X. Chủ nghĩa Darwin xã hội

    X. Chủ nghĩa Darwin xã hội

    Theo Spencer, xã hội cũng giống như cơ thể sinh vật, được thể hiện bằng mức độ tiến hóa. Thiên nhiên bao giờ cũng lựa chọn những phần tử ưu tú nhất, thích nghi nhất và đền đáp họ bằng của cải vật chất và địa vị xã hội. Những kẻ không thích nghi môi trường là những kẻ ”lơ đãng, lười biếng, hiệu suất thấp, ngụ dốt, lỗ mãng”, sẽ bị đào thải. Xã hội sẽ tiến hóa hơn, nếu như các ”phần tử ưu tú” tích cực sinh sôi nẩy nở hậu duệ của mình. Sự thực thì ngược lại, trong lúc người giàu mải miết thu gom tiền bạc thì người nghèo có mức sinh con vượt xa. Ngay tại điểm này, tính tương đồng giữa chủ nghĩa Darwin xã hội và chủ nghĩa Darwin sinh học đã bị phá vỡ. Ý định đánh đồng giữa hiện tượng tự nhiên và hiện tượng xã hôi đã hoàn toàn bị phá sản.

   Herbert Spencer

    Để trấn an nỗi lo sợ đó, một người anh em họ của Darwin là Francis Golton (1822-1911) đã đề ra thuyết ”Ưu sinh” (Eugenic), chủ trương bằng các biện pháp cưỡng chế, nhằm đảm bảo các ”phần tử ưu tú” có cơ hội sinh sản cao hơn để cải thiện nòi giống loài người.

    Peter Kropotkin (1842-1921) là một Hoàng tử Nga theo chủ nghĩa vô chính phủ. Ông từng dầy công điều tra khu hệ động thực vật vùng Siberia. Ông phát hiện sự đấu tranh sinh tồn ở đây tuy cũng vô cùng khốc liệt, nhưng chỉ tồn tại giữa các loài. Hầu như không tìm thấy chứng cớ về sự đấu tranh trong nội bộ loài. Ông giả thiết, ngoài quy luật đấu tranh, còn có một quy luật khác,”quy luật hỗ trợ và giúp đỡ lẫn nhau”, đó mới là quy luật hàng đầu thúc đẩy sự tiến hóa của nhiều loài. Trong tác phẩm ”Hỗ trợ” của mình, ông đã viện dẫn trong sách ”Xuất xứ của loài người và sự chọn lọc liên quan đến giới tính” của Darwin đã đề cấp một cách hàm súc về quy luật này, đồng thời đáp trả ý kiến quá khích của Huxley về vai trò cạnh tranh trong tiến hóa. Ông cho rằng, ý thức được lợi ích liên quan đến nhau, trong nội bộ loài đã sinh ra một thứ bản năng, chính bản năng đó đã thúc đẩy hoạt động của các loài côn trùng xã hội, cũng bản năng đó dẫn đến hiện tượng cả bầy sói cùng đi săn mồi. Khuynh hướng sinh học xã hội ngày nay ủng hộ quan điểm”Hỗ trợ” của Kropotkin. 

    Tiếng vang khắp bốn phía, thế sự nhiễu nhương, nhưng Charles Darwin sẽ không bao giờ nghe thấy nữa. Vào hồi 4 giờ chiều ngày 19/4/1882, tại làng Darwen, trái tim vĩ đại Darwin đã ngừng đập trong vòng tay của bà Emma Darwin. Nguyện vọng của gia đình là muốn ông yên giấc tại nghĩa trang gia đình, tại làng Darwen, nơi ông đã sinh sống suốt gần 40 năm, nhưng 28 nghị sĩ đã liên danh viết thư thỉnh nguyện yêu cầu chôn cất ông (Đại giáo đường Westminster) cho xứng đáng. Một tuần sau, lễ tang ông được cử hành ở Westminster Abbey theo nghi thức quốc tang. Bà Emma đã không dự, trong 10 người khiêng linh cữu nhà bác học, có ba người bạn thân của ông lúc sinh thời: Nhà thực vật học J. Hookek, người đã tiên đoán được tầm cỡ chấn động toàn cầu của Học thuyết tiến hóa; A. Wallace, người đã cùng lúc và độc lập phát hiện ra hiện tượng chọn lọc tự nhiên và T. Huxley, người đã trọn đời bôn ba cổ xúy cho Học thuyết tiến hóa. Linh cữu đã được an táng phía dưới bia mộ của nhà bác học Issac Newton.

     Mặc dù 15 năm trước Darwin đã được Hoàng gia nước Phổ phong hàm quý tộc, nhưng ở chính quốc, ông không được phong tước hiệu gì, ông yên nghỉ ở Westminster với tư cách một người bình dân. Trớ trêu thay, tuy Giáo hội Anh Quốc giáo suy tôn ông, nhưng đến khi nằm xuống, ông không những không tin Chúa, còn rất phản cảm với Kito giáo, điều đó thể hiện trong cuốn ”Tự truyện” (Autobiography of Charles Darwin) ông viết lúc cuối đời, nhưng mãi đến năm 1959 mới được xuất bản hoàn chỉnh.

     Năm 1986, tạp chí The Life của Mỹ đã bình chọn cuốn ”Nguồn gốc các loài” của ông là cuốn sách vĩ đại nhất trong lịch sử loài người. Nằm dưới suối vàng, ông có thể mỉm cười. 

    Chúng tôi không bàn ở đây các hạn chế của học thuyết Darwin trước các tiến bộ như vũ bão của Sinh học nhất là Sinh học phân tử trong những thập kỷ gần đây. Hy vọng đó là nội dung sâu sắc và phong phú của những khảo luận khác.