Ch¬ng 1. thÞ trêng cµ phª thÕ giíi: thêng xuyªn biÕn ®éng vµ th¬ng m¹i kh«ng c«ng b»ng
I. C©y cµ phª vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi
Cµ phª lµ mét trong nh÷ng c©y trång cã lÞch sö l©u dµi. C¸ch ®©y kho¶ng 1000 n¨m, mét ngêi du môc Etiopia ®· ngÉu nhiªn ph¸t hiÖn ra h¬ng vÞ tuyÖt vêi cña mét loµi c©y l¹ ë lµng Capfa gÇn thñ ®« Etiopia. §µn gia sóc cña «ng sau khi ¨n nh÷ng c©y l¹ nµy bçng "t¬i tØnh h¼n", kh«ng chÞu ®Ó «ng lïa vµo b·i tró ®ªm. ThÊy vËy, «ng ®· quyÕt ®Þnh nÕm thö loµi c©y l¹ ®ã vµ c¶m thÊy s¶ng kho¸i, tØnh t¸o vµ tõ ®ã loµi c©y nµy trë thµnh ®å uèng hµng ngµy cña con ngêi vµ ngêi ta lÊy tªn lµng ®Ó ®Æt tªn cho loµi c©y ®ã.7
Tõ thÕ kû thø VI, cµ phª kh«ng chØ lµ mãn tr¸ng miÖng hµng ngµy cña ngêi d©n Etiopia. C©y cµ phª ®îc lan sang Yªmen, c¸c níc kh¸c ë Trung CËn §«ng, nhanh chãng vît BiÓn §á sang ArËp (Arabia). Do ®ã, c©y cµ phª nµy cã tªn lµ Arabica8.
ThÕ kû XVI, c¸c nhµ bu«n níc céng hoµ Vondia nhËp khÈu cµ phª vµo Ch©u ¢u. Nh vÕt dÇu loang, cµ phª lan dÇn sang Ch©u ¸, Ch©u §¹i D¬ng. Cuèi thÕ kû thø XVII, c©y cµ phª ®· t×m ®îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÕ giíi. Trong sè c¸c mÆt hµng n«ng s¶n chÝnh hiÖn nay cha cã loµi c©y nµo mµ thÞ trêng trao ®æi quèc tÕ h×nh thµnh sím nh cµ phª Arabica. 9
§Çu thÕ kû XX c©y cµ phª Robusta ®îc ph¸t hiÖn ë Ch©u Phi, vµ trë thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu khi chÕ biÕn cïng víi cµ phª Arabica trong ®å uèng hµng ngµy cña ngêi d©n. Cµ phª Robusta cã tû lÖ cafein cao h¬n cµ phª Arabica, chÞu rÐt vµ chÞu h¹n kÐm h¬n, ®ßi hái lîng níc ma c¶ n¨m cao, tõ 1500 ®Õn 2000 mm. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ, c©y cµ phª Robusta ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong th¬ng m¹i quèc tÕ vµ tiªu dïng cña con ngêi. Ngµy nay, c©y cµ phª ®îc trång t¹i h¬n 70 níc nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi trªn thÕ giíi. Cµ phª Arabica chñ yÕu ®îc trång ë c¸c níc Mü La Tinh, Trung Mü, vµ Caribe. Trong khi, cµ phª Robusta ®îc trång nhiÒu t¹i Ch©u Phi vµ Ch©u ¸. Trªn qui m« thÕ giíi, c©y cµ phª lµ c©y cã tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cao thø hai sau dÇu löa.10
Kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nhiÒu níc trªn thÕ giíi. GÇn 1/4 c¸c níc thuéc tæ chøc th¬ng m¹i cµ phª quèc tÕ (ICO) cã kim ng¹ch cµ phª chiÕm kho¶ng 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. NhiÒu níc, kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª chiÕm tõ 75% ®Õn 80% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. HiÖn cã kho¶ng 125 triÖu ngêi trªn thÕ giíi sèng phô thuéc vµo c©y cµ phª. Trong ®ã mét nöa s¶n lîng cµ phª thÕ giíi ®îc trång ë c¸c trang tr¹i nhá víi diÖn tÝch nhá h¬n 5ha. T¹i Ch©u Phi, tû träng ®ãng gãp s¶n lîng cµ phª chñ yÕu do c¸c hé gia ®×nh nhá ®¶m nhËn, chiÕm kho¶ng 95%.
Cµ phª kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn cã ý nghÜa to lín vÒ chÝnh trÞ ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Sù sôt gi¶m gi¸ cµ phª ngay lËp tøc ¶nh hëng ®Õn thu nhËp cña ngêi d©n ë nhiÒu níc, tû lÖ nghÌo ®ãi, bÊt b×nh ®¼ng vµ c¸c chØ sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c. Do ®ã, chÝnh phñ ë nhiÒu níc s¶n xuÊt cµ phª muèn tham gia víi c¸c nç lùc kh¸c nhau nh»m mang l¹i sù æn ®Þnh l©u dµi cho thÞ trêng cµ phª th«ng qua mét sè h×nh thøc hîp t¸c nh»m lµm c©n b»ng thÞ trêng cµ phª thÕ giíi, gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ æn ®Þnh thu nhËp cho ngêi trång cµ phª.
C
Cµ phª ®ång nghÜa víi sù ph¸t triÓn ë Colombia
Tõ nhiÒu n¨m nay, cµ phª lµ mÆt hµng chÝnh cho xuÊt khÈu, n¨m 1995/96 ®ãng gãp 1,8 tû USD. Cµ phª vÉn tiÕp tôc ®em l¹i viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, kho¶ng 800 ngh×n ngêi lao ®éng trùc tiÕp, chiÕm kho¶ng 36% lao ®éng ë n«ng th«n. Ngoµi ra, kho¶ng 3 triÖu ngêi phô thuéc vµo c©y cµ phª ë c¸c møc ®é kh¸c nhau.
Nguån: http://www.math.grin.edu/~khannabh/colombia/coffee.php
©y cµ phª kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ mµ cßn vît xa h¬n lµ biÓu tîng vµ niÒm ®am mª cña nhiÒu ngêi, nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi. Ngêi trång cµ phª ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi coi cµ phª lµ biÓu tîng cña quª h¬ng m×nh, n¬i m×nh sinh sèng. C©y cµ phª lµ vËt trang trÝ cho c¸c trang tr¹i giÇu cã. Trong thêi kú khñng ho¶ng gi¸, nhiÒu ngêi d©n ®· ®îc kªu gäi chÆt bít c©y cµ phª vµ chuyÓn sang c¸c lo¹i c©y trång kh¸c. NhiÒu ngêi ®· thùc hiÖn nhng nhiÒu ngêi ®· kh«ng thùc hiÖn. Mét c©u nãi næi tiÕng vµ g©y xóc ®éng m¹nh cña mét ngêi trång cµ phª ë Colombia khi ®îc khuyÕn c¸o chÆt bá c©y cµ phª "T«i ®· lµm viÖc ë trang tr¹i nµy h¬n 20 n¨m vµ thµ c¾t ®øt tay m×nh cßn h¬n chÆt nh÷ng c¸i c©y mµ t«i ®· yªu quÝ vµ ch¨m sãc chóng bao nhiªu n¨m nay”, ®· ®îc kÓ ®i kÓ l¹i hµng tr¨m lÇn ë c¸c trung t©m th¬ng m¹i cµ phª trªn toµn thÕ giíi.11
II. ThÞ trêng cµ phª thÕ giíi: thêng xuyªn biÕn ®éng vµ th¬ng m¹i kh«ng c«ng b»ng
II.1. C¸c ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng cµ phª thÕ giíi
S¶n lîng cµ phª dµnh cho xuÊt khÈu chiÕm kho¶ng 75-80% tæng s¶n lîng cµ phª toµn cÇu nhng tû träng nµy kh¸c biÖt t¹i c¸c níc s¶n xuÊt. Nh÷ng níc xuÊt khÈu cµ phª chñ yÕu lµ Brazil, ViÖt Nam vµ Clombia, chiÕm 52% tæng lîng cµ phª xuÊt khÈu thÕ giíi. Ba níc nµy cïng víi Indonesia, Guatemala, Uganda, Mehico, Bê BiÓn Ngµ, Costa Rica, El Savado, Ethiopia vµ Kenia, 12 níc chiÕm 80% tæng lîng cµ phª xuÊt khÈu thÕ giíi.
N¨m 2001, Brazil lµ níc xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt thÕ giíi, chiÕm kho¶ng 25% tæng lîng cµ phª xuÊt khÈu toµn cÇu, chñ yÕu lµ cµ phª Arabica. ViÖt Nam ®øng thø hai víi 16% thÞ phÇn, chñ yÕu lµ cµ phª Robusta. Colombia ®øng thø ba vÒ xuÊt khÈu cµ phª Arabica vµ tiÕp theo lµ Guatemala vµ Indonesia, mçi níc chiÕm kho¶ng 5% thÞ phÇn. N¨m 2001, ViÖt Nam ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu cµ phª Robusta, chiÕm kho¶ng 42% thÞ phÇn. N¨m 2002, vÞ trÝ nµy l¹i thuéc vÒ Brazil. HiÖn nay, Brazil lµ níc xuÊt khÈu hµng ®Çu thÕ giíi vÒ c¶ 2 lo¹i cµ phª.
Mét xu híng phæ biÕn trong tiªu thô cµ phª hiÖn nay lµ t¨ng tû träng cµ phª Robusta pha trén trong cµ phª thµnh phÈm ®Ó gi¶m gi¸ thµnh phÈm. C¸c c«ng nghÖ pha chÕ míi cho phÐp s¶n xuÊt c¸c lo¹i cµ phª thµnh phÈm cã tû lÖ pha trén cµ phª Robusta cao nhng vÉn gi÷ ®îc h¬ng vÞ ®Æc trng cña cµ phª Arabica. V× vËy, tiªu thô cµ phª Robusta t¨ng nhanh vµ hiÖn chiÕm kho¶ng 36,5% tæng tiªu thô cµ phª toµn cÇu.
C¸c níc nhËp khÈu chñ yÕu chiÕm trªn 90% tæng lîng cµ phª nhËp khÈu, trong ®ã Mü lµ níc nhËp khÈu cµ phª lín nhÊt thÕ giíi, chiÕm tíi 29% tæng lîng cµ phª nhËp khÈu thÕ giíi. §øng thø hai lµ §øc víi tû träng kho¶ng 19% tæng lîng nhËp khÈu thÕ giíi. TiÕp theo lµ NhËt B¶n, chiÕm kho¶ng 9% tæng lîng nhËp khÈu cµ phª thÕ giíi.
C¸c níc nhËp khÈu tiªu thô kho¶ng 75% tæng lîng cµ phª rang xay toµn cÇu, trong ®ã 88% ®îc rang xay trong níc. Bu«n b¸n néi EU chiÕm kho¶ng 60% tæng lîng giao dÞch cµ phª rang xay, kho¶ng 12% cµ phª rang xay ®îc nhËp tõ c¸c níc trång cµ phª vµ 28% giao dÞch cßn l¹i thuéc vÒ c¸c níc kh¸c, chñ yÕu lµ Mü. NhËp khÈu cµ phª hoµ tan còng chiÕm mét tû träng kh«ng lín trong tæng lîng nhËp khÈu rßng do cµ phª hoµ tan thêng ®îc chÕ biÕn ngay t¹i níc tiªu thô.12.
C¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu cña c¸c níc trång cµ phª còng rÊt kh¸c nhau, phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª, kh¶ n¨ng ®Çu t cho c«ng nghÖ chÕ biÕn còng nh tËp qu¸n kinh doanh. NÕu nh Brazil, Colombia, Cotdivoa, Ên §é vµ Indonesia ®· cã c«ng nghiÖp s¶n xuÊt cµ phª hoµ tan kh¸ ph¸t triÓn th× hÇu hÕt c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª cßn l¹i, cµ phª chñ yÕu vÉn ®îc xuÊt khÈu díi d¹ng cµ phª rang xay vµ nhiÒu níc hÇu nh chØ xuÊt khÈu cµ phª nh©n x«.
Nguån: Trung t©m th«ng tin NN & PTNT
N¨m 2001, cµ phª nh©n x« chiÕm tû träng 82,7% tæng lîng cµ phª nhËp khÈu toµn cÇu trong khi cµ phª rang vµ cµ phª hoµ tan chiÕm tû träng t¬ng øng lµ 6,6% vµ 10,7%. Tuy nhiªn, nhËp khÈu cµ phª chÕ biÕn cã xu híng t¨ng nhanh h¬n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trong giai ®o¹n 1995-2001, nhËp khÈu cµ phª cha chÕ biÕn chØ t¨ng b×nh qu©n 1,5%/n¨m trong khi nhËp khÈu cµ phª rang vµ cµ phª hoµ tan ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 7% vµ 8%/n¨m. Lîng cµ phª t¸i xuÊt ®¹t kho¶ng 10 triÖu bao mçi n¨m, chñ yÕu lµ giao dÞch gi÷a c¸c níc thuéc céng ®ång ch©u ¢u.
II.2. §éc quyÒn cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia
Trªn thÕ giíi hiÖn ®ang diÔn ra xu híng s¸t nhËp c¸c tËp ®oµn kinh tÕ nh»m t¹o lîi thÕ ®éc quyÒn, gi¶m chi phÝ dùa trªn lîi thÕ kinh tÕ nhê qui m« trong hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc nh hµng kh«ng, dÇu löa, thÐp, nh«m vµ c¸c tËp ®oµn chÕ biÕn n«ng l©m s¶n. Xu híng nµy còng diÔn ra t¬ng tù trong ngµnh cµ phª. 5 tËp ®oµn lín nhÊt hiÖn th©u tãm tíi 70% lîng cµ phª giao dÞch trªn thÞ trêng thÕ giíi, t¹o nªn lîi thÕ tËp quyÒn mua.
Gi÷a th¸ng 5 n¨m 2001, Oxfam xuÊt b¶n mét b¸o c¸o nªu râ hµng triÖu ngêi trång cµ phª ®ang sèng trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n trong khi ®ã c¸c h·ng chÕ biÕn (nh Nestle) l¹i hëng lîi. B¸o c¸o cho r»ng mÆc dï gi¸ cµ phª s¬ chÕ gi¶m sót ®éi ngét, gi¸ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn dêng nh kh«ng thay ®æi. Oxfam ®Ò cËp tíi kho¶ng c¸ch giÇu-nghÌo trong ngµnh cµ phª ®ang t¨ng lªn víi viÖc gi¶m gi¸ liªn tôc cña cµ phª th« hay s¬ chÕ.13
MÆc dï cha cã tÝnh to¸n chÝnh x¸c nµo vÒ ¶nh hëng tiªu cùc cña ®éc quyÒn mua trªn thÞ trêng thÕ giíi nhng chi phÝ xuÊt khÈu cµ phª th« chØ chiÕm 7% trong chi phÝ chÕ biÕn s¶n phÈm cuèi cïng. C¸c bé phËn kh¸c cña chi phÝ cßn l¹i lµ chÕ biÕn, vËn chuyÓn, lu kho, gi¸ b¸n lÎ vµ thuÕ. RÊt nhiÒu kho¶n thuÕ, nh thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ b¸n lÎ, vµ chi phÝ lao ®éng lµ chi phÝ cè ®Þnh, nhng chóng chiÕm mét tû phÇn chi phÝ rÊt cao. H¬n n÷a, mét sè lo¹i chi phÝ nh chi phÝ vËn chuyÓn, lu kho hay b¶o hiÓm phÝ l¹i ®ang cã xu híng t¨ng dÇn trong thêi gian gÇn ®©y. KÕt qu¶ lµ mÆc dï gi¸ cµ phª th« ®· gi¶m ®ét ngét nhng gi¸ cµ phª chÕ biÕn l¹i kh«ng. VÝ dô khi gi¸ cµ phª th« gi¶m 41,17 cents/pound vµo th¸ng 9/2001 tõ 71,94 cents/pound ë thêi ®iÓm th¸ng 9/1999, tÝnh b×nh qu©n 43% trong vßng 2 n¨m. Víi nh÷ng chi phÝ kh¸c lµ b»ng nhau, gi¸ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn ph¶i gi¶m kho¶ng 3%. NÕu chi phÝ vËn chuyÓn, lu kho vµ b¶o hiÓm chiÕm 15% trong tæng chi phÝ chÕ biÕn cµ phª vµ nÕu chóng cïng lóc t¨ng 20% trong vßng 2 n¨m th× gi¸ cña c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn míi kh«ng thay ®æi. §iÒu nµy ch¾c ch¾n sÏ kh«ng xÈy ra trªn thùc tÕ.14
II.3. C¸c níc xuÊt khÈu cµ phª: Gi¸ thêng xuyªn biÕn ®éng vµ cã xu híng gi¶m dÇn
Gièng nh nhiÒu mÆt hµng n«ng l©m s¶n kh¸c, thÞ trêng cµ phª thÕ giíi thêng xuyªn biÕn ®éng, biÓu hiÖn qua xu híng dao ®éng m¹nh cña gi¸. Gi¸ cµ phª phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan nh thêi tiÕt, s©u bÖnh, chiÕn tranh, chÝnh s¸ch can thiÖp vµo thÞ trêng cña chÝnh phñ, chÝnh s¸ch cña tæ chøc cµ phª quèc tÕ (ICO) v.v... Sau ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø II, biÕn ®éng thêi tiÕt ë Brazil lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn biÕn ®éng m¹nh cña thÞ trêng cµ phª thÕ giíi.
Th¸ng 7 n¨m 1975, b¨ng gi¸ ®· ph¸ huû phÇn lín vô thu ho¹ch cµ phª 1976 - 1977 cña Braxin. Gi¸ b¸n lÎ mét pao (0,45kg) cµ phª ë New York t¨ng tõ 68 xu n¨m 1975 lªn tíi 1,23 USD n¨m 1976, vµ sau ®ã lªn 2,7 USD n¨m 1977. Sau ®ã, gi¸ cã xu híng gi¶m dÇn vµ trë l¹i møc tríc khñng ho¶ng. N¨m 1986, h¹n h¸n ë Brazil ®· lµm s¶n lîng cña Brazil gi¶m sót ®ét ngét ®Èy gi¸ thÞ trêng lªn cao. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c níc s¶n xuÊt ®¹t 14,3 tû USD. 4 n¨m sau ®ã, gi¸ cµ phª l¹i trë l¹i møc thÊp, cung t¨ng trë l¹i trong khi cÇu t¨ng chËm h¬n vµ kim ng¹ch cña c¸c níc nµy tôt xuèng cßn 5,4 tû USD niªn vô 1992/9315.
§Çu thËp kû 90 thÕ kû XX, nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu thay ®æi, t¹o thªm nhiÒu yÕu tè míi gãp phÇn lµm t¨ng tÝnh bÊt æn cña thÞ trêng cµ phª thÕ giíi:
-
Dì bá c¸c giíi h¹n xuÊt khÈu th«ng qua hÖ thèng kinh tÕ quota cña ICO;
-
Sù sôp ®æ cña khèi kinh tÕ §«ng ¢u (cò);
-
Xu híng tù do ho¸ thÞ trêng ë nhiÒu nÒn kinh tÕ;
-
Xu híng tù do ho¸ c¸c hÖ thèng marketing ngêi s¶n xuÊt dÉn tíi sù sôp ®æ cña nhiÒu c¬ quan tËp trung quyÒn lùc marketing vµ sù th©m nhËp cña c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu t nh©n;
§ît s¬ng muèi ë Brazil n¨m 1994 ®· lµm cung thÕ giíi gi¶m sót ®ét ngét vµ gi¸ t¨ng cao, kim ng¹ch cña c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª ®¹t møc 12,4 tû USD niªn vô 1996/1997. Gi¸ t¨ng khuyÕn khÝch ngêi trång cµ phª ë c¸c níc më réng diÖn tÝch trång. S¶n lîng cµ phª trªn thÕ giíi t¨ng tõ 94 triÖu bao n¨m 1990 lªn 122 triÖu bao n¨m 2002, b×nh qu©n kho¶ng 4%/n¨m. Lîng t¨ng nµy chñ yÕu tõ Brazil vµ ViÖt Nam. Trong khi ®ã, tæng tiªu dïng toµn cÇu chØ t¨ng b×nh qu©n kho¶ng 1,5%/n¨m, tõ 94 triÖu bao n¨m 1990 lªn 109 triÖu bao n¨m 2001. S¶n xuÊt ®· vît tiªu dïng trong 5 n¨m qua, lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m gi¸ cµ phª thÕ giíi vµ khñng ho¶ng n«ng d©n vµ c¸c níc sèng dùa vµo thu nhËp tõ cµ phª. Lîng dù tr÷ ®· t¨ng tõ 10 triÖu bao n¨m 1997 tíi kho¶ng 70 triÖu bao n¨m 2003. Sau ®ã, s¶n lîng cña Brazil t¨ng trëng trë l¹i vµ s¶n lîng t¨ng ®ét biÕn cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 90 ®· lµm cung d thõa vµ lµm gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c níc s¶n xuÊt cµ phª xuèng cßn 5,6 tû USD niªn vô 2000/2001. ThÞ trêng cµ phª r¬i vµo khñng ho¶ng tåi tÖ nhÊt kÓ tõ thËp kû 60, thÕ kû XX. Nh÷ng níc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh yÕu ®· buéc ph¶i c¾t gi¶m s¶n lîng, chñ yÕu ë Ch©u Phi nh C«ng G«, Madagasca, Cam¬run vµ Ecuado.
Bªn c¹nh xu híng biÕn ®éng m¹nh cña gi¸, cïng víi ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ trong 50 n¨m qua trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®· gãp phÇn lµm gi¶m gi¸ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp nãi chung vµ cµ phª nãi riªng. NÕu ®iÒu chØnh theo l¹m ph¸t, tÝnh tõ n¨m 1950, gi¸ cµ phª thùc tÕ ®· gi¶m (cã ®iÒu chØnh c¶ l¹m ph¸t), kho¶ng 2%/n¨m. Xu híng dµi h¹n c¬ b¶n nµy sÏ tiÕp tôc diÔn ra trong t¬ng lai.
II.4. ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng gi¸
Cuéc khñng ho¶ng gi¸ ®· lµm cho hµng triÖu ngêi trªn thÕ giíi r¬i vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, lµm ®iªu ®øng nhiÒu nÒn kinh tÕ. Nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá trªn thÕ giíi buéc ph¶i bá mÆc cµ phª, nhiÒu trêng hîp ph¶i b¸n ®Êt ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ sinh ho¹t hµng ngµy. Nh÷ng vïng khã kh¨n nhÊt ë trong t×nh tr¹ng mÊt an ninh l¬ng thùc: ngêi nghÌo kh«ng thÓ trang tr¶i chi phÝ l¬ng thùc t¬ng xøng, kÕt qu¶ lµ tû lÖ suy dinh dìng vµ tö vong t¨ng.
VÝ dô, cµ phª lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ c¸c níc Trung Mü. Mét tû lÖ cao cµ phª s¶n xuÊt t¹i nh÷ng níc nµy ®îc xem lµ cã chÊt lîng tèt nhÊt trªn thÕ giíi. C¸c níc Trung Mü s¶n xuÊt kho¶ng 12% s¶n lîng cµ phª toµn cÇu vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu chiÕm tõ 5% ®Õn 23% tæng doanh thu xuÊt khÈu. Cµ phª kh«ng chØ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc n©ng cao thu nhËp mµ cßn t¹o viÖc lµm - íc tÝnh kho¶ng 1,5 triÖu lao ®éng n«ng th«n lµm viÖc cã liªn quan ®Õn cµ phª trong mïa vô 2001-2002. Ngêi ta íc tÝnh r»ng cã trªn 500 ngh×n viÖc ®· bÞ mÊt kÓ tõ khi cã cuéc khñng ho¶ng cµ phª, t×nh h×nh trë nªn tåi tÖ h¬n ®èi víi nh÷ng ngêi nghÌo n«ng th«n khi mµ phÇn lín ngêi trång cµ phª thÕ giíi lµ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá, sèng ë nh÷ng vïng hÎo l¸nh vµ phô thuéc vµo thu nhËp tõ c©y cµ phª ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ sinh ho¹t, häc tËp vµ ch¨m sãc søc khoÎ.
Nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá chiÕm tõ 58% ®Õn 95% sè ngêi trång cµ phª ë Trung Mü. Hä sèng rÊt phô thuéc vµo thu ho¹ch cña hä vµ nh÷ng viÖc mïa vô. Thu nhËp chñ yÕu tõ ®©y ®Ó trang tr¶i cho c¸c kho¶n chi phÝ l¬ng thùc vµ nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu, tiÒn häc phÝ vµ ch¨m sãc søc khoÎ, hä kh«ng thÓ thiÕt lËp hay x©y dùng bÊt kú mét quÜ dù phßng nµo trong nh÷ng giai ®o¹n khã kh¨n. Cuéc khñng ho¶ng ®· t¹o ra rÊt nhiÒu bÊt c«ng trong x· héi, nÒn kinh tÕ n«ng th«n ®i xuèng, thóc ®Èy ngêi d©n di c ra c¸c khu vùc thµnh thÞ vµ thóc ®Èy tÝnh kh«ng bÒn v÷ng cña gia ®×nh, céng ®ång vµ ®Êt níc.
Bªn c¹nh nh÷ng thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ, cuéc khñng ho¶ng gi¸ còng cho thÊy trång cµ phª ë c¸c níc Trung Mü trong 50 n¨m qua chñ yÕu tËp trung t¨ng n¨ng suÊt th«ng qua th©m canh vµ ®éc canh cµ phª. Ph¬ng ph¸p truyÒn thèng trong s¶n xuÊt cµ phª ë Trung Mü tríc kia - sö dông c©y b¶n ®Þa ®Ó che n¾ng, kh«ng chØ gióp b¶o dìng ®Êt vµ níc mµ cßn cung cÊp nhiÒu gièng c©y vµ ®éng vËt vµ gi¶m nhÑ ¶nh hëng cña biÕn ®éng thêi tiÕt - ®· dÇn ®îc thay thÕ b»ng viÖc c¾t bá c©y che bãng vµ ®éc canh trång cµ phª. KÕt qu¶ lµ tÝnh ®a d¹ng sinh häc tõ viÖc trång hçn giao c¸c loµi c©y dÇn mai mét. Khi n«ng d©n buéc ph¶i t×m kiÕm thu nhËp th× m«i trêng kh«ng ph¶i u tiªn hµng ®Çu cña hä.
II.4. ThÞ trêng cµ phª thÕ giíi: th¬ng m¹i kh«ng c«ng b»ng
§Æc ®iÓm thÞ trêng cµ phª thÕ giíi cho thÊy thÞ trêng cµ phª thÕ giíi ®îc ph©n thµnh nhiÒu ph©n ®o¹n kh¸c nhau. Ph©n ®o¹n trªn cña thÞ trêng cã tÝnh c¹nh tranh thÊp h¬n dùa trªn tËp quyÒn mua cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia, hµng rµo thuÕ vµ phi thuÕ quan ¸p dông ë c¸c níc ph¸t triÓn. Ph©n ®o¹n díi cña thÞ trêng cã tÝnh c¹nh tranh cao do viÖc dÔ dµng ra nhËp, th¸o lui cña c¸c t¸c nh©n tham gia kªnh tiªu thô s¶n phÈm cµ phª. C¸c níc xuÊt khÈu cµ phª chñ yÕu n»m trong ph©n ®o¹n thÞ trêng cã tÝnh c¹nh tranh cao, gi¸ c¶ diÔn biÕn thÊt thêng. Do ®ã, mét biÕn ®éng nhá cña gi¸ cµ phª thÕ giíi sÏ ngay lËp tøc ¶nh hëng tíi c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª. C¸c cuéc khñng ho¶ng cµ phª trong qu¸ khø còng nh hiÖn nay cho thÊy ngêi tiªu dïng cuèi cïng kh«ng ®îc hëng lîi tõ viÖc gi¸ cµ phª gi¶m, lîi Ých nµy chñ yÕu thuéc vÒ c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia.
HÖ thèng chÝnh s¸ch ¸p dông gi÷a c¸c níc kh«ng ®ång nhÊt, bÊt lîi cho c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª
Do kh«ng cã c¹nh tranh trªn thÞ trêng cµ phª tõ c¸c níc ph¸t triÓn, lµ nh÷ng níc tiªu dïng chø kh«ng ph¶i níc s¶n xuÊt, vµ do cã sù c¹nh tranh m¹nh gi÷a c¸c níc s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn) ®Ó t¨ng doanh sè, hµng rµo thuÕ quan ®îc dùng lªn t¬ng ®èi thÊp. C¸c níc xuÊt khÈu cµ phª gÇn nh kh«ng ¸p dông thuÕ xuÊt khÈu.
C¸c níc nhËp khÈu cµ phª truyÒn thèng vÒ c¬ b¶n ¸p dông hµng rµo thuÕ quan thÊp ®èi víi c¸c s¶n phÈm cµ phª kh¸c nhau, tuy nhiªn, cã sù ph©n biÖt ®èi sö gi÷a c¸c níc. Cµ phª chÕ biÕn tõ nhiÒu níc Ch©u Phi, Caribe vµ Th¸i B×nh D¬ng còng nh tõ nhiÒu níc Mü La Tinh (bao gåm Colombia, En Xanva®o, Goatªmala, H«n®urat, Nicaragoa), nhng mét sè níc nghÌo kh¸c nh Ên §é, ViÖt Nam vµ §«ng Timo ph¶i chÞu thuÕ 3,1% cµ phª hßa tan vµ 2,6% cµ phª bét, Braxin vµ Th¸i Lan ph¶i chÞu thuÕ 9% cho cµ phª hßa tan khi nhËp khÈu vµo thÞ trêng Mü.
MÆc dï nh÷ng tho¶ thuËn vÒ c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu cµ phª trong khu«n khæ GATT vµ WTO ®· gi¶m nhÑ ®¸ng kÓ nh÷ng rµo c¶n nµy nhng viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu chñ yÕu ®îc øng dông ®èi víi cµ phª nh©n. Mét sè níc vÉn ¸p dông møc thuÕ cao víi cµ phª chÕ biÕn vµ t¹o ra nh÷ng rµo c¶n ®¸ng kÓ ®èi víi xuÊt khÈu cµ phª chÕ biÕn. Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu níc vÉn ¸p ®Æt rµo c¶n phi thuÕ quan ®èi víi nhËp khÈu cµ phª nh h¹n ng¹ch nhËp khÈu, ®¸nh thuÕ tiªu thô cao.
C¸c cè g¾ng cña c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª chÝnh kh«ng ®¹t ®îc kÕt qu¶
Trªn 50 n¨m nay, c¸c níc s¶n xuÊt ®· th«ng qua mét sè c¬ chÕ vµ diÔn ®µn HiÖp héi c¸c níc s¶n xuÊt cµ phª (ACPC) vµ Tæ chøc cµ phª quèc tÕ (ICO) ®Ó æn ®Þnh gi¸ cµ phª thÕ giíi ë møc cã lîi cho ngêi s¶n xuÊt. N¨m 1945, mét HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ do 14 níc Mü La Tinh thiÕt lËp lÊy tªn lµ FEDECAME ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, nhng ®· sôp ®æ n¨m 1956. Sau khi HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ thÊt b¹i, 7 quèc gia Mü La Tinh ký "HiÖp ®Þnh cµ phª Mü La Tinh" (IACO) n¨m 1958 vµ ®a ra mét ch¬ng tr×nh kiÓm so¸t lîng xuÊt khÈu cña 15 níc Mü La Tinh. N¨m 1960, IACO cè g¾ng phèi hîp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña c¸c níc trång cµ phª ë Ch©u Phi nhng c¶ hai nç lùc ®ã ®Òu kh«ng thµnh c«ng. N¨m 1963, “Tæ chøc cµ phª quèc tÕ - ICO ra ®êi ... t¹i mét héi nghÞ do Liªn Hîp quèc triÖu tËp n¨m tríc ®ã nh lµ mét gi¶i ph¸p cho nh÷ng th¨ng trÇm vÒ gi¸ c¶ vµ nh÷ng biÕn ®éng vÒ cung cÇu tõ thËp kû 1930 ®Õn thËp kû 1960.” Môc ®Ých ban ®Çu cña ICO lµ qu¶n lý HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ (ICA) ký kÕt n¨m 1962, ®Þnh ra c¸c h¹n ng¹ch nh»m giíi h¹n lîng cung cña cµ phª thÕ giíi vµ ®Ó ®Èy gi¸ lªn.16
HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ ®Çu tiªn cã hiÖu lùc n¨m 1962 trong thêi hiÖu 5 n¨m vµ ICO tiÕp tôc ho¹t ®éng theo c¸c hiÖp ®Þnh kÕ tiÕp tõ ®ã. Nh÷ng hiÖp ®Þnh nµy bao gåm HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ 1968 (vµ hai lÇn gia h¹n), HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ 1976, 1983 (vµ bèn lÇn gia h¹n) vµ HiÖp ®Þnh 1994 (víi mét lÇn gia h¹n). HiÖp ®Þnh sau cïng, hiÖp ®Þnh 2001 cã hiÖu lùc t¹m thêi tõ 1/10/2001. Tuy nhiªn, Tæ chøc Cµ phª quèc tÕ (ICO) chØ lµ mét diÔn ®µn ®èi tho¹i gi÷a c¸c níc s¶n xuÊt cµ phª, kh«ng cã ph¸p quyÒn, kh«ng thÓ khèng chÕ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, vµ còng nh c¸c hiÖp ®Þnh n«ng s¶n hµng hãa kh¸c, dÔ bÞ vi ph¹m.17VÝ dô vÒ viÖc c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª phèi hîp kh«ng hiÖu qu¶. Brazil lµ tiÕn hµnh ph¸ gi¸ ®ång Real, ngêi trång tiÕp tôc cã ®éng lùc do gi¸ t¹i cæng tr¹i b»ng hoÆc cao h¬n møc gi¸ thÊp n¨m 1993-1994. Vô 2002-2003 tiÕp tôc cao h¬n 50 triÖu bao hay 3 triÖu tÊn, víi kho¶ng 12 triÖu bao hay 720,000 tÊn Robusta, hiÖn ®· vît ViÖt Nam trë thµnh níc xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt thÕ giíi c¶ vÒ Arabica vµ Robusta.
Tõ ®ã ®Õn nay, nh»m ®èi phã víi t×nh tr¹ng cµ phª gi¶m gi¸ vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, c¸c níc s¶n xuÊt cè g¾ng phèi hîp víi nhau ®Ó gi¶m t¹m thêi lîng cµ phª xuÊt khÈu. Chñ tr¬ng nµy sau ®ã ®· ®îc thèng nhÊt trong HiÖp héi c¸c quèc gia cµ phª ACPC gåm 28 quèc gia kiÓm so¸t 85% lîng cµ phª thÕ giíi. N¨m 1993, mét sè níc ®· phèi hîp víi nhau t¹m tr÷ 20% lîng cµ phª xuÊt khÈu ®Ó ®Èy gi¸ lªn. N¨m 2001, ACPC mét lÇn n÷a dù ®Þnh t¹m tr÷ 20% lîng cµ phª xuÊt khÈu chÊt lîng thÊp ®Ó gi¶m cung. Tuy nhiªn, do viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña c¸c thµnh viªn ACPC vµ c¸c níc kh«ng ph¶i thµnh viªn kh«ng cã ¶nh hëng mÊy ®Õn gi¸ cµ phª, ACPC ®a thªm mét kÕ ho¹ch kh¸c, ®ã lµ tiªu hñy 5% cµ phª chÊt lîng thÊp. Nhng cho ®Õn nay kÕ ho¹ch nµy vÉn cha thùc hiÖn ®îc. NhiÒu hiÖp ®Þnh ®· ®îc ký kÕt tõ nh÷ng n¨m 1960 nh»m quy ®Þnh h¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®Ó b×nh æn gi¸ cµ phª. Tuy nhiªn, c¬ chÕ h¹n ng¹ch ®· lµm biÕn d¹ng quan hÖ cung cÇu cña thÞ trêng ®ång thêi níi réng kho¶ng c¸ch vÒ gi¸ gi÷a cµ phª cã phÈm cÊp cao thÊp kh¸c nhau.18
Ch¬ng tr×nh c¶i thiÖn chÊt lîng cµ phª cña ICO kªu gäi c¸c níc s¶n xuÊt thµnh viªn kÓ tõ ngµy 1/10/2002 kh«ng ®îc phÐp xuÊt khÈu cµ phª Arabica cã nhiÒu h¬n 86 lçi trªn mét mÉu 300 gam hoÆc Robusta cã nhiÒu h¬n 150 lçi trªn mét mÉu t¬ng tù. Ch¬ng tr×nh nµy còng kªu gäi c¸c níc thµnh viªn kh«ng ®îc phÐp xuÊt khÈu bÊt kú lo¹i cµ phª Arabica hay Robusta nµo cã tû lÖ Èm díi møc 8% hoÆc cao h¬n 12,5% víi ®iÒu kiÖn lµ ®iÒu nµy kh«ng ¶nh hëng tíi tËp qu¸n ®· thiÕt lËp. Do ®ã, nh÷ng n¬i ®é Èm díi møc 12,5% th× c¸c nhµ xuÊt khÈu nªn cè g¾ng duy tr× hoÆc gi¶m. ChØ nh÷ng trêng hîp ngo¹i lÖ ®èi víi c¸c lo¹i cµ phª ®Æc s¶n thêng cã tû lÖ Èm cao th× c¸c lo¹i cµ phª nµy ph¶i ®îc nhËn biÕt râ rµng b»ng th¬ng hiÖu.
Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn viÖc c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª khã hîp t¸c trong viÖc b×nh æn gi¸ cµ phª thÕ giíi lµ do ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm cµ phª. VÒ phÝa cÇu, nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng cµ phª rÊt Ýt co gi·n theo gi¸ hay gi¸ t¨ng hay gi¶m ¶nh hëng kh«ng lín tíi lîng tiªu thô cµ phª. Ngîc l¹i vÒ phÝa cung, lîng cung trªn thÞ trêng cµ phª thÕ giíi rÊt co gi·n theo gi¸ hay mét biÕn ®éng nhá trªn thÞ trêng cµ phª ¶nh hëng rÊt m¹nh ®Õn viÖc t¨ng gi¶m s¶n lîng cµ phª. §èi víi cung, cïng mét lîng t¨ng gi¸ th× ®êng cung co gi·n sÏ t¨ng s¶n lîng nhiÒu h¬n ®êng cung Ýt co gi·n h¬n. §èi víi cÇu, cïng mét lîng t¨ng gi¸, nhu cÇu gi¶m Ýt h¬n ë ®êng cÇu Ýt co gi·n vµ gi¶m nhiÒu h¬n ë ®êng cÇu co gi·n.19
III. Ngµnh cµ phª thÕ giíi: ®iÒu chØnh híng tíi ph¸t triÓn bÒn v÷ng III.1. C¸c níc xuÊt khÈu cµ phª
Nh÷ng ®iÒu chØnh trong s¶n xuÊt
Hai ®iÒu chØnh c¬ b¶n diÔn ra ë c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª chÝnh hiÖn nay trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt lµ gièng, kü thuËt trång vµ ch¨m sãc cµ phª nh»m ®¸p øng ®óng nh÷ng thay ®æi trong nhu cÇu thÞ trêng vµ ph¸t triÓn ngµnh cµ phª bÒn v÷ng.
S¶n xuÊt trong qu¸ khø chñ yÕu dùa trªn t¨ng cung h¬n lµ híng tíi nhu cÇu thÞ trêng. Trong hai thËp kû cuèi, rÊt nhiÒu s¶n phÈm cµ phª ®îc Ðp b»ng m¸y, viÖc ®éc canh c©y cµ phª ph¸t triÓn m¹nh díi ¸nh s¸ng mÆt trêi trùc tiÕp lµm gi¶m ®i ®¸ng kÓ n¬i c tró cho c¸c loµi chim di c vµ lµm t¨ng sù xãi mßn ®Êt ®· bÞ « nhiÔm do sö dông ph©n bãn ho¸ häc ngµy cµng nhiÒu. Trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90, trong sè 6,9 triÖu mÉu ®Êt (mÉu Anh) trång cµ phª ë Mehico, Colombia, Trung Mü vµ Caribe cã tõ 30% ®Õn 40% diÖn tÝch lµ trång cµ phª díi ¸nh s¸ng mÆt trêi. Th«ng thêng, cµ phª trång tèt nhÊt t¹i nh÷ng n¬i cã Ýt ¸nh s¸ng mÆt trêi díi c¸c t¸n l¸ cña nhiÒu lo¹i c©y kh¸c nhau. Sù chuyÓn dÞch sang s¶n xuÊt th©m canh ¶nh hëng ®Õn sù an toµn cña ®Êt vµ cuéc sèng cña nh÷ng ngêi trång cµ phª.
§Ó ®èi phã víi t×nh tr¹ng trªn, mét sè lîng lín nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá, nh÷ng nhµ tiÕp thÞ vµ ngêi tiªu dïng ®· tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng ®Ó b¶o vÖ vµ khuyÕn khÝch nh÷ng ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt cµ phª ®óng ®¾n b¶o vÖ m«i trêng mét c¸ch bÒn v÷ng. C¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp trªn toµn miÒn B¾c Mü ®ang b¾t ®Çu ®a ra nh÷ng t¸c ®éng vÒ m«i trêng ®èi víi viÖc s¶n xuÊt cµ phª b»ng c¸ch yªu cÇu c¸c thµnh viªn ph¶i t¹o ra mét bãng m¸t che phñ tèi thiÓu.
Ngµnh cµ phª Brazil ®· thay ®æi tõ nh÷ng vïng ®Êt Ýt dèc h¬n ®Õn vïng s¬ng gi¸ vµ thay ®æi ®¸ng kÓ trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt: trång c©y dµy h¬n, c¬ khÝ ho¸ kh©u thu ho¹ch, sö dông hîp lý thuèc trõ s©u vµ thuèc diÖt cá, ®a ra nhiÒu lo¹i c©y trång míi, gieo h¹t trong èng ®Ó ngõa dÞch bÖnh, c¸c kü thuËt xÐn tØa c©y míi, tiÕp cËn th«ng tin tèt h¬n trong ®ã cã øng dông c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu.
C«ng nghÖ biÕn ®æi gen cho phÐp t¸ch cafein khái h¹t cµ phª ngay trong qu¸ tr×nh trång trät, cho phÐp gi÷ nguyªn h¬ng vÞ cña cµ phª. Trong t¬ng lai, c«ng nghÖ biÕn ®æi gen sÏ lµ ph¬ng ph¸p t¸ch cafein chñ yÕu, thay thÕ cho ph¬ng ph¸p chiÕt xuÊt truyÒn thèng b»ng níc, c¸c chÊt chiÕt suÊt h÷u c¬ hay axit cacbonic.
Híng tíi khai th¸c ph©n ®o¹n thÞ trêng chÊt lîng cao
ThÞ trêng c¸c lo¹i cµ phª hoµ tan sÏ ph¸t triÓn nhanh chãng víi nhiÒu lo¹i cµ phª riªng biÖt, thÝch hîp víi thÞ hiÕu cña tõng ®Þa ph¬ng, tõng nhãm ®èi tîng tiªu dïng riªng biÖt nh cµ phª cã mïi b¹ch ®Ëu khÈu cña thÞ trêng T©y ¢u, cµ phª cã mïi quª cña thÞ trêng Trung §«ng, cµ phª cã vÞ gõng tiªu thô trong mïa ®«ng vµ cµ phª l¹nh b¸n trong mïa hÌ ... HiÖn ®· cã h¬n 100 lo¹i h¬ng liÖu kh¸c nhau ®îc dïng cho s¶n xuÊt c¸c lo¹i cµ phª ®Æc biÖt.
ChiÕn lîc híng tíi ®¸p øng c¸c nhu cÇu c¸ biÖt cña ngêi tiªu dïng g¾n liÒn víi viÖc t¹o lËp vµ qu¶ng b¸ c¸c th¬ng hiÖu riªng cho c¸c lo¹i cµ phª thµnh phÈm. T¹o lËp nh·n hiÖu cµ phª riªng kh«ng chØ cßn lµ mèi quan t©m cña c¸c níc s¶n xuÊt mµ ®· trë thµnh môc tiªu cña c¸c nhµ rang xay, nhµ s¶n xuÊt cµ phª hoµ tan ®Õn c¸c tËp ®oµn kinh doanh b¸n lÎ ®å uèng vµ thùc phÈm trªn thÞ trêng quèc tÕ.
C¸c níc s¶n xuÊt cµ phª Trung vµ Nam Mü còng ®· nhËn biÕt ®îc lîi Ých cña viÖc s¶n xuÊt cµ phª chÊt lîng cao ®Ó cung cÊp cho thÞ trêng cµ phª ®Æc s¶n míi næi lªn. Nh÷ng níc Trung vµ Nam Mü cã tiÒm lùc tµi chÝnh ®ñ m¹nh, chiÕn lîc ®Çu t vµo ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng cµ phª h÷u c¬ ®ang ®îc quan t©m ®Æc biÖt do xu híng t¨ng nhu cÇu tiªu thô vÒ lo¹i cµ phª nµy. Colombia ®· x©y dùng kÕ ho¹ch t¨ng gÊp ®«i lîng cµ phª h¶o h¹ng trong vßng 5 n¨m tíi. HiÖn nay, cµ phª h¶o h¹ng míi chiÕm 10% tæng lîng xuÊt khÈu cña níc nµy.
T¨ng ®Çu t c¬ së h¹ tÇng, gi¶m sè kh©u trung gian, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ nhê qui m«
Brazil hiÖn t¨ng ®Çu t m¹nh vµo c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. HÖ thèng ®êng giao th«ng tõ n«ng tr¹i ®Õn c¶ng xuÊt khÈu ®· ®îc c¶i thiÖn. Nhµ níc còng tõng bíc t nh©n ho¸ c¸c c¶ng xuÊt khÈu nh»m t¨ng hiÖu qu¶, gi¶m chi phÝ vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña cµ phª Brazil.
T¹i Clombia, ngêi trång cµ phª cã thÓ b¸n cµ phª trùc tiÕp cho c¸c hîp t¸c x· vµ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu cµ phª. C¸c hîp t¸c x· ®ãng vai trß rÊt quan träng trong kh©u tiªu thô cµ phª cña ngêi trång cµ phª Clombia. VÝ dô, trong kh©u vËn chuyÓn, c¸c hîp t¸c x· chiÕm tíi 60% tæng lîng cµ phª xuÊt khÈu n¨m 1996. HiÖp héi cµ phª quèc gia Federacafe ®ãng vai trß quan träng trong viÖc gi¸m s¸t vµ kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm qua tõng m¾t xÝch thÞ trêng. Bªn c¹nh ®ã, Federacafe x©y dùng quan hÖ chÆt chÏ víi tÊt c¶ ngêi xay cµ phª lín vµ tiÕn hµnh c¸c chiÕn dÞch qu¶ng b¸ vÒ cµ phª Colombia.
Híng tíi khai th¸c thÞ trêng trong níc
Brazil, còng nh mét sè quèc gia s¶n xuÊt cµ phª hµng ®Çu kh¸c, ®· b¾t ®Çu nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc ®Èy m¹nh tiªu dïng cµ phª trong níc. Brazil kh«ng chØ lµ níc xuÊt khÈu cµ phª ®øng ®Çu thÕ giíi mµ cßn xÕp thø 2 sau Mü trong viÖc tiªu thô cµ phª. HiÖn nay, Brazil tiªu thô trªn 13 triÖu bao mçi n¨m, chiÕm kho¶ng 40% s¶n lîng trung b×nh cña níc nµy. NÕu tÝnh theo ®Çu ngêi, trung b×nh mçi ngêi d©n Brazil tiªu thô 4,9 kg cµ phª/n¨m. Møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi cña Colombia lµ 1,9 kg. Ngµnh cµ phª Brazil ®· ®Æt môc tiªu t¨ng lîng tiªu thô néi ®Þa lªn 1,5 triÖu bao mçi n¨m th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh qu¶ng c¸o vµ khuyÕn m·i, ®Èy møc tiªu thô b×nh qu©n lªn 5,3 kg/ngêi.
III.2. C¸c níc nhËp khÈu cµ phª truyÒn thèng
Chó träng c«ng t¸c gi¸m s¸t chÊt lîng cµ phª nhËp khÈu
Liªn Minh Ch©u ¢u gi¸m s¸t nghiªm ngÆt tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm vµ c©y trång l¬ng thùc ë tÊt c¶ c¸c m¾t xÝch thÞ trêng. ThËm trÝ, søc khoÎ vµ c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh sÏ còng ¸p dông cho c¸c s¶n phÈm nhiÖt ®íi. Trong bÊt kú trêng hîp nµo, nh÷ng thíc ®o sÏ thóc ®Èy hÖ thèng kiÓm tra chÊt lîng nh lµ yªu cÇu cña thÞ trêng. Liªn Minh Ch©u ¢u còng buéc c¸c nhµ rang xay ®Þnh híng kªnh cung cÊp, gãp phÇn híng dÉn ngêi s¶n xuÊt c¸c yªu cÇu cña thÞ trêng vÒ chÊt lîng vµ sè lîng s¶n phÈm.
Nhu cÇu t¨ng m¹nh ®èi víi c¸c s¶n phÈm chÊt lîng cao
MÆc dï xu híng tiªu dïng c¸c s¶n phÈm cµ phª th«ng dông hiÖn nay cã xu híng ch÷ng l¹i, kho¶ng 1,3%/n¨m ë c¸c thÞ trêng truyÒn thèng Mü, NhËt B¶n vµ T©y ¢u nh nhu cÇu cµ phª ®Æc s¶n t¨ng nhanh, ®Æc biÖt ë c¸c níc EU. Tèc ®é t¨ng cËn biªn cña tiªu thô cµ phª ë khèi EU ®· ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng cµ phª ®Æc s¶n víi hµng lo¹t qu¸n bar míi mäc lªn, ®Æc biÖt ë §øc vµ Anh vµ ngêi tiªu dïng ë ®©y thêng Ýt ®¾n ®o khi thanh to¸n ly cµ phª cña m×nh ë møc gi¸ cao gÊp 20 lÇn so víi møc gi¸ cµ phª quèc tÕ.
§Þnh híng hµnh vi ngêi tiªu dïng
C¸c nhµ m«i trêng häc cña Mü vµ mét vµi n¬i kh¸c ®· ®a ra c¸c chiÕn lîc Marketing dùa vµo c¬ cÊu ngµnh cµ phª, c«ng b»ng x· héi vµ tr¶ gi¸ c¸c mÆt hµng hîp lý cho nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá ë Ch©u Mü. KÕt qu¶ lµ, ngêi tiªu dïng hiÖn nay cã thÓ lùa chän mét danh s¸ch ngµy cµng nhiÒu c¸c s¶n phÈm cµ phª ®îc s¶n xuÊt tõ c¸c hÖ thèng kh¸c nhau.
C¸c c¸ch thøc bao gåm ph¸t triÓn tiªu chuÈn nh·n m¸c vÒ m«i trêng còng nh t¹o ra chiÕn lîc liªn kÕt víi nh÷ng ngêi xay cµ phª, ngêi b¸n lÎ vµ c¸c c«ng ty th¬ng m¹i. B»ng c¸ch phæ biÕn cho ngêi tiªu dïng vÒ c¸c quyÕt ®Þnh mua hµng cña hä ¶nh hëng ®Õn hÖ sinh th¸i vµ kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn toµn cÇu, c¸c tæ chøc nµy hy väng dïng cµ phª nh mét c«ng cô ®Ó n©ng cao hiÓu biÕt vÒ sù nguy hiÓm cña viÖc lµm n«ng nghiÖp kh«ng bÒn v÷ng trªn toµn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn.
Xu híng t¨ng ®Çu t vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ sang c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n cµ phª, nhËp khÈu cµ phª chÕ biÕn sÏ cã xu híng t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m tíi. Ph¬ng ph¸p sÊy kh« b»ng lµm l¹nh trong s¶n xuÊt cµ phª hoµ tan sÏ ®îc sö dông réng r·i h¬n ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng cµ phª hoµ tan. HiÖn nhiÒu níc ph¸t triÓn nhËp khÈu cµ phª ®· triÓn khai ch¬ng tr×nh trî gióp vÒ c«ng nghÖ sÊy kh« b»ng ph¬ng ph¸p lµm l¹nh cho c¸c níc trång cµ phª ®Ó s¶n xuÊt cµ phª hoµ tan ngay t¹i c¸c níc nµy. §©y còng lµ mét biÖn ph¸p hîp t¸c h÷u hiÖu ®Ó gia t¨ng gi¸ cµ phª xuÊt khÈu nh»m n©ng cao gi¸ trÞ cho c¸c s¶n phÈm cµ phª cña c¸c níc s¶n xuÊt/xuÊt khÈu.
IV. Dù b¸o cung-cÇu thÞ trêng cµ phª thÕ giíi
Do ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng cµ phª thÕ giíi phøc t¹p c¶ vÒ phÝa cung vµ phÝa cÇu nªn viÖc dù b¸o cung-cÇu thÞ trêng trong giai ®o¹n hiÖn nay lu«n chøa ®ùng nhiÒu rñi ro tiÒm Èn. Tuy nhiªn, nÕu lo¹i bá nh÷ng yÕu tè mang tÝnh ngÉu nhiªn nh thêi tiÕt, chiÕn tranh hay khñng ho¶ng kinh tÕ th× viÖc ®a ra c¸c dù b¸o trë nªn gÇn víi xu híng h¬n hay cã tÝnh chÝnh x¸c cao h¬n.
VÒ phÝa cÇu, c¸c thÞ trêng truyÒn thèng T©y ¢u vµ B¾c Mü cã xu híng t¨ng chËm do lîng tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi hiÖn ®· ë møc cao nh PhÇn Lan 11,26 kg/ngêi/n¨m, §øc 6,72 kg/ngêi/n¨m vµ Mü 4,07 kg/ngêi/n¨m. Ngêi Anh vèn thÝch uèng trµ còng tiªu dïng kho¶ng 2,38 kg/ngêi vµ Ai Len lµ 1,31 kg/ngêi. Do ®ã, møc t¨ng nhu cÇu dù b¸o kho¶ng 1,3%/n¨m tõ nay ®Õn n¨m 2010 chØ t¬ng ®¬ng víi tèc ®é t¨ng trëng d©n sè ë c¸c níc nµy, so s¸nh víi møc 2,3% trong thËp kû 90 thÕ kû XX.
Bï l¹i cho møc cÇu t¨ng chËm ë c¸c níc B¾c Mü vµ T©y ¢u, thÞ trêng c¸c níc kh¸c sÏ cã xu híng t¨ng nhanh trong thËp kû tíi. §Çu tiªn lµ thÞ trêng NhËt B¶n. N¨m 1965, møc tiªu thô b×nh qu©n chØ kho¶ng 300 g/ngêi/n¨m do ngêi d©n vèn quen uèng trµ nhng hiÖn cã møc tiªu thô cµ phª t¬ng ®èi cao 3,17 kg/ngêi/n¨m vµ dù b¸o nhu cÇu nhËp khÈu cµ phª vµo NhËt B¶n sÏ t¨ng 2,5%/n¨m trong thËp kû nµy.
TiÕp theo NhËt B¶n lµ thÞ trêng Trung Quèc. Cïng víi tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao nhÊt thÕ giíi trong nhiÒu n¨m qua vµ viÖc h×nh thµnh mét lo¹t c¸c khu c«ng nghiÖp ven biÓn Th¸i B×nh D¬ng, ngêi d©n Trung Quèc ®· dÇn chuyÓn tõ v¨n ho¸ uèng chÌ sang uèng cµ phª víi cã møc t¨ng tiªu thô cµ phª hµng n¨m ®¹t tíi 30%. MÆc dï ®©y chØ lµ bíc nh¶y vät tõ con sè ban ®Çu qu¸ nhá bÐ do v¨n ho¸ uèng trµ ®· ¨n s©u vµo tiÒm thøc cña ngêi d©n nhng do lîng cµ phª tiªu thô b×nh qu©n tÝnh trªn ®Çu ngêi d©n lôc ®Þa vÉn thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c níc kh¸c, 1g/ngêi/n¨m nªn dù b¸o thÞ trêng nhËp khÈu cµ phª vµo Trung Quèc sÏ t¨ng m¹nh trong thËp kû tíi.20
TiÕp theo thÞ trêng Trung Quèc lµ thÞ trêng Nga, c¸c níc §«ng vµ Nam ¢u. Cµ phª ngµy cµng ®îc coi lµ ®å uèng thêi thîng ë Nga vµ nhu cÇu tiªu thô t¨ng lªn râ rÖt. Theo dù b¸o cña ICO tiªu thô t¹i thÞ trêng nµy sÏ t¨ng 10%/n¨m. Cµ phª hoµ tan hiÖn nay kh¸ ®îc a chuéng t¹i Nga vµ ngµy cµng nhiÒu c«ng ty trong níc tham gia vµo s¶n xuÊt lo¹i s¶n phÈm nµy. NhËp khÈu cña c¸c níc §«ng ¢u kh¸c dù b¸o sÏ t¨ng kho¶ng 1-1,5%/n¨m trong thËp kû tíi. Nhu cÇu dù b¸o sÏ t¨ng nhanh ë Hy L¹p, Italia vµ Bå §µo Nha.
MÆc dï møc tiªu thô cµ phª b×nh qu©n ®Çu ngêi trªn ph¹m vi toµn cÇu Ýt thay ®æi trong nh÷ng n¨m qua, dao ®éng trong kho¶ng 4,5-4,7 kg/ngêi/n¨m vµ møc tiªu thô thÊp ë c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª, chØ kho¶ng 1kg/ngêi/n¨m nhng nhu cÇu thÕ giíi trong thêi gian tíi ch¾c ch¾n sÏ t¨ng do xu híng t¨ng nhanh ë c¸c thÞ trêng míi næi vµ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu dïng néi ®Þa cµ phª ë c¸c níc xuÊt khÈu chÝnh. Do ®ã, Tiªu thô cµ phª cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn dù b¸o sÏ t¨ng b×nh qu©n 2,5%/n¨m, ®a tû träng cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong tæng møc tiªu thô cµ phª toµn cÇu lªn 30% trong n¨m 2010. Thu nhËp vµ d©n sè t¨ng lªn ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ nh÷ng yÕu tè dÉn ®Õn møc t¨ng tiªu thô cao cña c¸c níc thuéc khu vùc nµy. Tuy nhiªn, vÒ c¬ cÊu s¶n phÈm tiªu thô, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vÉn tËp trung ë c¸c s¶n phÈm cã møc gi¸ vµ chÊt lîng thÊp.
VÒ phÝa cung, trong 3 n¨m qua, c¸c níc xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh nh»m gi¶m lîng cung do gi¸ thÊp, do ®ã, møc t¨ng cung tõ nay ®Õn n¨m 2010 dù b¸o sÏ thÊp h¬n møc t¨ng 4%/n¨m trong thËp kû 90 thÕ kû XX. MÆc dï cã sù gi¶m sót vÒ s¶n lîng s¶n xuÊt nhng do ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n kh¸c nhau ë c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª vÉn ®ang dù tr÷ mét lîng lín cµ phª trong thêi kú gi¸ thÊp nªn hä sÏ tiÕp tôc b¸n ra trong nh÷ng n¨m tíi. Do ®ã, lîng cung xuÊt khÈu sÏ gi¶m nhng kh«ng gi¶m nhanh nh møc s¶n lîng s¶n xuÊt, gi¸ cã xu híng håi phôc nhng khã ®¹t møc cao nh trong giai ®o¹n 1994 - 1999 (tõ 1200 USD ®Õn 4000 USD/tÊn cµ phª nh©n x«).
V. KÕt luËn
Th¬ng m¹i cµ phª toµn cÇu ®· ®îc h×nh thµnh tõ thÕ kû XVI vµ cã lÏ lµ s¶n phÈm cã thÞ trêng sím vµ v÷ng ch¾c nhÊt trong sè c¸c mÆt hµng n«ng l©m s¶n hiÖn nay. Ngµy nay, ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª ®øng hµng thø hai trªn thÕ giíi, sau dÇu löa. C©y cµ phª cã ý nghÜa quan träng kh«ng chØ vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn vÒ c¸c mÆt x· héi vµ chÝnh trÞ ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Mét biÕn ®éng nhá vÒ gi¸ cµ phª ngay lËp tøc ¶nh hëng ®Õn c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« nh thÊt nghiÖp, nghÌo ®ãi, bÊt b×nh ®¼ng thu nhËp, g©y ¶nh hëng tiªu cù tíi chÝnh trÞ vµ x· héi. Do ®ã, ChÝnh phñ ë c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª trªn thÕ giíi rÊt coi träng viÖc hîp t¸c gi÷a c¸c níc vµ thùc thi nhiÒu chÝnh s¸ch kh¸c nhau nh»m æn ®Þnh thÞ trêng cµ phª trong níc vµ thÕ giíi, gãp phÇn æn ®Þnh c¸c chØ sè kinh tÕ vÜ m«.
ThÞ trêng cµ phª thÕ giíi cã nhiÒu ®Æc ®iÓm riªng biÖt so víi c¸c mÆt hµng n«ng l©m s¶n kh¸c do c¶ nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan vÒ phÝa cung vµ phÝa cÇu. VÒ phÝa cung, phÇn lín s¶n lîng cña c¸c níc s¶n xuÊt dïng ®Ó xuÊt khÈu sang thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn. Sè lîng níc s¶n xuÊt cµ phª nhiÒu, c¸c níc nµy dÔ dµng tham gia vµ tõ bá thÞ trêng. Tuy nhiªn, s¶n lîng chñ yÕu tËp trung ë mét sè níc s¶n xuÊt chÝnh nh Brazil, Colombia, ViÖt Nam, Indonesia, Guatemala, Mehico, Bê BiÓn Ngµ vµ Costa Rica víi h¬n 80% thÞ phÇn. S¶n phÈm xuÊt khÈu chÝnh ë d¹ng th« hoÆc s¬ chÕ, chiÕm kho¶ng 82,7%. Cuèi cïng, lîng cung cµ phª rÊt co gi·n theo gi¸ vµ dÔ thay ®æi khi thêi tiÕt thuËn lîi hoÆc xÊu ®i.
VÒ phÝa cÇu, c¸c níc nhËp khÈu chÝnh chñ yÕu ë c¸c thÞ trêng truyÒn thèng Mü, T©y ¢u vµ NhËt B¶n víi 90% thÞ phÇn. C¸c s¶n phÈm nhËp khÈu nµy ®îc chÕ biÕn l¹i thµnh c¸c s¶n phÈm tiªu dïng cuèi cïng nh cµ phª hoµ tan, bét v.v... GÇn 90% giao dÞch c¸c s¶n phÈm nµy lµ trong néi t¹i c¸c níc tiªu thô cµ phª truyÒn thèng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhu cÇu tiªu thô t¹i thÞ trêng B¾c Mü vµ T©y ¢u cã xu híng ch÷ng l¹i, møc t¨ng kho¶ng 1,3% trong thËp kû tíi, tøc lµ t¬ng ®¬ng víi tèc ®é t¨ng d©n sè ë c¸c níc nµy. Nhu cÇu thÞ trêng NhËt B¶n sÏ tiÕp tôc t¨ng trëng m¹nh, kho¶ng 2,5% trong thËp kû tíi. Bªn c¹nh thÞ trêng NhËt B¶n, nhu cÇu t¹i thÞ trêng Trung Quèc sÏ t¨ng m¹nh, kho¶ng 30%/n¨m. Nhu cÇu t¹o thÞ trêng Nga còng t¨ng cao, kho¶ng 10%/n¨m. Nhu cÇu t¹i c¸c níc §«ng ¢u kh¸c vµ mét sè níc Nam ¢u sÏ t¨ng tõ 1%/n¨m ®Õn 1,5%/n¨m tõ nay ®Õn n¨m 2010. Tuy nhiªn, c¸c thÞ trêng míi næi hiÖn chØ chiÕm kho¶ng 10% thÞ phÇn nªn trung t©m tiªu thô cµ phª toµn cÇu vÉn tiÕp tôc lµ B¾c Mü, T©y ¢u vµ NhËt B¶n.
C¸c nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan nµy t¹o nªn nhiÒu ph©n ®o¹n thÞ trêng. Trong ph©n ®o¹n thÞ trêng æn ®Þnh vµ gi¸ trÞ cao, c¸c giao dÞch chñ yÕu ®îc tiÕn hµnh gi÷a c¸c tËp ®oµn cµ phª ®a quèc gia vµ ngêi tiªu dïng ë c¸c níc ph¸t triÓn. Trong ph©n ®o¹n thÞ trêng bÊt æn ®Þnh, gi¸ trÞ thÊp, c¸c giao dÞch chñ yÕu ®îc tiÕn hµnh gi÷a c¸c nhµ xuÊt khÈu cµ phª ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn víi c¸c tËp ®oµn cµ phª ®a quèc gia. ChÝnh v× nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng cµ phª thÕ giíi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty ®a quèc gia cã lîi thÕ ®éc quyÒn trong thu mua, chÕ biÕn vµ tiªu thô cµ phª. 5 c«ng ty ®a quèc gia lín nhÊt kiÓm so¸t tíi 70% s¶n lîng xuÊt khÈu cña c¸c níc s¶n xuÊt cµ phª trªn thÕ giíi.
Trong ph©n ®o¹n thÞ trêng bÊt æn ®Þnh vµ gi¸ trÞ thÊp, thÞ trêng cµ phª thêng xuyªn biÕn ®éng, gi¸ c¶ lªn xuèng thÊt thêng do nh÷ng biÕn ®éng c¶ vÒ phÝa cung vµ cÇu. Sau ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø 2, gi¸ cµ phª lªn hay xuèng chñ yÕu do biÕn ®éng vÒ cung, ®Æc biÖt tõ Brazil - níc cã s¶n lîng vµ lîng xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt thÕ giíi. Nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, thÞ trêng cµ phª thÕ giíi r¬i vµo khñng ho¶ng tåi tÖ nhÊt kÓ tõ thËp kû 60, thÕ kû XX. Gi¸ cµ phª xuèng ®Õn møc thÊp kû lôc. NhiÒu níc, nhiÒu vïng ®· buéc ph¶i gi¶m diÖn tÝch trång do kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp hay gi¸ thµnh cao. Ngêi trång, c¸c ®èi tîng tham gia vËn chuyÓn, chÕ biÕn vµ tiªu thô cµ phª ë c¸c níc xuÊt khÈu trªn toµn thÕ giíi ph¶i ®èi diÖn víi nguy c¬ ph¸ s¶n cao.
Cuéc khñng ho¶ng gi¸ ®· lµm cho hµng triÖu ngêi trªn thÕ giíi r¬i vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, lµm ®iªu ®øng nÒn kinh tÕ cña nhiÒu níc. §Ó kh¾c phôc nh÷ng nhîc ®iÓm nµy, c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n, g©y ¸p lùc buéc c¸c níc ph¸t triÓn ph¶i më cöa thÞ trêng cho c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn cña hä, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t n©ng cÊp c«ng nghÖ, x©y dùng th¬ng hiÖu, ®ång thêi tÝch cùc khai th¸c thÞ trêng trong níc vµ c¸c thÞ trêng míi næi, thÞ trêng ng¹ch. C¸c níc xuÊt khÈu cµ phª ®· nhiÒu lÇn tæ chøc c¸c cuéc häp nh»m kh¾c phôc sù biÕn ®éng cña thÞ trêng. C¸c níc xuÊt khÈu cµ phª chÝnh còng thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p nh»m t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hä nh ph¸ tû gi¸ hèi ®o¸i (Brazil), t nh©n ho¸ c¸c c¶ng biÓn, øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn, gi¶m s©u bÖnh, b¶o vÖ m«i trêng, gi¶m bãn ph©n vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Dù b¸o thÞ trêng cµ phª thÕ giíi trong nh÷ng n¨m tíi sÏ dÇn vît qua khñng ho¶ng, tuy nhiªn, møc gi¸ khã cao v× lîng tån kho/dù tr÷ cña c¸c níc xuÊt khÈu hiÖn cßn lín.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |