong hoàn cảnh khó khăn phức tạp về: Cơ sở vật chất kĩ thuật lạc hậu, các nước đế quốc bao vây về KT, chống phá về chính trị
III. Sự hình thành hệ thống các nước XHCN

a) Hoàn cảnh và cơ sở hình thành hệ thống XHCN

- Hoàn cảnh :

+ Các nước Đông Âu cần có sự giúp đỡ cao, toàn diện của Liên Xô

+ Có sự phân công sản xuất theo chuyên ngành giữa các nước

b) Cơ sở:

+ Cùng chung mục tiêu xd CNXH

+ Do Đảng cộng sản lãnh đạo

+ Nền tảng tư tưởng Mác Lê-nin -> sau chiến tranh hệ thống XHCN ra đời

b) Sự hình thành hệ thống XHCN

- Tổ chức tương trợ kinh tế giữa các nước XHCN (SEV) – 8/ 1/ 1949

- Tổ chức hiệp ước Vac-sa-va (14/5/1955)

HS theo dõi sgk

GV: Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng ở Liên Xô ?

HS: Thảo luận (5 phút)

HS tìm hiểu công cuộc cải tổ ở Liên Xô

HS: dựa vào SGK trả lời câu hỏi

GV: hoàn chỉnh và bổ sung
GV: Giảng thêm: Lời nói của Gooc-ba -chop, giữa lí thuyết và thực tiễn của công cuộc cải tổ đã từ bỏ và phá vỡ CNXH, xa rời CN Mác Lê-nin phủ định Đảng cộng sản, vì vậy công cuộc cải tổ của Gooc-ba-chop làm cho kinh tế lún sâu vào khủng hoảng.

HS : Cho HS quan sát Lược đồ các nước SNG: Xác định tên các nước SNG trên lược đồ.

GV: Hậu quả của công cuộc cải tổ ở LX ntn?

HS dựa vào sgk và những hiểu biết để trả lời.

GV: Cho hs quan sát lại lược đồ các nước Đông Âu.

GV : Yêu cầu HS đọc SGK, so sánh quá trình khủng hoảng và tan rã ở các nước Đông Âu có gì giống và khác so với Liên Xô ?

HS: Cải tổ chính trị dẫn đến tan rã nhưng bằng con đường bầu cử.

GV: nói thêm về Đa nguyên chính trị: Nhiều đảng phái chính trị cùng tồn tại, cùng hoạt động làm mất quyền thống trị của ĐCS .

- KT lâm vào khủng hoảng sâu sắc

- Rập khuôn mô hình của Liên Xô, chủ quan duy ý chí

- Nhân dân bất bình với lãnh đạo

GV: như vậy nguyên nhân chủ quan và khách quan sự sụp đổ của LX và các nước Đông Âu là không thể tránh khỏi

? Hậu quả của cuộc khủng hoảng ở các nước Đông Âu ntn?

* Hậu quả:

- ĐCS bị mất quyền lãnh đạo

- Thực hiện đa nguyên chính trị

GV : đây là tổn thất hết sức nặng nề với phong trào CM TG và các lực lượng tiến bộ. Các dân tộc bị áp bức đang đấu tranh cho hoà bình và độc lập dân tộc .

Gv: hướng dẫn hs đánh giá thành tựu, sai lầm, hạn chế của Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu.

- Nguyên nhân khủng hoảng:

+ Do khủng hoảng dầu mỏ thế giới.

+ Không tiến hành cải cách

+ Không khắc phục những khuyết điểm làm trở ngại sự phát triển của đất nước,

- Công cuộc cải tổ: 3-1985, Gooc- ba- chop lên nắm quyền lãnh đạo ĐCS đề ra đường lối cải tổ nhằm đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng nhưng do thiếu chuẩn bị và thiếu 1 đường lối chiến lược nên đất nước càng lún sâu vào khủng hoảng và rối loạn.

+ Sau cuộc đảo chính ngày 19-8-1991 không thành, ĐCS và Nhà nước Liên bang hầu như tê liệt.

+ Ngày 21-12-1991: 11 nước CH kí hiệp định về giải tán Liên bang, thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG), Liên Xô tan rã.

II. Cuộc khủng hoảng và tan rã của chế độ XHCN ở các nước Đông Âu (Hệ quả)

- 1989 chế độ XHCN ở hầu hết các nước Đông Âu sụp đổ

*Sự sụp đổ của chế độ XHCN ở Đông Âu và Liên Xô chấm dứt sự tồn tại của hệ thống XHCN:

+ Ngày 28-6-1991: SEV ngừng hoạt động

+ Ngày 1-7-1991, Tổ chức hiệp ước Vacsava giải tán.

Duyệt tổ CM

Nguyễn Văn Đức